dr Hubert Wiśniewski 1
Agenda: 1. Ubezpieczenia mienia od ognia i innych zdarzeń losowych. 2. Ubezpieczenia mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku. 3. Ubezpieczenia komunikacyjne. 4. Ubezpieczenia transportowe a. Ubezpieczenia w transporcie lądowym; b. Ubezpieczenia w transporcie morskim. 2
Ubezpieczenie ogniowe jest jednym z najstarszych i najbardziej rozpowszechnionych ubezpieczeń majątkowych. Ochrona ubezpieczeniowa z ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych może zostać udzielona osobom prawnym, fizycznym oraz jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej. Ubezpieczającym może być właściciel rzeczy lub jej posiadacz (osoba, która rzeczą faktycznie włada), jeśli wykaże swój tytuł własności lub posiadania. Może nim być także osoba, która przyjmuje rzeczy w celu wykonania usługi (naprawy, remontu, czyszczenia itp.), sprzedaży komisowej, jak również zakład pracy w odniesieniu do rzeczy wnoszonych na teren zakładu przez pracowników. 3
Powszechnie rozszerza się zakres tego ubezpieczenia o ryzyka dodatkowe, nie mające wiele wspólnego z ogniem, m.in.: huragan, powódź, podtopienie, deszcz nawalny, nadmierne opady śniegu, grad, lawina, uderzenie pojazdu lądowego w ubezpieczony przedmiot, zapadanie się ziemi, osuwanie się ziemi, tąpnięcia, następstwa szkód wodociągowych (np. zalanie spowodowane awarią urządzeń wodociągowych, nieumyślnym pozostawieniem otwartych zaworów itp.). 4
Zakres przedmiotowy ubezpieczenia od ognia jest niezwykle szeroki. Ochroną ubezpieczeniową mogą być objęte szkody powstałe w: a. środkach trwałych, np. budynki i budowle, maszyny, aparaty, urządzenia techniczne zapewniające prawidłowe funkcjonowanie obiektu, środki transportu wewnętrznego; b. budynkach i budowlach w trakcie budowy lub montażu; c. środkach obrotowych towary, surowce, materiały w przerobie, wyroby gotowe, opakowania, części zamienne, drobne narzędzia; d. wyposażeniu, np. wyposażenie obiektów usługowych, handlowych, biur, pracowni, obiektów socjalnych itp., a także stanowiące własność osób trzecich przyjęte w użytkowanie na podstawie stosownych dokumentów; 5
e. rzeczach przyjętych od osób trzecich w celu wykonania usługi (naprawy, prania, remontu, czyszczenia, farbowania itp.) oraz przyjętych do sprzedaży komisowej; f. nakładach inwestycyjnych na remonty kapitalne, adaptacyjne, a także wykończenie wnętrz (tj. nakłady na wykończeniowe roboty budowlane, instalacyjne, instalacje klimatyzacyjne i alarmowe); g. mieniu prywatnym pracowników ubezpieczającego rowery, motorowery, wózki inwalidzkie, kalkulatory i inne przedmioty osobistego użytku, w tym odzież, obuwie oraz własne narzędzia niezbędne do wykonywania pracy; h. wartościach pieniężnych, za które uważa się krajowe i zagraniczne znaki pieniężne, papiery wartościowe (np. weksle, czeki, obligacje, akcje) i inne dokumenty zastępujące w obrocie gotówkę, jak również złoto, srebro oraz wyroby z tych metali, kamienie szlachetne, półszlachetne, syntetyczne i perły, a także platynę i inne. 6
Zakłady ubezpieczeń wyznaczają składkę za ubezpieczenie mienia w zależności od: a. uzgodnionego między stronami umowy udziału własnego ubezpieczającego w każdej szkodzie; b. rodzaju i wartości mienia; c. zakresu ubezpieczenia, ubezpieczenia; które obejmuje umowa d. wielkości ryzyka towarzyszącego temu ubezpieczeniu; e. dotychczasowego przebiegu ubezpieczenia (szkodowości z wcześniejszych ubezpieczeń); f. zabezpieczeń przeciwpożarowych w zależności od rodzaju zastosowanych systemów i urządzeń alarmowych oraz poziomu ich specjalizacji określana jest indywidualna zniżka składki. 7
