,,WPŁYW GLOBALNYCH ZJAWISK KLIMATYCZNYCH NA KLIMAT ZIEMI CHRZANOWSKIEJ
Plan wykładu: 1-Pojęcie klimatu i pogody oraz czynników klimatycznych. 2-Klimat Chrzanowa i Polski w ujęciu przez dzieje historyczne. 3-Klimat współczesnej Polski i Ziemi Chrzanowskiej. 4-Współczesne zmiany klimatyczne.
Klimat a pogoda We współczesnym pojęciu przez klimat rozumie się regularne następstwo zmian atmosferycznych występujących w danej miejscowości lub regionie geograficznym. Wspomniane następstwo jest rezultatem działania zespołowego wszystkich elementów meteorologicznych oraz procesów fizycznych uwarunkowanych charakterem powierzchni Ziemi i jej pokryciem. Suma tych wpływów decyduje o charakterystycznych w danym regionie lub miejscowości typach pogody i ich układzie czasowym. Stosunki klimatyczne charakterystyczne dla obszaru Polski są ściśle związane z klimatem całej Europy. Zróżnicowana linia brzegowa, równoleżnikowy układ ukształtowania terenu jest istotnym czynnikiem klimatotwórczym. Położenie w umiarkowanych szerokościach geograficznych determinuje klimat kontynentu. Stosunki klimatyczne w znacznym stopniu są uwarunkowane rozmieszczeniem w pobliżu stałych lub sezonowych ośrodków barycznych oraz frontów atmosferycznych. Oto najważniejsze czynniki klimatotwórcze determinujące każdy klimat :
Czynniki geograficzne - szerokość geograficzna - położenie obszarów lądowych względem mórz i oceanów - ukształtowanie powierzchni - pokrycie terenu - działalność człowieka
Czynniki radiacyjne - usłonecznienie ( spełnia ważna role w kształtowaniu stosunków klimatycznych obszaru lub miejscowości. Usłonecznienie to czas bezpośredniego dopływu promieniowania słonecznego do powierzchni Ziemi. Zależne jest ono od długości dnia i wielkości zachmurzenia. - bilans promieniowania słonecznego
Czynniki cyrkulacyjne - ciśnienie atmosferyczne - kierunki napływu mas powietrza - fronty atmosferyczne - główna sytuacja synoptyczna ( pojawiająca się nad Polska) - kierunek i prędkość wiatru
Przestrzenne skale pochodnych pojęcia klimatu - klimat powierzchni granicznych ( stopień trwałości jest bardzo różny, zależy od trwałości cech danej powierzchni granicznej) np. pow. liścia - mikroklimat jednostkowy ( wykazuje wysoki stopień powszechności) np. korona drzew otoczenie dużego głaza itp. - mikroklimat warstwy ( ograniczony do przygruntowej warstwy powietrza. Posiada wysoki stopień powszechności, jego zmienność jest duża i uwarunkowana procesami naturalnymi oraz sposobem użytkowania) np. pola uprawne - topoklimat ( dotyczy jednostek będących komponentami geograficznymi np. brzeg jeziora, szczytu, zbocza, dna doliny, ulicy. Cechuje się małą zmiennością). - mezoklimat ( określa np. klimat doliny, kompleksu leśnego, miasta. Jest trwały, z powolną zmiennością uzależnioną od dużych zmian w środowisku geograficznym). - makroklimat ( określany jest poprzez wielkość regionu, subregionu. Posiada dużą trwałość, która zależy od czynników geofizycznych). - geoklimat ( odpowiada wielkością znacznej części kontynentu, np. klimat środkowej Europy. Jest zmienny w geologicznej skali czasu). - planetarny ( odpowiada znacznej powierzchni Ziemi, np. klimat półkuli północnej. Zależy od czynników astro- i geofizycznych).
Klimat Chrzanowa i Polski w ujęciu przez dzieje historyczne Zmiany klimatu w przeszłości były spowodowane wyłącznie przyczynami naturalnymi. Te przyczyny nie są jeszcze w pełni poznane. Na pewno wśród nich są czynniki astronomiczne, takie jak zmiany parametrów orbity Ziemi w ciągu tysiącleci, jak również zmienność aktywności Słońca. Znaczenie mogą mieć okresy działalności wulkanicznej oraz transgresje morskie. Natomiast od chwili pojawienia się człowieka na zmiany klimatu mają wpływ przyczyny antropogeniczne. Okresowe zmiany klimatu wskazują, że system klimatyczny Ziemi nie jest stabilny. Klimat cechują rytmy o zmiennej długości. Zmiany promieniowania słonecznego są przyczyną cyklicznych zmian stosunków klimatycznych długości 11, 22, 35, 90 i 180 lat. ( cykl Wolfa). Dotychczasowe zmiany w czwartorzędzie były spowodowane m.in. wahaniami w dopływie energii słonecznej wywołanymi zmianami parametrów orbity Ziemi: -kształt orbity o cyklu 90 000 lat -nachylenia płaszczyzny równika ziemskiego do płaszczyzny ekliptyki o cyklu około 41 000 lat. Ostatnie wielkie wydarzenie klimatyczne na obszarze Polski w postaci zlodowacenia północnopolskiego nastąpiło 18 000 lat temu. Kończyło ono wielka epokę lodowcowa.
