Swoi i obcy w szkole:

Podobne dokumenty
Kształtowanie się tożsamości a gotowość do bycia dorosłym:

Tożsamość młodzieży u progu dorosłości

Anna I. Brzezińska. Anna I. Brzezińska (kierownik projektu) i Tomasz Czub (główny wykonawca) oraz doktoranci i studenci Instytutu Psychologii UAM

SPIS TREŚCI. Wstęp Anna Izabela Brzezińska, Weronika Syska CZĘŚĆ I WPROWADZENIE: PROBLEM I PROGRAM BADAŃ

Jaka jest tożsamość uczniów szkół zawodowych i jak wspomagać ich rozwój?

Edukacja i wartości. w rodzinie i w szkole. prof. dr hab. Anna I. Brzezińska

Praca zawodowa a zmiana tożsamości uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Badanie podłużne

Praca zawodowa a zmiana tożsamości uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Badanie podłużne

ZMIANA TOŻSAMOŚCI W KONTEKŚCIE EDUKACYJNYM: BADANIA PODŁUŻNE UCZNIÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH 1

Tożsamość a niedostosowanie społeczne i doświadczanie wstydu w okresie wczesnego dorastania. Marta Molińska

Plany edukacyjne i zawodowe uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych a wymiary rozwoju ich tożsamości

FORMOWANIE SIĘ TOŻSAMOŚCI W NIESTABILNYCH CZASACH 1

PONADPODSTAWOWYCH, DLA KTÓRYCH ORGANEM PROWADZĄCYM JEST MIASTO OPOLE, NA ROK SZKOLNY

Rekrutacja do szkół ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych prowadzonych przez Gminę Miasta Toruń na rok szkolny 2019/2020

Wczesne wspomaganie rozwoju jako podstawa sukcesu szkolnego dziecka z ograniczeniem sprawności

OFERTA EDUKACYJNA ŚWIETOCHŁOWICKICH SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH A POTRZEBY LOKALNEGO RYNKU PRACY

Rola rodziców i nauczycieli w procesie adaptacji dziecka w szkole

REFORMA ORAZ PLANOWANA OFERTA EDUKACYJNA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH OD 1 WRZEŚNIA 2019 R. OPRACOWANIE: WYDZIAŁ EDUKACJI STAROSTWA POWIATOWEGO W GŁOGOWIE

Ścieżki ku dorosłości: zróżnicowanie warunków sukcesu życiowego i zawodowego

Anna Izabela Brzezińska 2 Instytut Psychologii UAM w Poznaniu Wydział Psychologii SWPS w Warszawie

PONADPODSTAWOWYCH, DLA KTÓRYCH ORGANEM PROWADZĄCYM JEST MIASTO OPOLE, NA ROK SZKOLNY

Planowany nabór do szkół ponadgimnazjalnych w roku szkolnym 2012/2013

Powiatowy Urząd Pracy w Sanoku MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE SANOCKIM II CZĘŚĆ RAPORTU ZA 2013 ROK (UZUPEŁNIENIE)

LOSY ABSOLWENTÓW GIMNAZJUM W JASIENICY ROSIELNEJ 2016

Powiatowy Urząd Pracy w Sanoku MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE SANOCKIM II CZĘŚĆ RAPORTU ZA 2012 ROK (UZUPEŁNIENIE)

LOSY ABSOLWENTÓW GIMNAZJUM W JASIENICY ROSIELNEJ 2015

Szkolnictwo zawodowe w m.st. Warszawie. Warszawa, 16 lutego 2011 r.

PLAN REKRUTACJI DO ODDZIAŁÓW KL. I na rok szkolny 2015/2016

Sprawdź jaki zawód możesz zdobyć w swoim powiecie. Poznań.

Badanie losów absolwentów

POWIATOWY URZĄD PRACY ul. Kryńska 40, Sokółka tel. (085) , fax (085) ;

Powiatowy Urząd Pracy w Sanoku. MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH W POWIECIE SANOCKIM II CZĘŚĆ RAPORTU ZA 2011 ROK (UZUPEŁNIENIE)

Sprawozdanie. na rok szkolny 2015/2016

Progi szkolne: wyzwanie dla nauczycieli, rodziców i uczniów - kto zbuduje kładkę?

