Szkoła Zawód Praca nr 11/2016 Redaktor Naczelny Ryszard Gerlach Sekretarz Redakcji Renata Tomaszewska-Lipiec Członkowie Rady Redakcyjnej Tadeusz Aleksander (Wszechnica Polska Szkoła Wyższa w Warszawie) Augustyn Bańka (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny w Katowicach) Waldemar Furmanek (Uniwersytet Rzeszowski) Stefan M. Kwiatkowski (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) Walentyna Łozowiecka (Państwowa Akademia Nauk Pedagogicznych Ukrainy) Bernd Meier (Universität Potsdam/Niemcy) Krasimir Spirov (Technical University, Sofia/ Bułgaria) John Ward (IRTS Ile-de-France Montrouge/Neuillysur-Marne Fondation ITSRS, Institut Régional de Travail Social/Francja) Zygmunt Wiatrowski (Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku) Redaktorzy tematyczni Elżbieta Kasprzak (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) psychologia pracy Adam Solak (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) filozofia pracy Jerzy Stochmiałek (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) andragogika Janusz Sztumski (Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa im. Wojciecha Korfantego w Katowicach) socjologia pracy Renata Tomaszewska-Lipiec (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy), Joanna Wierzejska (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) pedagogika pracy, rynek pracy Zdzisław Wołk (Uniwersytet Zielonogórski) poradoznawstwo, zawodoznawstwo Redaktorzy językowi Aleksandra Pawlicka język angielski Elżbieta Komsta język rosyjski Włodzimierz Kucharek język niemiecki Redaktor statystyczny Barbara Ciżkowicz Adres Redakcji ul. Chodkiewicza 30 85-064 Bydgoszcz Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Pedagogiki Katedra Pedagogiki Pracy i Andragogiki Komitet Redakcyjny Sławomir Kaczmarek (przewodniczący) Zygmunt Babiński Katarzyna Domańska Grzegorz Kłosowski Andrzej Prószyński Marlena Winnicka Jacek Woźny Ewa Zwolińska Grażyna Jarzyna (sekretarz) Przygotowanie do druku Aleksandra Szymańska Copyright by Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Bydgoszcz 2016 Utwór w całości ani we fragmentach nie może być powielany i rozpowszechniany bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich ISSN 2082-6087 Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego (Członek Polskiej Izby Książki) 85-092 Bydgoszcz, ul. Ogińskiego 16 tel./fax 52 32 36 755, 52 32 36 729 e-mail: wydaw@ukw.edu.pl, http://www.wydawnictwo.ukw.edu.pl Rozpowszechnianie 52 32 36 730 Poz. 1670. Ark. wyd. 12,7
Spis treści Od Redakcji... 7 Artykuły i rozprawy Wiesław Sztumski: Ekologia pracy i sozologia pracy... 11 Barbara Baraniak: Pedagogika pracy zorientowana prośrodowiskowo... 22 Jerzy Kunikowski: Problem edukacji pracowniczej dla bezpieczeństwa... 49 Daniel Kukla: Współczesne społeczeństwo w kontekście kreowania rynku pracy... 63 Andrzej Zygadło: Poczucie podmiotowości pracowników w organizacjach opartych na wiedzy. Gotowość do rezygnacji z podmiotowości wśród menedżerów korporacji międzynarodowych... 73 Tatiana Walkowiak: Modele kwalifikacyjno-kompetencyjne kształcenia przyszłych nauczycieli... 86 Jakub Grygutis: Status prawny nauczyciela w stanie nieczynnym w Karcie Nauczyciela... 104 Beata Jakimiuk: Praca nauczyciela jako obszar budowania relacji interpersonalnych... 118 Katarzyna Pardej: Tworzenie modeli wyobrażeniowych zjawisk i procesów w szkolnictwie zawodowym... 129 Raporty z badań Elżbieta Gaweł-Luty, Dorota Kiełb-Grabarczyk: Sytuacja rodzinna dziecka wobec migracji zarobkowej rodzica/rodziców. Sprawozdanie z badań... 155 5
Spis treści Agnieszka Sobolewska-Popko: Kreacje zawodowe matek w ich narracjach... 170 Magdalena Barańska: Alternatywny scenariusz projektowania kariery zawodowej studentów pedagogiki UAM w świetle wyników badań... 191 Adam Gawroński: Perspektywy i wyznaczniki karier zawodowych z punktu widzenia kierowników i przedsiębiorców... 210 Recenzje Recenzja książki Norberta G. Pikuły Poczucie sensu życia osób starszych. Inspiracje do edukacji dla starości, Kraków 2015 Iwona Mandrzejewska-Smól... 227 Sprawozdania i informacje Ogólnopolskie Seminarium Badawcze, Ustroń 1 3.02.2016 r. Jarosław Korczak... 233 III Poznańskie Forum Dyskusyjne LLL Uczenie się przez całe życie. Rozwój kariera praca, Poznań 6.04.2016 r. Katarzyna Ludwikowska... 236 Table of contents... 239 6
