BUDOWA ZAKŁADU TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW (ZTPOK) W RUDZIE ŚLĄSKIEJ PRZY ULICY SZYB WALENTY DLA GÓRNOŚLĄSKIEGO ZWIĄZKU METROPOLITALNEGO

Inwestor: GÓRNOŚLĄSKI ZWIĄZEK METROPOLITALNY ul. Barbary 21 A 40-053 Katowice RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO PRZEDSIĘWZIĘCIA pn. BUDOWA ZAKŁADU TERMICZNEGO PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW (ZTPOK) W RUDZIE ŚLĄSKIEJ PRZY ULICY SZYB WALENTY DLA GÓRNOŚLĄSKIEGO Katowice, Maj 2010

Wykonawca: Socotec Polska Sp. z o.o. 00 807 Warszawa, Al. Jerozolimskie 94 Przedsiębiorstwo Usługowe POŁUDNIE II sp. z o.o. 31-444 Kraków, ul. Śliczna 34 Zespół autorski: mgr inŝ. Stanisław Gastoł mgr inŝ. Leszek Wroński mgr Maciej Osysko mgr inŝ. Agnieszka Dutkiewicz mgr Joanna Dejwór Dominik Gastoł Aleksandra Dziadosz 2

SPIS TREŚCI 1. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM... 14 2. WPROWADZENIE... 32 2.1. Cel i zakres raportu... 32 2.2. Podstawa wykonania opracowania... 33 2.3. Inwestor... 33 2.4. Klasyfikacja prawna przedsięwzięcia... 33 3. WYKORZYSTANE MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE... 35 3.1. Akty prawne... 35 3.2. Polskie normy... 37 3.3. Dokumenty źródłowe... 38 4. ZGODNOŚĆ PRZEDSIĘWZIĘCIA Z WYMAGANIAMI WYNIKAJĄCYMI Z PRZEPISÓW KRAJOWYCH I UE... 39 4.1. Zasady i uwarunkowania wynikające z prawa unijnego... 39 4.2. Zgodność przedsięwzięcia z dokumentami strategicznymi i planistycznymi... 41 4.3. Miejsce i rola ZTPOK w przyszłym systemie gospodarki odpadami... 45 5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW... 49 5.1 WARIANT POLEGAJĄCY NA NIEPODEJMOWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA... 49 5.2 WARIANTY LOKALIZACYJNE... 50 5.2.1 Potencjalne lokalizacje ZTPOK... 50 5.2.2 Analiza lokalizacji ZTPOK wraz z wyborem optymalnego rozwiązania... 51 5.3 WARIANTY ANALIZY ROZWIĄZAŃ TECHNOLOGICZNYCH DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA... 60 5.3.1 Zakres analizy... 60 5.3.2 Analiza technologiczna metody termicznego przekształcania odpadów... 60 5.3.2.1. Technologia termicznego przekształcania odpadów w piecach rusztowych.. 61 5.3.2.2. Technologia termicznego przekształcania odpadów w kotłach fluidalnych... 65 5.3.2.3 Technologia termicznego przekształcania odpadów z wykorzystaniem pirolizy... 69 5.3.2.4 Referencje omawianych technologii i ich oddziaływanie na środowisko... 72 5.3.3. Analiza technologiczna metody oczyszczania spalin... 76 5.3.3.1. System redukcji kwaśnych zanieczyszczeń... 77 5.3.3.2. System odpylania spalin... 82 5.3.3.3. System redukcji metali cięŝkich oraz dioksyn i furanów... 83 5.3.3.4. System usuwania tlenków azotu... 84 5.3.3.5. Referencje systemu oczyszczania spalin... 87 5.4. ANALIZA TECHNOLOGII METODY MECHANICZNO BIOLOGICZNE PRZEKSZTAŁCANIA ODPADÓW POD KĄTEM WPŁYWU NA ŚRODOWISKO... 89 5.5 WARIANT PROPONOWANY DO REALIZACJI - NAJKORZYSTNIEJSZY DLA ŚRODOWISKA... 94 6. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA... 96 6.1. Lokalizacja przedsięwzięcia... 96 6.1.1. Charakterystyka lokalizacji... 96 6.2. Charakterystyka całego przedsięwzięcia i główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych... 99 6.2.1. Ogólna charakterystyka przedsięwzięcia... 99 6.2.2. Główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych... 99 6.2.2.1. Przekształcanie termiczne... 99 6.2.2.2. Waloryzacja ŜuŜli z odzyskiem metali... 101 6.2.2.3. Budowa systemu energetycznego... 101 3

6.2.3. Przyjmowane odpady... 101 6.3. Warunki wykorzystywania terenu i zadania przewidziane w fazie realizacji... 102 6.3.1. Zakres budowy obiektów i urządzeń... 103 6.3.2. Oddziaływanie inwestycji w fazie budowy... 104 6.3.2.1. Oddziaływanie na powietrze... 105 6.3.2.2. Emisja hałasu do środowiska... 105 6.3.2.3. Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne... 106 6.3.2.4. Gospodarka Odpadami... 107 6.3.2.5. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi, gleby... 116 6.3.2.6. Oddziaływanie na ludzi, zwierzęta i rośliny... 116 6.3.2.7. Oddziaływanie na obszary chronione, w tym Natura 2000... 117 6.3.2.8. Wpływ na zabytki, dobra kultury i dobra materialne... 117 6.3.2.9. Wpływ na krajobraz... 117 6.3.2.10. Oddziaływanie skumulowane... 118 6.3.2.11. Podsumowanie, zalecenia i wnioski... 118 6.4. Warunki wykorzystywania terenu w fazie eksploatacji bilans emisji... 119 6.4.1. Emisje zanieczyszczeń do powietrza... 120 6.4.2. Emisja odorów... 126 6.4.3. Hałas... 127 6.4.4. Pobór wody... 129 6.4.5. Ścieki... 129 6.4.6. Odpady... 132 6.4.7. Promieniowanie niejonizujące... 135 6.5. Warunki wykorzystania terenu w fazie likwidacji... 136 7. CHARAKTERYSTYKA TECHNOLOGII PRZEDSIĘWZIĘCIA... 137 7.1. Instalacja termicznego przekształcania odpadów... 137 7.1.1. Zakładane parametry techniczne instalacji... 137 7.1.2. Przebieg procesu termicznego Przekształcania resztkowych odpadów komunalnych... 143 7.1.3. WyposaŜenie technologiczne... 156 7.1.3.1. Waga pomostowa i stanowisko waŝenia... 156 7.1.3.2. Piec do spalania odpadów komunalnych i osadów ściekowych... 156 7.1.3.3. Kocioł odzysknicowy... 161 7.1.3.4. System oczyszczania spalin... 163 7.2. Charakterystyka technologii instalacja do waloryzacji ŜuŜli wraz z odzyskiem metali... 173 7.2.1. Przebieg procesu waloryzacji ŜuŜla... 173 7.2.2. Standardy i normy... 177 7.2.3. Przykłady zastosowania ŜuŜla w przemyśle... 177 7.3. Charakterystyka technologii instalacja do zestalania i chemicznej stabilizacji... 180 7.3.1. Przebieg procesu zestalania i stabilizacji odpadów poprocesowych... 180 7.4. Zapotrzebowanie na media podczas eksploatacji... 183 7.5. Zabezpieczenia INSTALACJI... 186 8. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY 189 8.1. Warunki klimatyczne... 189 8.2. Jakość powietrza... 190 8.3. Geomorfologia... 191 4