Spotkanie z rodzicami uczniów klas gimnazjalnych. Opracowanie : mgr Elwira Zadęcka i mgr Beata Oprocha

2 Komisja przeprowadzi rekrutację do następujących klas na podbudowie gimnazjum: Technikum: zawód technik urządzeń i systemów energetyki

Aktualny stan szkolnictwa zawodowego w powiecie malborskim

Tożsamość w niestabilnych czasach:

PLAN REKRUTACJI DO ODDZIAŁÓW KL. I na rok szkolny 2014/2015

KAPITAŁ TOŻSAMOŚCI UCZNIÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH 1

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Psychologia potrzeb. Dr Monika Wróblewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Marta Warzecha Naczelnik Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego w Wałbrzychu. Wałbrzych, 26 marca 2012 r.

Przekrój szkolnictwa zawodowego w województwie lubuskim

Karolina Appelt. recenzenci: prof. dr hab. Czesław S. Nosal, prof. dr hab. Władysław Jacek Paluchowski

TECHNIKUM: ~ ekonomiczne ~ handlowe ~ organizacji reklamy ~ spedycyjne SZKOŁABRANŻOWA: ~zawody według praktyk

Rozwój szkolnictwa zawodowego w kontekście branży elektryczno-elektronicznej

Liczba wydanych dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w poszczególnych powiatach w 2016 r.

Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. nr 205, poz

Wyniki rekrutacji po I naborze do szkół ponadgimnazjalnych w roku Lp. Szkoła Grupa rekrutacyjna

DAGMARA RUSIAK Postawy rodzicielskie rodziców a kształtowanie się tożsamości

Liczba wydanych dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w poszczególnych powiatach w 2016 r. Województwo MAŁOPOLSKIE

Liczba wydanych dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w poszczególnych powiatach w 2016 r.

Szkolne progi: szansa czy zagrożenie dla rozwoju dziecka? Organizator: Kuratorium Oświaty w Gdańsku

Irena Laska Dyrektor Wydziału Edukacji i Sportu Starostwo Powiatowe w Chojnice

SZKOŁA NA PLUS. Oferta edukacyjna. Zespołu Szkół w Paczkowie w roku szkolnym 2012/2013

POWIAT RADOMSZCZAŃSKI ul. Leszka Czarnego Radomsko tel.: 44/ fax: 44/

R A Z E M. Relacje Aktywność Zabawa Emocje Miejsce. Joanna Matejczuk. Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Zasoby dziecka i jego rodziny a gotowość szkolna: kapitał społeczny dziecka na starcie dr Magdalena Czub

Liczba wydanych dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w poszczególnych powiatach w 2017 r.

Liczba wydanych dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w poszczególnych powiatach w 2017 r.

Liczba wydanych dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w poszczególnych powiatach w 2017 r.

Powiatowy Urząd Pracy w Sanoku. MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYśKOWYCH W POWIECIE SANOCKIM II CZĘŚĆ RAPORTU ZA 2010 ROK (UZUPEŁNIENIE)

Opracowanie warsztatów gr 1

Podsumowanie nadzoru pedagogicznego 2013/2014. gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne

Między infantylizacją wychowania dziecka a instrumentalizacją roli przedszkola

Diagnoza aktualnej sytuacji polskiego systemu oświaty w zakresie realizacji wychowawczej roli szkoły. Warszawa, 28 października 2017 r.

Znaczenie więzi w rodzinie

FILOLOGIA POLSKA, SPECJALNOŚĆ NAUCZYCIELSKA PEŁNA I UZUPEŁNIAJĄCA

Polska adaptacja Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (DIDS) 1. Polish adaptation of Dimensions of Identity Development Scale (DIDS)

KURATORIUM OŚWIATY w Gorzowie Wlkp. Wydział Nadzoru Pedagogicznego

Psychospołeczne uwarunkowania aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. nosprawnych. w Warszawie. Konferencja nt.

