Długofalowa terapia choroby afektywnej dwubiegunowej



Podobne dokumenty
ANEKS II WNIOSKI NAUKOWE I PODSTAWY DO ZMIANY CHARAKTERYSTYK PRODUKTU LECZNICZEGO I ULOTEK DLA PACJENTA PRZEDSTAWIONE PRZEZ EUROPEJSKĄ AGENCJĘ LEKÓW

ANEKS III ZMIANY W CHARAKTERYSTYKACH PRODUKTÓW LECZNICZYCH I ULOTCE DLA PACJENTA

Zaburzenia afektywne. Justyna Andrzejczak Kognitywistyka

Risperidon w leczeniu epizodu manii oraz profilaktyce nawrotu.

Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych

Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży

Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie

Łukasz Święcicki II Klinika Psychiatryczna IPiN Warszawa

ZABURZENIE DEPRESYJNE NAWRACAJĄCE

CHAD Choroba afektywna dwubiegunowa (PSYCHOZA MANIAKALNO-DEPRESYJNA)

Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

UPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU

ZABURZENIA AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE

Depresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień

LECZENIE PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI AFEKTYWNYMI DWUBIEGUNOWYMI

ZABURZENIA AFEKTYWNE. Maria Radziwoń Zaleska

Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska

Strategia postępowania terapeutycznego w depresji

Od depresji do manii choroba afektywna dwubiegunowa.

AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi

ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ

ANEKS I WYKAZ NAZW, POSTACI FARMACEUTYCZNEJ, DAWKI PRODUKTU LECZNICZEGO, DROGI PODANIA I PODMIOTÓW ODPOWIEDZIALNYCH W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

DOMINIKA DUDEK. 2. Leczenie epizodu depresyjnego FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2007, 1, 11 15

Wybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński

Praktyczne wskazówki jak leczyć depresję.

KOMPLEKSOWE PODEJŚCIE DO TERAPII

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Ważne informacje nie wyrzucać! Agolek. w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u dorosłych. Broszura dla Pacjenta

Zasady leczenia zaburzeń psychicznych

Autor: Dr Agnieszka Piróg-Balcerzak Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Depresja w schizofrenii

SYLABUS. Nazwa przedmiotu/modułu. Farmakologia Kliniczna. Wydział Lekarski I. Nazwa kierunku studiów. Lekarski. Język przedmiotu

OBJAWY OSTRE Ostre pobudzenie 3 Peter Neu

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Arypiprazol Glenmark przeznaczone do publicznej wiadomości

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia

VII ZACHODNIOPOMORSKIE DNI PSYCHIATRYCZNE

DROGOWSKAZY KRYZYS W TRAKCIE LECZENIA SCHIZOFRENII - JAK SOBIE RADZIĆ? Program psychoedukacji pacjentów i opiekunów osób chorych na schizofrenię

I EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia kwietnia 2017

Aneks II. Wnioski naukowe

ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE

Ulotka dołączona do opakowania: informacja dla pacjenta. Stymen, 10 mg, tabletki Prasteronum

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II ZABURZENIA PSYCHICZNE DEPRESJA

Standardy farmakologicznego leczenia chorób afektywnych

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h

SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI

Depresja u dzieci i młodzieży

Lennard J.Davies. Dlaczego więc nie warto brać tych leków? Powód pierwszy:

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

I EDYCJA HARMONOGRAM ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH KURSU KWALIFIKACYJNEGO W DZIEDZINIE PIELĘGNIARSTWA PSYCHIATRYCZNEGO 13 stycznia kwietnia 2017

ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )

Agomelatyna. Broszura dla pacjenta

Zapalenie ucha środkowego

Choroby afektywne i zaburzenia nastroju

Nowe standardy AP A leczenia w schizofrenii

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych

UCHWAŁA NR IV/21/14 RADY GMINY WIDAWA z dnia 30 grudnia 2014 r.