8.4. Budowa geologiczna... 191 8.5. Zjawiska geodynamiczne... 196 8.6. Warunki geologiczne... 197 8.7. Hydrografia... 199 8.8. Warunki hydrogeologiczne... 199 8.9. Aktualne ukształtowanie terenu... 201 8.10. Gleby i uŝytkowanie gruntów... 203 8.11. Flora i fauna... 204 8.12. Obszary chronione, w tym obszary Natura 2000... 205 8.13. Opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami... 206 9. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO WYBRANEGO WARIANTU REALIZACJI INWESTYCJI, W TYM RÓWNIEś WYSTĄPIENIA POWAśNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKśE MOśLIWEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO... 209 9.1. Oddziaływanie na stan jakości powietrza atmosferycznego... 209 9.1.1. Przedmiot i zakres analizy... 209 9.1.2. Metodyka... 209 9.1.3. Analiza uciąŝliwości... 210 9.1.3.1. Warunki meteorologiczne i analiza szorstkości terenu... 210 9.1.3.2. Tło zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego... 212 9.1.3.3. Wymagania formalno-prawne... 213 9.1.3.4. Charakterystyka miejsc powstawania emisji w ZTPOK... 217 9.1.4. Obliczenia emisji z poszczególnych źródeł... 219 9.1.4.1. Emisje z procesu technologicznego emisja zorganizowana... 219 9.1.4.2. Emisja niezorganizowana... 228 9.1.5. Określenie maksymalnych stęŝeń oraz zakresu obliczeń... 232 9.1.5.1.Obliczenia wielkości emisji dla półsuchej metody oczyszczania spalin... 233 9.1.5.2. Obliczenia wielkości emisji dla granicznych emisji z linii termicznego przekształcania odpadów TPOK... 235 9.1.5.3. Omówienie i podsumowanie oddziaływania emisji zanieczyszczeń z TPOK na powietrze... 237 9.2. Oddziaływanie na klimat akustyczny... 239 Przejazdy samochodów cięŝarowych przedstawiono jako źródła liniowe wzdłuŝ trasy ich przejazdu po terenie Zakładu. Przyjęto prędkość jazdy 20 km/h... 242 PoniŜej przedstawiono środki ograniczające emisję hałasu przewidziane na etapie projektowania Inwestycji:... 249 9.3. Oddziaływanie na wody podziemne i powierzchniowe... 249 9.3.1. Pobór wody... 250 9.3.2. Emisja zanieczyszczeń do wód... 251 9.3.2.1. Ścieki przemysłowe... 251 9.3.2.2. Ścieki bytowe... 253 9.3.2.3. Wody opadowe i roztopowe... 253 9.4. Gospodarka odpadami... 254 9.4.1. Ilość, rodzaje oraz sposób postępowania z odpadami... 255 9.5. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi, gleby... 263 9.6. Oddziaływanie na krajobraz... 263 9.7. Oddziaływanie na ludzi, faunę i florę... 264 9.8. Wpływ na obszary przyrodniczo cenne, w tym na Obszary Natura 2000... 266 5

9.9. Oddziaływanie na zabytki oraz dobra kultury i dobra materialne... 266 9.10. Oddziaływanie transgraniczne... 267 9.11. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych... 267 9.12. PowaŜne awarie przemysłowe... 267 9.12.1. Przykładowe zabezpieczenia na wypadek awarii przemysłowych... 270 10. Uzasadnienie wybranego wariantu ze wskazaniem oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, w szczególności ludzi, zwierzęta, rośliny, powierzchnię ziemi, wodę, powietrze, klimat, dobra materialne, dobra kultury, krajobraz, oraz wzajemne oddziaływanie między elementami... 272 10.1. Oddziaływanie na ludzi... 274 10.2. Oddziaływanie na przyrodę i krajobraz... 274 10.3. Oddziaływanie na powierzchnię ziemi i warunki gruntowo - wodne... 274 10.4. Oddziaływanie na powietrze i klimat... 275 10.5. Oddziaływanie na dobra materialne, kultury... 275 10.6. Oddziaływanie na obszary Natura 2000... 275 10.7. Wzajemne oddziaływanie na środowisko - podsumowanie... 275 11. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO WYNIKAJĄCE Z ISTNIENIA PRZEDSIĘWZIĘCIA, WYKORZYSTANIE ŚRODOWISKA, EMISJI... 277 12. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU... 280 12.1. Metody ochrony powietrza... 280 12.2. Metody ochrony przed nadmiernym hałasem... 281 12.3. Metody ochrony wód powierzchniowych, podziemnych... 282 12.4. Gospodarka odpadami... 283 12.5. Metody ochrony przyrody i krajobrazu... 283 12.6. Ludzie, zwierzęta i rośliny... 283 12.7. Metody ochrony obszarów Natura 2000... 284 12.8. Metody ochrony Zabytków i dóbr kultury... 284 12.9. Metody ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym... 284 13. PORÓWNANIE ZASTOSOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA. PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNIKI Z NAJLEPSZĄ DOSTĘPNĄ TECHNIKĄ BAT... 285 13.1. Zgodność proponowanej technologii z rozporządzeniem w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów... 290 13.2. Porównanie proponowanej technologii z BAT... 294 14. WSKAZANIE CZY DLA PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UśYTKOWANIA W ROZUMIENIU PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH... 308 6