KRÓTKA INFORMACJA O POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI 2017/18

Koncepcja pracy Gimnazjum im. Jana Dobrogosta Krasińskiego w Węgrowie na lata

OFERTY RUDZKICH SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH

PLAN REKRUTACJI DO ODDZIAŁÓW KL. I DO SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH, DLA KTÓRYCH ORGANEM PROWADZĄCYM JEST MIASTO OPOLE, NA ROK SZKOLNY 2016/2017

SMS GIMNAZJALISTY DWA ŚWIATY? KOMPENDIUM

POWIATOWY URZĄD PRACY

Zarządzenie Nr 3525/2017 Prezydenta Miasta Płocka z dnia 01 września 2017 r.

Informacja o prognozach dostosowania szkół i placówek oświatowych w Łomży w świetle zmian demograficznych

Wyniki przydziału uczniów do szkół ponadgimnazjalnych. na rok szkolny 2018/2019

Informacja o wynikach

Powiatowy Urząd Pracy w Sanoku MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE SANOCKIM II CZĘŚĆ RAPORTU ZA 2007 ROK (UZUPEŁNIENIE)

Agnieszka Chłoń-Domińczak Uczestnictwo w zajęciach dodatkowych: zróżnicowania i wpływ na osiągnięty poziom wykształcenia

O roli osób znaczących w rozwoju dzieci i młodzieży

MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH W POWIECIE ROPCZYCKO SĘDZISZOWSKIM W 2013 ROKU (CZĘŚĆ PROGNOSTYCZNA)

Dane aktualne na dzień: r. Legenda: nie wydano świadectw. Liczba wydanych dyplomów, potwierdzających kwalifikacje zawodowe.

Liczba wydanych dyplomów, potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Powiat: kolbuszowski. bieszczadzki. krośnieński leżajski. jarosławski jasielski

Liczba wydanych dyplomów, potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Powiat: chrzanowski dąbrowski gorlicki. bocheński brzeski

KONSTRUKCJA ZMODYFIKOWANEJ SKALI ROZWOJU WYMIARÓW TOŻSAMOŚCI (DIDS/PL-1) DLA OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ 1

ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH im. Franciszka Ratajczaka w Kościanie ul. Wielichowska 43 A, tel.: , tel./fax:

Informator. Rok szkolny 2013/2014

Zespół Szkół Nr 1 w Świdnicy ul. Budowlana Świdnica tel

SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE

KONCEPCJA PRACY GIMNAZJUM PUBLICZNEGO

PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE

Budowanie tożsamości w okresie dorastania a funkcjonowanie w dorosłości

Wprowadzenie do pedagogiki

Warsztaty pt.: Przechodzenie czy przeskakiwanie z klasy III do klasy IV?

Szkoła Podstawowa nr 143 im. St. Starzyńskiego w Warszawie ul. Al. St. Zjednoczonych 27. Szkolny program doradztwa zawodowego.

RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Transkrypt:

XXV Kolokwia Psychologiczne nt.: Obcy i swoi. Psychologiczna natura stosunków międzyludzkich. Organizatorzy: Komitet Psychologii PAN i Instytut Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Poznań, 20-22 czerwca 2016 roku Swoi i obcy w szkole: Od roku 1919 psychologia na UAM edukacja ku różnorodności Prof. dr hab. Anna I. Brzezińska Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu www.psychologia.amu.edu.pl

Edukacja ku różnorodności: heterogeniczność środowiska edukacji naturalnej i instytucjonalnej przeciwdziała odtwarzaniu wzorców interakcji sprzyja modyfikowaniu / konstruowaniu nowych wzorców interakcji Środowisko fizyczne: homogeniczne vs heterogeniczne NAUCZYCIELE AKADEMICCY NAUCZYCIELE SZKOLNI Uczniowie Przyszłe dzieci uczniów Imitowanie / odtwarzanie vs modyfikowanie / konstruowanie nowych wzorców interakcji nauczyciel/uczeń Środowisko społeczne: homogeniczne vs heterogeniczne

