Błażej Łoński
Czym jest doping? Doping wydolnościowy sztuczne podnoszenie wydolności fizycznej i psychicznej zawodnika metodami wykraczającymi poza normalny, "naturalny" trening. Rodzaje dopingu: Farmakologiczny polegający na przyjmowaniu środków zabronionych. Fizjologiczny polegający na np. przetaczaniu krwi. Genetyczny polegający na modyfikacji materiału genetycznego zawodnika. Lista metod i substancji zabronionych w sporcie www.antydoping.pl
Substancje i metody zabronione Podczas zawodów i poza zawodami Tylko podczas zawodów Tylko w niektórych sportach Substancje umieszczone w Programie Monitorującym
Jak powszechny jest doping?
Jak powszechny jest doping? W 2014 roku średnio 1 badanie na 100 dało wynik pozytywny!
Jak wygląda kontrola antydopingowa? I. Każda Narodowa Agencja Antydopingowa działa według opracowanego rocznego planu. II. Wybór zawodnika uwzględnia różne kryteria, np. poziom sportowy zawodnika, progresję wyników, rodzaj uprawianej dyscypliny, czy analizę badań z przeszłości. III. O kontroli antydopingowej zawodnik jest powiadamiany przez członka zespołu kontrolującego. IV. Zawodnik od momentu pisemnego powiadomienia ma określony czas, aby pojawić się w Stacji Kontroli Dopingu. Do czasu stawienia się na kontrolę zawodnik jest pod dyskretną obserwacją i ma zakaz korzystania z toalety.
Jak wygląda kontrola antydopingowa? V. Pobieranie próbek zawodnik musi się wylegitymować, może przyjść z osobą towarzyszącą (np. opiekun w przypadku osób niepełnoletnich), musi oddać mocz samodzielnie pod nadzorem członka zespołu kontrolującego oraz przekazać informacje dotyczące przyznania wyłączeń terapeutycznych i przyjmowanych przez ostatnie 7 dni preparatów leczniczych. VI. Transport próbek do laboratorium Antydopingowego odbywa się natychmiast po zakończeniu kontroli. Dostarczana do laboratorium dokumentacja pozbawiona jest danych personalnych zawodników, a ich analiza odbywa się według certyfikowanych i konfirmowanych procedur analitycznych określonych przez Światową Agencję Antydopingową.
Wyłączenia dla celów terapeutycznych TUE Prawo do używania przez sportowca substancji lub metody zabronionej. Dla sportowców klasy międzynarodowej organem przyznającym TUE jest odpowiednia federacja międzynarodowa, dla sportowców klasy krajowej narodowa organizacja antydopingowa (w Polsce jest to Komisja do Zwalczania Dopingu w Sporcie). Żeby zawodnikowi zostało przyznane TUE musi on złożyć wniosek do odpowiedniej komisji wraz z dokumentacją medyczną oraz spełnić określone warunki.
Kofeina legalny doping? Kofeina substancja organiczna występująca w surowcach roślinnych, jest najczęściej spożywaną substancją psychoaktywną na świecie, nie uzależnia, obecnie nie jest umieszczona na liście zabronionej przez kodeks antydopingowy. Efekty działania zmniejsza objawy zmęczenia zwiększa wydolność umysłową przyspiesza metabolizm rozszerza oskrzela przyspiesza tętno poprawia kurczliwość serca rozszerza naczynia krwionośne Dzienne spożycie 300-400mg kofeiny jest w pełni bezpieczne dla zdrowia człowieka i nie wywołuje niepożądanych następstw zdrowotnych. Dzieci do 12 roku życia nie powinny spożywać więcej niż 2,5mg kofeiny na kilogram masy ciała.
Gdzie można znaleźć kofeinę? ale czy tylko w kawie?
Trochę liczb Produkt i pojemność Filiżanka kawy palonej przygotowana z 10g kawy (ok. 2 łyżeczki) Filiżanka kawy rozpuszczalnej przygotowana z 5g kawy (ok. 1 łyżeczka) Filiżanka kawy bezkofeinowej Kubek herbaty Kubek kakao Tabliczka czekolady Coca-cola (500ml) Red bull (250ml) Isostar powertabs (2 tabletki) Guarana (fiolka 25ml) Apap extra (1 tabletka) Ilość kofeiny ok. 225mg ok. 80mg ok. 4mg 15-65mg 1-2,5mg 5-20mg 40mg 80mg 60mg 150mg 65mg
Jakie zagrożenia niesie za sobą spożywanie dużych ilości kofeiny? Dzieci, młodzież i kobiety w ciąży mają wolniejszy metabolizm kofeiny! Żeby nastąpiła poprawa wydolności organizmu zawodnik musi przyjąć dawkę kofeiny zdecydowanie wyższą niż 300mg. Efekty negatywne, które można zaobserwować po kofeinie: niepokój lęk gonitwa myśli rozdrażnienie bezsenność drżenie rąk bóle głowy zmniejszenie masy kostnej zaburzenia rytmu serca spadek ciśnienia krwi wzrost wydzielania kwasu żołądkowego przyspieszenie akcji serca zgon
Jakie zagrożenia niesie za sobą spożywanie dużych ilości kofeiny? Dawka toksyczna kofeiny wynosi ok. 1g 5-6 filiżanek kawy. Dawka śmiertelna kofeiny wynosi ok. 5g dla dzieci i ok.10-12g dla dorosłych 25-30 filiżanek kawy dla dzieci i 50-60 filiżanek kawy dla dorosłych.
