Program budowy lokalnego systemu pomocy dziecku i rodzinie w powiecie ostrowskim na lata 2009-2015 został przyjęty Uchwałą Nr XXXII/173/09 Rady Powiatu w Ostrowi Mazowieckiej z dnia 26 marca 2009r. Jest to dokument określający obszary problemowe i kierunki działania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrowi Mazowieckiej na lata 2009-2015 w zakresie opieki nad dzieckiem i rodziną. Realizacja określonych w Programie zadań odbywa się poprzez działania określone w ustawie o pomocy społecznej jako zadania własne powiatu z zakresu pomocy społecznej, a także jako działania uzupełniające wynikające z rozeznanych potrzeb. Poniżej zostaje przedstawiony sposób realizacji zadań określonych w Programie. 1. Utworzenie interdyscyplinarnego zespołu do spraw pomocy dziecku i rodzinie. Utworzenie zespołu interdyscyplinarnego ma na celu utrzymywanie dobrej współpracy pomiędzy instytucjami działającymi na terenie powiatu ostrowskiego w obszarze pomocy dziecku i rodzinie oraz wypracowanie systemu sprawnego powiadamiania o wystąpieniu kryzysu w rodzinie i możliwości rozwiązywania go. Zespół interdyscyplinarny w zorganizowanej formie nie został jeszcze utworzony, niemniej jednak współpraca z instytucjami działającymi w obszarze pomocy dziecku i rodzinie na terenie powiatu ostrowskiego układa się dobrze. Dotyczy to relacji PCPR z ośrodkami pomocy społecznej, Komendą Powiatową Policji, Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich w Sądzie Rejonowym w Ostrowi Mazowieckiej, pedagogami szkolnymi, Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną oraz Poradnią Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia. Przepływ informacji pomiędzy wymienionymi instytucjami jest bardzo sprawny i znacznie wpływa na sprawniejsze rozwiązywanie problemów w rodzinach, pozostających jednocześnie w kręgu zainteresowania kilku z wymienionych podmiotów. Istnieje potrzeba poprawy współpracy z zespołem kuratorów rodzinnych. PCPR otrzymuje informacje o kryzysie w rodzinie w sytuacji, gdy zachodzi już konieczność odebrania dziecka spod opieki rodziców. Zgłaszanie przypadków nasilającego się kryzysu w rodzinie gdzie zagrożone jest dobro małoletnich dzieci skutkowałoby objęciem rodziny pomocą specjalistów pracowników socjalnych, psychologa, a co za tym idzie uchroniłoby wiele rodzin przed rozpadem. 2. Szkolenia dla kadr pomocy społecznej i pracowników innych instytucji, pracujących z rodzinami dysfunkcyjnymi. W roku 2009 PCPR nie organizowało szkoleń dla kadry pomocy społecznej z terenu powiatu. Zadanie to natomiast było realizowane poprzez prezentowanie dobrych praktyk podczas spotkań organizowanych przez PCPR w ramach projektu Twoja przyszłość w Twoich rękach i zachęcenie ośrodków pomocy społecznej do udziału w realizacji projektów systemowych. W tym zakresie kierownicy OPS mogli zapoznać się ze sposobem realizacji projektu przez PCPR. Do prac związane z przebiegiem projektu, oraz do udziału w spotkaniach zapraszano przedstawicieli innych instytucji pomocowych, dzięki czemu nastąpiła wymiana doświadczeń i zdobycie nowej wiedzy przez kadrę poszczególnych instytucji. 3. Promowanie prawidłowego modelu rodziny. PCPR zorganizowało konkurs pn. Portret Rodziny. Celem konkursu było zwrócenie uwagi dzieci na wartości jakie wynikają z posiadania rodziny a także poznanie uczuć i myśli jakie dzieci skrywają. Konkurs był zaadresowany do dzieci ze wszystkich szkół podstawowych z terenu powiatu ( w podziale na kategorie wiekowe : klasy : I-III oraz IV-VI). Inną