Ważne pytania z edukacją ku różnorodności w tle Pytania o warunki edukacji!jak bogate i zróżnicowane jest środowisko fizyczne (afordancje)?!jak bogate i zróżnicowane jest środowisko społeczne (potencjał interakcji)?!jak (SAMO)organizowany i (SAMO)kontrolowany jest czas edukacyjnie aktywny? Pytania o proces edukacji!jak wykorzystywana jest naturalna różnorodność uczniów na starcie?!jak wykorzystuje się, modyfikuje i wzbogaca początkowy kapitał każdego ucznia?!na czym polegają interakcje N U ( rywalizacja vs współpraca)? Pytania o efekt edukacji!z jakimi kompetencjami uczniowie przekraczają kolejne progi edukacji?!z jakim poczuciem kompetencji uczniowie przekraczają kolejne progi edukacji?!jak po IV etapie edukacji (szkoła ponadgimnazjalna) uczniowie są przygotowani do wejścia w dorosłość i funkcjonowania w świecie bardziej zróżnicowanym niż świat ich rodziców, dziadków, nauczycieli?

Ogólna informacja o badaniach " Badania zrealizowano w ramach projektu badawczego pt.: Mechanizmy formowania się tożsamości w okresie przejścia z adolescencji do dorosłości: regulacyjna rola emocji samoświadomościowych, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w Krakowie (projekt OPUS 2). " Projekt uzyskał pozytywną opinię Komisji Etyki ds. Projektów Badawczych IP UAM (bardzo dziękujemy za wskazówki!!!). " Uczestnicy badań to młodzież ze szkół ponadgimnazjalnych o profilu zawodowym, bardzo rzadko stanowiąca przedmiot zainteresowań badawczych psychologii; w celach porównawczych badano też młodzież z liceów ogólnokształcących. " Wyniki zebrano w trakcie badań przeprowadzonych w latach 2012 2015 w 6 zespołach szkół zawodowych (ZSZ, TEC i LZ) i w 3 liceach ogólnokształcących (LO) w Poznaniu (młodzież z Poznania, miasteczek i wsi wokół Poznania). " W trakcie badań weszła w życie nowela Ustawy o systemie oświaty, likwidująca licea profilowane funkcjonujące w ramach zespołów szkół zawodowych.

