Wykaz skrótów... Bibliografia... Wykaz cytowanych orzeczeń... Wstęp... 1 XI XIII XXI 1. Problematyka... 1 2. Cel badawczy... 2 3. Struktura... 3 4. Tezy... 4 5. Uwagi metodologiczne... 4 6. Uwagi terminologiczne... 5 Rozdział I. Ekonomiczna analiza prawa jako nurt filozoficzno-prawny... 7 1. Uwagi wprowadzające... 7 2. Jakie metody są szczególnie efektywne w analizie prawa?... 8 I. Modele i badania empiryczne... 9 II. Racjonalność podmiotów... 10 1. Maksymalizacja użyteczności oczekiwanej... 11 2. Homo oeconomicus... 12 3. Maksymalizacja bogactwa... 13 III. Określona miara dobrobytu społecznego... 14 1. Efektywność w sensie Pareto... 14 2. Efektywność w sensie Kaldora-Hicksa... 14 3. Pytanie o normatywność prawa według analizy ekonomicznej... 15 I. Efektywność prawa... 15 1. Efektywność prawa teza pozytywna... 16 2. Efektywność prawa teza normatywna... 17 3. Materialna i proceduralna efektywność normy prawnej... 17 II. Konsekwencjonalizm ekonomicznej analizy prawa... 18 1. Utylitaryzm... 18 2. Ekonomiczna analiza prawa jako utylitaryzm norm (powinności)... 19 4. Jakie są główne cele prawa i jak mogą być one osiągnięte... 20 I. Dylemat więźnia... 20 V
VI Spis treści II. Twierdzenie Coase a... 22 III. Cele prawa w świetle dylematu więźnia oraz twierdzenia Coase a... 24 5. Czym jest prawo według law and economics... 25 6. Wnioski... 27 Rozdział II. Ekonomiczna analiza procesu cywilnego... 28 1. Uwagi wprowadzające... 28 2. Istota, funkcja i efektywność procedury cywilnej w prawie polskim.. 28 I. Pojęcie postępowania cywilnego... 29 II. Pojęcie prawa o postępowaniu cywilnym... 30 III. Pojęcie procesu cywilnego... 30 IV. Zasadnicze funkcje postępowania cywilnego... 31 V. Zasadnicze funkcje procesu cywilnego... 31 VI. Efektywność postępowania cywilnego... 33 VII. Podsumowanie... 35 3. Proces cywilny z perspektywy prawno-ekonomicznej... 36 I. Proces cywilny z perspektywy społecznej... 36 1. Koszty błędnego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd... 37 2. Koszty procesu cywilnego... 38 II. Proces cywilny z perspektywy uczestniczących w nim podmiotów... 40 1. Etapowość procesu cywilnego... 40 2. Proponowany podstawowy model procesu cywilnego... 42 3. Założenia proponowanego podstawowego modelu procesu cywilnego... 44 4. Pierwszy etap podstawowego modelu procesu cywilnego decyzja w przedmiocie wystąpienia z powództwem... 45 5. Drugi etap podstawowego modelu procesu cywilnego decyzja w przedmiocie zawarcia ugody... 47 6. Trzeci etap podstawowego modelu procesu cywilnego spór przed sądem... 53 III. Uzupełnienie modelu podstawowego... 56 1. Postępowanie odwoławcze... 57 2. Koszty postępowania reguła amerykańska i reguła europejska... 59 4. Wnioski... 62 Rozdział III. Postępowanie grupowe w Polsce na tle porównawczym... 64 1. Uwagi wprowadzające... 64 2. Federalna regulacja amerykańska... 65
I. Certyfikacja class action... 66 1. Liczebność klasy (numerosity)... 67 2. Podobieństwo zagadnień faktycznych lub prawnych (commonality)... 67 3. Typowość roszczeń reprezentanta (typicality)... 68 4. Adekwatna reprezentacja klasy (adequate representation)... 68 5. Możliwość zdefiniowania klasy... 69 II. Trzy typy postępowania class action... 69 1. Incompatible standards oraz impending of interests class actions... 70 2. Injunctive class actions... 70 3. Common questions class actions... 71 A. Przeważanie kwestii wspólnych (predominance)... 72 B. Efektywność procedury (superiority)... 72 4. Przebieg postępowania i ochrona interesów członków klasy... 73 5. Orzeczenie kończące postępowanie... 74 III. Wynagrodzenie prowizyjne... 74 IV. Podsumowanie... 76 3. Regulacja angielska... 77 I. Representative proceedings... 77 1. Pojęcie tego samego interesu (same interest)... 78 2. Pozycja reprezentanta... 78 3. Dochodzenie roszczeń pieniężnych... 79 II. Group Litigation Orders... 80 1. Postanowienie o ustanowieniu GLO... 80 2. Przebieg postępowania GLO... 82 3. Orzeczenie kończące postępowanie... 83 III. Wynagrodzenie warunkowe... 83 IV. Podsumowanie... 84 4. Regulacja szwedzka... 85 I. Wszczęcie postępowania grupowego... 85 II. Przesłanki dopuszczalności postępowania grupowego... 85 III. Pozycja reprezentanta... 86 IV. Orzeczenia kończące postępowanie... 87 V. Wynagrodzenie warunkowe... 87 VI. Podsumowanie... 88 5. Regulacja polska... 88 I. Pojęcie postępowania grupowego w prawie polskim... 88 VII