Zmiany klimatu w holocenie W ostatnich 10 000 lat pojawiły się epoki lodowcowe co około 2000-3000 lat, a ich czas trwania nie przekraczał kilkuset lat. Okresy te nazwano małymi epokami lodowymi. Wystąpiły one około 10 500, 7000-8000, 5000, 3000 lat temu. Nie były to okresy bardzo mroźne. Temperatura średnia roczna powietrza była tylko 1,5-2,0 stopnia C niższa od notowanej obecnie. -1200-1400 > klimat uległ zwilgoceniu, nastąpiła ekspansja lodowców, - 1400-1550 > nastąpiła faza ocieplenia, - 1550-1800 > silne ochłodzenie MAŁA EPOKA LODOWCOWA, Przyjmuje się, że nastąpił wzrost kontynentalizmu klimatu, trwający do dzisiaj i zarazem pogłębił się wskaźnik nierównomierności przepływów rzek. - koniec XVIIIw. > Seria surowych zim - 1815-1850 i 1886-1910 > lata suche - 1851-1885 i po 1910r. > lata wilgotne - od poł. XIXw.do 1939r.> Okres cieplejszy z optimum 1910-1919r. oraz 1930-1939r., - II wojna światowa -pogorszenie klimatu > ostre zimy 39/40, 40/41, 41/42, 46/47, 53/54, 55/56,62/63,
Klimat współczesnej polski i ziemi chrzanowskiej Współczesny klimat Polski przedstawia się jako klimat umiarkowany ciepły przejściowy, pomiędzy klimatem oceanicznym a kontynentalnym. Charakteryzuje się dużą zmiennością i różnorodnością pogody. Określa się, że średnie roczne opady wynoszą 600 mm, z przewaga wiatrów zachodnich. Średnie roczne temperatury powietrza wahają się od 6,0 do 8,2 stopnia C. Długość okresu wegetacyjnego waha się od 180 do 230 dni. - region klimatyczny Ziemi Chrzanowskiej
Współczesne zmiany klimatyczne Tekst - człowiek a klimat a) Klimat obszarów zurbanizowanych * miejska wyspa ciepła * bryza miejska * stosunki wilgotnościowe * warunki aerosanitarne ( zanieczyszczenia atmosfery ) * oddziaływanie klimatu miasta na człowieka * elementy melioracji klimatu miasta b) Klimatyczne skutki współczesnych zmian składu chemicznego atmosfery * globalne ocieplenie * problemy dziury ozonowej * kwaśne deszcze
Klimat Polski w przyszłości na tle zachodzących zmian klimatycznych Zmiany klimatu w czasach współczesnych budzą coraz szersze zainteresowanie z uwagi na ich konsekwencje ekonomiczne, społeczne, a nawet polityczne. Pojawienie się w jakimś regionie, w tym na obszarze Polski, różnych odbiegających od norm zjawisk klimatycznych, nie wystarcza do formułowania stwierdzeń o zmianie klimatu. Współczesnym anomaliom pogodowym przypisuje się wzrost CO2 w atmosferze. W ostatnich dwustu latach o wielkości koncentracji tego gazu w atmosferze decydują zarówno czynniki naturalne, jak i antropogeniczne. Naukowcy uważają, że przy podwojeniu się ilości CO2 i innych gazów cieplarnianych w atmosferze nastąpi wzrost temperatury od 2 do 4 stopni. Ocenia się, że ilość gazów podwoi się około 2050r. Wskaźnikami potwierdzającymi nasilenie się efektu cieplarnianego ma być wzrost temperatury dolnej warstwy troposfery w ostatnim stuleciu o 0,7 stopnia C, przy towarzyszącym jej globalnym trendzie 0,6C/100 lat oraz podniesieniu się w ostatnim stuleciu poziomu oceanów o 10-20cm. Zmiany w ostatnich dziesięcioleciach są wypadkowa aktywności Słońca i zmian antropogenicznych. Prognozuje się, że antropogeniczne przyrosty względne temperatury w 2100r. Wyniosą w Krakowie 2,7stopniaC oraz opady o 18,6mm ( w stosunku do 1825r.).
El Niño Zjawisko to powstające systemie równikowej cyrkulacji atmosfery i wód Oceanu Spokojnego ma doniosły wpływ na pogodę w tym regionie i nie tylko. Zakłócenia w termice wód oceanu oraz kierunków wiatrów nad Oceanem Spokojnym i Indyjskim, docierają nad Atlantyk i oddziałuje na pogodę w Europie. Wyjątkowo intensywne zjawisko El Nino obserwuje się co jakiś czas i tak było w latach 1891, 1925, 1941, 1965, 1972, 1982-1983 (SUPER EL NINO), 1987, 1992 Towarzyszące mu anomalie klimatyczne pojawiły się w tym czasie w wielu regionach świata, Zjawisko to gdy pojawia się co 4 lata, trwa zwykle ok. 14-18 miesięcy. Można, na podstawie analizy pojawiania się EL NINO, z dużym prawdopodobieństwem powiedzieć, że tragiczne w skutkach powodzie i susze w Polsce są jego wynikiem. Naukowcy uważają, że okres między kolejnymi zjawiskami skraca się i w niedalekiej przyszłości będzie permanentnie oddziaływać na klimat całej Ziemi.
CYKL WOLFA(PLAMY NA SLOŃCU) Typy cyrkulacji wykazują 2-3-letnie oraz dłuższe (8,12,24-letnie) cykle wahań frekwencji, która podlega wpływom cyklicznie zmieniającej się aktywności Słońca. Wskaźnikiem tej aktywności jest liczba plam na Słońcu (tzw. liczba Wolfa) określona formułą podaną przez Rudolfa Wolfa. Liczba ta zmienia się cyklicznie. Kolejne maksima i minima pojawiają się okresowo, co mniej więcej 11 lat. Pierwsze udokumentowane minimum wystąpiło w 1755r., następne w 1766r. Oznaczono numerem I. W 1986r. Rozpoczął się cykl XXII.