szczególną grupą adresatów były dzieci wychowujące się w rodzinach zastępczych. Każde dziecko miało przygotować pracę plastyczną przedstawiającą portret jego własnej bądź wymarzonej rodziny. Można było również napisać pracę literacką wiersz, list do rodziców, opowiadanie o rodzinie. Informacja o konkursie została przesłana do wszystkich szkół podstawowych na terenie całego powiatu. Zainteresowanie przerosło oczekiwania organizatorów, dzieci bardzo chętnie przystąpiły do konkursu. W rezultacie nadesłano ponad 400 prac (łącznie rysunków i wierszy). Z uwagi na duże zainteresowanie oraz po uwzględnieniu wniosku nauczycieli koordynujących przygotowywanie prac w szkołach wydłużono termin nadsyłania prac do końca roku 2009. Uroczyste podsumowanie konkursu połączone z wystawą prac i wręczeniem nagród odbyło się w dniu 18 stycznia. Łącznie przyznano 53 nagrody i wyróżnienia. 4. Opracowanie i wdrożenie systemu wczesnej interwencji w rodzinach zagrożonych kryzysem. Wczesna interwencja w rodzinie jest to podjęcie działań mających na celu zażegnanie kryzysu w rodzinie i objęcie jej pomocą zanim wystąpi zagrożenie dobra dzieci lub dorosłych członków rodziny lub też wystąpi zagrożenie odebrania dzieci spod opieki rodziców. Na dzień obecny funkcjonuje praktyka, polegająca na zgłaszaniu przez dzielnicowych bądź pedagogów szkolnych konieczności objęcia pomocą danej rodziny. Przyczynami zgłoszeń są najczęściej zaniedbania wobec dzieci. Podjęcie działań odpowiednio wcześnie daje duże szanse na uniknięcie poważniejszego kryzysu. Objęcie pomocą rodzin w celu wsparcia funkcji rodzicielskich i pomocy w rozwiązywaniu problemów wynikających z niezaradności życiowej wpływa również na zwiększenie zaufania rodzin do instytucji pomocowych jako tych, które nie tylko odbierają dzieci rodzicom, ale przede wszystkim dbają o to, aby pomóc stworzyć warunki do pozostania dzieci pod opieką rodziców. Opracowanie i sformalizowanie systemu będzie możliwe po powołaniu i sprawnym funkcjonowaniu zespołu interdyscyplinarnego. 5. Reintegracja rodziny praca z rodziną biologiczną dzieci przebywających w rodzinach zastępczych lub placówkach opiekuńczo wychowawczych. Praca z rodzinami biologicznymi dzieci przebywających w palcówkach opiekuńczo wychowawczych i rodzinach zastępczych jest jednym z istotniejszych zadań PCPR. Ma ono na celu reintegrację rodziny czyli dążenie do powrotu dzieci do rodziny naturalnej. Każdego roku do rodzin zastępczych przyjmowane jest od kilku do kilkanaściorga dzieci. Praca z rodziną polega na wspieraniu funkcji rodzicielskich, wychodzeniu z kryzysu, motywowaniu do podejmowania leczenia odwykowego ( z uwagi na występowanie problemu alkoholowego w rodzinie), wskazywaniu możliwości poprawy własnej sytuacji. Powodzenie pracy z rodziną zależy od dobrej woli rodziców oraz determinacji w dążeniu do odzyskania dzieci. Wieloletnia praktyka wskazuje, iż niewielki odsetek dzieci powraca do domu rodzinnego. Zadaniem PCPR jest w takim przypadku stałe monitorowanie sytuacji w domu, gdyż wielokrotnie po opuszczeniu rodzin zastępczych czy placówek jako pełnoletnie osoby, wychowankowie wracają właśnie do domów rodzinnych z braku możliwości zamieszkania w innym miejscu bądź w wyniku trwającej więzi. Ważne jest zatem, aby po powrocie osoba ta miała stworzone warunki do zamieszkania i prawidłowego funkcjonowania w rodzinie. 6. Szkolenia dla rodzin zastępczych i rodziców dzieci niedostosowanych społecznie, z zakresu profilaktyki uzależnień. Szkolenia z zakresu profilaktyki uzależnień zaplanowano na 2010r. W 2009r. natomiast przeprowadzono szkolenia dla istniejących rodzin zastępczych 2 szkolenia tematyczne