Problem badań: wymiary rozwoju i statusy tożsamości w domenie stosunku do przyszłości i ich uwarunkowania środowiskowe i podmiotowe Zgodnie z koncepcją wymiarów rozwoju tożsamości Koena Luyckxa i in. ujętego w dwa cykle: (1) budowanie zaangażowania/obowiązania i (2) ewaluacja zaangażowania/zobowiązania formowanie się tożsamości - w domenie przyszłość - można opisać na pięciu wymiarach: 1.ang. exploration in breadth / poszukiwanie szerokie / eksploracja wszerz 2.ang. commitment making / podjęcie zaangażowania / podjęcie zobowiązania 3.ang. exploration in depth / poszukiwanie głębokie / eksploracja w głąb 4.ang. ruminative exploration / poszukiwanie ruminacyjne / eksploracja ruminacyjna 5.ang. identification with commitment / identyfikacja z zaangażowaniem / z zobowiązaniem Na podstawie konfiguracji pięciu wymiarów można ustalić status tożsamości. Brzezińska, A.I., Piotrowski, K. (2010b). Polska adaptacja Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (DIDS). Polskie Forum Psychologiczne,15, 66-84. Karaś, D., Kłym, M., Wasilewska, Ż. M., Rusiak, D., Cieciuch, J. (2012). Wymiary tożsamości a satysfakcja z życia u studentów i pracujących. Studia Psychologica, 12, 25-45. Luyckx, K., Goossens, L, Soenens, B., Beyers, W. (2006). Unpacking commitment and exploration Preliminary validation of an integrative model of late adolescent identity formation. Journal of Adolescence, 29, 361 378. Luyckx, K., Schwartz, S., Berzonsky, M., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Smits, I., (2008). Capturing ruminative exploration: extending the four dimensional model of identity formation in late adolescence. Journal of Research in Personality, 42, 58 82. doi: 10.1016/j.jrp.2007.04.004 Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Problem badań: zaplecze Berzonsky, 1988, 1989, 1992, 2003 Harder i Zalma, 1990; Harder, 1995 Reinders, Butz, 2001; Mianowska, 2008 Côté, 1996, 1997, 2002; Piotrowski, 2015 Styl przetwarzania problemów tożs.: informacyjny normatywny rozproszony Emocje samoświadomościowe: poczucie dumy poczucie winy poczucie wstydu Orientacja życiowa: moratoryjna tranzycyjna Typ partycypacji społ.: marginalizacyjny M- T- segregacyjny M+ T- asymilacyjny M- T+ integracyjny M+ T+ Kapitał tożsamości: poczucie bycia dorosłym poczucie integracji ze społecznością dorosłych ISI-4/PL Identity Style Inventory Senejko, 2010 PFQ-2/PL Personal Feelings Questionnaire-2 Czub, 2012 KPS-S1/2 Kwestionariusz Partycypacji Społecznej Rękosiewicz, 2013 ISRI/PL Identity Stage Resolution Index Piotrowski, Brzezińska, 2015 Erikson, 1905; Marcia, 1966, 1980; Luyckx et al., 2006; Luyckx et al., 2008 Wymiary rozwoju i status tożsamości 1.t. rozproszona (faza przedkryzysowa): ruminacyjne rozproszenie, beztroskie rozproszenie 2.t. moratoryjna (faza pozostawania w kryzysie tożsamości): niezróżnicowanie, ruminacyjne moratorium 3.t. uformowana (faza postkryzysowa): przejęcie (foreclosed identity), osiągnięcie (achieved identity) DIDS/PL1 (Dimensions of Identity Development Scale) Brzezińska, Piotrowski, 2009, 2010

Plan badań: porównania poprzeczne, ukośne i podłużne

Uczestnicy badań Rok szkolny 2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2012 wiosna 2012 jesień 2013 wiosna 2013 jesień 2014 wiosna 2014 jesień 2015 wiosna Badania pilotażowe Badania właściwe Pomiar 1 Pomiar 2 Pomiar 3 Pomiar 4 Pomiar 5 Pomiar 6 n = 2012 n = 1033 n = 1452 n = 2410 n = 2088 n = 2414 n = 2017 57,5 % kobiet 50,9% K 53,0% K 54,2% K 54,0 % K 55,2% K 56,9% K Gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne, szkoły policealne, studia licencjackie i magisterskie Sześć zespołów szkół zawodowych: ZSZ, TEC, L(Z) Trzy licea ogólnokształcące: LO

OFERTA badanych szkół ponadgimnazjalnych?? Czy gimnazjum przygotowuje do dokonywania TAKICH wyborów?? ZSZ czyli zasadnicze szkoły zawodowe - 3-letnie: egzamin zawodowy fryzjer, krawiec, mechanik pojazdów samochodowych, monter, elektronik, blacharz, lakiernik, drukarz, introligator TEC czyli technika 4-letnie: egzamin zawodowy + ew. matura technik usług fryzjerskich, t. usług mody, t. fototechnik, t. organizacji reklamy, t. geodeta, t. geolog, t. drogownictwa, t. pojazdów samochodowych, t. cyfrowych procesów graficznych, t. procesów drukowania, t. procesów introligatorskich, t. organizacji reklamy, t. logistyk, t. logistyk w mundurze (NOWOŚĆ!), t. elektronik, t. elektryk, t. energetyk, t. informatyk, t. automatyk sterowania ruchem kolejowym, t. elektroenergetyk transportu szynowego L(Z) czyli licea w zespołach szkół zawodowych - 3-letnie: ew. matura klasy sportowe - siatkówka / taniec, klasy wojskowe LO czyli licea ogólnokształcące - 3-letnie: matura LO A - klasy akademickie: dziennikarska, ekonomiczna, psychologiczno-prawnicza; klasa medyczna, informatyczna, politechniczna LO B - klasa medialna, biologiczno-chemiczna, ekonomiczna, politechniczna, dwujęzyczna LO C - klasa biologiczno-chemiczna, lingwistyczna, humanistyczno-medialna, matematyczno-geograficzna, klasa Polska Wschód (NOWOŚĆ!)