II. Funkcje postępowania grupowego w zamyśle polskiego ustawodawcy... 89 III. Ogólna charakterystyka przebiegu postępowania grupowego... 92 1. Postępowanie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego... 93 A. Pozew w postępowaniu grupowym... 94 B. Sprawy nadające się do rozpoznania w postępowaniu grupowym... 95 C. Jednorodzajowość oraz ta sama lub taka sama podstawa faktyczna roszczeń... 96 D. Ujednolicenie roszczeń pieniężnych... 97 E. Postanowienie kończące etap certyfikacji postępowania grupowego... 100 2. Postępowanie w przedmiocie ostatecznego ukształtowania składu grupy... 102 A. Ogłoszenie o wszczęciu postępowania grupowego... 102 B. Składanie oświadczeń o przystąpieniu do grupy... 104 C. Zarzuty co do członkostwa w grupie... 106 D. Postanowienie kończące etap kształtowania składu grupy... 107 3. Postępowanie rozpoznawcze... 108 A. Pozycja reprezentanta grupy... 108 B. Brak możliwości udziału prokuratora albo organizacji społecznych w postępowaniu grupowym... 110 C. Postępowanie dowodowe brak prekluzji... 110 D. Rola sądu w postępowaniu grupowym... 112 E. Wyrok... 114 IV. Posumowanie... 115 6. Wnioski... 115 Rozdział IV. Ekonomiczna analiza postępowania grupowego... 118 1. Uwagi wprowadzające... 118 2. Zbiorowe dochodzenie roszczeń jako odpowiedź na problem działania wspólnego... 119 I. Pojęcie problemu działań wspólnych... 120 II. Dylemat istniejących dóbr wspólnych oraz dylemat wytwarzania dóbr wspólnych... 121 III. Problem działań wspólnych, a sytuacja potencjalnych uczestników postępowania grupowego... 122 IV. Podsumowanie... 123 VIII
3. Postępowanie grupowe jako mechanizm uzgadniania interesów indywidualnych z interesem społecznym... 123 I. Agregacja roszczeń... 124 II. Reprezentacja przez osobę trzecią... 125 III. Wynagrodzenie prowizyjne... 126 IV. Ekonomiczne podejście do funkcji procesu cywilnego na przykładzie zbiorowego dochodzenia roszczeń... 128 V. Podsumowanie... 131 4. Problem agencji (agency problem)... 131 I. Zapewnienie zgodności interesów reprezentanta z interesami członków klasy albo grupy... 132 II. Kontrola działań reprezentanta (lub profesjonalnego pełnomocnika procesowego)... 133 III. Konieczność aktywnej roli sądu... 134 5. Postępowanie grupowe a sprawy o negatywnej i pozytywnej wartości oczekiwanej... 136 I. Otwarcie drogi do dochodzenia roszczeń o negatywnej wartości oczekiwanej... 137 II. Ułatwienie dochodzenia roszczeń o pozytywnej wartości oczekiwanej... 138 6. Model opt-out a model opt-in zbiorowego dochodzenia roszczeń w ujęciu prawno-ekonomicznym... 139 I. Model opt-out a model opt-in uwagi wstępne... 140 II. Model opt-out a model opt-in korzyści skali... 142 III. Model opt-out a model opt-in polubowne rozstrzygnięcia sporu... 143 7. Szczegółowe uwagi dotyczące wybranych aspektów polskiego postępowania grupowego w ujęciu prawno-ekonomicznym... 144 I. Polskie postępowanie grupowe jako odpowiedź na problem działań wspólnych... 145 II. Pierwszy etap procesu decyzja w przedmiocie wystąpienia z powództwem... 146 1. Opłata od pozwu w postępowaniu grupowym... 147 2. Przymus adwokacko-radcowski... 148 3. Obowiązek ujednolicenia roszczeń pieniężnych... 148 4. Kaucja na zabezpieczenie kosztów procesu... 149 5. Pierwszy etap procesu podsumowanie... 151 III. Drugi etap procesu decyzja w przedmiocie zawarcia ugody... 151 1. Mniejszy interes pozwanego w zawarciu ugody... 152 IX
2. Brak mechanizmu zbliżania opinii stron procesu w toku postępowania... 153 3. Wyrok ustalający odpowiedzialność pozwanego jako mechanizm zbliżania opinii stron po postępowaniu... 154 4. Drugi etap procesu podsumowanie... 154 IV. Trzeci etap procesu spór przed sądem... 155 1. Mniejsze korzyści skali w postępowaniu grupowym... 155 2. Zasady zwrotu kosztów procesu w postępowaniu grupowym... 156 3. Trzeci etap procesu podsumowanie... 158 V. Problem agencji w polskim postępowaniu grupowym... 158 1. Pozycja reprezentanta względem członków grupy... 159 2. Zapewnienie zgodności interesów reprezentanta i jego pełnomocnika procesowego z interesami członków grupy.. 160 3. Kontrola ze strony członków grupy... 161 4. Kontrola ze strony sądu... 162 5. Problem agencji w polskim postępowaniu grupowym podsumowanie... 162 VI. Rola sądu w polskim postępowaniu grupowym... 163 VII. Wybrane aspekty polskiego postępowania grupowego w ujęciu prawno-ekonomicznym podsumowanie... 164 8. Wnioski... 166 Zakończenie... 168 Indeks rzeczowy... 175 X