prowadzone przez psychologa, w tym o tematyce wykorzystywania seksualnego dzieci oraz na temat wspierania funkcji rodzica zastępczego zapobieganie wypaleniu. Szkolenia były finansowane ze środków pochodzących z dotacji z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej ramach projektu konkursowego Promocja i wsparcie rodzicielstwa zastępczego na terenie Powiatu Ostrowskiego 7. Start w dorosłe życie wsparcie dla wychowanków placówek opiekuńczo wychowawczych i rodzin zastępczych w procesie usamodzielnienia. W 2009r. usamodzielniło się 11 wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo wychowawczych. W ramach procesu usamodzielnienia wychowankowie otrzymują pomoc pieniężną oraz zostają objęci pracą socjalną. Nowym instrumentem pomocy dla usamodzielniających się wychowanków jest możliwość udzielania wsparcia w ramach projektu Twoja przyszłość w Twoich rękach. W 2009r. 8 wychowanków skorzystało ze wsparcia finansowego, specjalistycznego doradztwa oraz możliwości ukończenia szkoleń zawodowych. 8. Utworzenie na terenie powiatu mieszkania chronionego, dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i opuszczających placówki opiekuńczo wychowawcze. Mieszkanie chronione stanowi lokal, w którym może zamieszkiwać pełnoletni wychowanek opuszczający rodzinę zastępczą bądź placówkę opiekuńczo wychowawczą przez okres jednego roku. Aktualnie na terenie powiatu ostrowskiego nie funkcjonuje takie mieszkanie. Planuje się to przedsięwzięcie na kolejne lata przy założeniu pozyskania lokalu z przeznaczeniem na ten cel. 9. Utworzenie kolejnej placówki opiekuńczo wychowawczej typu rodzinnego. Na chwilę obecną, mimo potrzeby utworzenia tego typu placówki, żadna rodzina nie zgłosiła gotowości podjęcia się jej prowadzenia. Jest to warunkiem utworzenia placówki, gdyż z założenia rodzinny dom dziecka jest placówką prowadzoną przez rodzinę 10. Wspieranie i tworzenie środowiskowych form pomocy. Środowiskowymi formami pomocy w obszarze opieki nad dzieckiem i rodziną jest przede wszystkim tworzenie placówek wsparcia dziennego dla dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo i zagrożonych kryzysem oraz udzielanie wparcia indywidualnego dla rodzin w sytuacji kryzysu w miejscu ich zamieszkania i otoczeniu. Placówki wsparcia dziennego są placówkami opiekuńczo wychowawczymi prowadzonymi przez gminy w przypadku placówek o zasięgu gminnym i prowadzonymi przez powiat w przypadku placówek o zasięgu ponadgminnym. Dotychczas powiat nie prowadził tego typu placówki. Po rozpoznaniu potrzeb w powiecie wynika iż istnieje potrzeba prowadzenia pomocy w tej formie. Wskazane byłoby raczej prowadzenie placówek o zasięgu gminnym, z uwagi na konieczność zapewnienia dowozu dzieciom. Czas przeznaczony na dowiezienie dzieci skracałby czas na udział w zajęciach. Stosunkowo też wzrasta wówczas koszt utrzymania placówki. Tworzenie placówki ponadgminnej jest zasadne wówczas, gdy nie ma możliwości zorganizowania form wsparcia dziennego na terenie gmin. Planuje się spotkania z władzami gminnymi i kadrą pomocy społecznej w celu określenia potrzeb i możliwości utworzenia placówek na terenie poszczególnych gmin. W 2009r. zatrudniono na umowę zlecenie w ramach projektu systemowego Twoja przyszłość w Twoich rękach asystenta rodziny. Jego zadaniem było wspieranie rodziny w dochodzeniu do prawidłowego funkcjonowania w środowisku. W roku obecnym również kontynuujemy udzielanie wsparcia w tej formie.
