SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 IM. GEN. TADEUSZA KUTRZEBY W GOSTYNIU SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 1
PODSTAWY PRAWNE: Konstytucja Rzeczpospolitej Polski Powszechna Deklaracja Praw Człowieka Konwencja Praw Dziecka Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 r. z późniejszymi zmianami Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich Rozporządzenia MEN z 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii Statut Szkoły Szkoła prowadzi działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną wśród uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli i innych pracowników szkoły. Działalność ta realizowana jest podczas: zajęć edukacyjnych, zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów, zajęć z wychowawcą, w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej w ramach programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego dostosowanych do potrzeb indywidualnych i grupowych oraz realizowanych celów profilaktycznych. Działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i profilaktyczna może odbywać się w formie: interaktywnych wykładów, warsztatów, treningów umiejętności, projektów, debat, szkoleń, spektakli teatralnych, spotów, kampanii społecznych, 2
happeningów, pikników edukacyjnych innych, uwzględniających wykorzystanie aktywnych metod pracy. Szkoła, przy prowadzeniu działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej, współpracuje z jednostkami samorządu terytorialnego, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, podmiotami realizującymi świadczenia zdrowotne z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, wojewódzkimi i powiatowymi stacjami sanitarno-epidemiologicznymi, w szczególności przy opracowaniu diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym czynników chroniących oraz czynników ryzyka. Diagnoza opracowywana w każdym roku szkolnym stanowi podstawę ww. działalności podejmowanej w szkole. Ewaluacja programu dokonywana jest systematycznie poprzez pozyskanie informacji z: prowadzonych w szkole monitoringów: uczniów zagrożonych drugorocznością oraz uczestnictwa uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w zaleconych formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zjawiska agresji i przemocy wśród uczniów oraz poczucia bezpieczeństwa uczniów w drodze do/ ze szkoły, zagrożenia środkami uzależniającymi wśród uczniów; rozmów z uczniami, rodzicami; obserwacji zachowań uczniów; uwag i spostrzeżeń nauczycieli i innych pracowników szkoły; analizy dokumentacji szkolnej; diagnoz prowadzonych w szkole. 3
BEZPIECZNA DROGA DO SZKOŁY OKREŚLENIE STOPNIA PROFILAKTYKI uniwersalna CELE Podniesienie poczucia bezpieczeństwa uczniów w drodze do/ ze szkoły: - wyposażenie uczniów w niezbędne umiejętności, warunkujące radzenie sobie w napotykanych sytuacjach trudnych; - uwrażliwienie wychowanków na drugiego człowieka EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH - uczeń pokonuje drogę do/ ze szkoły pieszo lub rowerem zgodnie z zasadami ruchu drogowego; - uczeń wie, jak zachować się w napotykanych sytuacjach trudnych (np. Wobec napotykanych zwierząt; zaczepek, w tym również przez osoby obce); - uczeń dostrzega potrzeby drugiego człowieka i na miarę swoich możliwości pomaga mu; - uczeń wie, jak zachować się, gdy zostanie sam w domu; - rodzice dostrzegają potrzebę ćwiczenia u swojego dziecka umiejętności bezpiecznego poruszania się pieszo lub rowerem po ulicach miasta; WYKORZYSTYWANE STRATEGIE - umiejętności życiowe; - informacja o konsekwencjach; - umiejętność pomagania OSOBY ODPOWIEDZIALNE wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotu zajęcia techniczne selektywna - objęcie opieką uczniów borykających się z trudnościami w drodze do/ ze szkoły - uczeń podnosi swoje umiejętności korzystając z proponowanych mu przez szkołę zajęć warsztatowych dyrektor, zespół ds. profilaktyki 4
