WOJEWODA MAŁOPOLSKI WP-XI.431.1.29.2013 Kraków, dnia 4 września 2013 r. Pani Maria Kozak Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubniu Lubień 50 32-433 Lubień Zespół Kontrolny Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206 z późn. zm.), art. 22 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), art. 175 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), przeprowadził w dniach od 19 do 22 marca 2013 roku 2013 roku kontrolę kompleksową w kierowanym przez Panią Ośrodku Pomocy Społecznej w Lubniu. Zakres kontroli obejmował: organizację Ośrodka oraz kwalifikacje kadr, realizację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań własnych gminy wynikających z ustawy o pomocy społecznej, realizację programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania w roku 2012 oraz pracę socjalną z klientem Ośrodka. Ustaleń kontrolnych dokonano w oparciu o wyniki przeglądu dokumentacji, a także wyjaśnienia złożone przez Panią Kierownik i pracowników Ośrodka. Ustalenia zawarte zostały w protokole, podpisanym przez Panią 8 lipca 2013 roku. Podczas kontroli oceniano pracę Jednostki, zarówno pod kątem sposobu realizacji poszczególnych zadań, jak i pod względem prowadzonej dokumentacji, przyznając ogólnie ocenę pozytywną z uchybieniami. W trakcie prowadzonej kontroli kompleksowej Ośrodka ustalono m.in., co następuje: 1. Klientka (opisana w protokole jako Przypadek II) zwróciła się z prośbą o usługi opiekuńcze w wymiarze 5 godzin tygodniowo. Ze względu na stan zdrowia klientki, nie pozwalający na samodzielne funkcjonowanie, zgodnie z jej wnioskiem przyznano pomoc w usługach w postaci pomocy w zaspakajaniu codziennych potrzeb życiowych i opieki higienicznej w wymiarze 5 godzin tygodniowo w okresie od 3 stycznia do 30 czerwca 2012 roku (decyzja nr 5025-1/12 z 2.01.12 r.) oraz w wymiarze 3 godzin tygodniowo w okresie od 17 lipca do 31 grudnia 2012 roku. Z kart pracy opiekunki wynika, że ilość godzin świadczonych usług nie zawsze pokrywała się z ilości godzin przyznanych w decyzji administracyjnej. Przykładowo: przyznano 5 godz. tygodniowo - od 3 stycznia do 30 czerwca, natomiast w lutym zrealizowano: w I tyg 0 godzin, w II tyg. 0, w III 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424 http://www.malopolska.uw.gov.pl
tyg. 5 godzin, w IV tyg. 5 godzin. Z kolei w czerwcu zrealizowano: w I tyg 7 godzin, w II tyg. 6 godzin, w III tyg. 7 godzin, w IV tyg. 7 godzin. Ustosunkowując się do powyższych ustaleń przedłożono wyjaśnienie, iż: brak kontynuacji świadczenia w formie usług opiekuńczych ze strony OPS w pierwszej połowie lipca 2012r. wynikał z faktu, że w tym okresie opiekunka OPS przebywała na urlopie. W czerwcu klientka miała zwiększoną liczbę godzin usług w celu przygotowania do nieobecności opiekunki. Na okres nieobecności opiekunki OPS nawiązano kontakt z dalszą klientki. Z uwagę na specyfikę rodziny - ograniczone zaufanie do osób obcych, nie wprowadzano na okres nieobecności opiekunki innej osoby na zastępstwo. 2. Klient (opisany w protokole jako Przypadek IV) jest osobą samotną w wieku 53 lat, niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym i posiadał orzeczenie z 18.10.10 r. wydane terminowo do 31.10.2012 roku. Jak wynika z dokumentacji, klient 9 października złożył wniosek o ponowne orzeczenie do Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności, które otrzymał dopiero w grudniu 2012 roku i dostarczył je do OPS. Pomimo, iż orzeczenie to stanowiło kontynuację poprzedniego, a z dokumentacji wynika, że klient nie ponosi winy za termin jego wydania, nie