11. Promowanie rodzicielstwa zastępczego. Promowanie rodzicielstwa zastępczego prowadzone jest przez PCPR w Ostrowi Maz. w trybie ciągłym. Polega ono na zamieszczaniu plakatów i ulotek z informacją o możliwości zostania rodziną zastępczą, w miejscach widocznych dla mieszkańców powiatu, zamieszczanie ogłoszeń w lokalnych mediach, w tym w ostrowskiej telewizji kablowej. Promocję rodzicielstwa zastępczego stanowią również imprezy otwarte z udziałem rodzin zastępczych. W 2009r. odbyła się impreza plenerowa, podczas której przewidziano udział zainteresowanych tym zagadnieniem mieszkańców powiatu. Niemniej jednak w związku z brakiem zainteresowania osób z zewnątrz, udział w imprezie wzięły wyłącznie osoby związane bezpośrednio ze środowiskiem rodzin zastępczych. 12. Utworzenie punktu informacyjno - doradczego dla ofiar przemocy w rodzinie. Porad dla ofiar przemocy udzielają pracownicy PCPR i Poradni Rodzinnej, w tym pracownicy socjalni, prawnik i psycholog. Utworzenie wyodrębnionego punktu będzie możliwe po pozyskaniu lokalu na ten cel. 13. Utworzenie Ośrodka Interwencji Kryzysowej. Utworzenie placówki w formie ośrodka interwencji kryzysowej dla osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji w związku z nagłym wystąpieniem kryzysu będzie możliwe po pozyskaniu odpowiedniej bazy lokalowej. Zaznacza się, iż funkcjonowanie takiej placówki jest uzależnione od tego, czy istnieje zapotrzebowanie. Z analizy sytuacji z lat poprzednich wynika, iż schronienia w formie noclegu osoby w sytuacji kryzysu szukają raczej wśród rodziny i znajomych niż w instytucjonalnych formach pomocy. Zwłaszcza że schronienie w tego typu placówkach jest formą przejściową i krótkotrwałą. Interwencja kryzysowa jakiej najczęściej oczekują mieszkańcy powiatu to uzyskanie profesjonalnej pomocy psychologicznej i prawnej oraz wskazanie możliwości rozwiązania problemu. Te czynności wykonują pracownicy PCPR i Poradni Rodzinnej. 14. Wsparcie dla rodziców i opiekunów osób niepełnosprawnych. Wsparcie dla rodziców i opiekunów osób niepełnosprawnych udzielane jest w kilku formach. Pierwszą z nich jest prowadzenie spotkań w grupie z rodzicami dzieci niepełnosprawnych w Poradni Rodzinnej ( szerzej na ten temat w kolejnym punkcie informacji). Kolejna forma to praca z dziećmi niepełnosprawnymi w Poradni Rodzinnej, podczas której pedagog specjalny poprzez zabawę prowadzi też pewne formy terapii. Pedagog opracowuje również indywidualne metody pracy z dzieckiem, które mogą być wykorzystywane przez rodziców do prowadzenia ćwiczeń w warunkach domowych. Kolejna forma wsparcia to działania w ramach projektu Twoja przyszłość w Twoich rękach, w ramach którego pomocą obejmowane są osoby niepełnosprawne, ich opiekunowie i osoby z otoczenia. W 2009r. w ramach projektu objęto pomocą 22 osoby niepełnosprawne i 8 osób z ich otoczenia. Liczba ta dotyczy osób bezpośrednio korzystających ze wszystkich form pomocy oferowanych w ramach projektu. Ponadto zaoferowano rodzinom osób niepełnosprawnych formę wsparcia przez asystenta rodziny. W przypadku rodzin osób niepełnosprawnych asystent rodziny miał szczególne zadania, przede wszystkim udzielał wsparcia w funkcjach opiekuńczych i pielęgnacyjnych ( np. nauka cewnikowania) ale też pracował z rodziną w kierunku przygotowywania osoby niepełnosprawnej do samodzielności.