NIEPOWODZENIE SZKOLNE OKREŚLENIE STOPNIA PROFILAKTYKI uniwersalna selektywna wskazująca CELE Niwelowanie skutków niepowodzeń szkolnych: - wdrożenie uczniów do systematyczności i efektywności w działaniu; - uczenie dzieci radzenia sobie z porażkami; - wyposażenie rodziców i nauczycieli w umiejętność motywowania dzieci do działania, a w szczególności do nauki - niwelowanie problemów edukacyjnych uczniów z trudnościami szkolnymi - zapobieganie powstawaniu kolejnych niepowodzeń szkolnych; - adaptacja do nowego środowiska EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH - uczeń rozumie zysk ze stosowania systematyczności w pracy; - uczeń stosuje systematyczność w pracy jako drogę do osiągnięcia efektu w działaniu; - uczeń wie, do kogo zwrócić się o pomoc w przypadku niepowodzeń szkolnych; - rodzice i nauczyciele posiadają wiedzę nt. przyczyn i mechanizmów powstawania zaburzeń w nauce; - rodzice maja świadomość z korzyści wynikających z systematycznej pracy dziecka; - rodzice i nauczyciele znają sposoby motywowania uczniów do działania, a zwłaszcza do nauki; - uczeń radzi sobie ze swoimi problemami edukacyjnymi, korzystając z proponowanych mu przez szkołę form pomocy; uczeń zwraca się o pomoc; - uczeń radzi sobie ze swoimi problemami edukacyjnymi korzystając z proponowanych mu przez szkołę form pomocy; - uczeń potrafi nawiązać poprawne relacje w nowym zespole klasowym WYKORZYSTYWANE STRATEGIE - zaangażowanie osobiste; - informacja o konsekwencjach; - umiejętność pomagania OSOBY ODPOWIEDZIALNE wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotu dyrektor, nauczyciel przedmiotu, wychowawcy klas, pedagog szkolny, psycholog jw., inni specjaliści 5
STRES I EMOCJE OKREŚLENIE STOPNIA PROFILAKTYKI CELE EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH WYKORZYSTYWANE STRATEGIE OSOBY ODPOWIEDZIALNE uniwersalna Nabywanie umiejętności radzenia sobie ze stresem: - wyposażenie uczniów w wiedzę dotyczącą radzenia sobie ze stresem (techniki relaksacyjne); - psychoedukacja rodziców i nauczycieli (sposoby postępowania i pracy z uczniem nadpobudliwym lub wycofanym) Tworzenie klimatu sprzyjającego uczeniu się. Poszerzenie wiedzy rodziców oraz wiedzy i kompetencji nauczycieli - uczeń zna proste techniki relaksacyjne; - uczeń wie, do kogo zwrócić się o pomoc, gdy napotyka porażki; - rodzice i nauczyciele znają podstawowe techniki relaksacyjne; - nauczyciele dbają o spokojną atmosferę w sytuacji egzekwowania wiedzy w formie pisemnej i ustnej; - rodzice poszerzą swoją wiedzę a nauczyciele wiedzę i kompetencje w zakresie prawidłowości rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży umiejętności życiowe - umiejętność radzenia sobie ze stresem wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotu selektywna - objęcie pomocą uczniów mających trudności w radzeniu sobie ze stresem i własnymi emocjami - uczeń stosuje proste techniki relaksacyjne, korzystając z pomocy szkolnych specjalistów; - uczeń radzi sobie z odrzuceniem przez koleżankę/ kolegę dyrektor, wychowawcy klas, pedagog szkolny, psycholog 6