Priorytety promocji zdrowia psychicznego dla Powiatu Kieleckiego na lata

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

Podsumowanie u zarządzania rzyzkiem dla produktu leczniczego Cartexan przeznaczone do publicznej wiadomości

Aneks III Zmiany Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dołączonej do opakowania

Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie

Aneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu

30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Aripiprazole Teva przeznaczone do publicznej wiadomości

PORADNIK DLA PACJENTKI

ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO SCHEMAT DAWKOWANIA LEKÓW W PROGRAMIE 1. Dawkowanie oraz sposób modyfikacji dawkowania w programie:

Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h

Czy to smutek, czy już depresja?

TYPOLOGIA LESCHA. ZASTOSOWANIE W PSYCHOTERAPII.

Depresja. Epidemiologia, przyczyny. Czynniki bio-psycho- społeczne

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

Zapobieganie nawrotom i rozpoznawanie objawów zwiastunowych raport z programu edukacyjnego dla pacjentów chorych na schizofrenię, leczonych olanzapiną

STAN PADACZKOWY. postępowanie

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

Aneks I. Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu.

Zaobserwowano częstsze przypadki stosowania produktu leczniczego Vistide w niezatwierdzonych wskazaniach i (lub) drogach podawania.

ULOTKA DOŁĄCZONA DO OPAKOWANIA: INFORMACJA DLA PACJENTA

LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)

I. PODSTAWY TEORETYCZNE WSPÓŁCZESNEJ PSYCHIATRII, PSYCHOPATOLOGII I DIAGNOSTYKI PSYCHIATRYCZNEJ... 15

arypiprazolu Twój przewodnik na temat Broszura informacyjna dla pacjenta/opiekuna Arypiprazol (Lemilvo)

Jak rozmawiać z pacjentem, żeby chciał się leczyć? dylemat lekarza praktyka. Joanna Narbutt Katedra i Klinika Dermatologii i Wenerologii UM w Łodzi

Państwo Członkowskie Podmiot odpowiedzialny Nazwa własna Moc Postać farmaceutyczna Droga podania

jest zbudowany i które są niezbędne do jego prawidłowej (fizjologicznej pracy) a taką zapewniają mu zgodnie z badaniami nnkt EPA+DHA omega-3.

Aneks IV. Wnioski naukowe

ANEKS III Zmiany w odpowiednich punktach charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta

Tyreologia opis przypadku 12

Poradnia Pomocy Palącym i Infolinia

Kampania edukacyjna Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych - Lek Bezpieczny

R O Z P O R ZĄDZENIE M I N I S T R A N A U K I I S Z K O L N I C T WA W YŻSZEGO 1) z dnia r.

Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej

Depresja Analiza kosztów ekonomicznych i społecznych

BECODISK. W środku krążka znajduje się napis informujący o rodzaju leku i jego dawce.

Kod zdrowia dla początkujących Zuchwałych 1 : 2,5-3,5 : 0,5-0,8

Aneks II. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany warunków pozwolenia na dopuszczenie do obrotu

Należy przeczytać uważnie całą ulotkę, ponieważ zawiera ona ważne informacje dla pacjenta.

LECZENIE STWARDNIENIA ROZSIANEGO (ICD-10 G 35)

Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny

ONKONAWIGATOR. Kompleksowa opieka onkologiczna dla Ciebie i Twoich bliskich

Transkrypt:

