245. Zakreśl liczbę określającą zawartość tlenu w suchym i czystym powietrzu przy powierzchni Ziemi. 1 p. a) % b) 49,7 % c) 20,95 %

Transkrypt

1 V. ATMOSFERA Znajomość faktów 245. Zakreśl liczbę określającą zawartość tlenu w suchym i czystym powietrzu przy powierzchni Ziemi. 1 p. a) % b) 49,7 % c) 20,95 % 246. Wymień warstwy atmosfery (łącznie z przejściowymi) w kolejności od najniższej do najwyższej. 1 p Podaj nazwy warstw atmosfery, w których występują prądy strumieniowe. 1 p., Uzupełnij zdanie. 1 p. Wraz ze wzrostem wysokości temperatura wilgotnego powietrza w troposferze maleje o około... C na każde 100 m Zakreśl poprawne zakończenie zdania: Deszcze zenitalne należą do opadów 1 p. a) konwekcyjnych. b) orograficznych. c) cyklonalnych Wpisz nazwy mas powietrza przy ich skrótach. 1 p. PA... PPm... PPk... PAk... PZm... PR W Wymienionym elementom pogody przyporządkuj określenia lub jednostki, wpisując w miejscu kropek odpowiednie litery. 1 p. A. śnieg E. C I. zachodni B. całkowite F. m/s J. wyż C. mm G. grad K. godziny rocznie D. hpa H. Silny L. wysokie Temperatura powietrza... Opady... Zachmurzenie... Wiatr... Ciśnienie atmosferyczne... Usłonecznienie Uzupełnij tabelę. 1 p. Element pogody Przyrządy rejestrujące Nazwa izolinii na mapie Temperatura powietrza Opady Ciśnienie atmosferyczne 1. 1

2 W Zakreśl termin oznaczający huraganowy wiatr występujący na wybrzeżu w Dalmacji. 1 p. a) halny b) mistral c) bora d) cyklon 254. W Uzupełnij tabelę. Symbole chmur wybierz spośród podanych. 3 p. Ac As Cc Cb Ci Cs Cu Ns Sc St Piętro chmur Symbole c h m u r Nazwy łacińskie Nazwy polskie Piętro wysokie Piętro średnie Piętro niskie Chmury o budowie pionowej 255. Wymień trzy przykłady klimatów astrefowych. 1 p Znajomość terminów geograficznych 256. PW Przyporządkuj warstwom atmosfery wymienione cechy, wpisując nazwy warstw w miejscu kropek. 2 p. A. odbija fale radiowe... B. w jej dolnej części występują prądy strumieniowe... C. temperatura wzrasta w niej wraz z wysokością od 55 o C do około 0 o C... D. jej część stanowi ozonosfera... E. powstają w niej zorze polarne... F. ciśnienie atmosferyczne spada wraz z wysokością od około 1000 hpa do 200 hpa G. zawiera większość atmosferycznej pary wodnej... H. składa się głównie z wodoru i helu... I. kształtuje się w niej pogoda Zakreśl termin oznaczający fizyczny stan atmosfery w danym miejscu i czasie. 1 p. a) klimat b) pogoda c) element pogody 258. Zakreśl termin oznaczający charakterystyczny dla danego obszaru układ stanów pogody powtarzający się w cyklu rocznym. 1 p. a) klimat b) układ baryczny c) front atmosferyczny 2

3 259. Zakreśl termin oznaczający strefę ścierania się mas powietrza o różnej temperaturze i wilgotności. 1 p. a) ośrodek baryczny b) układ baryczny c) front atmosferyczny 260. W Zakreśl termin odpowiadający następującemu opisowi pogody w Polsce: małe zachmurzenie, brak opadów, duże dobowe amplitudy temperatury, latem upały, zimą mrozy. 1 p. a) pogoda antycyklonalna b) pogoda cyklonalna 261. W Zakreśl rysunek przedstawiający mechanizm powstawania monsunu letniego. 1 p PW Przyporządkuj wymienione cechy klimatowi morskiemu lub klimatowi kontynentalnemu, wpisując w miejscu kropek odpowiednie litery. 2 p. a) duże dobowe i roczne amplitudy temperatury powietrza b) małe dobowe i roczne amplitudy temp. powietrza c) duża wilgotność powietrza d) mała wilgotność powietrza e) duże zachmurzenie f) małe zachmurzenie g) małe sumy opadów rocznych z maksimum w lecie h) duże sumy opadów rocznych i) gorące i suche lato j) chłodne i wilgotne lato k) mroźna i sucha zima l) łagodna i wilgotna zima Klimat morski. Klimat kontynentalny Znajomość zależności 263. Uzasadnij stwierdzenie, że powstanie warstwy ozonowej wpłynęło na pojawienie się organizmów lądowych. 2 p Wyjaśnij, dlaczego strefy klimatyczne na Ziemi układają się równoleżnikowo. 1 p

