Przepisy dotyczce spółki cywilnej zawiera kodeks cywilny (art. 860 875). To forma prowadzenia działalnoci gospodarczej nie przekraczajcej wikszego rozmiaru, czyli jej przychód roczny nie moe przekroczy 400 000 euro. Jeli si tak stanie w dwóch kolejnych latach obrotowych, spółka cywilna musi przekształci si w spółk prawa handlowego. Spółka cywilna powstaje w drodze umowy zawartej przez wspólników. W umowie wspólnicy obowizuj si dy do osignicia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególnoci poprzez wniesienie wkładów. Do zawarcia umowy spółki dochodzi w formie pisemnej, nie jest konieczne sporzdzanie aktu notarialnego. Umow spółki cywilnej zawiera co najmniej dwóch wspólników, mog to by osoby fizyczne lub osoby prawne. Wspólnikiem nie moe by inna spółka cywilna. Cel gospodarczy moe by długotrwały lub jednorazowy, moe polega na przynoszeniu zysku, lub nie stawia takiego zadania. Spółka cywilna, która w kadym z dwóch ostatnich lat obrotowych osignła warto przychodów netto o równowartoci 800 000 euro, bdc przez to obowizan do prowadzenia ksig rachunkowych wg. przepisów ustawy o rachunkowoci, powinna w cigu 3 miesicy od zakoczenia drugiego roku obrotowego przekształci si w spółk jawn zgodnie z przepisami znowelizowanego Kodeksu spółek handlowych. Inne spółki cywilne mog przekształci si w spółki jawne, ale nie maj takiego obowizku. Dokonujc przekształcenia, wspólnicy nie zawieraj innej umowy, a jedynie w formie aneksu dostosowuj przepisy zawartej midzy nimi umowy spółki cywilnej, do przepisów o umowie spółki jawnej. Niezalenie od obowizku przekształcenia spółki cywilnej w spółk jawn, kada spółka cywilna moe by przekształcona w spółk handlow przez jej wspólników. Spółki cywilne mog zmieni form prawn i sta si spółkami handlowymi. Trzeba równie wzi pod uwag, e kada spółka cywilna moe przekształci si w spółk jawn. Nie moe zosta przekształcona spółka w likwidacji, która rozpoczła podział majtku, ani spółka w upadłoci. Spółka cywilna nie jest przedsibiorstwem, ale przedsibiorcami s jej wspólnicy, którzy deklaruj zamiar prowadzenia działalnoci gospodarczej. Prowadzi j bd pod imieniem kadego ze wspólników. Z faktu utraty podmiotowoci wynika, e spółka cywilna moe wystpowa pod firm oznaczon imionami i nazwiskami wspólników. Prawo traktuje wspólników spółek cywilnych jako przedsibiorców. Tak rozumiany przedsibiorca powinien by oznaczony przez swoje imi i nazwisko. Wspólnicy mog jednak uzgodni wspólnie nazw zawizanej spółki w której bd wykonywa zarobkow działalno gospodarcz po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalnoci gospodarczej, prowadzonej przez właciwi organ ewidencyjny, którym jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
Oznaczenie zewntrzne spółki cywilnej powinno zawiera: oznaczenie przedsibiorców (wspólników), zwizłe okrelenie przedmiotu wykonywanej działalnoci gospodarczej, uzgodnion nazw spółki, ewentualnie logo firmy, siedzib i adres spółki. Spółka cywilna nie posiada osobowoci prawnej, tzn. nie moe we własnym imieniu nabywa praw, zaciga zobowiza, pozywa i by pozywan. Ta forma działalnoci na ogół jest przydatna dla prowadzenia działalnoci w małym i rednim rozmiarze, np. warsztatów rzemielniczych, mniejszych przedsibiorstw wytwórczych, handlowych i usługowych, a take bywa te form realizacji współpracy artystycznej na przykład kompozytora piosenek i autora tekstów autorskiej, naukowej. Wspólnicy Wspólnicy s obowizani do wniesienia do spółki wkładów przewidzianych w umowie. Wkłady mog mie posta pienin lub rzeczow. Mog te polega na wniesieniu do spółki innych praw, na przykład prawa uytkowania gruntu lub lokalu, prawa najmu lub dzierawy, wniesieniu uywania własnego samochodu, patentu, licencji, praw autorskich lub wiadczenie usług itp. Sprawy spółki kady wspólnik jest zobowizany, a tym bardziej uprawniony do prowadzenia spraw spółki, wspólnicy powinni podejmowa uchwały jednomylnie, jednak zasad jest, e kady z nich jest tak samo umocowany do reprezentowania spółki, kady wspólnik bez uprzedniej uchwały