zachowano ciągłości świadczenia i decyzją z 17 grudnia 2012 roku przyznano zasiłek stały od 1 grudnia 2012 roku do 31 grudnia 2013 roku w kwocie 484,50 zł, wraz z opłacaniem składek na ubezpieczenie zdrowotne. Wyjaśniono, co następuje: Klient został poinformowany o możliwości złożenia wniosku o kontynuację świadczenia w formie zasiłku stałego. Jednak z uwagi na Jego osobowość - jest to osoba z trudnym charakterem, ma obojętną postawę życiową z problemem alkoholowym nie złożył wniosku w wymaganym terminie na zasiłek stały pomimo motywacji ze strony pracownika socjalnego. W trakcie rozmowy z pracownikiem socjalnym klient nadmieniał, że zamierza sprzedać działkę i raczej nie będzie korzystał z pomocy społecznej. Ponadto klient otrzymał zasiłki celowe na opał w lutym i w grudniu 2012 roku. Uzasadnienie decyzji z 2 lutego 2012 roku nr 5012-12/12, nie spełnia normy wynikającej z Kpa., gdyż praktycznie nie zawiera uzasadnienia prawnego. 3. Klient (opisany w protokole jako Przypadek V) jest właścicielem niewielkiego gospodarstwa rolnego o pow. 0,07625 ha przeliczeniowego. Obecnie utrzymuje się z zasiłku stałego wypłacanego przez GOPS, na podstawie decyzji z 31 października 2011 roku nr 5010-3/11 od 1 października w pełnej wysokości. Z treści podstawy uzasadnienia wynika, że dochód klienta z gospodarstwa rolnego wyliczono na kwotę 16,56 zł, biorąc pod uwagę pow. 0,08 ha. Tymczasem dochód wyliczony z pow. 0,07625 wynosi 15,78 zł. Nie miało to wpływu na wyliczenie wysokości zasiłku stałego. Od 1 października 2012 roku w związku z weryfikacją kryteriów dochodowych, ustalono zasiłek stały w kwocie 522 zł (decyzja nr 5010-3/11 z 15.10.12 r.), przyjmując, że dochód z gospodarstwa wynosi 20 zł. Tymczasem, wg wyliczenia, dochód wynosi 19,06 zł (0,07625 ha x 250 zł), zatem zasiłek stały powinien wynosić 522,94 zł. Zgodnie z wyjaśnieniami: Klient oświadczył, że jest właścicielem w części 0,08 ha przeliczeniowego gospodarstwa rolnego. Wobec powyższego zgodnie z art. 8 ust. 9 ustawy o pomocy społecznej dochód z gospodarstwa rolnego wyżej wymienionego przeliczono w następujący: 250 x 0,08 = 20,00 zł. 4. W trakcie kontroli ustalono, że w kilku przypadkach brakowało ustaleń dot. sytuacji życiowej klienta/rodziny. Ponadto zapisy odnoszące się do pracy socjalnej nie zawsze odzwierciedlały w pełni faktyczną pracę socjalną prowadzoną z osobą lub rodziną, Przykładowo: (Przypadek III) Ze względu na stan zdrowia klientki, nie pozwalający na samodzielne funkcjonowanie, przyznano pomoc opiekunki w postaci częściowej pomocy w zaspakajaniu codziennych potrzeb życiowych i opieki higienicznej w wymiarze 2
7 godzin tygodniowo, w okresie od 2 stycznia do 30 kwietnia 2012 roku (decyzja nr 5025-3/12 z 2.01.12 r.). W uzasadnieniu decyzji podano, że usługi przyznano ze względu na podeszły wiek, długotrwała chorobę i niezaradność życiową, natomiast poza wiekiem w aktach brak dokumentów, czy innego rodzaju zapisów, opisujących rodzaj schorzeń i ww. niezaradność. Opis sytuacji klientki jest bardzo lakoniczny i ograniczony został do podania podstawowych danych. W ramach pracy socjalnej wspomniano o zapewnieniu usług w dniach wolnych od pracy opiekunki przez dalszych krewnych, jednakże w dokumentacji zabrakło informacji nt. możliwości i ewentualnych ustaleń w tym zakresie. (Przypadek V) W dokumentacji nie znaleziono informacji nt. pracy podejmowanej przez klienta w momencie składania wniosku o zasiłek celowy. W wywiadzie kontrolnym przeprowadzonym w kwietniu 2012 roku rubryki Praca socjalna nie wypełniono. W dokumentacji można