4 265. P Uzupełnij tabelę (według wzoru), wpisując w puste komórki po jednym przykładzie zależności między wymienionymi czynnikami a warunkami klimatycznymi na Ziemi. 2 p. Czynniki kształtujące klimat Oświetlenie powierzchni Ziemi przez Słońce Rozmieszczenie oraz wielkość lądów i oceanów Wysokość n.p.m. Przykład zależności Strefowe zmiany oświetlenia (wraz z szerokością geograficzną) wpływają na temperaturę powietrza. Rzeźba terenu Prądy morskie Szata roślinna Działalność człowieka Dostrzeganie i formułowanie prawidłowości 266. P Korzystając z wykresu, sformułuj prawidłowości dotyczące zmian temperatury i zmian ciśnienia wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. 2 p. 4

5 Zmiany temperatury: Zmiany ciśnienia: 267. Stosunek ilości światła odbitego do ilości światła padającego na powierzchnię terenu nosi nazwę albedo. Korzystając z tej informacji, wykonaj polecenia. A. Zakreśl rodzaj podłoża o najwyższej wartości albedo. 1 p. a) świeży śnieg d) zaorane pole uprawne b) powierzchnia oceanu e) asfaltowa nawierzchnia drogi c) roślinność B. Napisz, według jakiej cechy uporządkowano rodzaje powierzchni w zadaniu A. 1 p PW Skreśl w zdaniach zbędne określenia, tak aby zdania były prawdziwe. 2 p. A. Na półkuli północnej pasaty są wiatrami północno-wschodnimi / południowo-zachodnimi. 5

6 B. Im większa jest różnica ciśnień między ośrodkami barycznymi, tym większa / mniejsza jest prędkość wiatru. C. Monsuny są wiatrami stałymi / okresowymi. D. Ruch obrotowy Ziemi oddziałuje / nie oddziałuje na kierunki wiatrów Przeanalizuj tabelę, odszukaj widoczną w niej prawidłowość i wpisz w puste komórki nazwy dominujących mas powietrza. 2 p. Odczytywanie, interpretacja i przetwarzanie informacji 270. P Uzupełnij rysunek, wstawiając strzałki obrazujące cyrkulację powietrza w strefie międzyzwrotnikowej, dopisz nazwy komórek cyrkulacyjnych i wstaw w prostokąty N (niż) lub W (wyż). 2 p Wykonaj polecenia, korzystając z informacji na mapie przedstawiającej roczną sumę promieniowania słonecznego padającego na powierzchnię poziomą w kcal/cm 2. 6

7 A. Nazwij obszar otrzymujący najmniej energii słonecznej i wymień 4 obszary otrzymujące ponad 180 kcal/cm 2. 1 p B. Wyjaśnij, dlaczego najwięcej promieniowania otrzymują okolice zwrotników, a nie okolice równika. 1 p PW Mapy przedstawiają monsunową cyrkulację powietrza w Azji Południowej. Przeanalizuj je i wykonaj polecenia. 7

8 A. Oznacz ośrodki baryczne, wpisując w miejsce niżu N, a w miejsce wyżu W. Następnie dorysuj groty strzałek wskazujących kierunek wiatru. 1 p. B. Wskaż mapę, która przedstawia cyrkulację w półroczu letnim. Uzasadnij odpowiedź C. Wyjaśnij, dlaczego Tybet otrzymuje znacznie mniej opadów niż południowe stoki Himalajów. 1 p p P Narysuj sygnatury, którymi na mapach synoptycznych oznacza się front ciepły i front chłodny. 2 p. Front ciepły kolor... Front chłodny kolor PW Korzystając z mapy synoptycznej z 25 września 2006 r. i własnej wiedzy, wykonaj polecenia. 8