15. ANALIZA MOśLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM ORAZ ZAGROśENIA I KORZYŚCI DLA INNYCH UśYTKOWNIKÓW ŚRODOWISKA... 309 16. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE JEGO BUDOWY I EKSPLOATACJI LUB UśYTKOWANIA, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU... 312 16.1. Etap budowy... 312 16.2. Etap eksploatacji... 312 16.2.1. Monitoring emisji zanieczyszczeń powietrza... 313 16.2.1.1. Wymagania formalno-prawne... 313 16.2.1.2. Wymagania w stosunku do TPOK... 317 16.2.2. Monitoring parametrów procesowych... 318 16.2.3. Monitoring hałasu... 320 16.2.4. Monitoring wód podziemnych... 320 16.2.5. Monitoring poboru wody i wytwarzanych ścieków... 320 16.2.6. Gospodarka odpadami... 320 16.2.7. Monitoring gleb... 321 16.2.8. Pozostałe systemy kontroli... 321 17. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO OPRACOWUJĄC RAPORT... 322 18. WSKAZANIE KONIECZNOŚCI PONOWNEGO PRZEPROWADZENIA OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO... 323 19. WNIOSKI... 324 20. ZAŁĄCZNIKI... 326 7

SPIS SKRÓTÓW Organy, instytucje, jednostki zarządzające ZTPOK Zakład Termicznego Przekształcania odpadów komunalnych WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska UE Unia Europejska MRR Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Dokumenty strategiczne KPGO 2010 Krajowy plan gospodarki odpadami 2010 MPZP miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego PGO Powiatowy Plan gospodarki odpadami 2010 dla Miasta Ruda Śląska POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko PGOW Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami Województwa Śląskiego na lata 2009 2010 z perspektywą na lata 2011-2018 SWiZR Strategia Wewnętrznego i Zintegrowanego Rozwoju Miasta Ruda Śląska do 2015 r. PRL Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Ruda Śląska na lata 2007-2013 LPR Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Ruda Śląska na lata 2007-2015 PPOŚ Powiatowy Program Ochrony Środowiska dla miasta Ruda Śląska Zbiory orzeczeń Dz.U. Dziennik Ustaw M.P. Monitor Polski t.j. Tekst jednolity Akty prawne Ustawa Prawo ochrony środowiska Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) Ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ustawa o odpadach ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie ustawa o ochronie przyrody Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. 2001, Nr 100, poz. 1085 z późn. zm.) Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2008, Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j Dz. U. 2007, Nr 39 poz. 251 z późn. zm.) Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007, Nr 75 poz. 493 z późn. zm.) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody 8

(tj. Dz. U. 2009, Nr 151, poz.1220 z późn. zm.) ustawa Prawo geologiczne i górnicze Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.) ustawa Prawo budowlane Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U z 2006 r. nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) ustawa Prawo wodne Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2005 r. nr 239, poz. 2019 z późn. zm.) ustawa o ochronie zabytków i opiece nad Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i zabytkami opiece nad zabytkami (Dz. U. 2003 Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) ustawa Prawo energetyczne Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. 2006, Nr 89, poz. 625 z późn. zm. ) ustawa o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zuŝytym sprzęcie elektronicznym elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. 2005, Nr 180, poz. 1495 z późn. zm.) ustawa o opakowaniach i odpadach Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach opakowaniowych i odpadach opakowaniowych (Dz. U. 2001, Nr 63, poz. 638 z późn. zm.); ustawa o planowaniu Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003, Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) dyrektywa w sprawie spalania odpadów Dyrektywa 2000/76/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów dyrektywa w sprawie odpadów Dyrektywa 2008/98/WE, Parlamentu Europejskiego i oraz uchylająca niektóre dyrektywy Rady z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy dyrektywa w sprawie składowania odpadów Dyrektywa 99/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów dyrektywa w sprawie zintegrowanego Dyrektywa 2008/1/WE Parlamentu Europejskiego i zapobiegania zanieczyszczeniom i ich Rady z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie kontroli zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli dyrektywa Ptasia Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa dyrektywa Siedliskowa Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory dyrektywa w sprawie oceny Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i i zarządzania hałasem w środowisku Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku dyrektywa w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło uŝytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG Dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło uŝytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz 9

dyrektywa w sprawie zbliŝenia ustawodawstwa Państw Członkowskich odnoszących się do emisji hałasu do środowiska przez urządzenia uŝywane na zewnątrz pomieszczeń dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych dyrektywa i jej nowelizacja, dotycząca odpadów opakowaniowych i określającej konieczność uzyskania 60 % poziomu odzysku tych odpadów dyrektywa w sprawie jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy zalecenia w sprawie wytycznych dotyczących zmodyfikowanych przejściowych metod obliczeniowych dla hałasu przemysłowego, lotniczego, ruchu kołowego oraz ruchu szynowego, oraz danych o emisji rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń uŝywanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów rozporządzenie w sprawie warunków, w których uznaje się, Ŝe odpady nie są niebezpieczne rozporządzenie w sprawie warunków, jakie naleŝy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego rozporządzenie w sprawie dokonywania zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG, Dyrektywa 2000/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 maja 2000r. w sprawie zbliŝenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do emisji hałasu do środowiska przez urządzenia uŝywane na zewnątrz pomieszczeń, Dyrektywa 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (zm. 1882/2003/WE, 2004/12/WE, 2005/20/WE) Dyrektywa 94/62/WE i jej nowelizacja, dotycząca odpadów opakowaniowych i określającej konieczność uzyskania 60 % poziomu odzysku tych odpadów Dyrektywa PE i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008r. w sprawie jakości powietrza i czystego powietrza dla Europy. Zalecenia Komisji Wspólnot Europejskich 2003/613/EC w sprawie wytycznych dotyczących zmodyfikowanych przejściowych metod obliczeniowych dla hałasu przemysłowego, lotniczego, ruchu kołowego oraz ruchu szynowego, oraz danych o emisji. Rozporządzenie Ministra Środowiska dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U 2007, Nr 120 poz. 826) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń uŝywanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska (Dz.U.2005, Nr. 263 poz.2202 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz.U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1883) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, Ŝe odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. 2004, Nr 128, poz. 1347) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie naleŝy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2006 r. Nr 137, poz. 984 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10