przeczytać, że klient pozostaje w stałym leczeniu, ale brak informacji nt. rodzaju schorzeń, brak też informacji nt. uzależnienia klienta od alkoholu, co z kolei wynika z treści kontraktu socjalnego zawartego z klientem 12 lipca 2012 roku; 5. Jak wynika z akt, klient (Przypadek V) uzyskał orzeczenie 24 lutego 2011 roku, natomiast z wnioskiem o zasiłek stały zwrócił się dopiero 19 października 2011 roku. Z akt wynika, że 26 września 2011 roku klient złożył wniosek o pomoc finansową na zakup odzieży i obuwia. Do wniosku dołączono również orzeczenie o niepełnosprawności z 24 lutego 2011 roku. W trakcie wywiadu z 26 września ustalono, że dochód klienta wynosi 16,56 zł (powinno być 15,78 zł = 207 zł x 0,07625 ha) i decyzją z 27 września przyznano zasiłek celowy na zakup odzieży i obuwia. Na pytanie dlaczego nie przyznano zasiłku stałego od września? otrzymano wyjaśnienie, z którego wynika, że W związku z przyjęciem propozycji pracy nie proponowano klientowi pomocy w formie zasiłku stałego, lecz udzielono pomocy w formie zasiłku celowego na zakup odzieży i obuwia niezbędnych w tym okresie. Klient pracował kilka dni jako okres próbny i nie zawarto z nim umowy o pracę. Wobec powyższego przyznano klientowi zasiłek stały od m-ca października 2011r.. W dokumentacji natomiast brakowało powyższej informacji. 6. Stwierdzono w aktach osób/rodzin poddane kontroli, którym w kontrolowanym okresie przyznano pomoc w formie posiłku w szkołach w ramach realizacji programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania, że w sentencji decyzji oprócz informacji o jednostkowym koszcie posiłku, określano środki pieniężne w wysokości miesięcznej przeznaczone na opłacenie posiłków dla dzieci, przykładowo w aktach do decyzji nr 5023-18/12 z 2 stycznia 2012 roku (Przypadek XXVI), przyznano dożywianie dla 2 dzieci w Gimnazjum w Krzeczowie. W sentencji decyzji określono między innymi w pkt 2 i 3:,,2. Posiłki przyznaje się w okresie nauki w szkolne tj od 2 stycznia do 28 czerwca 2012 roku. 3. Środki pieniężne w wysokości 843,60 zł przeznaczone na opłacenie posiłków dla dzieci przelewane będą w ratach miesięcznych na konto wykonawcy usługi w zakresie dożywiania w Krzeczowie po otrzymaniu faktury potwierdzającej przez szkołę ilość faktycznie wydanych posiłków. Kierownik GOPS złożyła wyjaśnienie, iż: wysokość świadczenia w kwocie 843,60 zł wynika z faktu, że w Zespole Szkół w Krzeczowie gdzie uczęszcza dwoje dzieci klientki koszt jednego posiłku wynosi 3,80 zł. Przez tą kwotę przeliczono ilość dni szkolnych z pierwszego półrocza tj. 111 dni i pomnożono razy 2. Podobne zapisy stwierdzono w decyzjach: z 2 stycznia 2012 roku - nr 5023-75/12 i 31 sierpnia 2012 roku - nr 5023-75/12, z 2 stycznia 2012 roku - nr 5023-50/12 i 31 sierpnia 2012 roku - nr: 5023-50/12, z 3 września 2012 roku - nr 5023-20/12, z 9 listopada 2012 roku - nr 5023-110/12, z 10 grudnia 2012 roku - nr 5023-111/12 oraz z 12 grudnia 2012 roku - nr 5023-137/12. 3
7. Podczas kontroli ustalono, iż we wszystkich placówkach oświatowych na terenie Gminy program wieloletni,,pomoc państwa w zakresie dożywiania dla dzieci i młodzieży ze szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych był realizowany w formie gorącego posiłku. Jest to zgodnie z ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" (Dz. U. Nr 267, poz. 2259 z późn. zm.) pomoc w formie dożywiania winna być w pierwszej kolejności udzielana w formie posiłku gorącego, w celu zapewnienia zdrowego żywienia. Stwierdzono również, że Ośrodek monitorował cele określone w ww. ustawie, między innymi poprzez