Wykształcenie matek uczniów uczestników badań Związek wykształcenia matki i ojca z rodzajem wybranej szkoły jest istotny, choć słaby: MATKI: V Cramera dla kolejnych lat szkolnych: 0,22; 0,18; 0,18 OJCOWIE: V Cramera dla kolejnych lat szkolnych: 0,15; 0,18; 0,18

Wykształcenie ojców uczniów uczestników badań Wykształcenie ojców uczniów uczestników badań Związek wykształcenia matki i ojca z rodzajem wybranej szkoły jest istotny, choć słaby: MATKI: V Cramera dla kolejnych lat szkolnych: 0,22; 0,18; 0,18 OJCOWIE: V Cramera dla kolejnych lat szkolnych: 0,15; 0,18; 0,18

Wnioski z 6 porównań poprzecznych # duże zróżnicowanie pod względem statusu tożsamości w każdej klasie (I, II, III ) podobne czyli różnice nie są powiązane z wiekiem / klasą # różnice te są istotnie, choć w niewielkim stopniu związane z takimi czynnikami, jak rodzaj szkoły i płeć uczniów oraz wykształcenie obojga rodziców # wskaźnik ŋ 2 najwyższe wartości przyjmuje dla: 1) rozproszonego stylu przetwarzania problemów tożsamościowych (0,23-0,24): częściej charakteryzuje uczniów o nieuformowanych statusach tożsamości 2) tranzytywnej orientacji życiowej (0,19-0,32): silniejsza u uczniów o uformowanych statusach tożsamości (przejęcie i osiągnięcie) 3) poczucia integracji społecznej jako wskaźnika kapitału tożsamości (0,22-0,23): większe u uczniów o uformowanych statusach tożsamości ŋ 2 Czynnikami istotnie - choć słabo i nie w każdej grupie - różnicującymi osoby o różnych statusach okazały się: styl informacyjny przetwarzania problemów tożsamościowych (0,11-0,14) i zdecydowanie jako jeden ze wskaźników potrzeby poznawczego domknięcia (0,15; ale skala ma niski wskaźnik rzetelności 0,61) poczucie wstydu (0,09-0,11) i poczucie dumy (0,09-0,13), poziom ruminacji wstydu (0,08-0,11), niska świadomość emocji (0,07-0,09) i trudności w identyfikowaniu emocji (0,07-0,11) moratoryjna orientacja życiowa (0,05-0,10), poczucie dorosłości jako wskaźnik kapitału tożsamości (0,05-0,08) i poziom ogólnego zadowolenia z życia (0,12).

Wnioski z porównań ukośnych: 3 roczniki klas I Istotnie powiązane z rodzajem statusu tożsamości okazały się ponownie: 1)rozproszony styl przetwarzania problemów tożsamościowych: wskaźnik ŋ 2 w porównaniach poprzecznych 0,23-0,24 a w porównaniach ukośnych 0,25-0,27 2)tranzytywna orientacja życiowa: wskaźnik ŋ 2 w porównaniach poprzecznych 0,19-0,32 a w porównaniach ukośnych 0,22-0,30 3)poczucie integracji społecznej jako wskaźnik kapitału tożsamości: wskaźnik ŋ 2 w porównaniach poprzecznych 0,22-0,23 a w porównaniach ukośnych 0,18-0,20.