Czym jest pseudoefedryna? Pseudoefedryna stosowana jako lek obkurczający naczynia krwionośne i zmniejszający obrzęk błony śluzowej nosa. Jest obecna w wielu lekach dostępnych bez recepty. Maksymalna dawka dobowa wynosi 240mg. Dzieci do 12-15 roku życia nie powinny przyjmować pseudoefedryny!
Jak działa pseudoefedryna? Pseudoefedryna należy do tej samej grupy substancji co efedryna czy amfetamina, ale działa słabiej na ośrodkowy układ nerwowy. Podnosi stężenie glukozy we krwi Zwiększa motywację do działania Przyspiesza oddech Przyspiesza tętno Poprawia nastrój Daje odczucie przypływu energii Efekty działania Rozszerza oskrzela Kurczy naczynia krwionośne
A czy może być stosowana przez sportowców? Obecnie pseudoefedryna jest zabroniona tylko podczas zawodów, ale jest uznawana za doping dopiero, gdy jej stężenie przekroczy dopuszczalną wartość. Zawodnik powinien odstawić leki zawierające pseudoefedrynę minimum na dobę przed zawodami! Należy pamiętać, że u dzieci nawet jedna tabletka zawierająca pseudoefedrynę przyjęta tuż przed zawodami może dać pozytywny wynik testu antydopingowego!!!
Jakie zagrożenia niesie za sobą przyjmowanie pseudoefedryny? Bóle i zawroty głowy Omamy Bezsenność Nadmierne pobudzenie Przyspieszenie akcji serca Psychozy Zaburzenia rytmu serca Nadmierna potliwość Wzrost ciśnienia krwi Zawał Udar Śpiączka Na wystąpień niektórych z powyższych działań niepożądanych szczególnie narażone są dzieci!!!
Astma a doping Stosowanie leków rozszerzających oskrzela jest zabronione w czasie zawodów i poza zawodami. ALE
są wyjątki Formoterol Salbutamol Salmeterol Obecnie powyższe leki są dopuszczone do leczenia astmy u sportowców, ale tylko w odpowiednich dawkach. A więc leczenie astmy nie jest uznawane za doping, jednak samowolne przyjmowanie dopuszczonych leków rozszerzających oskrzela w większych dawkach niż dozwolone już jest dopingiem.
8 Ilu olimpijczyków leczy się na astmę? Procent zawodników stosujących leki na astmę 7 6 5 4 3 2 Procent zawodników stosujących leki na astmę 1 0 Letnie IO Atlanta 1996 Letnie IO Pekin 2008 Zimowe IO Vancouver 2010
Czy leki na astmę poprawiają wydolność zdrowych zawodników? NIE Leki, które są dopuszczone do stosowania na astmę nie wpływają istotnie zarówno na wydolność tlenową lub beztlenową, jak i na siłę u zdrowych sportowców!!!
Zagrożenia związane ze stosowaniem leków rozszerzających oskrzela Drżenia mięśniowe Wielomocz Przyspieszenie akcji serca Zaburzenia rytmu serca Bóle głowy Skurcz oskrzeli Podwyższenie stężenia glukozy we krwi
Dziękuję za uwagę Piśmiennictwo: 1. Principles and Methods of Toxicology, Fifth Edition Edited by A. Wallace Hayes CRC Press 2007; ISBN: 978-0-8493-3778-9. 2. Toksykologia współczesna Pod redakcją prof. dr hab. farm. Witolda Seńczuka Wydawnictwo lekarskie PZWL 2006; ISBN: 83-200-3445-0. 3. Farmakologia i toksykologia Mutschlera wydanie III polskie Pod redakcją Włodzimierza Buczko Wydawnictwo Elsevier 2012; ISBN: 978-83-7846-001-5. 4. Interna Szczeklika 2015 Pod redakcją dr n. med. Piotra Gajewskiego Medycyna Praktyczna 2015; ISBN: 978-83-7430-459-7. 5. Zasady postępowania w astmie i nadreaktywności oskrzeli u sportowców wyczynowych Turowski D., Kończak D., Michalak D., Pokrywka A. Alergia Astma Immunologia 2014, 19 (3): 135-143. 6. Kofeina w kawach i ekstraktach kofeinowych i odkofeinowanych dostępnych na polskim rynku Frankowski M., Kowalski A., Ociepa A., Siepak J., Niedzielski P. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLI, 2008, 1, str. 21 27. 7. Kofeina powszechny składnik diety i jej wpływ na zdrowie Wierzejska R. Rocz. Panstw. Zakl. Hig. 2012, 63, Nr 2, 141 147. 8. Rekreacyjne używanie leków dostępnych w odręcznej sprzedaży: odurzanie i doping mózgu Piątek A., Koziarska-Rościszewska M., Zawilska J. B.