Od Redakcji Przedkładamy Państwu kolejny numer półrocznika Szkoła Zawód Praca, w ramach którego publikujemy zarówno zagadnienia z zakresu pedagogiki pracy, jak i wielu innych dyscyplin naukowych, których problematyka mieści się w tym po jemnym tytule. Począwszy od wydania pierwszego numeru w roku 2010, staraliśmy się stworzyć płaszczyznę umożliwiającą prowadzenie dyskusji, wymiany myśli, prezentacji wyników badań empirycznych w zakresie szeroko i wieloaspektowo rozumianego przygotowania do zatrudnienia na współczesnym rynku pracy. Kontynuując obrany kierunek rozwoju, w kolejnych numerach chcielibyśmy zaprezentować Państwu artykuły i rozprawy naukowe, raporty z badań, recenzje interesujących prac naukowych, a także sprawozdania i informacje dokumentujące ważne wydarzenia ze świata nauki. Pierwszą część numeru 11/2016, zawierającą Artykuły i rozprawy, otwiera tekst Wiesława Sztumskiego na temat Ekologii pracy i sozologii pracy, w którym Autor ten zwraca uwagę na degradację i deprecjację pracy człowieka, postępującą w przyspieszonym tempie wraz z komodyfikacją w warunkach gospodarki rynkowej. Wątek wpływu pracy na środowisko został również zaakcentowany w artykule Barbary Baraniak Pedagogika pracy zorientowana prośrodowiskowo, a który choć nie jest nowy, w tej subdyscyplinie pedagogicznej dotychczas był przez badaczy pomijany. Jerzy Kunikowski w opracowaniu Problem edukacji pracowniczej dla bezpieczeństwa podjął z kolei zagadnienie tworzenia bezpiecznego środowiska pracy i eliminacji występujących w nim zagrożeń stanowiących niebezpieczeństwo zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. W dalszej części Artykułów i rozpraw poruszono zagadnienie Współczesnego społeczeństwa w kontekście kreowania rynku pracy opracowane przez Daniela Kuklę oraz Poczucia podmiotowości pracowników w organizacjach opartych na wiedzy przygotowane przez Andrzeja Zygadło, który zajął się gotowością do rezygnacji z podmiotowości wśród menedżerów korporacji międzynarodowych. Znaczną przestrzeń tej części czasopisma zajęły artykuły oscylujące wokół problematyki 7
Od Redakcji współczesnego nauczyciela. Należą do nich opracowania przygotowane przez: Tatianę Walkowiak Modele kwalifikacyjno-kompetencyjne kształcenia przyszłych nauczycieli; Jakuba Grygutisa Status prawny nauczyciela w stanie nieczynnym w Karcie Nauczyciela oraz Beatę Jakimiuk Praca nauczyciela jako obszar budowania relacji interpersonalnych. Rozważania na wskazane tematy zamyka artykuł Katarzyny Pardej poświęcony Tworzeniu modeli wyobrażeniowych zjawisk i procesów w szkolnictwie zawodowym. W drugiej części czasopisma zaprezentowano Raporty z badań. Wybrane wnioski wyprowadzone z autorskich analiz badawczych zawarto w tekstach: Elżbiety Gaweł-Luty i Doroty Kiełb-Grabarczyk nt. Sytuacji rodzinnej dziecka wobec migracji zarobkowej rodzica/rodziców; Agnieszki Sobolewskiej-Popko nt. Kreacji zawodowych matek w ich narracjach; Magdaleny Barańskiej nt. Alternatywnego scenariusza projektowania kariery zawodowej studentów pedagogiki UAM; a także Adama Gawrońskiego poświęcone Perspektywom i wyznacznikom karier zawodowych z punktu widzenia kierowników i przedsiębiorców. W dalszej części czasopisma zamieszczono recenzję książki Norberta G. Pikuły Poczucie sensu życia osób starszych. Inspiracje do edukacji dla starości, którą przygotowała Iwona Mandrzejewska-Smól. Całość prezentowanych Czytelnikowi w tym numerze treści dopełniają Sprawozdania i informacje na temat Ogólnopolskiego Seminarium Badawczego, jakie odbyło się w Ustroniu w dniach 1 3.02.2016 r. (Jarosław Korczak) oraz III Poznańskiego Forum Dyskusyjnego LLL Uczenie się przez całe życie. Rozwój kariera praca, jakie miało miejsce w Poznaniu 6.04.2016 r. (Katarzyna Ludwikowska). Prezentowane teksty są zróżnicowane tematycznie, a ich ocenę pozostawiamy Czytelnikowi. Dziękując Wszystkim Autorom, którzy przyczynili się do powstania niniejszego numeru mamy nadzieję, iż zagadnienia w nim zawarte pobudzą do refleksji i dyskusji, zarówno pracowników nauki, jak i studentów studiów pedagogicznych, ale także przedstawicieli praktyki edukacyjnej i gospodarczej, zainteresowanych problematyką mieszczącą się w relacji Szkoła Zawód Praca. Ryszard Gerlach 8