Liczba uczniów w porównaniach podłużnych Kohorta Klasa Rok szkolny 1a I! II 2012/2013 1b I! II 2013/2014 2a II! III 2012/2013 2b II! III 2013/2014 3 I! III 2012/2013 Zbadano w T1 I semestr klasy I Zbadano w T4 II semestr klasy II/III Zbadano w T6 II semestr klasy III n % n % do T1 n % do T1 n Poddano analizie % do 310 100% 145 47% 143 46% 896 100% 366 41% 355 40% 354 100% 112 32% 111 31% 619 100% 249 40% 243 39% 310 100% 93 30% 91 29% T1

Wnioski z 5 porównań podłużnych: kl I! kl II: dwa roczniki; kl II! kl III: dwa roczniki; kl I! kl III: jeden rocznik # Nie zaobserwowano znaczących i systematycznych zmian pod względem przesuwania się od statusów nieuformowanych przez moratoryjne do uformowanych w żadnym cyklu ani dwuletnim ani trzyletnim # Grupy uczniów były w kolejnych pomiarach bardzo wewnętrznie zróżnicowane # Większość zmian statusów tożsamości miała charakter regresywny, zaobserwowano brak zmian u 30-70% uczniów (przez trzy lata!!! ) # Środowisko szkolne szczególnie uczniom zasadniczych szkół zawodowych nie stworzyło optymalnych warunków kształtowania się tożsamości: à brak wyraźnych zmian w zakresie działań eksploracyjnych, systematycznie wzrastał poziom niekorzystnej eksploracji ruminacyjnej, a spadał zachowań związanych z podejmowaniem i identyfikowaniem się ze zobowiązaniem à rodzaj statusu tożsamości: zaszły znaczące zmiany regresywne w kierunku rozproszenia à spadło poczucie dumy à nie wzrosła tranzytywna orientacja życiowa à nie wzmocnił się informacyjny styl przetwarzania problemów tożsamościowych.

Wnioski z 5 porównań podłużnych: cd kl I! kl II: dwa roczniki; kl II! kl III: dwa roczniki; kl I! kl III: jeden rocznik 1. uczniowie różnych rodzajów szkół są bardzo podobni do siebie w momencie rozpoczynania nauki w klasie I wybranej szkoły ponadgimnazjalnej! podobieństwo utrzymuje się przez pierwsze trzy semestry nauki (czynnik szkoła nie różnicuje wyników) 2. różnice pojawiają się w II semestrze klasy II - u uczniów LO istotnie częstsze są działania poszukiwawcze, zarówno o charakterze orientacyjnym (eksploracja wszerz), jak i analitycznym (eksploracja w głąb) 3. największe różnice wystąpiły w I semestrze klasy III: uczniowie LO cechowali się wyższym poziomem eksploracji wszerz i w głąb oraz identyfikacji ze zobowiązaniami, a także niższym eksploracji ruminacyjnej niż uczniowie ZSZ i TEC 4. pod koniec klasy III (T6) już żadne różnice między uczniami z różnych rodzajów szkół nie były statystycznie istotne: natężenie 5 wymiarów rozwoju tożsamości jest na podobnym poziomie niezależnie od rodzaju szkoły spadło i jest podobne poczucie dumy oraz wstydu nie ma istotnych różnic pod względem stylu przetwarzania problemów tożsamościowych i orientacji życiowej oraz typu partycypacji społecznej

Do zastanowienia # Uczniowie kończący klasę trzecią byli do siebie podobni - bardziej niż na początku klasy pierwszej - niezależnie od rodzaju szkoły, jaką kończyli. # Można gorzko powiedzieć, iż szkoły z powodzeniem zrealizowały ważne zadanie wyrównywania różnic, ale à rebours. Nie tylko nie doprowadziły uczniów o różnych zasobach osobistych i społecznych, związanych z rodzinami pochodzenia i z efektami poprzednich etapów edukacji w szkole podstawowej i gimnazjum do podobnego poziomu u progu dorosłości w zakresie uformowania tożsamości oraz wielkości kapitału tożsamości, ale upodobniły ich do siebie ograniczając ich zasoby poprzez ich niewykorzystanie bądź zaniedbanie i nie tworząc okazji do nabywania nowych. Wyniki te wskazują na ważne obszary pracy u progu dorosłości: 1. wzbogacanie i różnicowanie ofert działania w klasie i szkole oraz poza szkołą! pokusy / zapraszacze (afordancje) do działań poszukiwawczych / eksploracyjnych 2. zachęcanie do podejmowania prawdziwych działań (i podtrzymywanie w ich realizacji) na rzecz innych ludzi (vide koncepcja zadań dalekich Kazimierza Obuchowskiego) 3. wzmacnianie kompetencji poznawczych (kształtowanie stylu informacyjnego) 4. wzmacnianie zadowolenia z siebie i swoich osiągnięć (poczucie dumy) oraz regulowanie poczucia wstydu 5. kształtowanie przyszłościowej orientacji życiowej (orientacja tranzytywna)