Długofalowa terapia choroby afektywnej dwubiegunowej Przez wiele lat główny nacisk kładziono na krótkoterminowe leczenie ChAD, skupiając się na aktualnym epizodzie choroby. Obecnie podstawą terapii ChAD jest długoterminowe leczenie podtrzymujące. Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD) jest przewlekłym, nawracającym zaburzeniem, przyczyną pogorszenia jakości życia, zachowań samobójczych i spadku produktywności. Przez wiele lat główny nacisk kładziono na krótkoterminowe leczenie ChAD, skupiając się na aktualnym epizodzie choroby. Obecnie podstawą terapii ChAD jest długoterminowe leczenie podtrzymujące. Prowadzi się je przy pomocy leków, które mają nie tylko zapobiegać nawrotom choroby, ale również poprawiać funkcjonowanie społeczne chorych i umożliwiać im podjęcie pracy. Niewielka ilość objawów niepożądanych towarzyszących terapii sprzyja dobrej współpracy pacjenta z lekarzem. Dzięki temu osiągnięcie remisji, rozumianej jako powrót pacjenta do poziomu funkcjonowania sprzed choroby, staje się możliwe mimo złożonego charakteru ChAD. Założenia terapii długofalowej Długoterminowe leczenie - długoterminowa współpraca ChAD jest chorobą na całe życie. Dziewięciu na dziesięciu pacjentów doświadcza nawrotów epizodów maniakalnych, w różny sposób przeplatających się z epizodami depresyjnymi. Z wiekiem ilość nawrotów wzrasta. Z dostępnych informacji wynika również, że z kolejnymi epizodami ChAD maleje skuteczność terapii litem (ale nie pochodnymi kwasu walproinowego). Dlatego tak istotna jest dobra współpraca między pacjentem i lekarzem, skutkująca zrozumieniem choroby i sumiennym przyjmowaniem leków. Współpracę utrudniają towarzyszące leczeniu objawy niepożądane. Leki będące podstawą terapii ChAD - lit i pochodne kwasu walproinowego - skutecznie pomagają, ale nie bez pewnych działań ubocznych, a ich przyjmowanie wiąże się z koniecznością poddawania się regularnej kontroli lekarskiej. Nasilenie objawów niepożądanych rośnie wraz ze stężeniem każdego z tych leków w surowicy. Kolejną przyczyną słabej współpracy może być zaprzeczanie istnieniu choroby. Część pacjentów nie przyjmuje do wiadomości przewlekłego charakteru swojej choroby i przy pierwszej, często szybko przemijającej, poprawie przerywa leczenie nie widząc konieczności jego kontynuowania. Regularne spotkania z pacjentem i wsłuchanie się w jego stanowisko pomaga przetrwać okres zaprzeczania bez przerywania leczenia. Warto też pamiętać o współpracy z rodziną chorego - rodzina świadoma charakteru choroby i aktywnie zaangażowana w proces leczenia może być cennym wsparciem zarówno dla pacjenta, jak i dla lekarza. Rozpoznawanie,,wydarzeń sygnalizujących",,wydarzenia sygnalizujące" to takie wydarzenia czy zachowania, których wystąpienie sygnalizuje zbliżanie się nawrotu choroby albo wprost przeciwnie - powrót do zdrowia. Przykładowo, bezsenność czy większa drażliwość mogą zwiastować nawrót manii. Z kolei odradzanie się zainteresowań u pacjenta leczonego z powodu depresji, może sygnalizować, że wchodzi on w fazę 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 1/5