AGRESJA I PRZEMOC OKREŚLENIE STOPNIA PROFILAKTYKI uniwersalna CELE Zapobieganie agresji wśród uczniów: - wyposażenie uczniów w umiejętność, radzenia sobie z własną i cudzą agresją oraz wyrobienie gotowości do niesienia pomocy ofiarom przemocy; - edukacja prawna rodziców i nauczycieli; - monitoring zjawiska agresji i przemocy w szkole, zapobieganie tzw. fali EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH - uczeń zna konsekwencje zachowań agresywnych lub stosowania przemocy; - uczeń wie, gdzie szukać pomocy w przypadku zagrożenia agresją lub przemocą ze strony innych; - uczeń radzi sobie z własną i cudzą agresją (asertywnie rozwiązuje konflikty); - uczeń rozpoznaje swoje emocje i emocje innych oraz rozładowuje je w sposób bezpieczny dla siebie i innych; - uczeń jest gotowy do niesienia pomocy ofiarom agresji lub przemocy z zachowaniem własnego bezpieczeństwa; - rodzice i nauczyciele znają konsekwencje zachowań agresywnych lub stosowania przemocy przez uczniów w szkole w świetle obowiązującego prawa szkolnego i ogólnego; - nauczyciele i inni pracownicy szkoły udzielają pomocy uczniom zagrożonym agresją lub przemocą, w tym przemocą w rodzinie WYKORZYSTYWANE STRATEGIE - informacja o konsekwencjach; - umiejętności życiowe rozpoznawanie i wyrażanie własnych emocji, samokontrola; - umiejętność pomagania; - alternatywy OSOBY ODPOWIEDZIALNE wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotu selektywna - objęcie opieką uczniów przejawiających zachowania agresywne - uczeń radzi sobie ze swoimi emocjami korzystając z zajęć specjalistycznych lub/ i alternatywnych (np. zajęcia wyciszające, sportowe); - rodzice i nauczyciele wiedzą, jak reagować, gdy dziecko zachowuje się agresywnie; - nauczyciel zna sposoby radzenia sobie z własną frustracją dyrektor, wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotu, pedagog szkolny, psycholog 7
ZAGROŻENIA OKREŚLENIE STOPNIA PROFILAKTYKI uniwersalna CELE Zapobieganie zagrożeniom: - dostarczenie uczniom informacji o konsekwencjach stosowania środków uzależniających (w tym naruszenia przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii); - wyposażenie rodziców i nauczycieli w wiedzę o rodzajach środków uzależniających, wczesnych objawach ich zażywania, sposobach pomocy i przeciwdziałania ich używaniu, konsekwencjach prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii; - wyposażenie uczniów, rodziców i nauczycieli w wiedzę o zagrożeniach ze strony Internetu i mediów; - wyposażenie uczniów w umiejętność odmawiania; - zbudowanie szkolnego systemu alternatyw pozytywnych jako formy działalności zaspokajającej ważne potrzeby ucznia, w szczególności potrzebę podniesienia samooceny, sukcesu, przynależności i satysfakcji życiowej Doskonalenie kompetencji nauczycieli EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH - uczeń rozpoznaje sytuacje zagrożenia zdrowia; - uczeń zna konsekwencje stosowania środków uzależniających i korzyści wynikające z ich nieużywania; - uczeń potrafi odmówić środków uzależniających; - uczeń wie, jak bezpiecznie korzystać z Internetu; rozumie konieczność ograniczania czasu spędzanego przed komputerem i wykorzystania go na inne ciekawe zajęcia; - uczeń zna bezpieczne sposoby wykorzystania czasu wolnego; - rodzice i nauczyciele wiedzą od czego może uzależnić się dziecko (środki odurzające, substancje psychotropowe, środki zastępcze, nowe substancje psychoaktywne,suplementy diet, leki, Internet, słodycze, hazard, sekty ) - rodzice i nauczyciele posiadają wiedzę o rodzajach środków uzależniających, wczesnych objawach ich zażywania, sposobach pomocy oraz skutecznych sposobach przeciwdziałania ich używaniu; o wpływie na zdrowie napojów energetycznych; - rodzice i nauczyciele wiedzą jak uchronić dziecko przed niebezpiecznymi treściami płynącymi z Internetu i innych mediów; - uczeń ma możliwość i jest zachęcany do korzystania ze szkolnej oferty zajęć WYKORZYSTYWANE STRATEGIE - informacja o konsekwencjach; - umiejętność odmawiania; - alternatywy OSOBY ODPOWIEDZIALNE wychowawcy klas, nauczyciele przedmiotu 8
