Program Termomodernizacji Efektywności energetyczna budynków wyzwanie i szansa dla polskiej gospodarki w UE POLEKO 2007 Konferencja Odnawialne źródła energii: szansa i wyzwanie Poznań, 21 listopada 2007 r. Oskar Mikucki KAPE S.A.
Rozwój zapotrzebowania na energię pierwotną oraz negadżuli (EU-25) Negadżule - oszczędność energii obliczona w odniesieniu do energochłonności z 1971 r.
Zależność energetyczna krajów europejskich w roku 2004 i 2005 Pl Źródło: EUROSTAT
Struktura wykorzystania energii w gospodarstwach domowych Ośw ietlenie; 2,3% Wyposażenie elektryczne; 4,5% Gotow anie posiłków ; 6,6% Podgrzew anie w ody; 15,1% Ogrzew anie; 71,2% Źródło:GUS
Cel dyrektywy 2006/32/WE Celem dyrektywy 2006/32/WE jest opłacalna ekonomicznie poprawa efektywności końcowego wykorzystania energii w Państwie Członkowskim poprzez: określenie celów orientacyjnych oraz stworzenie mechanizmów, zachęt i ram instytucjonalnych, finansowych i prawnych, niezbędnych w celu usunięcia istniejących barier rynkowych i niedoskonałości rynku utrudniających efektywne końcowe wykorzystanie energii; stworzenie warunków dla rozwoju i promowania rynku usług energetycznych oraz dla dostarczania odbiorcom końcowym innych środków poprawy efektywności energetycznej.
Krajowy cel indykatywny Krajowy cel indykatywny w zakresie oszczędności energii: wynosi 9 % średniego rocznego zużycia energii finalnej przez podmioty objęte dyrektywą; jest mierzony w dziewiątym roku stosowania niniejszej dyrektywy; jest wynikiem kumulowanych rocznych oszczędności energii uzyskanych w ciągu dziewięcioletniego okresu stosowania niniejszej dyrektywy; zostanie osiągnięty w wyniku z zastosowania usług energetycznych i innych środków poprawy efektywności energetycznej.
Scenariusze realizacji celów: pośredniego i indykatywnego wzrostu efektywności energetycznej w Polsce 4500 4000 scenariusz "intensywny" 3500 Cel indykatywny, [ktoe] 3000 2500 2000 1500 Nakłady na premie termodernizacyjne: 2008-356 mln zł 2009-356 mln zł 2010-356 mln zł (2007-250 mln zł) przyrost roczny oszczedności energii: 0,47% scenariusz "liniowy" scenariusz "ekstensywny" 7% 1000 500 2% przyrost roczny oszczędności energii: 1,166% 0 0,59% - Start do celu: (31.12.2007) 1.01.2008 31.12.2007 31.12.2008 31.12.2009 31.12.2010 31.12.2011 31.12.2012 31.12.2013 31.12.2014 31.12.2015 31.12.2016 Źródło: KAPE S.A.
Mechanizmy i instrumenty polityki wzrostu efektywności energetycznej Instrumenty finansowe Subwencje i ulgi podatkowe Kredyty preferencyjne Krajowy Fundusz Efektywności Energetycznej Finansowanie przez stronę trzecią Programy Operacyjne w Ramach Narodowej Strategii Spójności
Mechanizmy i instrumenty polityki wzrostu efektywności energetycznej Mechanizmy rynkowe Białe certyfikaty Dobrowolne porozumienia Konkursy na dofinansowanie działań, które przyniosły oszczędności energii Mechanizmy powodujące wzrost świadomości społecznej Edukacja i doradztwo Kampanie promocyjne Najlepsze praktyki
Mechanizmy i instrumenty polityki wzrostu efektywności energetycznej Mechanizmy fiskalne Podatek od użytkowania energii Inne mechanizmy Standardy, atesty, certyfikaty Audyty energetyczne Zarządzanie energią DSM Etykietowanie Dofinansowanie sfery badań i rozwoju EMAS
Harmonogram najważniejszych działań kluczowych niezbędnych do realizacji scenariusza liniowego Źródło: KAPE S.A.
Lista 14 najpilniejszych działań w ramach KPDnREE do podjęcia w latach 2008-2010 (sektorowych) Źródło: KAPE S.A.