oceny poziomów substancji w powietrzu rozporządzenie w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu rozporządzenie w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody rozporządzenie w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych rozporządzenie w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi rozporządzenie w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości rozporządzenie w sprawie określenia przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko rozporządzenie w sprawie katalogu odpadów rozporządzenie w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów rozporządzenie w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów zmienione rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2003 r. rozporządzenie w sprawie informacji 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 2009, Nr 5, poz. 31) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008, Nr 47, poz. 281) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. 2008, Nr 206, poz. 1291) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2008 Nr 143, poz. 896) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. 2002 Nr 165, poz. 1359) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz. U.2002, Nr 122, poz. 1055) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. 2004, Nr 257., poz. 2573; z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001, Nr 112, poz. 1206) Rozporządzenie ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. 2006 Nr 30, poz. 213) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U. 2002,. Nr 37, poz. 339), zmienione rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2003 r. (Dz. U. 2004, Nr 1, poz. 2) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11

dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia rozporządzenie w sprawie standardów emisyjnych z instalacji rozporządzenie w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu, zmienione Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dn. 12 czerwca 2007 r. rozporządzenie w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pouŝytkowych określające poziomy odzysku i recyklingu do roku 2014 projekt rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 listopada 2008 w sprawie szczegółowych warunków technicznych kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów komunalnych jako energii z odnawialnego źródła energii rozporządzenie w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną rozporządzenie w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 rozporządzeniem w sprawie ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno inŝynierskie rozporządzenie w sprawie projektu prac 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. 2003, Nr 120 poz. 1126) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. 2005, Nr 260, poz. 2181) Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. 2005, Nr 186 poz. 1553), zmienione Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2007 r. (Dz. U. 2007, Nr 121, poz. 832) Rozporządzenie Ministra Środowiska z 14 czerwca 2007r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pouŝytkowych (Dz. U. 2007 Nr 109, poz. 752) określające poziomy odzysku i recyklingu do roku 2014 Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 listopada 2008 w sprawie szczegółowych warunków technicznych kwalifikowania części energii odzyskanej z termicznego przekształcania odpadów komunalnych jako energii z odnawialnego źródła energii. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. 2004 Nr 220 poz. 2237) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz.U.2005 Nr 94 poz. 795) Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 r. w sprawie ustalenia geotechnicznych warunków posadowienia obiektów budowlanych (Dz. U. 1998 Nr 126, poz. 839) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 października 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentację hydrogeologiczne i geologiczno inŝynierskie (Dz. U. Nr 201, poz. 1673) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12

geologicznych 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektu prac geologicznych (Dz. U. 2001 Nr 153, poz. 1777) rozporządzenie określające kryteria Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia niedopuszczania odpadów do składowania ze 12.06.2007 r. ( Dz. U. 2007 Nr 121, poz. 832) względu na zawartość węgla organicznego określające kryteria niedopuszczania odpadów powyŝej 5% suchej masy, jak i wartości ciepła do składowania ze względu na zawartość węgla spalania powyŝej 6 MJ/kg suchej masy organicznego powyŝej 5% suchej masy, jak i wartości (obowiązek od 1 stycznia 2013 roku) ciepła spalania powyŝej 6 MJ/kg suchej masy (obowiązek od 1 stycznia 2013 roku) rozporządzenie w sprawie wymagań Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia dotyczących prowadzenia procesu 21 marca 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących termicznego przekształcania odpadów prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów. (Dz. U. 2002 Nr 37, poz. 339 z późn. zm..) zmienione rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2003 r. (Dz. U. 2004, Nr 1, poz. 2); Procesy odzysku zgodnie z załącznikiem nr 5 do ustawy o odpadach R3 recykling lub regeneracja substancji organicznych, które nie są stosowane jako rozpuszczalniki (włączając kompostowanie i inne biologiczne procesy przekształcania) Procesy unieszkodliwiania zgodnie z załącznikiem nr 6 do ustawy o odpadach D10 Termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie Procesy odzysku zgodnie z z załącznikiem II do dyrektywy w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy R1 wykorzystanie głównie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii Inne BAT BREF FS LOI Mg PKB TOC LP POS MBT Best Available Techniques (najlepsze dostępne techniki) BAT Reference Notes (Dokumenty referencyjne BAT) Fundusz Spójności Straty przy praŝeniu mega gramy (tony) Produkt krajowy brutto Zawartość ogólnego węgla organicznego Lotne popioły Stałe pozostałości z oczyszczania spalin Mechaniczno biologiczne przekształcanie odpadów 13

1. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Przedmiotem opracowania jest raport, który został przygotowany na etapie poprzedzającym uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia pn. Budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów (ZTPOK) w Rudzie Śląskiej przy ulicy Szyb Walenty dla Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Celem raportu jest identyfikacja, udokumentowanie i określenie wpływu oraz uciąŝliwości dla środowiska Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów (ZTPOK). W omawianym dokumencie przedstawiono następujące warianty lokalizacyjne i technologiczne: 1. wariant lokalizacyjny rozpatrzono w nim 9 moŝliwych lokalizacji ZTPO wraz z wyborem optymalnej lokalizacji. Do jej wyboru wykorzystano 3 analizy punktową ekspercką, analizę SWOT, analizę wielokryterialną, 2. wariant technologiczny który zawierał poniŝsze opcje termiczne przekształcanie odpadów przeanalizowane tu zostały czynniki technologiczne i metody termicznego przekształcania odpadów komunalnych: - analiza ze względu na metodykę prowadzenia procesu: technologia termicznego przekształcania odpadów w piecach rusztowych, technologia termicznego przekształcania odpadów w kotłach fluidalnych, technologia termicznego przekształcania odpadów z wykorzystaniem procesu pirolizy, - analiza metod oczyszczania spalin metoda sucha, metoda półsucha, metoda mokra. mechaniczno biologiczne przekształcanie odpadów (MBT) gdzie przeanalizowano i porównano metody mechaniczno-biologiczne (unieszkodliwianie odpadów, przygotowanie odpadów jako paliwo energetyczne) ze względu na wpływ na środowisko oraz moŝliwości zastąpienia ZTPOK. Zgodnie z wieloletnim doświadczeniem oraz wnioskami wynikającymi przedstawionej analizy wariantów najkorzystniejszym rozwiązaniem dla Górnośląskiego Związku Metropolitalnego jest realizacja przedsięwzięcia polegającego na budowie instalacji do termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych, jako integralnego elementu systemu gospodarki odpadami. Przy wyborze technologii spalania zdecydowano się na spalanie rusztowe, z załoŝeniem, Ŝe w instalacji zostanie wykorzystany jeden z powszechnie stosowanych rusztów (np. odmiany rusztów posuwisto-zwrotnych lub walcowych). W Europie około 90% instalacji przeznaczonych do obróbki odpadów komunalnych wyposaŝone jest w technologie rusztowe, najczęściej z rusztem posuwisto-zwrotnym. Uwzględniając dodatkowe kryteria wynikające z uwarunkowań lokalnych, dla ZTPOK zostały zaproponowane następujące systemy oczyszczania spalin: usunięcie pyłów przy zastosowaniu filtrów tkaninowych, oczyszczanie spalin metodą półsuchą w celu redukcji kwaśnych związków SO 2, HF, HCl, połączonej z metodą strumieniowo-pyłową z wykorzystaniem węgla aktywnego w celu redukcji metali cięŝkich, dioksyn i furanów, 14