Kradzież z włamaniem ma miejsce wtedy, gdy sprawca dokonał przywłaszczenia mienia z lokalu odpowiednio zabezpieczonego, po usunięciu siłą zabezpieczenia lub otworzeniu wejścia podrobionym kluczem lub innymi narzędziami, a także kluczem oryginalnym, zdobytym w wyniku dokonania kradzieży z włamaniem do innego lokalu lub w wyniku rabunku. Za kradzież z włamaniem uznawany jest również przywłaszczenia mienia dokonany przez sprawcę, który ukrył się w ubezpieczonym lokalu przed jego zamknięciem. Przez rabunek ubezpieczyciele definiują sytuację, gdy sprawca zabiera ubezpieczone mienie w celu przywłaszczenia, stosując wobec ubezpieczającego albo osoby u niego zatrudnionej przemoc fizyczną lub grożąc natychmiastowym użyciem siły albo doprowadzając ją do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Za rabunek uważa się również zabór ubezpieczonego mienia dokonany w ten sposób, że sprawca przy zastosowaniu przemocy fizycznej lub groźby doprowadził do lokalu lub schowka objętego ubezpieczeniem osobę posiadającą klucze i zmusił ją do otworzenia albo sam je otworzył zrabowanymi kluczami. 8
Od kradzieży można ubezpieczyć m.in.: a. środki obrotowe, czyli towary, surowce, materiały w przerobie i pomocnicze, wyroby gotowe i opakowania, maszyny, aparaty, urządzenia, części zapasowe; b. wartości pieniężne, tj. znaki pieniężne, czeki, weksle, metale szlachetne, perły i kamienie szlachetne; c. mienie przyjęte do usługi komisowej lub dzierżawione; d. wyposażenie i urządzenia placówek i instytucji; e. mienie pracownicze. 9
Ubezpieczenie mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku nie obejmuje kradzieży zwykłej, tzn. takiej, gdy nie ma żadnych śladów włamania ani też nie zastosowano przemocy bądź groźby jej użycia wobec właściciela mienia. Ponadto ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody: a. nieprzekraczające określonej wartości franszyza redukcyjna, integralna (ograniczenie może być zniesione po opłaceniu odrębnej składki); b. powstałe wskutek działań wojennych, stanu wyjątkowego, rozruchów, buntu, rewolucji, powstania, zamieszek cywilnych i wojskowych, akcji terrorystycznych oraz konfiskaty mienia przez władzę publiczną; c. wyrządzone umyślnie przez ubezpieczającego, osobę, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność lub z którą prowadzi wspólne gospodarstwo domowe; d. powstałe wskutek rażącego niedbalstwa tych osób; e. powstałe w następstwie braku opieki nad ubezpieczonym mieniem. 10
Wpływ na wysokość składki może mieć wiele czynników, a wśród nich m.in. : zakres wymaganej ochrony ubezpieczeniowej; dotychczasowy przebieg ubezpieczenia (premiowanie kontynuowania ubezpieczenia w tej samej firmie); kompleksowe ubezpieczenie całego majątku; historia szkodowości, czyli częstotliwość i wysokość wypłaconych wcześniej odszkodowań; w firmach, które stosują regionalizację, także miejsce (lokalizacja) przechowywania i użytkowania ubezpieczanych przedmiotów; sposób zabezpieczenia mienia przed kradzieżą. 11
Do ubezpieczeń komunikacyjnych zaliczamy: ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (OC); ubezpieczenie autocasco (AC); ubezpieczenie assistance; ubezpieczenie OC w ruchu zagranicznym tzw. Zielona Karta; ubezpieczenie graniczne; ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków( NNW). 12
Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest ubezpieczeniem obowiązkowym uregulowanym w ustawie z 21 listopada 2016r o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. 2016, poz. 2060). Każdy posiadacz pojazdu mechanicznego jest zobowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu (art.23). Posiadaczem pojazdu mechanicznego, który winien zawrzeć umowę ubezpieczenia OC, może być również jego użytkownik, leasingobiorca, najemca, dzierżawca, a nawet kierujący pojazdem. 13
Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem, wyrządzi szkodę innym osobom (śmierć, uszkodzenie ciała, zniszczenie lub uszkodzenie rzeczy) w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej. Jest to zatem ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu i kierującego tym pojazdem na rzecz osoby trzeciej. Podstawową zasadą jest 12-miesięczny okres trwania umowy ubezpieczenia OC (np. od 13.01.2017 r. do12.01.2018r.). Istnieje możliwość krótszego zawarcia umowy ubezpieczenia niż 12 miesięcy, tzw. umowy ubezpieczenia krótkoterminowego, co określa art.27. 14
Ubezpieczenie autocasco jest ubezpieczeniem dobrowolnym. Jego zadaniem jest pokrycie szkód będących następstwem takich zdarzeń, jak zniszczenie, uszkodzenie i kradzież pojazdu. Zadaniem ubezpieczenia autocasco jest kompleksowa ochrona ubezpieczeniowa przed stratami materialnymi (nie eksploatacyjnymi) związanymi z użytkowaniem pojazdu. Z uwagi na dobrowolny charakter ubezpieczenia autocasco każdy zakład sam ustala OWU, jak również taryfy i wysokości stawek ubezpieczeniowych. Wykupując polisę autocasco w pełnym zakresie ( AC w ruchu i postoju oraz Kradzież ), ubezpieczony może liczyć na uzyskanie odszkodowania w przypadku, jeśli sam jest sprawcą wypadku bądź jest nią osoba nie znana lub są to siły przyrody, a także w razie kradzieży pojazdu bądź jego wyposażenia. 15
Zakres przedmiotowej obejmuje m.in. : ochrony ubezpieczeniowej a. zderzenie się pojazdów; b. zderzenie pojazdu z osobami, zwierzętami lub przedmiotami pochodzącymi z zewnątrz pojazdu; c. uszkodzenie pojazdu lub jego wyposażenia przez osoby trzecie; d. zdarzenia losowe: powódź, zatopienie, pożar, piorun, wybuch, opad atmosferyczny, huragan, osunięcie lub zapadnięcie się ziemi, nagłe działanie innych sił przyrody; e. nagłe zewnętrzne działanie czynnika termicznego lub chemicznego; f. kradzież pojazdu, jego części lub wyposażenia. 16
Assistance to ubezpieczenie dobrowolne, które ma charakter uzupełniający i jest powiązane z ubezpieczeniem autocasco. Przedmiotem ubezpieczenia jest pomoc techniczna i medyczna udzielana kierowcy i pasażerom ubezpieczonego pojazdu w związku z wypadkiem lub kolizją drogową, utratą pojazdu, jego unieruchomieniem na skutek awarii lub uszkodzenia, a także w związku z chorobą kierowcy lub pasażera. 17
Świadczenia dotyczące pojazdu obejmują m.in.: naprawę na miejscu zdarzenia; holowanie do zakładu naprawczego; w przypadku braku paliwa dostarczenie paliwa (zazwyczaj z wyłączeniem kosztów paliwa) do miejsca zatrzymania pojazdu; organizację i pokrycie kosztów kasacji. 18
Świadczenia dotyczące kierowcy i pasażerów obejmują zazwyczaj m.in: zakwaterowanie w hotelu; przejazd do miejsca zamieszkania albo do miejsca przeznaczenia; przejazd właściciela po odbiór naprawionego albo odzyskanego po kradzieży pojazdu; transport sanitarny ubezpieczonych, jeżeli wskutek urazu ciała konieczna jest hospitalizacja; zapewnienie zmiennika w przypadku, gdy kierowca doznał urazu ciała lub nagle zachorował; odwiedziny u osoby ubezpieczonej hospitalizowanej dłużej niż 7 dni (przejazd i nocleg); transport zwłok w przypadku zgonu ubezpieczonego; udzielenie informacji o możliwościach zarezerwowania pojazdu zastępczego z wypożyczalni itp.. 19
Zielona Karta jest dokumentem zawarcia polisy ubezpieczeniowej. Dotyczy odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierowcy pojazdu za szkody wyrządzone osobom trzecim, które powstały w wyniku ruchu danego pojazdu poza granicami Polski w krajach należących do tzw. systemu Zielonej Karty. Kraje, na terenie których obowiązuje Zielona Karta wymienione są w dokumencie ubezpieczenia. Umowę ubezpieczenia Zielona Karta zawiera się na okres nie krótszy niż 15 dni oraz nie dłuższy niż 1 rok. Systemem zarządza Rada Biura utworzona przez Biura Narodowe z państw członkowskich Systemu. 20