Potencjał efektywności energetycznej Źródło: Öko-Institut
Fundusz Termomodernizacji Ustawą z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz. U. Nr 162) z późniejszymi zmianami utworzono w Banku Gospodarstwa Krajowego Fundusz Termomodernizacji. Podstawowym celem tego Funduszu jest pomoc finansowa dla inwestorów realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjnej przy pomocy kredytów zaciąganych w bankach komercyjnych. Pomoc ta zwana "premią termomodernizacyjną" stanowi źródło spłaty 25% zaciągniętego kredytu na wskazane przedsięwzięcia. W ramach obsługi Funduszu Bank Gospodarstwa Krajowego podejmuje decyzje o przyznaniu premii termomodernizacyjnej oraz - po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia - przekazuje przyznaną premię do banku kredytującego na spłatę pozostałej części kredytu zaciągniętego przez inwestora.
Przedsięwzięcie termomodernizacyjne ulepszenie, w wyniku którego następuje zmniejszenie: rocznego zapotrzebowania na energię dostarczaną do budynków mieszkalnych, budynków zbiorowego zamieszkania i budynków służących do wykonywania przez jednostki samorządu terytorialnego zadań publicznych na potrzeby ogrzewania oraz podgrzewania wody użytkowej: w budynkach, w których modernizuje się jedynie system grzewczy - co najmniej o 10%, w budynkach, w których w latach 1985-2001 przeprowadzono modernizację systemu grzewczego - co najmniej 0 15%, w pozostałych budynkach - co najmniej o 25%, co najmniej 25% rocznych strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła, tj.: kotłowni lub węźle cieplnym, z których nośnik ciepła jest dostarczany bezpośrednio do instalacji ogrzewania i ciepłej wody w budynku, ciepłowni osiedlowej lub grupowym wymienniku ciepła wraz z siecią ciepłowniczą o mocy nominalnej do 11,6 MW, dostarczającej ciepło do budynków, wykonanie przyłączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła w celu zmniejszenia kosztów zakupu ciepła dostarczanego do budynków - co najmniej o 20% w stosunku rocznym, zamianę konwencjonalnych źródeł energii na źródła niekonwencjonalne.
Premia termomodernizacyjna O premię termomodernizacyjną mogą się ubiegać właściciele lub zarządcy: budynków mieszkalnych, budynków użyteczności publicznej wykorzystywanych przez jednostki samorządu terytorialnego, lokalnej sieci ciepłowniczej, lokalnego źródła ciepła, budynków zbiorowego zamieszkania, przez które rozumie się: dom opieki społecznej, hotel robotniczy, internat i bursę szkolną, dom studencki, dom dziecka, dom emeryta i rencisty, dom dla bezdomnych oraz budynki o podobnym przeznaczeniu. Przedsięwzięcie termomodernizacyjne realizowane jest na podstawie zweryfikowanego audytu energetycznego. Z premii mogą korzystać wszyscy inwestorzy bez względu na status prawny, a więc np.: osoby prawne (np. spółdzielnie mieszkaniowe i spółki prawa handlowego), gminy, osoby fizyczne, w tym właściciele domów jednorodzinnych, wspólnoty mieszkaniowe.