odazotowania spalin metodami pierwotnymi oraz wtórną redukcji emisji NOx metodą SNCR przy wykorzystaniu mocznika. Przeprowadzone analizy lokalizacyjne dotyczące potencjalnych rozpatrywanych lokalizacji wskazała na najkorzystniejszą lokalizację na terenie Rudy Śląskiej działka obok Carbo- Energia Sp. z o.o. przy ul. Szyb Walenty. NaleŜy podkreślić, Ŝe nieodzownym produktem procesu termicznego przekształcania odpadów będzie produkcja energii elektrycznej i cieplnej. Wytwarzanie energii pochodzącej ze spalania frakcji resztkowej odpadów komunalnych oraz suchych osadów ściekowych pozwala na uniknięcie zamiennej emisji pochodzącej ze spalania paliw konwencjonalnych. Dodatkowy odzysk energii z odpadów, takich z których juŝ nic nie da się odzyskać, jest przejawem racjonalnego działania w zakresie gospodarki odpadami i oszczędności energetycznej, związanej z pozyskaniem znaczącego źródła energii obecnie zaliczanego przez UE do odnawialnych źródeł energii. Proponowana konfiguracja instalacji ZTPOK pozwala na przestrzeganie wszystkich rygorystycznych wymagań dotyczących warunków termicznego przekształcania odpadów, standardów emisji, efektywności energetycznej itp. zawartych w dyrektywie 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. (Dz. Urz. WE L 332 z 28.12.2000) w sprawie spalania odpadów oraz jej odpowiednikach w polskim prawie. Lokalizacja inwestycji i stan istniejący obecne zagospodarowanie terenu inwestycyjnego Teren przeznaczony na realizację przedsięwzięcia (ZTPOK) jest to działkach nr 745/473, 746/473, 749/485, 752/494, obręb 0001 Ruda Śląska. Jest to teren o powierzchni ok 6,0599 hektarów. Teren inwestycyjny jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla Miasta Ruda Śląska uchwała Nr 1066/LXI/2006 Rady Miejskiej w Rudzie Śląskiej z dnia 22.06.2006 r. Lokowanie inwestycji takiej jak ZTPOK jest zgodne z zapisami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla miasta Ruda Śląska. Teren znajduje się w centralno zachodniej części Rudy Śląskiej, na obszarze Śląskiego Parku Przemysłowego na wschód od Zakładu Ciepłowni Przemysłowych Carbo-Energia Sp. z o.o.. Utworzenie w tym rejonie Śląskiego Parku Przemysłowego, spowoduje w sposób naturalny dalsze zwiększenie zapotrzebowania zarówno na energię elektryczną jak i na ciepło a prawdopodobnie takŝe na parę technologiczną. NajbliŜsza zabudowa mieszkaniowa zlokalizowana jest w odległości około 800 m w kierunku północnym i północno-wschodnim. Z uwagi na to, Ŝe lokalizacja przedsięwzięcia mieści się obok terenu funkcjonującego Zespołu Ciepłowni Przemysłowych Carbo-Energia Sp. z o.o. Istnieje moŝliwość bezpośredniego podłączenia ZTPOK w system ciepłowniczy miasta. Bezpośredni dojazd do terenu inwestycyjnego obecnie odbywa się z ul. Szyb Walenty. Dobre warunki transportowe stworzy planowana trasa DW 925 NS, która zapewniała będzie pełne skomunikowanie Autostrady A4 i Drogowej Trasy Średnicowej, którą planuje się puścić 70 % ruchu odbywającego się do i z terenu ZTPOK. W bezpośrednim sąsiedztwie wskazanej lokalizacji dla instalacji TPOK 15

zaplanowane są dwa węzły komunikacyjne. Wskazana działka nie ma połączenia kolejowego. W bezpośrednim otoczeniu działki brak zabudowy mieszkaniowej. W analizowanym obszarze nie istnieją tereny o statusie parku narodowego, leśnego kompleksu promocyjnego, obszaru ochrony uzdrowiskowej ani objęte ochroną konserwatorską. Prawie całkowitą powierzchnię działki pod inwestycję stanowią szkody pokopalniane nie pokryte Ŝadną szatą roślinną. Budowa geologiczna i hydrogeologiczna umoŝliwia lokalizację instalacji TPOK, tym niemniej obszar ten posiadający trudne i złoŝone warunki gruntowe. Zdjęcie 1 i 2. Przedstawiają teren omawianej lokalizacji Inwestycja ZTPO nie będzie powodować negatywnego oddziaływania na obiekty objęte ochroną konserwatorską, zarówno w fazie realizacji, eksploatacji oraz likwidacji. 16