Jeśli sprawcą kolizji/wypadku, mającego miejsce w Polsce, jest: a. cudzoziemiec Posiadający ważną Zieloną Kartę, to należy ustalić (np. przez PBUK lub swojego ubezpieczyciela), które towarzystwo ubezpieczeń w Polsce jest nominowanym korespondentem wystawcy Zielonej Karty i zgłosić szkodę do tego towarzystwa; b. cudzoziemiec posiadający ważne ubezpieczenie graniczne, to poszkodowany powinien skontaktować się z zakładem ubezpieczeń, z którym zawarta była umowa ubezpieczenia granicznego, a zakład ten zajmie się likwidacją szkody i wypłatą odszkodowania; c. kierowca/posiadacz pojazdu zarejestrowanego w jednym z krajów członków systemu Zielonej Karty, to należy ustalić (np. poprzez PBUK lub swojego ubezpieczyciela), które towarzystwo ubezpieczeń w Polsce jest nominowanym korespondentem wystawcy ubezpieczenia OC i zgłosić szkodę do tego towarzystwa. 21
Posiadacz pojazdu mechanicznego zarejestrowanego poza krajami Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii wjeżdżając do jednego z tych krajów i nie posiadając ważnego certyfikatu Zielonej Karty jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych - tzw. ubezpieczenie graniczne. Ubezpieczenie graniczne jest krótkoterminowe, zazwyczaj wykupuje się je na 15 lub 30 dni. 22
Ochroną ubezpieczeniową NNW obejmuje się kierowcę lub kierowcę i pasażerów pojazdu w liczbie zgodnej z zapisem w dokumencie ubezpieczenia. Przedmiotem ubezpieczenia są trwałe następstwa nieszczęśliwych wypadków powstałych w związku z ruchem pojazdu, polegające na uszkodzeniu ciała lub utracie zdrowia, powodujące trwały uszczerbek na zdrowiu lub śmierć ubezpieczonego podczas: a. wsiadania do pojazdu i wysiadania z pojazdu; b. przebywania w pojeździe w przypadku zatrzymania pojazdu lub postoju pojazdu na trasie jazdy; c. naprawy pojazdu na trasie jazdy; d. bezpośrednio przy załadowywaniu i rozładowywaniu pojazdu bądź przyczepy zespolonej z pojazdem. 23
Ubezpieczenie obejmuje m.in.: następujące świadczenia: w razie trwałego 100% uszczerbku na zdrowiu ubezpieczyciel wypłaca świadczenie w wysokości równej sumie ubezpieczenia; w razie częściowego uszczerbku na zdrowiu taki procent sumy ubezpieczenia, w jakim nastąpił trwały uszczerbek; w razie śmierci ubezpieczonego 100% sumy ubezpieczenia; zwrot poniesionych na terytorium RP kosztów jednorazowego nabycia protez i środków pomocniczych do określonej procentowo (np. 10%) wysokości sumy ubezpieczenia; zwrot poniesionych na terytorium RP kosztów przeszkolenia zawodowego inwalidów do określonej procentowo (np. 10%) wysokości sumy ubezpieczenia; zwrot poniesionych na terytorium RP kosztów leczenia następstw nieszczęśliwych wypadków lub zdarzenia objętego umową ubezpieczenia do określonej procentowo wysokości sumy ubezpieczenia, ale np. z określeniem maksymalnej kwotowo granicy (np. do 10 000zł); zwrot udokumentowanych kosztów transportu zwłok do miejsca pochówku w Polsce w kwocie do określonej procentowo wysokości sumy ubezpieczenia lub maksymalnie określonej kwotowo sumy. 24
Ubezpieczenia transportowe dotyczą towarów i środków, którymi się je przewozi. Przy przewożeniu towarów może wystąpić niepożądane zdarzenie powodujące szkodę lub ich utratę. Prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanego zdarzenia w związku z jego przemieszczeniem nazywamy ryzykiem transportowym. Towar w czasie transportu narażony jest na wielorakie niebezpieczeństwa. Do tych niebezpieczeństw należy zaliczyć m.in. : zniszczenie lub uszkodzenie towaru wskutek awarii środka przewozowego, niewłaściwego obchodzenia się z towarem przewoźnika lub innych osób uczestniczących w procesie przemieszczenia towaru (spedytorów, przeładowców, przedsiębiorstwa składowe), kradzież, zaginięcie, a także zepsucie lub ubytek ciężaru z powodu właściwości towaru. 25