rozwijających zainteresowania i uzdolnienia - nauczyciele doskonalą swoją wiedzę i umiejętności w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania przez uczniów zachowań ryzykownych selektywna - objęcie pomocą uczniów z grupy ryzyka - uczeń ma świadomość zagrożeń, jakie niesie ze sobą środowisko, w którym funkcjonuje; - uczeń zna sposoby i potrafi oprzeć się presji tego środowiska; - uczeń korzysta z proponowanej przez szkołę oferty zajęć dyrektor, wychowawcy klas, pedagog szkolny wskazująca - pomoc uczniom dotkniętym uzależnieniem i ich rodzicom - rodzice otrzymują informację o ofercie pomocy specjalistycznej dla uczniów i rodziców; - uczeń i jego rodzice korzystają ze specjalistycznej pomocy jw. dyrektor, wychowawcy klas, pedagog szkolny, specjaliści 9
Procedury szczegółowe do Szkolnego Programu Profilaktyki Postępowanie w przypadku ujawnienia na terenie szkoły ucznia, którego zachowanie wskazuje na użycie środka odurzającego/alkoholu 1. Problemem zajmuje się nauczyciel, w obecności którego zajście miało miejsce. Nauczyciel odizolowuje ucznia od innych uczniów, pamiętając, by nie zostawiać go samego. Stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego zdrowie i życie (przekazuje pod opiekę pielęgniarki szkolnej, jeśli jest obecna). 2. Nauczyciel zawiadamia dyrektora szkoły i wychowawcę klasy o zajściu oraz etapie rozwiązania problemu oraz podjętych krokach. 3. Wychowawca, w przypadku jego nieobecności nauczyciel zajmujący się zdarzeniem, informuje rodziców (prawnych opiekunów) i zobowiązuje ich do niezwłocznego odebrania dziecka ze szkoły. 4. W przypadku niemożności skontaktowania się z rodzicami dyrektor decyduje o powiadomieniu policji. Postępowanie w przypadku ujawnienia na terenie szkoły substancji przypominającej narkotyk 1. Nauczyciel, zachowując środki ostrożności, zabezpiecza substancję przed dostępem osób niepowołanych lub zniszczeniem. Ustala, jeśli to możliwe, do kogo należy znaleziona substancja. 2. Jeśli podejrzana substancja jest w posiadaniu ucznia, nauczyciel ma prawo żądać pokazania zawartości torby/plecaka lub kieszeni - nie ma prawa wykonać czynności przeszukania. 3. Jeśli uczeń odmawia oddania substancji lub pokazania zawartości plecaka, przeszukania może dokonać tylko policja. 4. Nauczyciel informuje dyrektora szkoły o zdarzeniu. 5. Dyrektor szkoły powiadamia policję, której przekazuje zabezpieczoną substancję oraz informacje na temat zdarzenia. Postępowanie w sytuacji znieważenia nauczyciela (zachowanie wyrażające pogardę dla innej osoby; zwykle wyrażone w formie epitetu słownego dokonane pisemnie, wizerunkiem, obelżywym gestem, działaniem, zaniechaniem) 1. Nauczyciel informuje dyrektora szkoły i wychowawcę klasy sprawcy zdarzenia. 2. Dyrektor szkoły przeprowadza rozmowę ze sprawcą. 3. Dyrektor szkoły/wychowawca klasy informują rodziców ucznia. 4. Dyrektor szkoły lub znieważony nauczyciel decyduje o powiadomieniu policji. 10
