ZASTOSOWANIE USŁUG TELEMEDYCZNYCH W OPIECE NAD LUDŹMI STARSZYMI ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ICH POSTAW, POTRZEB I OCZEKIWAŃ W TYM ZAKRESIE Maria Magdalena Bujnowska-Fedak Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
Nowoczesne technologie informatyczne i komunikacyjne stają się podstawą naszego funkcjonowania w codziennym życiu, czego prostym przykładem jest niemal powszechne użytkowanie telefonu komórkowego i Internetu.
Jakkolwiek do najbardziej aktywnych i entuzjastycznych użytkowników narzędzi teleinformatycznych należą osoby młode, to jednak ludzie starsi, z racji swojego wieku, wielochorobowości polipragmazji i często niepełnosprawności, są najczęstszymi osobami szukającymi i wymagającymi opieki w ramach systemu usług zdrowotnych.
Jak pokazują trendy demograficzne, zarówno w naszym kraju, jak i w całej Europie zachodzi zjawisko szybko postępującego starzenia się społeczeństwa. O ile w latach 30-tych XX wieku osoby powyżej 65 roku życia stanowiły 4,8% ogółu ludności Polski, to w roku 2012 już 13,8%, a w roku 2050 przewiduje się, że osoby po 65 r.ż. będą stanowiły ponad 31% ludności w Polsce.
LUDZIE STARSI NA ŚWIECIE Dane ONZ : 1950 -ok. 200 mln ludzi na świecie w wieku > 60 lat 2000 -ok. 590 mln 2025 -> 1 miliarda prognozy demograficzne zakładają, że co druga osoba urodzona od początku XXI wieku w krajach takich jak Francja, Niemcy, Włochy, Anglia, USA, Kanada, Japonia dożyje 100 lat, aktualnie najdłuższa przewidywana długość życia jest w Japonii i wynosi średnio 83 lata (86 lat dla kobiet i ok. 80 lat dla mężczyzn, najszybciej rośnie liczba ludzi starszych > 80 r.ż.; oczekuje się, że ich liczba 4-krotnie się zwiększy w okresie 2000-2050.
DEMOGRAFIA - POLSKA aktualnie osoby po 60 roku życia stanowią ok. 19,2 % ogólnej populacji prognoza szacunkowa ONZ dla Polski zakłada w okresie 2000-2050 przyrost osób w poszczególnych grupach wiekowych: 60 64 lata przyrost o 52,8% 75 79 lat przyrost o 74,7% 80 lat i więcej przyrost o 155,2%! wg GUS w Polsce żyje obecnie ok. miliona osób po 80 roku życia
TELEMEDYCYNA W SŁUŻBIE LUDZIOM STARSZYM Wskazany trend zmian demograficznych i społecznych implikuje istotny wzrost zapotrzebowania na indywidualną opiekę medyczną i socjalną oraz zastosowanie NOWATORSKICH ROZWIĄZAŃ INFORMATYCZNYCH, które umożliwią efektywne sprawowanie opieki nad osobą starszą.
INTERNET I USŁUGI TYPU E-HEALTH PROGRAM WHO/EUROPEAN E-HEALTH CONSUMER TRENDS SURVEY EUROPEJSKIE BADANIA POTRZEB KONSUMENCKICH W ZAKRESIE USŁUG E-ZDROWIA
CEL BADAŃ Celem badań była ocena częstości korzystania z Internetu do celów zdrowotnych przez osoby starsze, pozycji Internetu jako źródła informacji zdrowotnych, przyczyn i sytuacji w których najczęściej dochodzi do korzystania z Internetu, postaw i oczekiwań ludzi starszych w tym zakresie oraz czynników wpływających na jego korzystanie.
MATERIAŁ I METODY Respondenci: 242 osoby starsze (60+, 40,1% M and 59,9% K), z grupy 1000 osób wyselekcjonowanych randomowo z polskiej populacji. Metodyka: specjalnie opracowany dla potrzeb projektu kwestionariusz dotyczący korzystania z Internetu dla potrzeb zdrowotnych. Zbieranie danych : Centrum Badania Opinii Publicznej TNS POLSKA SA, wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny(cati), październik listopad 2012. Analiza danych: z wykorzystaniem programu SPSS 21.0.