Ubezpieczenia transportowe w zależności od użytego środka transportu dzieli się na lądowe, morskie i lotnicze. Zakres przedmiotowy ubezpieczeń transportowych wyznaczają określone towary (stałe, ciekłe, spożywcze, chemiczne itp.), środki transportu (kołowe, szynowe, masowce, kontenerowce itp.) oraz wszelkie rodzaje ryzyk związanych z ich przemieszczeniem. W ubezpieczeniach transportowych wyodrębnia się: a. Ubezpieczenia cargo; b. Ubezpieczenia casco; c. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w transporcie. 26
Ubezpieczenia cargo i casco obejmują szkody powstałe wskutek następujących zdarzeń: ognia, uderzenia pioruna, eksplozji, huraganu, powodzi, deszczu nawalnego, lawiny, osunięcia się ziemi, spadnięcia przedmiotu na środek transportowy; wypadku, jakiemu uległ środek transportowy; rabunku; kradzieży całkowitej mienia wraz ze środkami transportu; kradzieży z włamaniem; zaginięcia; z innych przyczyn niż wymienione powyżej, jeżeli w ich następstwie doszło do połamania, potłuczenia, rozbicia, wycieku, itp. 27
Ubezpieczeniem środków transportowych (casco) zajmują się niemal wszystkie zakłady ubezpieczeń, zarówno w ruchu krajowym, jak i zagranicznym. Konkretyzacja warunków ubezpieczenia autocasco znajduje się w OWU. Ochroną ubezpieczeniową objęte są szkody powstałe w pojeździe, polegające na zniszczeniu, uszkodzeniu lub utracie pojazdu na skutek realizacji różnych ryzyk, np.: nagłego działania siły mechanicznej w chwili zetknięcia pojazdu z osobami, zwierzętami lub przedmiotami pochodzącymi z zewnątrz; powodzi, zatopienia, piorunu, wybuchu, huraganu, zapadania się ziemi, osuwania; nagłego działania czynnika termicznego lub chemicznego pochodzącego z zewnątrz pojazdu; uszkodzenie pojazdu przez osoby trzecie; kradzieży pojazdu lub jego części. Ochroną nie są objęte szkody np.: spowodowane umyślnie przez posiadacza pojazdu; gdy pojazd nie ma ważnej rejestracji; podczas kierowania przez kierowcę w stanie nietrzeźwości itp. 28
Coraz częściej zakłady ubezpieczeń ze względu na ubezpieczającego i jego potrzeby wprowadzają do umowy zapisy dodatkowe w formie szczegółowych klauzul w celu skutecznego zawarcia tej umowy. Rozróżnia się trzy podstawowe zestawy klauzul. Świadczą one o zakresie, w jakim ładunek jest chroniony: a. generalna - daje najszerszą ochronę osobie uprawnionej z umowy ubezpieczenia. Obejmuje wszystkie rodzaje ryzyk, przez co należy rozumieć te zdarzenia, które powodują stratę lub uszkodzenie przedmiotu ubezpieczenia, poza wyjątkami zawartymi w klauzuli wyłączającej odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń. b. rozszerzona dotyczy ona jedynie ryzyk wyraźnie wymienionych. Są to ryzyka rozsądnie dobrane, które przy realizacji mają duży wpływ na transportowany ładunek, a także wystąpienie tego ryzyka jest, jak najbardziej realne. c. podstawowa jest ona stosowana przy ładunkach, których właściwości nie są podatne na ryzyka, a ich cena nie jest szczególnie wysoka. 29