Postępowanie w przypadku zagrożenia nietykalności cielesnej (polega na naruszeniu nietykalności cielesnej poprzez uderzenie, kopnięcie, popchnięcie, przewrócenie, pociągnięcie za włosy, oblanie wodą lub nieczystościami, zrzucenie nakrycia głowy, plucie w twarz itp.) ścigane z oskarżenia prywatnego 1. Zaistniałym problemem zobowiązany jest zająć się nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce i rozwiązać go, podejmując odpowiednie działania. W ramach swoich kompetencji doprowadza sprawę do końca. O zdarzeniu i zastosowanej wobec niego karze (zgodnie ze Statutem Szkoły) informuje wychowawcę klasy. 2. Wychowawca klasy informuje (w dniu, w którym zajście miało miejsce) rodziców sprawcy i rodziców poszkodowanego o zajściu oraz zastosowanej wobec uczniów karze (rozmowę odnotowuje w dzienniku klasowym). 3. Informuje również rodziców poszkodowanego o ich prawie zgłoszenia sprawy policji. Decyduje o poinformowaniu dyrektora szkoły. Informację o zdarzeniu przekazuje także pedagogowi szkolnemu. W przypadku, kiedy wychowawca jest nieobecny, wszystkie powyższe działania podejmuje nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce. Postępowanie w przypadku pobicia, bójki z uszkodzeniem ciała (przy pobiciu występują co najmniej 3 osoby, z czego jedna broni się a 2 atakują; w bójce występują co najmniej 3 osoby, z czego każda jest zarówno stroną atakująca jak i broniąca się) ścigane z urzędu 1. Problemem zajmuje się nauczyciel, w obecności którego zajście miało miejsce. Zapewnia poszkodowanemu opiekę i pomoc przedmedyczną (w czasie udzielania pomocy zapewnia doraźne zastępstwo w rejonie dyżuru). 2. Zobowiązany jest (w ramach swoich kompetencji) sprawę niezwłocznie rozwiązać do końca. 3. O zdarzeniu i zastosowanych sankcjach (zgodnie ze Statutem Szkoły) informuje wychowawcę. 4. Wychowawca klasy informuje (w dniu, w którym zajście miało miejsce) rodziców sprawcy i rodziców poszkodowanego o zajściu oraz zastosowanej wobec uczniów karze (rozmowę odnotowuje w dzienniku klasowym). Powiadamia dyrektora szkoły. Informację o zdarzeniu przekazuje również pedagogowi szkolnemu. W przypadku, kiedy wychowawca jest nieobecny, wszystkie powyższe działania podejmuje nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce. 5. Dyrektor powiadamia o zdarzeniu policję. 11
Postępowanie w przypadku zaginięcia lub kradzieży (kradzież - zabranie cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia, w zależności od wartości straty wykroczenie lub przestępstwo przeciwko mieniu) wykroczenie ścigane z oskarżenia prywatnego, przestępstwo ścigane z urzędu 1. Zaistniałym problemem zobowiązany jest zająć się nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce i rozwiązać go. Nauczyciel ustala okoliczności zdarzenia oraz prowadzi postępowanie wyjaśniające z zachowaniem nietykalności osobistej ucznia. Nauczyciel ma prawo żądać pokazania zawartości torby/plecaka lub kieszeni - nie ma prawa wykonać czynności przeszukania. Jeśli uczeń odmawia pokazania zawartości plecaka/kieszeni przeszukania może dokonać tylko policja. W przypadkach wyjątkowo trudnych oraz gdy plan zajęć uniemożliwia zajęcie się problemem a rozwiązania nie można odłożyć w czasie, nauczyciel prosi o wsparcie w kolejności: wychowawcę klasy, pedagoga szkolnego, dyrektora szkoły. 2. O zdarzeniu i zastosowanej wobec dzieci karze (zgodnie ze Statutem Szkoły) informuje wychowawcę klasy. 3. Wychowawca klasy informuje (w dniu, w którym zajście miało miejsce) rodziców sprawcy i rodziców poszkodowanego o zajściu oraz zastosowanej wobec niego karze (rozmowę odnotowuje w dzienniku klasowym). Powiadamia dyrektora szkoły. Informację o zdarzeniu przekazuje również pedagogowi szkolnemu. W przypadku, kiedy wychowawca jest nieobecny, wszystkie powyższe działania podejmuje nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce. 4. Dyrektor decyduje o powiadomieniu o zdarzeniu policji. 12