Wymagania cieplne budynków mieszkalnych rok Polska Dania Szwecja U Zużycie energii Zużycie energii Zużycie energii U W/m 2 *K kwh/m 2 *a kwh/m 2 *a kwh/m 2 *a W/m 2 *K do 1966 1,40 300 350 1967 1985 1,16 240 280 1986 1992 1993 1997 od 1998 0,75 0,55 0,3/0,3/0,6 160 200 120-160 72-94 50 30 60 strop górny/ściana/podł oga 0,09/0,13/0,24 Ustawa termomodernizacyjna 0,22/0,25/0,5 1,7 1,9 Budynek dobrze docieplony 0,16/0,2/0,25 1,3 0,08/0,10/0,15 okno 0,85
Przeciętne wskaźniki poprawy efektywności energetycznej w skutek realizacji przedsięwzięć termomodernizacyjnych w budynkach mieszkalnych miasto Przeciętne zmniejszenie zapotrzebowanie ciepła wskutek termomodernizacji % redukcji wskaźnika zapotrzebowania. na ciepło ocieplenie ścian i stropów wymiana okien termomod. z modernizacją systemów grzewczych wielorodzinne 15,9% 24,7% 47,7% jednorodzinne 36,1% 11,7% 59,6% wieś wielorodzinne 15,9% 22,0% 51,2% Jednorodzinne 40,4% 13,3% 69,5% Źródło: Dane własne Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A. na podstawie bazy danych 1200 audytów energetycznych
Sposób poprawy Termomodernizację struktury budowlanej należy realizować jednocześnie z modernizacją systemu CO i przygotowania CWU. Tylko wtedy można osiągnąć pełny efekt oszczędnościowy. Należy dążyć do uzyskania lepszych własności termicznych struktury budowlanej niż są wymagane w obowiązujących przepisach ochrony cieplnej. Grubość warstw izolacji termicznej należy określić na podstawie analizy kosztów i efektów ocieplenia. W ocieplonym i uszczelnionym budynku zmienia się mikroklimat wnętrz, w związku z tym może być konieczne wprowadzenie otworów wentylacyjnych w szczelnej stolarce okiennej lub wprowadzenie wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperator). Głównym celem termomodernizacji jest obniżenie kosztów użytkowania, dlatego decyzję o jej przeprowadzeniu i jej zakres należy poprzedzić analizą efektywności ekonomicznej czas zwrotu poniesionych nakładów (SPBT).
Warunki uzyskania kredytu termomodernizacyjnego. Zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na ciepło w budynkach o: 10 % - przy modernizacji tylko systemu grzewczego, 15 % - jeżeli system grzewczy zmodernizowano w latach 1985 2001, 25 % - w pozostałych budynkach, 0 % - zastosowanie niekonwencjonalnych źródeł ciepła. Maksymalne współczynniki przenikania ciepła po termomodernizacji [W/m 2 *K]: 0,22 strop górny, 0,25 ściany zewnętrzne, 0,50 podłoga parteru, 1,7 1,9 - okna
Warunki uzyskania kredytu termomodernizacyjnego cd. Wielkość kredytu do 80 % kosztów robót. Premia termomodernizacyjna 25 % wielkości kredytu. Okres spłaty do 10 lat spłaca się 75 % wielkości kredytu. Kredyt z odsetkami musi być spłacony z oszczędności kosztów ciepła. Do wniosku kredytowego musi być załączony audyt energetyczny określający zakres robót i spełniający ww. warunki.
Warunki uzyskania premii termomodernizacyjnej Do wniosku kredytowego musi być załączony audyt energetyczny określający zakres robót i spełniający ww. warunki. Premia termomodernizacyjna w wysokości 25 % wielkości kredytu wypłacana jest po wykonaniu inwestycji zgodnie z audytem.
Przedsięwzięcia termomodernizacyjne - lata 1999-2005 Przedsięwzięcia termomodernizacyjne w ramach ustawy o wspieraniu przedsięw zięć termomodernizacyjnych - lata 1999-2005 1 200 1800 Łączna wartość inwestycji [mln PLN ] 1 000 800 600 400 1600 1400 1200 1000 800 600 [liczba wnisków] Łączna wartość udzielonych kredytów Łączna wartość przyznanych premii 200 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 400 200 0 Liczba wniosków zweryfik. Pozytywnie
Przedsięwzięcia termomodernizacyjne - lata 1999-2005 Rok Liczba wniosków zweryfik. Pozytywnie Łączna wartość inwestycji Łączna wartość udzielonych kredytów Łączna wartość przyznanych premii szt. mln zł mln zł mln zł 1999 71 6,6 4,2 1,06 2000 235 26,6 15,4 3,86 2001 157 26,8 17,8 4,02 2002 286 82,7 56,8 13,04 2003 668 240,6 139,8 30,3 2004 1152 447,7 299,7 58,55 2005 1714 578,8 411 115,7 1999-2005 4283 1409,8 944,7 226,53