wspólników moe prowadzi sprawy nie przekraczajce zakresu zwykłych czynnoci spółki, wspólnik moe wykonywa czynno nagł bez uprzedniej uchwały. Czynno nagła to taka, której zaniechanie mogłoby narazi spółk na straty. umocowany do działania w charakterze przedstawiciela dokonuje w imieniu wspólników czynnoci prawnych z osobami trzecimi (z mocy prawa jest nim kady wspólnik, w takim zakresie, w jakim jest on uprawniony do prowadzenia spraw spółki) umowa spółki moe powierzy reprezentacj osobie trzeciej prowadzcej sprawy spółki na zasadach ogólnych umocowanie do reprezentacji spółki moe opiera si na udzieleniu wspólnikowi albo osobie trzeciej pełnomocnictwa. czynno prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach przyznanego mu umocowania bdzie pociga skutki bezporednio dla reprezentowanego
Wspólnicy ponosz solidarn odpowiedzialno za zobowizania spółki. Oznacza to, e za zobowizania spółki kady wspólnik odpowiada zarówno wspólnym majtkiem spółki, jak i całym swoim majtkiem osobistym. Jednake, wspólnik, który póniej przystpił do istniejcej spółki, bd wystpił ze spółki, odpowiada tylko za te zobowizania, które powstały w czasie kiedy był wspólnikiem. Z przypisanym danemu wspólnikowi zakresem prowadzenia spraw spółki wie si cile prawo do reprezentowania spółki w stosunkach z innymi podmiotami. Wspólnicy mog powierzy reprezentowanie spółki osobie nie bdcej wspólnikiem, udzielajc jej odpowiedniego pełnomocnictwa (prokura). Spółka cywilna cechuje si stałym składem wspólników, moliwe jest jednak poszerzenie grona wspólników, co wymaga zmiany umowy spółki. Moliwe jest take wystpienie wspólnika ze spółki, moe to nastpi tylko na zasadach przewidzianych przepisami. W szczególnoci w spółce utworzonej na czas nie oznaczony wspólnik moe wypowiedzie swój udział na trzy miesice naprzód ze skutkiem na koniec roku obrachunkowego. Jeeli zachodz wane powody, wspólnik moe wypowiedzie swój udział bez zachowania wyej wymienionych terminów. Dotyczy to równie spółki utworzonej na czas oznaczony. Umowa spółki moe przewidywa krótszy termin wypowiedzenia, moe tego dokona równie wierzyciel wspólnika, który przeprowadził bezskuteczn egzekucj z jego ruchomoci i uzyskał zajcie praw przysługujcych wspólnikowi na wypadek wystpienia ze spółki (art. 870 k.c.). wspólnik moe wystpi ze spółki przez wypowiedzenie udziału jeeli spółka zawarta jest na czas nie oznaczony, to moe on wypowiedzie swój udział na trzy miesice przed kocem roku obrachunkowego moliwe jest, e wspólnicy ustal w umowie inny termin wymagany dla wypowiedzenia wystpujcemu wspólnikowi zwraca si w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do uywania, w pienidzu jest mu wypłacana warto jego wkładu oznaczonego w umowie spółki z wanych powodów, wypowiedzenie moe mie skutek natychmiastowy byłemu wspólnikowi wypłaca si tak cz wartoci wspólnego majtku, która pozostała po odliczeniu wartoci wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w jakim wspólnik uczestniczył w zyskach spółki moliwe jest zastrzeenie w umowie, e w razie mierci jednego ze wspólników, na jego miejsce wejd do spółki jego spadkobiercy
Spółka ulega rozwizaniu w przypadkach przewidzianych w umowie. Niezalenie od treci umowy, kady ze wspólników moe z wanych przyczyn da rozwizania spółki. O ewentualnym rozwizaniu orzeka wtedy sd. Jeeli mimo zajcia przewidzianych tam powodów trwa ona nadal za zgod wszystkich wspólników, uwaa si j za przedłuon na czas nieoznaczony. Jeeli dojdzie do rozwizania spółki, z majtku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca si wspólnikom ich wkłady według zasad przewidzianych dla wystpienia wspólnika, a pozostał nadwyk dzieli si midzy wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki. przyczyny zakoczenia działalnoci spółki mog by okrelone w umowie spółki (moliwe jest te taka sytuacja, e pomimo zaistnienia przewidzianych w umowie przyczyn rozwizania spółki bdzie trwała ona nadal) umowa spółki moe równie ulec rozwizaniu przez zgodn uchwał wspólników kady wspólnik, powołujc si na wane