Skomunikowanie planowanej drogi wojewódzkiej DW 925 Trasa NS z Drogową Trasą Średnicową w obrębie lokalizacji Lokalizacja planowanej inwestycji Źródło: www.google.pl Opis zaproponowanej technologii W ramach ZTPOK przewidziana jest instalacja maszyn i urządzeń energetycznych, które pozwolą na maksymalne wykorzystanie energii wytwarzanej w wyniku pracy linii termicznego przekształcania odpadów komunalnych. Turbina upustowo-kondensacyjna pozwoli na jednoczesną produkcję energii elektrycznej i cieplnej w trybie kogeneracji. W wymienniku ciepła będzie podgrzewana woda sieciowa dla miejskiego sytemu ogrzewania. W ramach realizacji ZTPOK planuje się równieŝ linię do waloryzacji ŜuŜli pozostałych po spalaniu odpadów. Proces waloryzacji polega na sezonowaniu przez okres od około miesiąca do maksymalnie sześciu, a następnie zastosowanie mechanicznej obróbki z wydzieleniem odpowiedniej (handlowej) frakcji ŜuŜla oraz oddzieleniem metali Ŝelaznych i nieŝelaznych. Gotowy produkt moŝe być wykorzystany w budownictwie przemysłowym, czy teŝ przy budowie dróg. Dla opisywanego przedsięwzięcia zakłada się następujące zakresy budowy instalacji: adaptacja terenu do nowych potrzeb, wybudowanie zakładu termicznego przekształcania o wydajności 500 000 Mg/rok zawierającego dwie niezaleŝne linie technologiczne kaŝda o wydajności 32 Mg/h przy wartości opałowej 9,32 MJ/kg, przewiduje przekształcanie odpadów komunalnych (do 70%), wysuszonych osadów ściekowych oraz balastu z innych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych (sortownia i kompostownia). Zakłada się pracę ciągłą przez 24 h na dobę, 7 dni w tygodniu z gwarantowaną ilością godzin dyspozycyjności 8000 h/rok dla kaŝdej z linii. Dla umoŝliwienia ciągłej eksploatacji 17

ZTPO w ciągu roku naleŝy zapewnić moŝliwość eksploatowania kaŝdej z linii osobno (przy wyłączonej drugiej linii), wykonanie instalacji waloryzacji ŜuŜli w celu dalszego ich zagospodarowania dla celów przemysłowych. Szacunkowa produkcja roczna ŜuŜli poprocesowych z dwóch linii termicznego przekształcania około 145 000 Mg/rok, wykonanie instalacji zestalania i chemicznej stabilizacji popiołów i stałych pozostałości z procesu oczyszczania spalin, wykonanie podłączenia instalacji do miejskiej sieci ciepłowniczej oraz sieci elektroenergetycznej. Podstawowe parametry ZTPOK Nominalna wydajność jednej linii termicznego przekształcania Mg/h 32 Ilość linii termicznego przekształcania - 2 Minimalny czas pracy jednej linii termicznego przekształcania h 8000 Instalacja waloryzacji ŜuŜla Mg/rok Ok. 145 000 Instalacja zestalania i chemicznej stabilizacji pyłów i stałych pozostałości z oczyszczania spalin Mg/rok Ok. 33 000 Rodzaje termicznie przekształcanych odpadów Zmieszane odpady komunalne Nominalna wartość opałowa Mg/rok kj/kg 481 700 9 320 Wysuszone osady ściekowe Nominalna wartość opałowa Mg/rok kj/kg 18 300 (90% s.m.) 12 600 Technologia Piec rusztowe Ruszt pochylony lub poziomy Kocioł parowy Walczakowy o obiegu naturalnym Turbina upustowo-kondensacyjna Technologia oczyszczania spalin Rodzaj oczyszczania Metoda Odczynnik Odsiarczanie spalin Pół-sucha Mleczko wapienne Odazotowanie spalin SNCR Mocznik stały Redukcja dioksyn, furanów i metali cięŝkich Strumieniowo-pyłowa Węgiel aktywny Parametry pary przegrzanej Ciśnienie MPa 4 Temperatura C 400 Strumień pary na jeden kocioł Mg/h 92,6 Sprawność kotła % 83 Temperatura spalin komora paleniskowa C ~1000 komora dopalenia C Min. 850 Źródło: opracowanie własne Planowana instalacja termicznego przekształcania odpadów komunalnych i osadów ściekowych oparta zostanie na nowoczesnej, technicznie dojrzałej technologii spalania odpadów w piecu z paleniskiem rusztowym. Do termicznego przekształcania kierowane będą 18

tzw. resztkowe odpady komunalne, z których na wcześniejszym, nadrzędnym w systemie, etapie ich zagospodarowania, zostały wysegregowane uŝyteczne surowce wtórne oraz wysuszone osady ściekowe. Odpady resztkowe nie będą ponownie segregowane lub specjalnie przygotowywane, lecz bezpośrednio kierowane do leja zasypowego pieca, stanowiąc w ten sposób źródło odzysku energii zawartej w odpadach. Proces termicznego przekształcania odpadów przebiegać będzie autotermicznie, to znaczy, Ŝe nie będzie wymagać wspomagania przy uŝyciu konwencjonalnego paliwa, a sam będzie źródłem energii, zamienianej dalej na energię elektryczną i ciepło. Zakłada się, Ŝe do termicznego przekształcania kierowane będą następujące rodzaje odpadów: Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, osady ściekowe. inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów inne niŝ wymienione w 19 12 11 (kod odpadu: 19 12 12). Będzie to balast (frakcja energetyczna) po procesach odzysku odpadów tj. odpadów materiałowych, odpadów wielkogabarytowych, PrzywoŜone odpady będą wyładowywane do wybetonowanego bunkra w zamkniętej hali (pracującej w podciśnieniu celem eliminacji uciąŝliwości odorowych w trakcie rozładunku i magazynowania w fosie), a następnie będą pobierane z fosy (za pomocą chwytaków) do pieca bez wstępnej ich obróbki. Cały proces będzie przebiegać autotermicznie (bez dostarczania dodatkowego źródła ciepła). Proponuje się zastosowanie ruchomego rusztu mechanicznego poziomego lub pochylonego. Nowoczesna i wielokrotnie sprawdzona w Europie konstrukcja rusztu, będzie składała się z kilku sekcji ułoŝonych poprzecznie. Proponowane rozwiązanie rusztu prowadzi do następujących rezultatów: specjalnie realizowany ruch rzędów ruchomych rusztowin poprawia jakość procesu spalania, a tym samym przyczynia się do bardzo niskiej emisji tlenku węgla (CO), rozwiązanie konstrukcyjne rusztu zapewni idealną równomierność warstwy odpadów na całej powierzchni rusztu, rusztowiny powinny być wykonane ze stali chromowej i zaprojektowane tak, aby zachodziło ich wydajne chłodzenie, rozwiązanie konstrukcyjne rusztowin zapewni moŝliwość ich samooczyszczenia. Kształt rusztowin i dostarczanie powietrza pierwotnego ma zapewnić zredukowanie do minimum ilości drobnej frakcji przesiewanej pod ruszt, tzw. przesiewów i zapewnić nie tylko wymaganą prawem ochrony środowiska jakość ŜuŜli i popiołów paleniskowych, ale takŝe regularne rozprowadzanie powietrza pierwotnego na całej powierzchni rusztu. Powietrze pierwotne będzie kierowane w ściśle określonych proporcjach pod ruszt, do jego wydzielonych stref, dzięki czemu osiągane będą następujące funkcje: pod ruszt kierowana jest wymagana procesem spalania, ściśle określona dla jego poszczególnych stref, ilość powietrza o stałym lecz regulowanym przepływie, co gwarantuje wysoką jakość tego procesu, optymalnie zbliŝoną do spalania zupełnego i całkowitego, kieruje i odprowadza drobną frakcję popiołów paleniskowych, równieŝ optymalnie wypalonych, do lejów usytuowanych pod rusztem. Komora paleniskowa wyposaŝona będzie w zasilane olejem opałowym palniki rozruchowowspomagające. Spełniają one podwójną rolę, umoŝliwiają dokonanie rozruchu instalacji 19