Wzrost ilości audytorów energetycznych w Polsce Development of the nergy auditing training scheme in Poland 4500 Total number of energy auditors 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 Trainer's training: 12 persons in Denmark; 30 persons in Poland Open training courses (in Poland) 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Years
Podsumowanie: Ustawa o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych Duża dostępność (poza usługami, obiektami komercyjnymi i przemysłem praktycznie wszystkie inne podmioty) Wzrost atrakcyjności i zainteresowania systemem Szybki rozwój systemu w ostatnich latach Problemy Zbyt małe środki na premie termomodernizacyjne w stosunku do popytu
Dyrektywa 2002/91/EC o jakości energetycznej budynków Cel ( ) redukcja emisji gazów cieplarnianych, ograniczenie zużycia energii w sektorze budownictwa Wyrównywanie różnic socjalnych w standardzie życia mieszkańców Wzrost bezpieczeństwa energetycznego (zmniejszenie uzależnienia od zewnętrznych dostaw) Promocja (wymuszenie?) działań zmierzających do poprawy jakości energetycznej budynków w państwach UE Poprawa komfortu użytkowania i parametrów mikroklimatu w budynkach
Dyrektywa 2002/91/EC o jakości energetycznej budynków Oddziaływanie Ustanowienie wymagań w zakresie jakości energetycznej i charakterystyki energetycznej dużych budynków istniejących (w szczególności o pow. >= 1000 m 2 ), podlegających większej renowacji lub modernizacji (koszt > 20% wartości odtworzeniowej budynku); Wprowadzenie certyfikatu energetycznego budynków (!!!) Wprowadzenie obowiązku regularnej kontroli kotłów oraz systemów klimatyzacji w budynkach oraz dodatkowo oceny instalacji grzewczych, w których kotły mają więcej niż 15 lat
Dyrektywa 2002/91/EC o jakości energetycznej budynków Certyfikat jakości energetycznej budynków Zawsze w przypadku budynków nowych, sprzedaży, wynajmu, remontu lub modernizacji (certyfikat nie starszy niż 10 lat) Zawiera Oszacowanie standardu (jakości) energetycznego budynku Wartości referencyjne w odniesieniu do aktualnie obowiązujących wymagań Informacje o najlepszej dostępnej praktyce (porównanie) Usytuowany w widocznym miejscu w budynkach publicznych
Dyrektywa 2002/91/EC o jakości energetycznej budynków Przykłady certyfikatów
Projekt ThERRA - ciepło ze źródeł odnawialnych Podstawowym celem projektu ThERRA jest rozwinięcie i rozpowszechnienie metodologii monitoringu produkcji ciepła ze źródeł odnawialnych. Przedmiotem badań projektowych są definicje odnawialnych źródeł energii i metodologie gromadzenia danych statystycznych obecnie funkcjonujące w poszczególnych krajach. W ramach projektu zostanie wypracowane wspólne i akceptowalne przez zainteresowane instytucje (Komisja Europejska, EUROSTAT, Międzynarodowe Stowarzyszenia, urzędy statystyczne poszczególnych krajów) podejście do zagadnień gromadzenia danych dotyczących produkcji ciepła ze źródeł odnawialnych. Czas trwania projektu: 36 miesięcy od stycznia 2006 roku; Konsorcjum projektowe zrzesza agencje energetyczne i urzędy statystyczne z 7 krajów UE;
ThERRA działania projektowe Zgromadzenie danych i przygotowanie analiz porównawczych definicji ciepła z odnawialnych źródeł energii w poszczególnych krajach, analizy metodologii obliczenia produkcji ciepła z odnawialnych źródeł energii obecnie stosowanych w krajach Unii Europejskiej, sformułowanie wspólnej, powszechnie akceptowanej definicji oraz opracowanie spójnej metodologii obliczania produkcji ciepła z OŹE w krajach Unii Europejskiej, zbadanie (analiza) skuteczności gromadzenia danych zgodnie z opracowanymi metodami pomiaru i obliczania ilości ciepła z OŹE przy zastosowaniu nowej definicji, rozpowszechnienie rezultatów wśród najważniejszych instytucji zajmujących się ciepłem pochodzącym z OŹE w krajach Unii Europejskiej. Więcej informacji: www.therra.ifno www.kape.gov.pl
Dziękuję za uwagę 00-560 Warszawa, ul. Mokotowska 35 Tel. (022) 626 09 10, fax: (022) 626 09 11 Oskar Mikucki e-mail: omikucki@kape.gov.pl