9 A. Wpisz na mapie literę W (wyż) lub N (niż) na zachód od Hiszpanii.. 1 p. B. Określ położenie strefy największego zachmurzenia względem frontów atmosferycznych. 1 p C. Porównaj pogodę w Warszawie (52 o N, 21 o E) i Londynie (51 o 30 N, 0 o ). 2 p. Elementy pogody Odczytane wartości elementów pogody w Warszawie w Londynie Ciśnienie (w hpa) Temperatura (w o C) 9

10 Zachmurzenie Opady Wiatr (kierunek, oznaczenia literowe) Wiatr (prędkość, w m/s) D. Wyjaśnij, co spowodowało różnicę pogody między Warszawą a Londynem. 1 p W Wykonaj polecenia, korzystając z mapy rocznej sumy opadów na świecie. A. Oznacz na mapie obszary lądowe otrzymujące poniżej 250 mm opadów rocznie. 2 p. B. Obszary oznaczone w zadaniu A podziel na trzy kategorie, biorąc pod uwagę cechy ich położenia. Napisz, jakie to są cechy. 1 p C. Nazwij czynnik, który sprawia, że wysokości opadów na zachodnich i wschodnich wybrzeżach kontynentów na zwrotniku Koziorożca są różne. 1 p... D. Wymień nazwy ruchów powietrza powodujących wysokie opady w okolicach równika i niewielkie opady w okolicach zwrotników. 1 p PW Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli wykonaj zadania. A. Przedstaw w formie wykresu roczny przebieg temperatury powietrza i opadów. 2 p. 10

11 T temperatura powietrza w C; O opady w mm B. Oblicz średnią roczną temperaturę powietrza, roczną amplitudę temperatury powietrza i roczną sumę opadów. Zapisz obliczenia. 3 p. Średnia roczna temperatura powietrza Obliczenia Wynik... Roczna amplituda temperatury powietrza Obliczenia Wynik... Roczna suma opadów Obliczenia Wynik... C. Wymień 3 cechy klimatu (inne niż obliczone w zadaniu B) stacji meteorologicznej, które można odczytać z wykresu. 1 p D. Podaj nazwę strefy klimatycznej, w której leży ta stacja. 1 p PW Przedstawione poniżej wykresy klimatyczne sporządzono na podstawie danych z zaznaczonych na mapie stacji meteorologicznych. Korzystając z mapy i wykresów, wykonaj polecenia. 11

12 A. Uzupełnij legendę mapy określeniami mas powietrza: arktyczne, polarne, zwrotnikowe, równikowe. 2 p. B. Przyporządkuj wykresy klimatyczne oznaczonym na mapie stacjom meteorologicznym, wpisując nazwy stacji w miejscu kropek. 2 p. C. Podaj dwie charakterystyczne cechy klimatu stacji meteorologicznej 1. 1 p

13 D. Wyjaśnij roczny przebieg temperatury powietrza w stacji meteorologicznej 7. 1 p E.: Porównaj wykresy 4 i 5. Wymień dwie różnice między tymi klimatami. 1 p Budowanie prostych modeli 278. Uzupełnij schemat przedstawiający pustynnienie Sahelu, wpisując w kwadraty odpowiednie litery. 1 p. A. niekontrolowany wypas bydła B. zmiana klimatu na półsuchy i suchy C. wycięcie drzew 279. Uzupełnij schemat dotyczący kwaśnych deszczy, wpisując w kwadraty odpowiednie litery, a w prostokąty trzy przykłady skutków kwaśnych deszczy. 2 p. A. reakcja tlenków siarki i azotu z wodą (parą wodną) B. powstanie kwasów siarkowego i azotowego C. emisja dwutlenku siarki i tlenków azotu 280. Uzupełnij schemat przedstawiający przyczyny i skutki nasilenia się efektu cieplarnianego, wpisując w prostokąty odpowiednie litery. 2 p. A. emisja CO 2 D. spalanie paliw kopalnych B. topnienie lodowców E. hodowla bydła i uprawa ryżu C. straty w gospodarce 13