Ubezpieczenie cargo zapewnia ochronę przewożonego mienia, poczynając od chwili nadania ładunku, aż do momentu dostarczenia towaru do miejsca przeznaczenia. Ubezpieczeniem tym można objąć także szkody powstałe podczas załadunku, rozładunku i ekspozycji na wystawach i targach. Ubezpieczenie cargo może dotyczyć tylko jednego przewozu (polisa jednostkowa), ewentualnie wszystkich albo wszelkiego rodzaju mienia będącego przedmiotem obrotu przedsiębiorstwa (polisa obrotowa). Niektóre firmy ubezpieczeniowe oferują też możliwość ubezpieczenia wszystkich lub ściśle określonych rodzajów mienia, jeżeli ubezpieczający prowadzi księgi handlowe lub podatkowe, zgodnie z prowadzonym dziennikiem ubezpieczeń (polisa generalna). Podstawą naliczania składki są: w polisie jednostkowej suma ubezpieczenia; w polisie generalnej przewidywana roczna wartość przewożonych ładunków; w polisie obrotowej przewidywana wartość rocznego przychodu ubezpieczającego. 30
Ubezpieczenia morskie stanowią specyficzny rodzaj ubezpieczeń zawieranych przez podmioty gospodarcze funkcjonujące w obrębie gospodarki morskiej. Specyfika ta polega na rządzeniu się odrębnymi regulacjami prawnymi oraz istnieniu takich instytucji prawa morskiego, jak odpowiedzialność armatora i przewoźnika morskiego, zderzenie statków, awaria wspólna itp. Polskie przepisy prawne regulujące ubezpieczenia morskie zawarte są w kodeksie morskim (k.m.). 31
Umowę ubezpieczenia morskiego i przedmiot ubezpieczenia morskiego określają art. 292 i 293 k.m. Art. 292. 1. Przez umowę ubezpieczenia morskiego ubezpieczyciel zobowiązuje się w zamian za składkę ubezpieczeniową wypłacić odszkodowanie za szkody poniesione wskutek niebezpieczeństw, na jakie przedmiot ubezpieczenia jest narażony w związku z żeglugą morską. 2. Umową ubezpieczenia morskiego można objąć ponadto niebezpieczeństwa, na które w związku z przewozem morskim przedmiot ubezpieczenia jest narażony w przewozie lotniczym, na wodach śródlądowych lub na lądzie. 3. Przepisy o ubezpieczeniu morskim stosuje się odpowiednio do ubezpieczenia statków znajdujących się w budowie. Art. 293. 1. Przedmiotem ubezpieczenia morskiego może być każdy interes majątkowy związany z żeglugą morską i dający się ocenić w pieniądzach. 2. Przedmiotem ubezpieczenia morskiego mogą być w szczególności: statek, ładunek, fracht, opłata za przewóz pasażerów, opłata czarterowa, spodziewany zysk na ładunku, prowizja, wydatki awarii wspólnej, zobowiązanie z tytułu odpowiedzialności cywilnej oraz wierzytelność zabezpieczona na statku, ładunku lub frachcie. 32
Polski kodeks morski definiuje pojęcie armatora w sposób prosty i zwięzły, a mianowicie: armatorem jest ten, kto we własnym imieniu uprawia żeglugę statkiem morskim własnym lub cudzym. Ubezpieczenie OC armatora, jeśli porównać je z ubezpieczeniem casco, czy cargo, jest jedną z najmłodszych instytucji, gdyż powstało w Anglii ponad 100 lat temu. Ubezpieczenie to polega na organizowaniu w wielu krajach wzajemnej pomocy w ramach specjalnych klubów armatorskich, tzw. klubów P&I (Protection and Indemnity Clubs). Z tego typu usług korzystają niemal wszyscy właściciele flot na świecie. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż kluby P&I nie są nastawione na zysk. Oznacza to, że wszyscy członkowie solidarnie uczestniczą w pokrywaniu szkód, które mogły zajść u kilku z nich. Z zebranych składek tworzony jest fundusz. Jeśli fundusz ten okazuje się niewystarczający na pokrycie szkód, które wystąpiły w danym roku, to członkowie wnoszą odpowiednie dopłaty. 33
Armator jest głównym podmiotem praw i obowiązków związanych z uprawianiem żeglugi morskiej. Odpowiedzialność odszkodowawcza armatora dotyczy: a. odpowiedzialności za śmierć, uszkodzenie ciała, chorobę; b. roszczeń z tytułu ratowania życia; c. odpowiedzialności za ładunek; d. wydatków wynikających z umów o holowanie; e. kosztów usunięcia wraku statku; f. odpowiedzialności za zderzenie; g. innych szkód wyrządzonych przez statek. Od tych zobowiązań armator uwalnia się przez zawarcie umowy ubezpieczenia OC, która chroni go niezależnie od zawarcia umowy ubezpieczenia statku (casco). 34