powody, moe da rozwizania spółki przez sd wkłady s zwracane wspólnikom po zapłaceniu wszystkich długów z pozostałego majtku moliwe jest, na zasadzie swobody umów, e wspólnicy inaczej wyznacz w umowie spółki sposób rozlicze w razie jej rozwizania. Zalety spółki: proste procedury prowadzenia, prostota ujcia majtku jak całoci, bardzo dobrze funkcjonuje jako interes rodzinny, moliwo zaangaowania wszystkich wspólników, moliwo korzystania z prostych zryczałtowanych podatków, nie wysokie koszty wpisu do ewidencji, bdc wspólnikiem spółki mona prowadzi ksik przychodów i rozchodów, dua swoboda kształtowania postanowie umowy spółki, moliwe wszystkie formy opodatkowania, w zalenoci od działalnoci, nieskomplikowany sposób likwidacji. Wady: odpowiedzialno całym majtkiem osobistym za zobowizania firmy, mogce wynika zamieszanie w podejmowaniu sprzecznych decyzji przez wspólników, niemoliwo działania na wiksz skal, w niektórych przypadkach niekorzystne opodatkowanie od osób fizycznych, konieczno rejestrowania si kadego wspólnika osobno, ujawnianie nazwisk wszystkich wspólników w nazwie firmy,
Wybór formy Małonkowie działajcy jeszcze na podstawie jednego wpisu w ewidencji działalnoci gospodarczej musz pilnie zdecydowa w jakiej formie bd dalej prowadzi działalno lub j zamkn. A. Rezygnacja Gdyby chcieli zrezygnowa, to mog doprowadzi do rozwizania spółki, w której pozostaj dotd (tzw. małeskiej). Wówczas powinni podj uchwał w tej sprawie i okreli w niej dat tego zdarzenia. W praktyce musz po prostu dogada si, e kocz działalno najdalej z kocem grudnia i wyrejestrowa j w gminie, urzdzie skarbowym i ZUS. Potem naleałoby ju tylko zlikwidowa interesy pozamyka konta, spłaci długi i podzieli pozostały majtek. Wykrelenie z ewidencji z cał pewnoci nastpi z urzdu, jeli zainteresowani zdecyduj si bezczynnie czeka. Trzeba jednak pamita, e ta wersja jest równoznaczna z rozwizaniem spółki małeskiej, co powinno znale odzwierciedlenie w dokumentach. I gdyby którykolwiek z małonków zechciał znów kiedy zosta przedsibiorc, musiałby zaczyna od pocztku, czyli najpierw złoy wniosek o wpis do ewidencji jak wszyscy, którzy zaczynaj, czy te wej w któr ze spółek handlowych. B. Nowi przedsibiorcy Jeli małonkowie nadal chc prowadzi działalno, to cigle jeszcze mog: rozdzieli si i działa jako dwaj niezaleni przedsibiorcy wpisani osobno, pod własnymi numerami w ewidencji działalnoci gospodarczej, bez łczenia si umow spółki cywilnej; sens rozbicia przedsibiorstwa i podział na dwa, kade pracujce w innej brany lub/i inaczej rozliczajce si z podatków pojawia si wtedy, kiedy potrzebne s zezwolenia na niektóre tylko dziedziny dotychczasowej aktywnoci, albo gdy moliwe s róne formy opodatkowania; w dalszym cigu pracowa w spółce cywilnej cho bdzie to inny podmiot ni spółka małeska spełniwszy wymagania stawiane przez przepisy wprowadzajce ustaw o swobodzie działalnoci gospodarczej i dopełniwszy powinnoci publicznoprawnych; moe to w praktyce polega np. na tym, e jeden z małonków nadal formalnie prowadzi star firm, a drugi zakłada now, czyli wpisuje si jako nowy przedsibiorca do ewidencji i małonkowie niezaleni przedsibiorcy zawizuj now spółk cywiln; pozostawi tylko jednego z małonków w ewidencji; wówczas drugi rezygnuje z roli przedsibiorcy i przyjmie status osoby współpracujcej lub pracownika (trzeba wtedy pamita, e wynagrodzenia małonka nie da si wpisywa w koszty), albo zatrudnia si gdzie indziej, np. na podstawie umowy o prac czy zlecenia, albo wychodzi na emerytur czy rent; przekształci swoj małesk spółk cywiln w jawn (lub inn handlow spółk osobow); jest to nie tylko moliwe, ale i wskazane, jeli małonkowie prowadz przedsibiorstwo w wikszym rozmiarze; w tej wersji małeska firma przeniosłaby
si z ewidencji działalnoci gospodarczej do rejestru przedsibiorców w Krajowym Rejestrze Sdowym, wnie aportem przedsibiorstwo spółki małeskiej do spółki z o.o., któr małonkowie mog zawiza sami lub z dokooptowanymi wspólnikami. Teoretycznie moliwoci mona mnoy, lecz najwaniejsza jest decyzja: co si opłaca.