REZULTATY Fig.1. Internet use, Internet use for health purposes, mobile phone use 80% 70% 68% 74% 72% 60% 50% 40% 30% 32% 26% 28% YES NO 20% 10% 0% Internet users Internet health users Mobile phone use
Fig.2. Sources of information about health or illness (5-point scale of importance, where 1 is 'not important' and 5 is 'very important') Courses and lectures Internet Newspapers, Pharmacies TV/radio Books, medical Family, friends Direct face to face 2,78 2,78 3,56 3,61 3,83 3,84 4,13 4,2 1 2 3 4 5 SCALE OF IMPORTANCE
Fig.3. Frequency of the Internet use for different health purposes 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Every day Every week 31% 14% 8% 4% 5% 8% 0% 1% 0% 3% 1% 4% Ever month 20% 14% 5% 7% 3% 5% 1% 4% Every year Less than once a year 83% 79% 71% 29% Never Interact with health proffessionals you have not met face to face Participate in forums focusing on health or illness Order medicines or other products online Read about health and illness
Fig. 5. Online communication with your doctor, specialists and other health professionals and the reasons of the contact No 93% Yes, to read the website of the doctor Yes, to access your own medical record Yes, to ask particular health questions Yes, to schedule an appointment Yes, to request or renew prescription via e-mail or web Yes 1% 1% 3% 4% 3% 7% 0% 20% 40% 60% 80% 100% INTERNET USERS
Fig.6 Reasons for not aproaching your doctor, specialists or other health proffesionals via the Internet I do not feel the need for such access to a doctor My family doctor or specialist do not offer 41% 40% I prefer face-to-face communication 61% I worry about confidentiality Other reasons, e.g. I have no sufficient skills 8% 16% 0% 20% 40% 60% 80% 100% INTERNET USERS
Fig.7. Factors determining the choice of a new doctor (in 5-point scale of importance, where 1 is 'not important' and 5 is 'very important') Accessibility, (e.g.nearby office and Cost of services Online access to read your electronic The posibility to get reminders by SMS The possiblility to comunicate by e-mail Recommendation by others The office has its own website Information on the doctor`s practice in The possibility to shedule or change The possibility to request or renew 2,94 2,99 2,84 3,35 3,22 3,15 2,94 2,42 3,83 4,49 1 2 3 4 5
Fig.8. Teleconsutation, telediagnosis and access to the PHR 80,00% 74,80% 70,00% 61,20% 60,30% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 25,20% 38,80% 39,70% Willing Unwilling 10,00% 0,00% Teleconsultation Telediagnosis Access to the PHR
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KORZYSTANIE Z INTERNETU/ INTERNETU DO CELÓW ZDROWOTNYCH WIEK: młodsi starsi (IU p=0.000, IHU p=0.000) WYKSZTAŁCENIE: z wyższym wykształceniem (IU p=0.001, IHU p=0.002) ZAMIESZKANIE: wspólnie z rodziną (IU p=0.006, IHU p=0.04) PŁEĆ: mężczyźni (IU p=0.016) STAN ZDROWIA: dobry stan zdrowia (ocena subiektywna) (IU p=0.025) KORZYSTANIE Z TELEFONU KOMÓRKOWEGO: TAK (IU p=0.000, IHU p=0.000)
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KORZYSTANIE Z INTERNETU/ INTERNETU DO CELÓW ZDROWOTNYCH Nie znaleziono istotnego statystycznie związku pomiędzy korzystaniem z Internetu/korzystaniem z Internetu do celów zdrowotnych a miejscem zamieszkania, stanem zatrudnienia, częstością wizyt u lekarza i posiadaniem chorób przewlekłych i/lub niepełnosprawności przez osoby starsze.
WNIOSKI 1. Badanie wykazało, że z Internetu korzystało przynajmniej raz w życiu 32% osób starszych, a 1/5 z nich używa go regularnie. 2. Spośród użytkowników Internetu, 81% osób starszych korzysta z Internetu celem uzyskania informacji o zdrowiu lub chorobie. 3. Internet jest jednym z mniej ważnych źródeł informacji dla osób starszych (ważny dla 27% respondentów); bezpośredni kontakt z lekarzem oraz rodzina i przyjaciele są nadal najważniejszym źródłem informacji zdrowotnych (75%).
WNIOSKI 4. Zaledwie 7% spośród starszych IU kontaktowało się ze swoim l. rodzinnym, specjalistą/pracownikiem służby zdrowia za pośrednictwem Internetu. 5. Czynnikami wpływającymi pozytywnie na korzystanie z Internetu przez osoby starsze są: płeć męska, młodszy wiek, wyższe wykształcenie, zamieszkanie z rodziną, korzystanie z tel. komórkowego oraz subiektywna ocena własnego stanu zdrowia jako dobry. 6. Możliwość korzystania z internetowych usług zdrowotnych była ważna w opinii ¼ osób starszych.
PODSUMOWANIE Systemy telemedyczne stanowią doskonałe rozwiązanie dla seniorów. Warto więc zachęcać osoby starsze do szeroko pojętej aktywności w tym zakresie, dbając o dobrą kondycję ich stanu umysłowego (poprzez spotkania informacyjno-edukacyjne, bezpłatne kursy szkoleniowe, dedykowane dla nich interaktywne portale społecznościowe i inne formy aktywności), aby ta zwiększająca się z roku na rok grupa ludzi w podeszłym wieku nie została zepchnięta na margines nowoczesnego społeczeństwa informatycznego.
DZIEKUJĘ PIĘKNIE ZA UWAGĘ.