Postępowanie w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia cudzej rzeczy (zniszczenie, uszkodzenie lub uczynienie cudzej rzeczy niezdatnej do użytku) - ścigane na wniosek pokrzywdzonego 1. Zaistniałym problemem zobowiązany jest zająć się nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce i rozwiązać go, podejmując odpowiednie działania. W ramach swoich kompetencji doprowadza sprawę do końca. O zdarzeniu i zastosowanej wobec dzieci karze (zgodnie ze Statutem Szkoły) informuje wychowawcę klasy. Informuje również rodziców poszkodowanego o ich prawie do zgłoszenia sprawy policji. W przypadkach wyjątkowo trudnych oraz gdy plan zajęć uniemożliwia zajęcie się problemem, a rozwiązania nie można odłożyć w czasie, nauczyciel prosi o wsparcie w kolejności: wychowawcę klasy, pedagoga szkolnego, dyrektora szkoły. 2. Wychowawca klasy informuje rodziców sprawcy o zajściu oraz zastosowanej wobec niego karze (rozmowę odnotowuje w dzienniku klasowym). Ustala z rodzicami sprawcy, zgodnie ze Statutem Szkoły, sposób naprawienia szkody. Decyduje o poinformowaniu dyrektora szkoły. Informację o zdarzeniu przekazuje również pedagogowi szkolnemu. W przypadku, kiedy wychowawca jest nieobecny, wszystkie powyższe działania podejmuje nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce. Postępowanie w przypadku ujawnienia osoby obcej w szkole (dorosłej osoby budzącej niepokój, obawy; osoby nieletniej, która nie jest uczniem szkoły) 1. Interwencję prośbę lub żądanie o opuszczenie terenu szkoły - podejmują wszyscy pracownicy szkoły, którzy dostrzegli obcego w szkole lub którym zgłoszono obecność osoby budzącej niepokój. 2. W przypadku braku właściwej reakcji (opuszczenia terenu przez osobę obcą) ww. pracownik szkoły o zdarzeniu informuje dyrektora szkoły. 3. Dyrektor decyduje o powiadomieniu o zdarzeniu policji. W przypadku ujawnienia na terenie szkoły osób zajmujących się sprzedażą środków narkotycznych dyrektor szkoły niezwłocznie powiadamia policję, bez nagłaśniania tego w środowisku szkolnym. 13
Postępowanie nauczyciela w sytuacji, gdy uczeń uniemożliwia prowadzenie lekcji, swoim zachowaniem zagraża bezpieczeństwu własnemu i innych 1. Nauczyciel reaguje stanowczo słownie, przypomina uczniowi o łamaniu przez niego Statutu Szkoły i wynikających z tego konsekwencjach. 2. W przypadku utrzymującego się zagrożenia, dla zapewnienia bezpieczeństwa uczniom, nauczyciel prosi o wsparcie pedagoga szkolnego lub innego nauczyciela. Niezwłocznie o zdarzeniu informuje dyrektora szkoły i wychowawcę klasy. 3. Wychowawca wzywa rodziców i rozmawia na temat trudności sprawianych przez dziecko oraz ustala z nimi sposób dalszego postępowania z uczniem. W przypadku, kiedy wychowawca jest nieobecny, wszystkie powyższe działania podejmuje nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce. 4. W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa, szkoła powiadamia policję, natomiast jeśli analiza sytuacji dziecka wskazuje na zaniedbanie rodziców lub jego demoralizację, szkoła przekazuje odpowiednią informację do sądu rodzinnego. Postępowanie nauczycieli w innych sytuacjach problemowych 1. Zaistniałym problemem zobowiązany jest zająć się nauczyciel, w obecności którego zdarzenie miało miejsce i rozwiązać go, podejmując odpowiednie działania. W ramach swoich kompetencji doprowadza sprawę do końca. O zdarzeniu i podjętych działaniach informuje wychowawcę klasy. W przypadku, gdy działania podjęte przez ww. nauczyciela okażą się nieskuteczne a problem nadal jest nierozwiązany, przekazuje sprawę wychowawcy klasy. 