14 Uogólnianie treści geograficznych 281. Za anomalię pogodową uważa się np. wystąpienie w Polsce w styczniu temperatury powietrza 20 o C. Napisz własnymi słowami definicję anomalii pogodowej. 2 p Przeczytaj tekst i wymień dwie zmiany pogody, które mogą być spowodowane opisanym zjawiskiem. Wyjaśnij, z czego te zmiany wynikają. 2 p. W dziejach ludzkości największą znaną eksplozją był wybuch Krakatau w Cieśninie Sundajskiej (Indonezja) w 1883 roku. Wyrzucone z krateru popioły unosiły się na wysokości 50 km, a słup gazów osiągnął 27 km od powierzchni Ziemi Zastosowanie wiedzy w rozwiązywaniu zadań praktycznych 283. Na rysunku przedstawiającym pożar lasu zaznacz strzałkami kierunki przemieszczania się powietrza (poziomo i pionowo). 2 p Wyjaśnij, w jakim celu zimą na otwartych przestrzeniach wzdłuż dróg ustawia się siatki, takie jak w ogrodzeniach. Użyj terminu akumulacja. 2 p P Podaj po jednym przykładzie korzyści, którą przynosi pasażerom oraz liniom lotniczym odpowiednie wykorzystanie prądów strumieniowych w komunikacji lotniczej. 2 p. Pasażerowie:... Linie lotnicze:... 14

15 286. W Jest styczeń, mroźna i słoneczna pogoda. Słyszysz fragment prognozy pogody: Z zachodu zbliża się do Polski ciepły front atmosferyczny. Wymień dwie zmiany pogodowe, które przyniesie nadchodzący front. 1 p Skreśl w zdaniu błędne wyrażenia. 1 p. Rozbijając podczas wakacji namiot na polu namiotowym w lesie, można się spodziewać, że noce będą tam cieplejsze / chłodniejsze, a dni cieplejsze / chłodniejsze niż na otwartej przestrzeni W Termometr wskazuje 8 o C. Korzystając z tabeli, określ, jaki inny element pogody musisz brać pod uwagę, wychodząc z domu na kilka godzin. Wyjaśnij, dlaczego. 2 p PW Uzupełnij tabelę, wpisując, w jakich warunkach powstają wymienione zjawiska atmosferyczne i podaj przykład zagrożenia spowodowanego przez każde z tych zjawisk (według przykładu). 3 p. Zawieja Mgła Gołoledź Cumulonimbus Silny wiatr Zjawisko Warunki powstania Zagrożenia Opad śniegu w czasie silnego, porywistego wiatru Nagłe ograniczenie widoczności, np. na drodze 290.Wymień trzy cechy klimatu lokalnego zadrzewionej miejscowości położonej w kotlinie nad jeziorem, różniące go od klimatu otaczających wzgórz z polami uprawnymi. 2 p

16 3... Wyjaśnianie przyczyn, przebiegu i skutków zjawisk i procesów 291. Wyjaśnij, dlaczego grubość troposfery zmienia się w zależności od pory roku i od szerokości geograficznej. 2 p W Wyjaśnij, dlaczego temperatura w ozonosferze jest wyższa niż w warstwach sąsiednich. 1 p. 293.W tekście o powstawaniu monsunu zimowego skreśl błędne wyrażenia. 2 p. W zimie ląd ochładza się i tworzy się nad nim ośrodek niskiego / wysokiego ciśnienia. Wody Oceanu Indyjskiego działają natomiast ocieplająco / ochładzająco na zalegające nad nimi masy powietrza. Powietrze nad oceanem wznosi się / osiada i powstaje niż / wyż. W konsekwencji zimą monsuny wieją znad Azji ku Oceanowi Indyjskiemu / znad Oceanu Indyjskiego ku Azji. Są to wiatry suche / wilgotne Przeczytaj tekst, w którym scharakteryzowano pewną chmurę. Rozpoznaj ją, podaj jej nazwy polską i łacińską, określ, do jakiego rodzaju chmur ona należy i podaj nazwę charakterystycznego tylko dla niej rodzaju opadu. 2 p. Chmura jest bardzo duża, rozbudowana pionowo. Jej górna część jest rozbudowana, ma kształt kowadła. Takie chmury przynoszą intensywne, lecz krótkotrwałe opady, niekiedy silne burze. Nazwa polska Nazwa łacińska i jejskrót.. Rodzaj.. Opad PW Wykonaj polecenia. A. Wpisz w miejsce kropek podane wyrażenia. 1 p. front ciepły, front chłodny, ciepłe, chłodne 16