zapis w zawartych z placówkami oświatowymi umowach poprzez zapis mówiący o tym że, posiłki przez powinny być urozmaicone, o wysokiej wartości odżywczej oraz przygotowane zgodnie z zasadami żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży. Kolejnym elementem świadczącym o sposobie prowadzenia nadzoru nad jakością posiłków w ramach realizacji Programu jest prawidłowo opracowany jadłospis. Przedłożone do wglądu jadłospisy określały nazwy dań, natomiast nie zawierały produktów wchodzących w ich skład, tj. wielkości porcji w gramach oraz wartości kalorycznej. W przypadku stwierdzenia uchybień, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), konieczną czynnością jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za ich powstanie. Działając w oparciu o art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), proszę Panią Kierownik, jako osobę kierującą Jednostką i wobec tego odpowiedzialną za uchybienia i nieprawidłowości, o ich wyeliminowanie poprzez: 1. Wydawanie decyzji przyznających usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania z uwzględnieniem wszystkich niezbędnych elementów rozstrzygnięcia, w tym wysokości odpłatności i trybu jej dokonywania. 2. Dokonywanie stosownych zmian decyzji pierwotnej w przypadku stwierdzenia istotnych różnic pomiędzy ilością przyznanych decyzją usług opiekuńczych, a faktyczną liczbą świadczonych godzin usług na rzecz klienta. 3. Formułowanie uzasadnień do decyzji, zgodnych z normą zawartą w art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego. 4. Przyznawanie zasiłku stałego z zachowaniem ciągłości, nie uzależniając go od daty złożenia wniosku w przypadku ubiegania się przez osobę niepełnosprawną o kontynuację wypłaty zasiłku stałego, gdy kolejne orzeczenie o niepełnosprawności zostało przez uprawnione organy wydane z opóźnieniem wskutek okoliczności, za które strona nie ponosi odpowiedzialności,. 5. Opisywanie w kwestionariuszach wywiadów środowiskowych pracy socjalnej prowadzonej na rzecz klientów i ich rodzin oraz dokumentowanie wszelkich ustaleń mających wpływ na ocenę ich aktualnej sytuacji i przyznawanych w związku z nią świadczeń. 6. Gromadzenie pełnej dokumentacji w sprawie w celu ustalenia, bądź też potwierdzenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osoby lub rodziny. 7. Wyeliminowanie z decyzji przyznających posiłek dla dzieci i młodzieży w ramach programu wieloletniego,,pomoc państwa w zakresie dożywiania informacji o wysokości miesięcznej kwoty środków pieniężnych należnych za posiłek. 8. Wzmożenie nadzoru i kontroli nad podmiotami realizującymi dożywianie dzieci i młodzieży poprzez bieżący nadzór nad realizacją porozumienia m.in. w formie stałej 4
weryfikacji jadłospisów. Zawarta w jadłospisie informacja o gramaturze potraw oraz ich kaloryczności pozwala na ocenę, czy żywienie jest zgodne z zalecanymi przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie normami. O sposobie realizacji powyższych wniosków proszę mnie poinformować w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Informuję Panią Kierownik, iż na podstawie art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przysługuje Panu uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Jednocześnie na gruncie art. 128 ust. 4 i 5 ustawy o pomocy społecznej jest Pani zobowiązana: 1) w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków; 2) w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń. Z up. Wojewody Małopolskiego /-/ mgr Renata Grochal Zastępcą Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: Wójt Gminy Lubień 5