zdrowienia. Umiejętność rozpoznawania takich wydarzeń daje możliwość szybkiej modyfikacji leczenia i dostosowania go do aktualnych potrzeb pacjenta. Zaangażowanie rodziny Członkowie rodziny i inne, bliskie pacjentowi osoby, powinny zostać zaangażowane w proces leczenia i brać udział przynajmniej w części spotkań. Oczywiście, skutki takiej strategii bywają czasem zupełnie przeciwne do zamierzonych - zaangażowanie rodziny może być dla pacjenta źródłem dodatkowego stresu, a przez dorosłych pacjentów może być odbierane jako ingerencja w ich autonomię. Jednak korzyści z zaangażowania rodziny jest stanowczo więcej niż niedogodności. Rodzina, która rozumie ChAD, potrafi zazwyczaj wyłapać wczesne zwiastuny nawrotu (takie, jak nadmierna pewność siebie, czy prowokacyjny sposób ubierania się), często trudne do zauważenia podczas wizyt u lekarza. Szybka reakcja lekarza na niepokojące relacje rodziny może uchronić pacjenta przed eskalacją choroby. Leczenie podtrzymujące Podstawą leczenia podtrzymującego ChAD jest dostrzeżenie przewlekłego charakteru tej choroby i skupienie się na niej jako całości, a nie na jej pojedynczych epizodach. Trzeba zdawać sobie sprawę, że nawet w okresie remisji, pomiędzy epizodami choroby, pacjenci doświadczają pewnych łagodnych objawów. Celem terapii jest utrzymanie nasilenia tych objawów na jak najniższym, podprogowym poziomie, a w razie zagrożenia nawrotem, podjęcie możliwie wczesnej interwencji. Umiejętnie prowadzone leczenie podtrzymujące istotnie poprawia jakość życia chorych i ułatwia im funkcjonowanie w społeczeństwie. Rozpoznawanie czynników ryzyka nawrotu Rozpoznawanie czynników ryzyka nawrotu, szczególnie tych, na których wystąpienie bądź przebieg można mieć wpływ, jest niezwykle cenną umiejętnością. Choroby Niektóre choroby, takie, jak AIDS, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia manii. Poniżej wymienione zostały te choroby, które mogą przyspieszyć wystąpienie epizodu manii u osób z ChAD. Powinny one być leczone równolegle z ChAD. Bardzo istotna jest tu dobra współpraca z lekarzem rodzinnym. o udar mózgu o pourazowe uszkodzenie mózgu o stwardnienie rozsiane o padaczka o HIV o AIDS o toczeń układowy o choroba Wilsona o nadczynność tarczycy o niedobór witaminy B12 o choroba Cushinga o infekcje wirusem opryszczki o mocznica o deprywacja snu 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 2/5

Substancje Następujące substancje mogą zwiększać ryzyko wystąpienia epizodu manii u pacjentów z ChAD: o alkohol o leki rozszerzające oskrzela o kofeina o kokaina o substancje stymulujące o sterydy o leki przeciwdepresyjne, szczególnie trójpierścieniowe o substancje halucynogenne o interferon o agoniści dopaminy o pseudoefedryna Substancje psychoaktywne w istotny sposób destabilizują nastrój chorych na ChAD. Dlatego konieczne jest zapewnienie pacjentom i ich bliskim rzetelnej informacji na temat skutków nadużywania, zwłaszcza, że problem ten dotyczy dużej części osób z ChAD. Jeśli zachodzi potrzeba, należy leczyć równolegle ChAD i uzależnienie. Sen Kontynuowane przez kilka dni niedosypianie może wprowadzić w stan przyjemnej hipomanii. Dlatego niektórzy pacjenci z ChAD stosują,,deprywację snu" próbując radzić sobie z objawami depresji. Jednak trzeba być ostrożnym - zakłócenie rytmu snu i czuwania może stać się przyczyną nawrotu. Na szczególne ryzyko narażone są osoby pracujące na zmiany oraz kobiety w ostatnim trymestrze ciąży i w pierwszych miesiącach po porodzie. Stres Pacjenci z ChAD są wyjątkowo wrażliwi na destabilizujące nastrój działanie stresu. Z badań wynika, że stres powoduje aktywację układu autonomicznego i zaburza funkcjonowanie osi podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowej. Najprawdopodobniej te właśnie procesy uwrażliwiają pacjentów z ChAD na wystąpienie epizodu manii. Ekspozycja na światło Również nadmierna ekspozycja na naturalne światło predysponuje chorego z ChAD do wystąpienia epizodu manii. Dlatego epizody manii częściej występują latem, a epizody depresji jesienią. Prawdopodobnie pewne ryzyko pociąga za sobą także nadmierna ekspozycja na sztuczne światło i zmiany stref czasowych w trakcie podróży. Nie jest wciąż jasne z czego wynika wrażliwość na te czynniki - z zakłócenia rytmu snu i czuwania, czy też może z rozregulowania działania melatoniny i serotoniny? Farmakoterapia ChAD Skonstruowano wiele schematów długoterminowego leczenia ChAD. Wciąż powstają nowe. Ich podstawą są leki stabilizujące nastrój (tzw. leki normotymiczne). By terapia była skuteczna, konieczne jest zazwyczaj równoległe stosowanie kilku leków. Choroba każdego pacjenta wymaga indywidualnego podejścia, jednak zawsze warto wziąć pod uwagę kilka ogólnych zasad: 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 3/5

