Krzysztof Piątek OBLICZA POLITYKI SPOŁECZNEJ W kierunku autonomizacji polityki socjalnej Toruń 2012
Spis treści Wstęp... 13 Część I Polityka socjalna jako prymarny wymiar polityki społecznej Wprowadzenie... 33 1. Przestrzeń przestrzeń społeczna przestrzeń socjalna... 1.1. Niejednoznaczność i symultaniczność przestrzeni... 1.2. Przestrzeń społeczna... 1.3. Przestrzeń socjalna... 2. Od przestrzeni socjalnej do polityki socjalnej... 34 34 36 43 65 2.1. Kształtowanie się kultury socjalnej jako bazy dla polityki socjalnej... 66 2.2. Pojawienie się polityki socjalnej jako konsekwencja ukształtowania się nowożytnej przestrzeni socjalnej.. 71 2.3. Polityka socjalna jako element ekonomicznych i politycznych procesów transformacji w okresie modernizmu... 3. Od polityki społecznej do polityki socjalnej... 84 89 3.1. Wielość podejść interpretacyjnych dotyczących polityki społecznej... 89
8 Spis treści 3.2. Polityka społeczna jako praktyka i jako dyscyplina naukowa... 93 3.3. Polityka społeczna czy polityka socjalna?... Podsumowanie... 103 123 Część II Dyskurs wokół państwa socjalnego Wprowadzenie... 1. Wybrane aspekty polityczne polityki społecznej... 1.1. Kontekst polityczny... 1.2. Problem ucieczki od polityki... 1.3. Problem władzy... 2. Państwo socjalne próba rekonstrukcji fenomenu... 129 130 133 136 139 141 2.1. Co to znaczy państwo socjalne? dylematy interpretacyjne... 2.2. Powiązanie z europejskim modelem społecznym... 2.3. Istota, geneza i etapy rozwoju państwa socjalnego... 2.4. Obszary współczesnej debaty... 141 149 154 160 2.5. Państwo socjalne najważniejsze współczesne wyzwania... 3. Co dalej z państwem socjalnym?... 3.1. Sprzeczne oczekiwania i zróżnicowane stanowiska... 3.2. Postprzemysłowe państwo socjalne... 170 182 182 189 3.3. Regionalna przestrzeń socjalna w kierunku europejskiej polityki społecznej... 204 3.4. Globalna polityka społeczna... 214 Podsumowanie... 220 Część III Zatrudnienie socjalne w Polsce Wprowadzenie... 229 1. Zatrudnienie socjalne w realnym socjalizmie... 230
Spis treści 9 1.1. Obraz zatrudnienia socjalnego w polskiej literaturze lat siedemdziesiątych... 230 1.2. Koncepcja zatrudnienia socjalnego w gospodarce centralnie sterowanej... 234 2. Zatrudnienie socjalne w gospodarce rynkowej... 241 2.1. Zatrudnienie socjalne w krajach Europy Zachodniej.. 241 2.2. Przyczyny zainteresowania zatrudnieniem socjalnym w Polsce na początku XXI wieku... 245 2.3. Zatrudnienie socjalne w polskiej ustawie... 248 3. Nadzieje i wątpliwości związane z ustawą o zatrudnieniu socjalnym... 251 3.1. Etap powstawania ustawy... 251 3.2. Zatrudnienie socjalne jako ważny instytucjonalny element polityki socjalnej, wzmacniający poczucie bezpieczeństwa socjalnego... 256 3.3. Czas wdrażania i realizacji ustawy o zatrudnieniu socjalnym... 260 4. Problemy związane z praktycznym funkcjonowaniem klubów i centrów integracji społecznej... 263 4.1. Kluby integracji społecznej... 263 4.2. Centra integracji społecznej... 269 4.3. Hipoteza grzechu pierworodnego... 273 5. Istota zatrudnienia socjalnego... 278 5.1. Dwa wymiary zatrudnienia socjalnego... 278 5.2. W poszukiwaniu definicji zatrudnienia socjalnego... 280 5.3. Definicja zatrudnienia socjalnego potencjalne zastrzeżenia i sposób ich zmiękczenia... 282 6. Zatrudnienie socjalne w przestrzeni socjalnej... 284 6.1. Zatrudnienie socjalne jako instrument polityki socjalnej... 284 6.2. Zatrudnienie socjalne a aktywna polityka społeczna.. 286 Podsumowanie... 291
10 Spis treści Część IV Świadomość socjalna kadry kierowniczej pomocy społecznej Wprowadzenie... 297 1. Pomoc społeczna i praca socjalna oczekiwania, działania i wątpliwości... 300 2. Sylwetka kierownika instytucji pomocy społecznej... 304 2.1. Płeć problem feminizacji zawodu... 304 2.2. Preferencje polityczne menedżerów socjalnych... 307 2.3. Stosunek kierowników do zmian po 1989 roku w Polsce... 311 3. Wartości, zasady i cele preferowane w pomocy społecznej 317 3.1. Wartości jako podstawa ideowa pomocy społecznej.. 317 3.2. Zasady kierujące działaniami socjalnymi... 321 3.3. Cel jako preferowany poziom zaspokajania potrzeb socjalnych... 325 4. Oczekiwane kierunki reform systemu pomocy społecznej 328 4.1. Stosunek wobec kierunków modyfikacji istniejącego systemu... 329 4.2. Podział funkcji i zadań pomiędzy różnymi podmiotami polityki społecznej... 335 4.3. Finansowanie pomocy społecznej... 345 5. Organizacje pozarządowe i ich relacje z państwową pomocą społeczną... 349 5.1. Rola trzeciego sektora w rozwiązywaniu problemów społecznych... 349 5.2. Wsparcie organizacji pozarządowych ze strony państwowej pomocy społecznej... 353 5.3. Pomoc finansowa dla organizacji non-profit... 354 6. Propozycje rozwiązań kwestii drażliwych... 356 6.1. Główne sposoby ograniczenia wydawania świadczeń osobom nieuprawnionym... 357
Spis treści 11 6.2. Propozycje sposobów objęcia wsparciem osób, które nie zgłaszają się do pomocy społecznej... 360 6.3. Współpraca z instytucjami socjalnymi państw z Unii Europejskiej... 362 Podsumowanie... 364 Zakończenie... 371 Literatura... 379 Aneks (Kwestionariusz ankiety wykorzystany do badań kierowników instytucji socjalnych w latach 1998 2011... 401