Energetyka w Polsce stan obecny i perspektywy Andrzej Kassenberg, Instytut na rzecz Ekorozwoju
Mtoe Zużycie energii pierwotnej i finalnej 110 100 90 80 70 60 50 40 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Zużycie energii pierwotnej Finalne zużycie energii Finalne zużycie energii z korektą klimatyczną Wg Projektu Drugiego Krajowego Planu Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski 2011
Struktura finalnego zużycia energii w Polsce wg nośników Energia elektryczna Ciepło 13% 14% Gaz 12% 1999 2009 Pozostałe 6% Węgiel 28% 26% Paliwa ciekłe Energia elektryczna Ciepło 11% 16% Gaz Pozostałe 14% 8% 18% 33% Węgiel Paliwa ciekłe Wg Projektu Drugiego Krajowego Planu Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski 2011
kgoe/euro00 Zmiany wskaźnika energochłonności PKB 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 Energochłonność pierw otna Energochłonność finalna 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Energochłonność pierw otna z korektą klimatyczną Energochłonność finalna z korektą klimatyczną Wg Projektu Drugiego Krajowego Planu Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski 2011
Uwarunkowania energetyki w Polsce (I) Wysoka energo- i elektrochłonność gospodarki - 384 koe/1000 euro w PL wobec 150 koe/1000 euro w UE15 i 167 koe/1000 euro w UE27 w 2008 r. Wysoki udział węgla w bilansie - 65% zapotrzebowania na energię pierwotną, a w produkcji energii elektrycznej węgiel stanowi 92%. Wysoka emisyjność gospodarki - emisyjność polskich elektrowni - 950 kgco 2 /MWh, a mogłaby być 700 kgco 2 /MWh, a technologiczna możliwość gazowych to 400 kgco 2 /MWh. Zapóźnienie technologiczne - 40% bloków energetycznych ma ponad 40 lat, a rury zostały wymienione na preizolowane w zaledwie 20% sieci.
Uwarunkowania energetyki w Polsce (II) Najwyższe koszty zewnętrzne produkcji energii elektrycznej w UE - 5-18 eurocent/kwh przy średniej unijnej 1,8-5,9 eurocent/kwh Niedorozwój sieci przesyłowej i sieci rozdzielczych - zdekapitalizowana w ponad 70%, a 56,6% linii energetycznych niskich napić nie spełnia podstawowych standardów. Niska kultura użytkowania energii
Wymogi formalne UE I Dyrektywa tzw. ESD z 2006 w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych Na lata 2008 2016 Krajowy Cel Wzrostu Efektywności Energetycznej 9% - ustawa o efektywności energetycznej mechanizm tzw. białych certyfikatów Pakiet energetyczno-klimatyczny 20% zmniejszenie zużycia energii do 2020 w stosunku do obecnego trendu wzrostu zużycia 20% redukcja emisji gazów cieplarnianych 1990 2020 20% udział w energii finalnej OZE w tym 10% biopaliwa Inne Dyrektywy o: Kogeneracji z 2004 r. Ekoprojektowaniu z 2005 r. Etykietach enrgetycznych z 2010 r.
Wymogi formalne UE II Dyrektywie tzw. EPBD znowelizowana w 2010 w sprawie charakterystyki energetycznej budynków wprowadzono obowiązek budowania prawie zero energetycznych budynków od rok 2018 wszystkie nowe budynki użyteczności publicznej od 2020 wszystkie nowe budynki Robocza wersja nowej dyrektywy o efektywności energetycznej (zastąpi dyrektywy o usługach energetycznych i koogeneracji) Cele krajowe do ustalenia w 2014 r. Uzyskania przez dystrybutorów energii i sprzedawców energii 1,5% poprawy jej efektywności co roku 3% obowiązek co rocznej poprawy efektywności w budynkach użyteczności publicznej powyżej 250 m 2 Wprowadzenie indywidulanych liczników energii i ciepła płacimy tylko tyle ile zużyjemy Krajowe plany działań co dostarczania ciepła i chłodu Nowe cieplne elektrownie powyżej 20 MW musza być lokalizowane gdzie jest zapotrzebowanie na ciepło odpadowe ale przewiedzieć sposób jego zagospodarowania
Mapa Drogowa do 2050 roku Redukcja emisji gazów cieplarnianych przez kraje rozwinięte o 80% - 95% do roku 2050 (w stosunku do 1990) Komisja Europejska uważa, iż istniejące technologie i rozsądne kalkulacje ekonomiczne pozwalają na osiągnięcie celu 80% Koszt rocznie ok. 270 mld euro (1,5% PKB) Oszczędności na poziomie 175-320 mld euro rocznie (wynikających z ograniczenia importu ropy i gazu) Kreowanie nowych trwałych miejsca pracy (1,5 mln) Jakość powietrza i korzyści dla zdrowia: 27 mld w 2030 i 88 mld w 2050
Emisja gazów cieplarnianych w Polsce w okresie 1988 2008 i niezbędna redukcja do roku 2050
Polityka energetyczna do 2030 r. z 10 listopada 2009 r. Dążenie do zero energetycznego wzrostu, ale wzrost zużycia energii pierwotnej o 21%, a finalnej o 29%; Popieranie OZE, ale nie więcej niż żąda UE rok 2020 udział 15%, a rok 2030 udział 16% Spadek emisji CO 2 2006-2020 o 15,5%, bo tyle żąda UE, a potem wzrost o 8,4% do roku 2030 Efektywność energetyczna popierana, ale nie na skalę możliwości (rok 2030 poziom UE15 z 2005 r.) Rozwój energetyki jądrowej (9% w 2030 r.)