Dwie funkcje edukacji z edukacją ku różnorodności w tle Szkoła zamknięta socjalizacja emancypacja Szkoła otwarta Zmniejszanie różnorodności Cele podobne względem wszystkich uczniów na danym etapie rozwoju/edukacji Metody realizacji celów podobne względem uczniów typowych i specjalne względem uczniów specjalnych Ważne pytanie o kompetencje kluczowe narzędziowe w co wyposażyć (wiedza, umiejętności, postawy), by przygotować do dalszej nauki, znalezienia się na rynku pracy, podjęcia innych ról dorosłości Zwiększanie różnorodności Wizja edukacji, priorytety i główne cele oraz zasady podobne na każdym etapie edukacji Cele i metody szczegółowe zróżnicowane stosownie do etapu rozwoju/edukacji Kształtowanie kompetencji samoregulacji / elastycznej osobowości (eriksońskie wholeness) - osoby o postawie otwartej - ku światu, ciekawej, ufającej innym, rozwiązującej problemy, umiejącej współpracować z różnymi ludźmi Rorty R. (1993). Edukacja i wyzwanie postnowoczesności. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach (s. 96-102). Warszawa: Edytor. 18

Ważne dla edukacji ku różnorodności kwestie Ligota k/ostrowa Wlkp. Wólka Czepowa k/kłodawy Przygodziczki k/ostrowa Wlkp. Co to znaczy swoje / obce, nasze / nie nasze? studenci jako obcy dla wielu nauczycieli = jako zagrożenie, ale dla uczniów jako ciekawi inni Kim może być swój / obcy w klasie / w szkole? szkoły nie radzą sobie z innością uczniów (nadmiary/niedobory): inny uczeń jest traktowany specjalnie 19

Dominujące homogeniczne środowisko edukacyjne nie sprzyja edukacji ku różnorodności Polski system edukacji: zmniejszanie różnorodności służy realizacji programu #sztywny podział na klasy wg kryterium wieku: różne miejscowości, budynki, piętra, świetlice, jadalnie, miejsca odpoczynku #sztywny podział na klasy wg profilu, brak wspólnej nauki tych samych przedmiotów #oddzielni z-cy dyrektorów ds. młodszych i starszych uczniów #oddzielne zespoły nauczycieli dla młodszych i starszych uczniów #dominacja nauczycieli jednego przedmiotu #ograniczenie wspólnych działań w pionie do wybranych rzadkich - imprez szkolnych #brak wspólnych w pionie projektów działań naukowych / artystycznych / społecznych #rzadka praca w zespołach na lekcjach, bardzo rzadka praca w zespołach mieszanych wiekowo #bardzo rzadkie losowanie uczniów do zespołów zadaniowych #brak tutoringu nauczycielskiego i rówieśniczego 20 Efekt: wzmacnianie funkcji socjalizacyjnej / ograniczanie funkcji emancypacyjnej szkoły

Czy tacy uczniowie są przygotowani do radzenia sobie z niejednoznacznością świata? Jak będą traktować INNEGO? Jakimi będą pracownikami, partnerami, rodzicami, OBYWATELAMI? Czy są gotowi do LLL czyli Life Long Learning? Çok teşekkür ederim! In Polish: dziękuję bardzo 21