2. W sytuacji narastania problemu wychowawca podejmuje współpracę z pedagogiem, psychologiem szkolnym. O zaistniałej trudnej sytuacji, podjętych i planowanych działaniach wychowawca informuje dyrektora szkoły. Metody współpracy szkoły z policją w sytuacjach zagrożenia narkomanią Szkoła współpracuje z policją w zakresie: a) organizacji spotkań tematycznych z uczniami, rodzicami i nauczycielami oraz realizacji programów profilaktycznych i szkolnych, b) prowadzenia wspólnych działań w zakresie rozwiązywania problemów mających znamiona przestępstwa, stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia uczniów, c) wymiany informacji pozyskanych z prowadzonych diagnoz. 14
Procedura reagowania na zgłoszenia dotyczące nadużywania Internetu lub innych mediów elektronicznych 1. Nauczyciel/wychowawca, który dowie się, że uczeń nadużywa Internetu lub innych mediów elektronicznych zobowiązany jest zebrać informacje na temat formy nadużywania i częstotliwości. 2. Powiadamia niezwłocznie o swoich obserwacjach pedagoga/psychologa i rodziców ucznia. 3. Pedagog/psycholog zapewniają uczniowi, za zgodą jego rodziców, wsparcie psychologiczne na terenie szkoły lub innej specjalistycznej placówki. Rodzice otrzymują wsparcie informacyjne dotyczące dalszych działań w sytuacji nadużywania przez dziecko Internetu i innych mediów elektronicznych. 4. Jeżeli rodzice dziecka odmawiają współpracy, nie kontaktują się ze szkołą, a uczeń nie zaprzestaje działań, które są dla niego krzywdzące i skutkują one niewywiązywaniem się z obowiązków szkolnych, szkoła przekazuje odpowiednią informację do sądu rodzinnego. 5. Prowadzone działania nauczyciela, wychowawcy, pedagoga, psychologa są odpowiednio dokumentowane: odnotowanie w dzienniku (klasowym lub specjalistów)/sporządzenie notatki z kontaktu z rodzicami oraz zaproponowanych form pomocy, z rozmowy z uczniem oraz innych podjętych czynności. 6. Nauczyciel, wychowawca, pedagog, psycholog monitorują sytuację (każdy w zakresie swoich kompetencji) poprzez obserwacje własne, kontakt z dzieckiem i jego rodzicami oraz wymianę informacji z nauczycielami uczącymi (upewnienie się, czy nie jest potrzebne dalsze wsparcie; sprawdzanie, jak uczeń wywiązuje się z obowiązków szkolnych). 15
Procedura reagowania w sytuacji cyberprzemocy (przemocy z wykorzystaniem mediów elektronicznych) 1. Nauczyciel, który uzyskał informację o wystąpieniu cyberprzemocy lub był świadkiem jej wystąpienia ustala okoliczności zdarzenia: rodzaj materiału, sposób rozpowszechniania, tożsamość sprawcy i ewentualnych świadków, zabezpiecza i rejestruje dowody (o ile to możliwe, korzystając z pomocy nauczyciela informatyki). Powiadamia wychowawcę klasy, który o fakcie informuje pedagoga szkolnego i dyrektora. Zabezpieczenie i rejestracja dowodów polega na: zanotowaniu daty i czasu otrzymania materiału, skopiowaniu/wydrukowaniu treści wiadomości oraz, jeśli to możliwe, danych nadawcy (nazwa użytkownika, adres e-mail, nr telefonu komórkowego, adres strony www, na której pojawiły się szkodliwe treści, profil). 2. Gdy sprawca cyberprzemocy jest nieznany, dyrektor zawiadamia administratora serwisu w celu usunięcia materiału, powiadamia policję. 