Temat: Oprawy oświetleniowe. Wymagania stawiane oprawom oświetleniowym. 1. Ze względów technicznych źródła światła nie mogą pracować samodzielnie. Muszą być umieszczone w oprawach, które służą jednemu lub kilku niżej podanym celom: umocowaniu źródła światła; przyłączeniu go do instalacji zasilającej; odpowiedniemu skierowaniu strumienia świetlnego; ochronie oczy przed olśnieniem; ochronie źródła światła przed wpływami zewnętrznymi; uzyskanie efektu dekoracyjnego. 2. Oprawy można podzielić wg różnych kryteriów. a) Ze względu na zastosowanie, zgodnie z Systematycznym Wykazem Wyrobów, oprawy oświetleniowe dzieli się na: oprawy oświetleniowe przemysłowe; oprawy oświetleniowe zewnętrzne; oprawy oświetleniowe do pomieszczeń użyteczności publicznej; projektory oświetleniowe; oprawy oświetleniowe o specjalnym przeznaczeniu. b) W zależności od rozkładu strumienia świetlnego w przestrzeni, oprawy oświetleniowe dzieli się na 5 klas. Podział opraw na klasy oraz odpowiadający mu podział strumienia świetlnego podano w tabeli 2.11. Oprawy klasy I kierują prawie cały strumień w dół i w związku z tym stosuje się je w wysokich halach i do oświetlania miejscowego. Oprawy klasy II i III są najczęściej stosowane w pomieszczeniach niższych o średnio jasnych ścianach i sufitach, takich jak biura, sklepy. Oprawy klasy IV i V dają światło w przeważającej części odbite od sufitu, dlatego też mogą być stosowane w niskich pokojach o jasnych ścianach i sufitach, m.in. w mieszkaniach, hotelach i innych pomieszczeniach powszechnego użytku jako oświetlenie ogólne. str. 1
c) W zależności od rodzaju źródła światła oprawy dzieli się na następujące grupy: oprawy do żarówek; oprawy do świetlówek; oprawy do lamp rtęciowych; oprawy do lamp sodowych; oprawy do lamp rtęciowo-żarowych; inne oprawy. d) Ze względu na sposób mocowania rozróżnia się oprawy: stałe; przenośne; nastawne. e) Podział opraw ze względu na stopnie ochrony IP (tabl. 10.7) str. 2
3. Bardzo ważnymi parametrami charakteryzującymi oprawy są: kąt ochrony oprawy - kąt, w obrębie którego luminancja oprawy jest ograniczona sprawność oprawy () stosunek strumienia wysyłanego przez oprawę Φ ż (Φ) do strumienia wytworzonego przez gołe źródło światła Φ (Φ ź ) Φ ż Φ Sprawność opraw zmniejsza się znacznie w wyniku ich zakurzenia i zabrudzenia, dlatego oprawy podczas eksploatacji powinny być okresowo czyszczone. 4. Przykłady opraw oświetleniowych. a) oprawy oświetleniowe do wnętrz użyteczności publicznej Oprawy tego typu (rys. 7.18) są stosowane do oświetlenia ogólnego pomieszczeń mieszkalnych oraz hoteli, kawiarni, sklepów, biur itp. Można wśród nich wymień: plafoniery do żarówek, przystosowane do przykręcania do niepalnego podłoża; ich konstrukcja umożliwia stosowanie różnego rodzaju kloszy; oprawy zawieszakowe do żarówek, przystosowane do zawieszania na haku; oprawy świetlówkowe mocowane do sufitu Oprawy te są wykonywane w klasie ochronności 0 lub I. Ich wspólną cechą jest estetyczny wygląd, gdyż oprócz funkcji oświetleniowych spełniają często funkcje dekoracyjne. str. 3
b) oprawy oświetleniowe przemysłowe Oprawy przemysłowe stanowią największą grupę opraw, co wynika z ich bardzo różnorodnego przeznaczenia. Można je podzielić na trzy grupy: zwykłe zalicza się do nich oprawy do żarówek (warsztatowe, ścienne, sufitowe i zawieszakowe), oprawy do świetlówek (sufitowe i zawieszakowe) oraz oprawy do lamp wyładowczych wysokoprężnych. Oprawy warsztatowe są przeznaczone do oświetlania miejscowego stanowisk pracy oraz miejsc pracy tam, gdzie nie ma wystarczające stałego oświetlenia lub jest ono nie wystarczające. Oprawy żarówkowe sufitowe, ścienne i zawieszakowe, w zależności od typu, można stosować do oświetlania pomieszczeń zamkniętych, w których jest możliwe przypadkowe opryskanie wodą ( takich jak: klatki schodowe, korytarze i łazienki), pomieszczeń zamkniętych o temperaturze 5 35 o C i wilgotności względnej powietrza nie przekraczającej 70% oraz do pomieszczeń przemysłowych i rolniczych w warunkach przeciętnego zapylenia i wilgotności, a także na terenach otwartych. Oprawy do świetlówek są przeznaczone do oświetlenia ogólnego pomieszczeń przemysłowych, w których nie występuje nadmierna wilgoć i zapylenie, natomiast oprawy do wysokoprężnych lamp wyładowczych można stosować w miejscach narażonych na opady deszczu. odporne na wodę lub pył Do tej grupy opraw zalicza się m.in. oprawy kroploodporne do żarówek przeznaczone do pomieszczeń zamkniętych, bryzgoodporne stosowane w pomieszczeniach o zwiększonej wilgotności (łazienki i pralnie), strugoodporne stosowane w pomieszczeniach przemysłowych, w których są narażone na bezpośrednie działanie strumienia wody, pyłoszczelne przeznaczone do oświetlenia pomieszczeń, w których są narażone na silne zapylenie i okresowe działanie wody. przeciwwybuchowe Są przeznaczone do pomieszczeń zagrożonych wybuchem par, gazów i pyłu węglowego. Ich obudowy wykonane są ze stopu aluminium, klosze zaś ze szkła przezroczystego hartowanego i osłonięte siatką z drutu stalowego. str. 4
c) oprawy oświetleniowe zewnętrzne Do oświetlania zewnętrznego wykorzystuje się żarówki, świetlówki oraz wysokoprężne lampy wyładowcze. Lampy żarowe najczęściej stosuje się do oświetlania ramp wyładowczych, wiat, altanek, tarasów oraz wszelkich przeszkód lub zagrożeń dla samochodów i samolotów (wysokie kominy, wieżowce). Przykładem oprawy przeznaczonej do tych celów jest oprawa wykonana ze stopu aluminium formowanego pod ciśnieniem i zabezpieczona przed stłuczeniem siatką ochronną z ocynkowanego drutu stalowego. Świetlówek można używać do oświetlania ulic, terenów przemysłowych i innych przestrzeni otwartych. Do oświetlania ulic i innych arterii komunikacyjnych najpowszechniej stosuje się wysokoprężne lampy wyładowcze rtęciowe lub sodowe w specjalnych oprawach (rys. 7.20) mocowanych na wysięgniku. Korpus oprawy jest wykonany ze topu aluminium. Wewnątrz jest zamocowana wyjmowalna płyta z osprzętem elektrycznym. Do korpusu jest przymocowana komora lampowa wykonana z blachy aluminiowej, wewnątrz której umieszczono odbłyśnik. Klosz z przezroczystego metapleksu szczelnie zamyka komorę lampową. str. 5