(1) Stosuj możliwie najmniejszą liczbę leków (2) Leki podawaj w najmniejszych skutecznych dawkach tolerowanych przez pacjenta (3) Lecz objawy niepożądane Sole litu Okres najbardziej powszechnego stosowania litu w terapii długofalowej ChAD przypada na lata osiemdziesiąte XX wieku. Obecnie jest on nadal niezwykle popularny, jednak jego znaczenie zmniejszyło się w związku z wprowadzeniem do leczenia i profilaktyki ChAD leków przeciwdrgawkowych, takich jak karbamazepina i walproiniany, a także w związku z wykazaniem normotymicznego działania atypowych leków przeciwpsychotycznych. Pochodne kwasu walproinowego Działanie przeciwdrgawkowe walproinianów zauważono zupełnie przypadkowo - używano ich jako podłoża podczas badań innych substancji przeciwdrgawkowych. Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku pojawiły się pierwsze doniesienia mówiące o tym, że walproiniany zapobiegają nawrotom ChAD. Późniejsze badania wskazują na równoważność walproinianów i soli litu w działaniu profilaktycznym w ChAD, ale również na lepszą tolerancję walproinianów. Karbamazepina Karbamazepina została zsyntetyzowana w latach pięćdziesiątych XX wieku, a na początku lat sześćdziesiątych wprowadzono ją do lecznictwa jako lek przeciwpadaczkowy. Do dziś należy do podstawowych leków przeciwpadaczkowych. Dopiero w latach osiemdziesiątych XX wieku zauważono jej działanie przeciwmaniakalne i przeciwdepresyjne. Stała się pierwszą w Europie alternatywą dla soli litu. Badania porównujące te dwa leki wykazały, że karbamazepina działa nieco korzystniej w atypowych, natomiast lit w typowych postaciach chorób afektywnych. Mimo to nadal nie ma zgodności co do roli karbamazepiny w leczeniu podtrzymującym ChAD. Lamotrygina Lamotrygina jest również lekiem przeciwpadaczkowym. Dotychczasowe, kilkuletnie doświadczenia kliniczne wskazują, że lek ten może zapobiegać nawrotom ChAD, a szczególnie korzystne okazało się jego działanie przeciwdepresyjne w epizodach depresyjnych ChAD. Leki przeciwpsychotyczne Leki przeciwpsychotyczne są dość często stosowane w leczeniu ChAD. Typowe leki przeciwpsychotyczne wykazują silne działanie przeciwmaniakalne, jednak w leczeniu podtrzymującym ChAD okazały się mniej skuteczne niż sole litu, walproiniany czy karbamazepina. Ponadto, długoterminowe leczenie lekami typowymi zwiększa ryzyko wystąpienia epizodu depresyjnego. Z tego powodu, jak również ze względu na liczne działania niepożądane towarzyszące stosowaniu typowych leków przeciwpsychotycznych, ich rola w leczeniu podtrzymującym ChAD jest ograniczona. Atypowe leki przeciwpsychotyczne (klozapina, risperidon, olanzapina) mogą być natomiast poważnie brane pod uwagę podczas planowania leczenia ChAD, choć przed rozpoczęciem długoterminowej terapii tymi lekami zawsze należy uważnie rozważyć jej zasadność. Leki przeciwdepresyjne Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne są nieskuteczne w leczeniu podtrzymującym ChAD. Skuteczność nowszych leków przeciwdepresyjnych w zapobieganiu nawrotom ChAD nie została dotąd rzetelnie zbadana. Jednak, choć wciąż nie dowiedziono skuteczności leków przeciwdepresyjnych w długofalowej terapii ChAD, ich stosowanie jest szeroko rozpowszechnione. 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 4/5

Opracowano npdst.: Bowden C., Singh V.: Long-term Management of Bipolar Disorder, Medscape CME Activity 2003 2000-2015 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone. str. 5/5