i doprowadzenie temperatury spalin w komorze paleniskowej do min. 850 0 C, co jest warunkiem prawnym wymagań ochrony powietrza rozpoczęcia podawania odpadów na ruszt oraz rolę wspomagającą, co moŝe mieć miejsce, gdy np. obniŝy się na skutek wahań wartości opałowej odpadów temperatura procesu. Palniki wspomagające muszą wówczas zapewnić odpowiednio wysoką temperaturę spalin w komorze paleniskowej, wynoszącą w najbardziej niekorzystnych warunkach co najmniej 850 C przez minimum 2 sekundy. W przypadku gdy w strumieniu odpadów komunalnych jest powyŝej 0,1 % związków chlorowcoorganicznych przeliczonych na chlor temperatura zostanie podwyŝszona - min. 2 sekundy w temp. min. 1100 C. Palniki rozruchowo-wspomagające będą równieŝ uŝywane podczas fazy wygaszania procesu spalania odpadów, która podobnie jak faza procesu rozruchu musi zostać zakończona przy ściśle określonej temperaturze spalin, przy której moŝna dopiero wstrzymać podawanie ostatniej partii odpadów. W przypadku fazy wygaszania temperatura procesowa (spalin) będzie podtrzymywana w temperaturze min 850 C, a następnie sukcesywnie obniŝana (wygaszanie instalacji) po sprawdzenia, Ŝe wszystkie odpady znajdujące się w piecu zostały spalone a spalin oczyszczone. Przyjęty dla przedmiotowej koncepcji zakładu termicznego przekształcania odpadów komunalnych proces redukcji związków azotu (NOx) bazuje na procesie selektywnej, niekatalitycznej redukcji (SNCR Selective Non-Catalytic Reduction) Proponowane jest rozwiązanie SNCR z wtryskiem stałego mocznika do komory paleniskowej. Ta selektywna, niekatalityczna redukcja, umoŝliwia właściwą kontrolę wtryskiwania odczynnika oraz dobre wymieszanie go ze spalinami, dzięki czemu uzyskuje się zmniejszenie jego zuŝycia. W przypadku stosowania stałego mocznika, wyraźnie zwiększa się wydajność termiczną pieca-kotła, co w konsekwencji powoduje zwiększenie produkcji energii o około 1% w stosunku do rozwiązania z zastosowaniem roztworu mocznika. WaŜne jest aby mocznik był wtryskiwany we właściwym zakresie temperatur (komora paleniskowa od 850 do 1000 C). Dysze wtryskowe zaprojektowane będą w taki sposób, Ŝeby ich głowice pracujące w jednolitych warunkach powodowały stałe, dokładne i dogłębne rozprowadzenie (homogenizację) reagenta w objętości spalin przepływających przez komorę paleniskową. Otrzymuje się w ten sposób duŝą powierzchnię reakcji, konieczną do osiągnięcia wysokiego stopnia redukcji i zminimalizowania zawartości nieprzereagowanego NH 3. Wtryskiwanie reagenta będzie nadzorowane w sposób ciągły, przez pomiar temperatury spalin na róŝnych poziomach wtrysku. Spaliny będą schładzane do odpowiedniej temperatury i wejdą w kontakt z odczynnikami w komorze reakcyjnej. Na wyjściu z reaktora, spaliny z nadmiarem odczynników i stałymi pozostałościami poreakcyjnymi przemieszczają się do filtra workowego. Strzepywanie worków w filtrze workowym zapewni maksymalną efektywność procesu odpylania. Ruszt będzie wyposaŝony w odŝuŝlacz z zamknięciem wodnym. Woda w odŝuŝlaczu znajduje się na stałym poziomie i działa, jako przesłona, uniemoŝliwiająca przepływ tzw. fałszywego powietrza do komory paleniskowej jak takŝe wypływ spalin i pyłów z komory na zewnątrz instalacji. OdŜuŜlacz z zamknięciem wodnym: gwarantuje schładzanie ŜuŜla do temperatury rzędu 80 do 90 C; nawilŝa ŜuŜel zapobiegając emisji pyłów; 20

wraz z komorą paleniskową zapewnia osłonę od gazów i zapobiega napływaniu powietrza i wypływaniu pyłu i spalin. Zgarniacz z napędem hydraulicznym będzie przesuwać ŜuŜel z końcowej strefy rusztu, z tzw. strefy wypalania, poprzez stoŝkową rynnę odŝuŝlacza. Następnie ŜuŜel będzie transportowany na taśmie przenośnika na plac przyjęcia ŜuŜla i następnie do instalacji waloryzacji ŜuŜla. Po sezonowaniu będzie zbywany jako produkt dla celów przemysłowych (np. wykorzystanie jako kruszywo do podbudowy dróg). Z uwagi na znaczne nawilŝenia ŜuŜla przedstawione w technologii odŝuŝlania nie przewiduje się emisji pyłu z taśmy przenośnika. Popioły opadające z rusztu kierowane będą do lejów rozdzielających pod rusztem i odprowadzane będą do studzienek ŜuŜlowych. Dalej po zmieszaniu z ŜuŜlem będą razem z nim waloryzowane. Popioły pochodzące z lejów pod kotłem i ekonomizerem oraz z instalacji do oczyszczania spalin będą grupowane i usuwane odrębnie. Zebrane popioły i stałe pozostałości z systemu oczyszczania spalin podlegać będą procesowi zestalenia i stabilizacji w przeznaczonej do tego celu instalacji przy wykorzystaniu środków wiąŝących. Schemat instalacji do termicznego przekształcania odpadów opartej na palenisku rusztowym wygląda następująco: Schemat procesu termicznego przekształcania odpadów Instalacja zapewni oczyszczenie spalin powstałych w procesie spalania, jak równieŝ zestalenie powstałych w procesie spalania popiołów i pozostałości z procesu oczyszczania spalin. Spaliny po dokładnym oczyszczeniu w instalacji oczyszczania spalin i schłodzeniu będą kierowane do komina i dalej do atmosfery. System oczyszczania spalin będzie systemem pół-suchym mającym za zadanie redukcję zanieczyszczeń tj.: kwaśnych związków oraz dioksyn i furanów metodą selektywnej niekatalitycznej redukcji (SNCR) 21