Pytania o przyszłość Czy chcemy odczuwać braki w zaopatrzeniu w energię elektryczną już za kilka lat czy podejmiemy zdecydowane działania już teraz? Jak najkorzystniej wypełnić wymagania UE co do ochrony klimatu efektywności energetycznej? Czy Polska ma być odpowiedzialnym krajem w przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym? Czy przyszłość to wielkie systemowe elektrownie i gdzie niegdzie OZE czy przyszłość to energetyka rozproszona, odnawialna zabezpieczona przez dużą energetykę gazową lub nowoczesną węglową?
Optymalna dla energetyki hierarchia czasowa do 2030 r. Wg Alternatywnej polityki energetycznej Polski do roku 2030. Instytut na rzecz Ekorozwoju Warszawa 2009. Wzrost efektywności już od zaraz Modernizacja i rozbudowa sieci przesyłowych prawie od zaraz Pobudzenie aktywności w OZE jako podstawy energetyki rozproszonej dwa lata Restytucja mocy kilka lat i dalej Intensywne popieranie zrównoważonej mobilności od zaraz Energetyka atomowa nie jest opcją ekonomicznie uzasadnioną i rozwiązującą problemy w wymaganym czasie
Korzyści z energetyki rozproszonej (I) Wg Jan Popczyk. Energetyka rozproszona. Instytut na rzecz Ekorozwoju. Warszawa. 2010 rozwój lokalnego rynku energii wraz z pobudzeniem przedsiębiorczości w tym kierunku; obniżenie kosztów przesyłu energii i strat z tym związanych; uniknięcie znacznej części emisji gazów cieplarnianych w wyniku rozwoju energetyki odnawialnej; znaczącą poprawy jakości usług energetycznych, korzystnych do rozwoju lokalnej przedsiębiorczości;
Korzyści z energetyki rozproszonej (II) Wg Jan Popczyk. Energetyka rozproszona. Instytut na rzecz Ekorozwoju. Warszawa. 2010 zmiana z roli konsumenta na prosument czyli aktywnego uczestnika rynku energii; tworzenia miejsc pracy na terenach wiejskich w małych miastach, przede wszystkim w sektorach nie związanych z produkcją żywności (szansa na zatrzymanie ludzi młodych na terenach wiejskich). szacuje się, że poprawa czystości, powietrza (zanieczyszczenia kwaśnie i pyły) w wyniku przejścia z 20% na 30% redukcji gazów cieplarnianych do roku 2020 przyniosłoby roczne oszczędności w służbie zdrowia 5,3 do 15,2 mld zł od roku 2020
Potencjał do wykorzystania efektywność energetyczna w perspektywie roku 2020 ekonomicznie opłacalna poprawa o 25%, a technicznie możliwa o 50% odnawialna energetyka w perspektywie roku 2020 ekonomicznie opłacalny wzrost do ok. 22% udział w energii finalnej, potencjał techniczny to 46% zdekapitalizowany majątek wytwórczy i przesyłowy pozwala na kształtowanie energetyki rozproszonej bazującej na lokalnych systemach hybrydowych z wykorzystaniem inteligentnych sieci słabe wykorzystanie eko-innowacji szansa na rozwój możliwość wykorzystanie funduszy UE w perspektywie 2014-2020 na budowę gospodarki niskowęglowej
Wyzwania dla naszego kraju I Poprawa efektywności energetycznej obejmująca: produkcję, przesyłanie i korzystanie z energii budynki istniejące i nowo powstające urządzenia i pojazdy struktury zagospodarowania przestrzennego organizację zakładów pracy, jednostek osadniczych i gospodarstw domowych Zamianę energii opartej o paliwa kopalne na źródła odnawialne. Wdrażanie nowych produktów, technologii i, rozwiązań organizacyjnych w przemyśle i usługach przyczyniających się do zmniejszenia emisji na jednostkę produkcji lub usługi.
Wyzwania dla naszego kraju II Zmniejszanie emisji bezpośrednio wynikającej z działalności w rolnictwie i leśnictwie oraz zwiększanie wiązania węgla w biomasie oraz w glebie. ------------------------------------------------------- Wykorzystanie tego potencjału może doprowadzić w roku 2030 do redukcji o 63%. Miejsca pracy: 298.000 poprawa efektywności do 2020 r. 190.000 odnawialna energetyka do 2030 r.
Jaki, Pana(i) zdaniem, rodzaj polityki energetycznej powinien być rozwijany w Polsce w perspektywie 20 lat? surowców i źródeł odnawialnych energii jądrowej oszczędzania energii trudno powiedzieć węgla kamiennego i brunatnego ropy naftowej i gazu ziemnego 14% 24% 16% 23% 18% 11% 9% 9% 7% 7% 6% 7% 4% 3% 4% 44% 41% 56% 2008 2009 2010 0% 20% 40% 60% Wg A. Stanaszek, M. Tędziagolska. Badanie świadomości ekologicznej Polaków 2010. Instytut na rzecz Ekorozwoju. Warszawa 2011.
Przyszłość to nie wielkie systemowe elektrownie i gdzie niegdzie OZE a przyszłości to energetyka rozproszona, odnawialna zabezpieczona przez dużą energetykę gazową lub nowoczesną węglową.
Kierunek na model duoski Patrz Dania 100% OZE w roku 2050
Dziękuje za uwagę! Andrzej Kassenberg Instytut na rzecz Ekorozwoju www.ine-isd.org.pl www.chronmyklimat.pl ul. Nabielaka 15 lok. 1 00-743 Warszawa tel. (22) 8510402 fax. (22) 8510400 a.kassenberg@ine-isd.org.pl