Dodatek B - Histogram Histogram to nic innego, jak wykres pokazujący ile elementów od czarnego (od lewej) do białego (prawy koniec histogramu) zostało zarejestrowanych na zdjęciu. Może przedstawiać uśredniony rozkład w skali szarości lub osobno dla poszczególnych barw składowych: czerwonej, zielonej i niebieskiej. Jeśli histogram kończy się lub zaczyna górką, to znaczy, że pewne partie sceny nie zostały zarejestrowane i są zapisane, jako czarne (niedoświetlone) lub białe (przepalone, prześwietlone). Może to oznaczać, że scena była zbyt kontrastowa dla elementu światłoczułego, by można było ją zarejestrować. Jeśli całość obrazu mieści się w histogramie to oznacza, że wszystkie partie sceny od najciemniejszej do najjaśniejszej zostały zarejestrowane. Zdjęcie właściwie naświetlone jest wtedy, kiedy to, co chcieliśmy uwiecznić mieści się w histogramie i jest w odpowiedniej jego części. Obszary jasne po prawej, a ciemne po lewej stronie. W cyfrowych aparatach fotograficznych mamy zazwyczaj możliwość podglądu histogramu zrobionego zdjęcia. Dzięki temu od razu możesz ocenić, czy dane zdjęcie wymaga korekty ekspozycji. W niektórych aparatach taki histogram można wyświetlić nawet jeszcze przed wykonaniem zdjęcia danej sceny. Znakomicie to upraszcza ustawienie właściwej przysłony, czasu naświetlania i czułości matrycy. Podgląd histogramu w aparacie Panasonic DMC-FZ18. Przemysław Oziemblewski FotografiaDlaCiekawych.pl Strona 76
Jak czytać histogram? Spójrz na specjalnie przygotowaną poniżej grafikę i umieszczony pod nią jej histogram. Grafika i reprezentujący ją histogram. Dolny wykres przedstawia histogram dla specjalnie przygotowanej grafiki. Zawiera ona cztery szare paski i jeden biały na czarnym tle. Czarnego i białego na wykresie nie widać, bo są to skrajne krawędzie wykresu. Pozostałe szare paski przedstawione są na wykresie w postaci pojedynczych słupków. Ich wysokość zależy od wielkości Przemysław Oziemblewski FotografiaDlaCiekawych.pl Strona 77
obszaru, jaki zajmuje szary pasek. Im większy obszar, tym wyższy słupek. Trzeci pasek od lewej jest najszerszy, więc wysokość reprezentującego go słupka jest najwyższa. Słupki na wykresie są w równych odległościach, ponieważ szare paski licząc od lewej to: 20, 40, 60 i 80 procent jasności białego. Innych barw na wykresie nie ma, więc w pozostałych miejscach histogram jest płaski i równy zeru. W rzeczywistości tak ostre przejścia pomiędzy poszczególnymi barwami nie występują i histogram będzie zawierał również wykresy innych barw. Zdjęcie grafiki wyświetlonej ma monitorze komputera i jego histogram. Przemysław Oziemblewski FotografiaDlaCiekawych.pl Strona 78
Teoretycznie na zdjęciu białego i czarnego koła na szarym tle występują tylko trzy kolory, jednak z uwagi na występowanie pewnych nierównomierności podświetlenia ekranu oraz wad obiektywu (np. winietowania), mamy na zdjęciu dodatkowe inne barwy mniej lub bardziej zbliżone do źródłowych. Gdyby to nie było prawdziwe zdjęcie grafiki wyświetlonej na ekranie, tylko ta grafika, to mielibyśmy słupki jak na poprzednim histogramie. W przypadku grafiki gradientu od czarnego do białego (poniżej) mamy wypełniony cały histogram. Każdy punkt histogramu na osi poziomej ma jakąś wartość. Ponieważ obszary jasne i ciemne są większe w stosunku do tonów średnich, prawa i lewa strona histogramu jest lekko podniesiona. Histogram dla gradientu zawiera pewną wartość w każdym punkcie osi poziomej. Przemysław Oziemblewski FotografiaDlaCiekawych.pl Strona 79
Przeanalizujmy jeszcze histogram dla zwykłego zdjęcia. Zdjęcie i jego histogram. Strzałki pokazują przybliżone miejsca na histogramie dla określonych obszarów ze zdjęcia. Zdjęcie jest dosyć kontrastowe. Zawiera zarówno obszary bardzo jasne jak i bardzo ciemne. Prawie całe mieści się na histogramie. Jedynie prawa część histogramu opiera się bardzo nieznacznie o prawą krawędź ramki, co może świadczyć, że pewne niewielkie obszary jasnej ściany zostały prześwietlone. Jest to przykład sceny, której rozpiętość tonalna, w całości wykorzystuje możliwości matrycy, jeśli chodzi o jej zdolność do rejestracji na jednym ujęciu obszarów jasnych i ciemnych. Przemysław Oziemblewski FotografiaDlaCiekawych.pl Strona 80
Jeśli rozpiętość tonalna fotografowanej sceny jest większa niż możliwości rejestracyjne matrycy, to histogram będzie wychodził poza ramkę z lewej lub z prawej strony. Wtedy, jako fotograf musisz zadecydować, co jest mniej istotne dla zdjęcia, jasne czy ciemne jego partie. Z reguły obcinana jest lewa strona histogramu, czyli ciemne jego partie. Dla oka łatwiej jest przyjąć, że coś jest zbyt ciemne by dojrzeć niż obserwować białą wypaloną plamę. Przykładami scen o dużej rozpiętości tonalnej są np. wszelkie zdjęcia nocne ze źródłami światła w polu widzenia (tu przepalamy światła lamp) lub zdjęcia oświetlonych kaskad wodnych w środku lasu, lub scena, na której jest widoczne zarówno wnętrze pomieszczenia jak i to, co widać za oknem. Czyli wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z jasnym światłem lub jego odbiciami w ciemnym otoczeniu. W celu zmieszczenia dużej rozpiętości tonalnej na jednym zdjęciu stosuje się techniki HDR (ang. High Dynamic Range), które polegają na łączeniu kilku różnie naświetlonych zdjęć w jedno. Jeśli rozpiętość tonalna jest mniejsza niż możliwości rejestracyjne matrycy, to na histogramie wykres nie będzie dochodził do prawej lub lewej krawędzi ramki. Zdjęcie i jego histogram. Przemysław Oziemblewski FotografiaDlaCiekawych.pl Strona 81