15. Inicjowanie działań samopomocowych i tworzenie grup wsparcia. Zmaganie się w życiu codziennym z trudnościami związanymi z wychowywaniem niepełnosprawnego dziecka bywa dla niektórych opiekunów problemem nie do udźwignięcia. W tym celu w Poradni Rodzinnej prowadzone są spotkania dla rodziców wychowujących dzieci niepełnosprawne, podczas których jest możliwość wymiany doświadczeń, ale przede wszystkim jest możliwość uzyskania wsparcia ze strony innych rodziców, którzy mając podobne problemy i czasem większe doświadczenie służą wielką pomocą. Ponadto w spotkaniach uczestniczy psycholog lub pedagog specjalny, który służy fachową wiedzą. Spotkania te mają charakter grupy wsparcia. 16. Utworzenie punktu zbiórki i dystrybucji sprzętów gospodarstwa domowego. Aktualnie z uwagi na brak lokalu nie utworzono punktu zbiórki. PCPR pośredniczy natomiast w przekazywaniu sprzętów pomiędzy rodzinami. Polega to na tym, iż do PCPR dociera informacja o chęci oddania jakiegoś sprzętu osobom potrzebującym. Wówczas spośród osób znanych pracownikom PCPR są wskazywane osoby chętne przyjąć dany sprzęt. 17. Współpraca ze stowarzyszeniami i organizacjami pozarządowymi i w celu wzajemnego wspierania działalności. W roku 2009 PCPR współpracowało z organizacjami pozarządowymi w zakresie: - rekrutacji uczestników wypoczynku letniego spośród dzieci z rodzin z problemem alkoholowym z terenu powiatu ostrowskiego ( obóz harcerski organizowany przez Chorągiew Mazowiecką Związku Harcerstwa Polskiego), - dofinansowanie dla imprez integracyjno-poznawczych na wniosek Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych. Przyjęcie Programu budowy lokalnego systemu pomocy dziecku i rodzinie umożliwiło pozyskiwanie środków na realizację zadań z zakresu opieki nad dzieckiem i rodziną w ramach projektów konkursowych. W 2009r. otrzymano dotację na realizację projektu konkursowego - Promocja i wsparcie rodzicielstwa zastępczego na terenie Powiatu Ostrowskiego Program realizowany był w okresie od 15 lipca 2009 do 31 grudnia 2009 na podstawie Porozumienia z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej. Na realizację zadania Powiat Ostrowski otrzymał kwotę 27.100 zł W ramach Programu podjęto następujące działania: 1. Zorganizowanie i przeprowadzenie szeroko zakrojonej akcji promocyjnej o tematyce rodzicielstwa zastępczego, mającej na celu zapoznanie społeczeństwa z formą opieki jaką jest rodzina zastępcza oraz pozyskaniem kandydatów na kolejne rodziny zastępcze - druk plakatów, ulotek, zamieszczanie ogłoszeń i materiałów informacyjnych w lokalnych mediach. 2. Przygotowanie kandydatów do funkcji rodziny zastępczej szkolenie i proces kwalifikacyjny czterech rodzin. 3. Przeprowadzenie konkursu plastyczno-literackiego w szkołach podstawowych na terenie powiatu pn. Portret Rodziny - w ramach konkursu do PCPR nadesłano ponad 400 prac, w tym rysunki, wiersze, opowiadania na temat własnej bądź wymarzonej rodziny. Laureatom konkursu przyznano 52 nagrody i wyróżnienia (książkowe). 4. Zorganizowanie Pikniku rodzinnego - imprezy plenerowej zaadresowanej do środowiska rodzin zastępczych połączonej z obchodami Roku Rodzinnej Opieki Zastępczej. 5. Zorganizowanie spotkania wigilijno-mikołajkowego - integrującego rodziny zastępcze funkcjonujące na terenie powiatu ostrowskiego, wręczenie paczek świątecznych wychowankom rodzin zastępczych.
6. Przeprowadzenie cyklu szkoleń i spotkań o charakterze informacyjnym dla funkcjonujących rodzin zastępczych z terenu powiatu, celem podniesienia kwalifikacji i doskonalenia funkcji opiekuńczych. 7. Zapewnienie dostępu do specjalistów w ramach specjalistycznego poradnictwa rodzinnego zatrudnienie logopedy, psychologa i terapeuty uzależnień. 8. Przystosowanie pomieszczenia na potrzeby Poradni Rodzinnej niebieski pokój. Pomieszczenie to będzie wykorzystywane m.in. do organizowania spotkań wychowanków rodzin zastępczych z ich rodzinami biologicznymi, a także może służyć jako pokój przesłuchań dzieci w postępowaniu sądowym.