3. Gdy sprawcą cyberprzemocy jest uczeń, wychowawca i/lub pedagog podejmują następujące działania: a) niezwłocznie powiadamia rodziców ofiary i sprawcy oraz ustala termin spotkania; b) podejmuje działania wobec ucznia ofiary cyberprzemocy: przeprowadza rozmowę z ofiarą w celu udzielenia pomocy i emocjonalnego wsparcia oraz poinformowania o działaniach podjętych przez szkołę, by rozwiązać problem udziela porady, jak ma zachowywać się uczeń, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa i nie doprowadzić do eskalacji prześladowania zapewnia uczniowi pomoc psychologiczną w szkole lub poza nią (za zgodą rodziców) monitoruje sytuację ucznia sprawdzając, czy nie są podejmowane wobec niego dalsze działania przemocowe lub odwetowe ze strony sprawcy informuje rodziców poszkodowanego ucznia o zdarzeniu, działaniach szkoły, udziela porady i pomocy c) podejmuje działania wobec ucznia sprawcy cyberprzemocy: przeprowadza rozmowę z uczniem mającą na celu ustalenia okoliczności zajścia, znalezienia jego przyczyn i poszukania rozwiązania sytuacji konfliktowej (jeżeli w zdarzeniu brała udział większa liczba uczniów, rozmawia z każdym z nich z osobna) omawia z uczniem skutki jego postępowania oraz konsekwencje przewidziane w Statucie Szkoły, które zostaną wobec niego zastosowane 16
zobowiązuje ucznia do natychmiastowego zaprzestania swojego postępowania i natychmiastowego usunięcia szkodliwych materiałów oraz ustala sposoby zadośćuczynienia wobec ofiary cyberprzemocy zapewnia uczniowi pomoc psychologiczną w szkole lub poza nią (za zgodą rodziców) informuje rodziców sprawcy o przebiegu zdarzenia, zapoznaje z materiałem dowodowym, informuje o dalszym postępowaniu i konsekwencjach przewidzianych w Statucie Szkoły wobec ich dziecka, zobowiązuje rodziców do zapewnienia szczególnego nadzoru nad dzieckiem monitoruje dalsze zachowanie ucznia. 4. Prowadzone działania nauczyciela, wychowawcy, pedagoga, psychologa są odpowiednio dokumentowane: odnotowanie w dzienniku (klasowym lub specjalistów)/sporządzenie notatki z kontaktu z rodzicami oraz zaproponowanych form pomocy, rozmowy z uczniem oraz innych podjętych czynności. 5. Szkoła powiadamia sąd rodziny w przypadku, gdy rodzice sprawcy cyberprzemocy odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a uczeń nie zaniechał dotychczasowego postępowania lub gdy wykorzystała wszystkie dostępne środki, a ich zastosowanie nie przynosi pożądanych rezultatów. 17
Postępowanie w sytuacji kryzysu psychicznego ucznia w tym prób samobójczych 1. Nauczyciel, wychowawca, pedagog, psycholog zobowiązany jest do obserwowania uczniów (ich ekspresji werbalnej i niewerbalnej) pod kątem niepokojących zmian w zachowaniu i wyglądzie zewnętrznym, myśli, prób samobójczych, depresji, używania substancji psychoaktywnych i uzależniających. 2. W przypadku podejrzenia zagrożenia próbą samobójczą ucznia nauczyciel przy pomocy wychowawcy i/lub pedagoga szkolnego podejmuje działania interwencyjne: ustala rodzaj i poziom zagrożenia monitoruje ucznia znajdującego się w trudnej kryzysowej sytuacji informuje dyrektora szkoły o zaistniałej sytuacji i podjętych dotychczas działaniach oraz o ewentualnej konieczności wezwania pomocy właściwej do zaistniałego zdarzenia (pogotowie ratunkowe itp.) informuje rodziców ucznia i wspólnie opracowują plan interwencji na najbliższy czas (opieka poradni psychologiczno-pedagogicznej, pomoc psychiatryczna, opieka ambulatoryjna lub szpitalna, ośrodka terapii uzależnień itp.) oraz ustalają systematyczne spotkania w celu monitorowania nastroju dziecka i ryzyka zagrożenia suicydalnego. 3. Prowadzone działania nauczyciela, wychowawcy, pedagoga, psychologa są odpowiednio dokumentowane: odnotowanie w dzienniku (klasowym lub specjalistów)/sporządzenie notatki z kontaktu z rodzicami oraz zaproponowanych form pomocy, rozmowy z uczniem oraz innych podjętych czynności. 4. Szkoła powiadamia sąd rodzinny w przypadku odmowy współpracy rodziców ucznia będącego w kryzysie lub odmowy nawiązania współpracy ze specjalistą. 18