17 B. Wyjaśnij, z czego wynikają różnice w ukształtowaniu powierzchni frontowej. 1 p. C. Wskaż front, na którym występują chmury warstwowe i opady ciągłe. 1 p PW Obok wymienionych ekstremalnych zjawisk pogodowych wpisz po dwa przykłady ich skutków dla działalności i życia ludzi. 2 p. a) upał b) silny mróz c) gwałtowna ulewa d) bardzo wysokie opady śniegu.... e) bardzo niskie opady w ciągu roku... f) huragan Wymień trzy przykłady skutków El Niño dla środowiska przyrodniczego oraz spowodowanych nimi strat gospodarczych. 2 p. Skutki dla środowiska przyrodniczego Straty gospodarcze 298. Zakreśl prawidłowe zakończenie zdania: Główną przyczyną strefowości klimatu jest 1 p. a) zmiana intensywności promieniowania słonecznego wraz ze zmianą szerokości geograficznej. b) układ form rzeźby terenu. c) rozkład lądów i oceanów PW Korzystając z mapy stref klimatycznych, wykonaj polecenia. 17

18 A. Wpisz nazwy stref klimatycznych oznaczonych numerami 2, 4 i 7. 1 p. Strefa 2.:. Strefa 4:.. Strefa 7:.. B. Południowa granica strefy umiarkowanej ciepłej sięga na wschodnim Atlantyku szerokości geograficznej 50 o N, we wschodniej Azji 35 o N. Odczytaj szerokość geograficzną północnej granicy strefy w tych regionach i wyjaśnij przyczyny różnic. 2 p P Uzupełnij tabelę dotyczącą lokalnych warunków klimatycznych w dużych miastach i ich przyczyn. 2 p. Cecha lokalnych warunków klimatycznych Wyższa temperatura powietrza Wyższa suma opadów Mniejsza wilgotność powietrza Mniejsza prędkość wiatru Przyczyna Dostrzeganie problemów i proponowanie rozwiązań w skali lokalnej 301. Zaproponuj dwa działania, które mogłyby zmniejszyć zanieczyszczenie powietrza w Twoim miejscu zamieszkania, określ warunki ich realizacji oraz spodziewane trudności. 2 p. Działanie Warunki realizacji Trudności realizacji 18

19 302. Na podstawie tekstu o huraganie Katrina wymień trzy konsekwencje (społeczne, przyrodnicze lub gospodarcze) cyklonu tropikalnego. Zaproponuj jedno działanie mające na celu złagodzenie skutków cyklonów. 3 p. W sierpniu 2005 roku potężny cyklon tropikalny Katrina, wiejący z prędkością 270 km/h zdewastował wybrzeża amerykańskich stanów Luizjana, Missisipi i Alabama. Spiętrzone wody Zatoki Meksykańskiej przerwały wały przeciwpowodziowe odgradzające Nowy Orlean od jeziora Pontchartrain. Zalanych zostało 80 % powierzchni miasta. Zginęło około osób, a straty materialne liczy się w miliardach dolarów. Konsekwencje Propozycja działania Wyjaśnij przyczynę smogu i zaproponuj jeden sposób zmniejszenia zagrożenia smogiem. 2 p. Przyczyna:.. Sposób zmniejszenia zagrożenia:... Dostrzeganie problemów i proponowanie rozwiązań w skali globalnej 304. W Działalność człowieka spowodowała nasilenie się efektu cieplarnianego. Wymień trzy przykłady jego skutków i zaproponuj trzy działania, które mogą ograniczyć to zjawisko. Następnie wyjaśnij, dlaczego zaproponowane działania nie dadzą natychmiastowych efektów. 3 p. Skutki Propozycje działań C. Wyjaśnienie 19

20 305. Porównaj znaczenie ozonu występującego w dolnej warstwie troposfery oraz w stratosferze. 2 p. Dostrzeganie problemów i proponowanie rozwiązań w różnych skalach czasowych 306. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych nie przyniesie natychmiastowych rezultatów, może natomiast powodować znaczne koszty. Czy Twoim zdaniem warto te koszty ponosić? Odpowiedź uzasadnij. 2 p. 20