z wykorzystaniem mocznika w celu redukcji emisji związków azotu (NOx). Będzie to system bezściekowy z wykorzystaniem środków na bazie wapnia i węgla aktywnego. Zastosowane rozwiązania pozwalają na przestrzeganie rygorystycznych poziomów emisji szkodliwych związków w spalinach wymaganych przez dyrektywę w sprawie spalania odpadów jak i nawiązujące do niej prawo polskie - rozporządzenie w sprawie standardów emisyjnych z instalacji. PoniŜej przedstawiono podstawowy schemat systemu oczyszczania spalin. Schemat systemu oczyszczania spalin Stałe pozostałości po spaleniu odpadów w postaci ŜuŜli po obróbce (waloryzacji) na terenie ZTPOK będą spełniać normy pozwalające na ich przemysłowe zagospodarowanie. Charakterystyka technologii - instalacja do waloryzacji ŜuŜli wraz z odzyskiem metali Jedną z metod bezpiecznego zagospodarowania ŜuŜli zgodną z dokumentem Reference Document on the Best Available Techniques for Waste Incineration August 2006 jest jego waloryzacja. Proces waloryzacji polega na mechanicznej obróbce (rozdrobnienie, sortowanie itp.) z wydzieleniem odpowiedniej frakcji ŜuŜla, oraz oddzieleniem z jego składu metali Ŝelaznych i nieŝelaznych, a następnie jego sezonowaniu. Proces sezonowania ŜuŜla polega na przenikaniu wilgoci zawartej w powietrzu do ziaren ŜuŜla gdzie zachodzą procesy hydratacji. Taka metoda waloryzacji ŜuŜla wyraźnie poprawia jego odporność na wymywanie z ich struktury metali cięŝkich, umoŝliwiając ich pełne przemysłowe wykorzystanie tak spreparowanego Ŝuzla. Charakterystyka technologii - instalacja do zestalania i chemicznej stabilizacji W wyniku prowadzenia procesu termicznego odpadów komunalnych powstaną opady poprocesowe w formie lotnych popiołów oraz stałych pozostałości z oczyszczania spalin. 22

Są to odpady traktowane jako niebezpieczne. W celu minimalizacji ich szkodliwego oddziaływania na środowisko będą poddawane zestaleniu i chemicznej stabilizacji w instalacji znajdującej się na terenie ZTPOK. Metoda ta jest zgodna z zaleceniami najlepszych dostępnych technik opisanych w dokumencie Reference Document on the Best Available Techniques for Waste Incineration August 2006. Zestalone i poddane chemicznej stabilizacji pyły i popioły będą kierowane na składowisko odpadów niebezpiecznych lub na składowisko posiadające odpowiednie zezwolenie na przyjęcie tego rodzaju odpadu.. Lotny popiół oraz stałe pozostałości z oczyszczania spalin kierowane będą drogą pneumatyczną do zbiornika znajdującego się w instalacji zestalania i chemicznej stabilizacji. Zbiornik będzie zabezpieczony przez niekontrolowanym wydostaniem się lotnych pozostałości. Zmieszany lotny popiół i pozostałości z oczyszczania spalin będą dozowane do mieszalnika, do którego dodawane będą woda, cement, substancja stabilizująca. Zbiorniki z wodą, cementem oraz substancją stabilizującą znajdować się będą w budynku zestalania i stabilizacji. Dalej po wymieszaniu z dodatkami w scalonej postaci za pomocą przenośnika będą trafiać do kontenera i po jego zapełnieniu na hale czasowego ich magazynowania. Bilans emisji Etap realizacji i likwidacji inwestycji Faza realizacji inwestycji będzie stosunkowo krótkotrwała i mało uciąŝliwa. Etapy budowy przedsięwzięcia w trakcie fazy realizacji: 1. Przygotowanie terenu inwestycyjnego; niwelacja terenu inwestycyjnego, przygotowanie placu budowy oraz zabezpieczeń w celu minimalizacji oddziaływania na środowisko, 2. Prace budowlano konstrukcyjne; 3. Prace w celu adaptacji technologii przekształcania odpadów komunalnych; 4. Zagospodarowanie terenu inwestycyjnego zielenią niską i wysoką w celu poprawy walorów krajobrazowych. Z fazą budowy związana będzie emisja hałasu i emisja substancji do powietrza od pracujących maszyn, a takŝe powstawanie odpadów. Powstające odpady to przede wszystkim ziemia z wykopów i niwelacji terenu, które mogą zostać wykorzystane np. do niwelacji lub rekultywacji innych terenów. Hałas emitowany będzie okresowo, z róŝnym natęŝeniem w poszczególnych etapach budowy, a nawet w obrębie jednej zmiany roboczej, w zaleŝności od przebiegu prac i udziału poszczególnych maszyn i urządzeń budowlanych. Prace prowadzone będą w porze dziennej, co pozwoli na częściowe ograniczenia uciąŝliwości akustycznej placu budowy. Generalnie emisja hałasu będzie miała charakter lokalny i nie spowoduje długotrwałych zmian tła akustycznego w rejonie inwestycji. Zanieczyszczenie powietrza spowodowane moŝe być pyłem powstającym przy pracach budowlanych i przewozach samochodowych oraz produktami spalania paliw przez maszyny i pojazdy samochodowe. Będzie ono emitowane na małej wysokości, więc emisja będzie miała charakter lokalny (teren budowy oraz drogi dojazdowe). Oddziaływanie ZTPOK na powietrze atmosferyczne w fazie realizacji nie będzie stanowiło istotnej uciąŝliwości, a takŝe nie spowoduje znaczących zmian stanu jakości powietrza. Nie będzie równieŝ stanowić 23