Wstęp Lista kontrolna najważniejszych wytycznych dla Miast Przyjaznych Seniorom. Ta lista bazuje na wynikach projektu WHO Sieć Miast Przyjaznych Seniorom konsultowanego z 33 miastami w 22 krajach. Jest narzędziem, by miasta same mogły się ocenić i stworzyć plan dalszych działań. Bardziej szczegółowe listy wytycznych dla Miast Przyjaznych Seniorom można znaleźć w przewodniku WHO Global Age-Friendly Cities Guide. Lista jest po to, by została wykorzystana przez osoby i grupy zainteresowane tym, by ich miasta stały się bardziej przyjazne dla starszych ludzi. Aby lista spełniła swoje zadanie, starsi ludzie muszą być zaangażowani jako pełnoprawni partnerzy. Biorąc pod uwagę plusy i minusy miast starsi ludzie ocenią, jak ta lista przystaje do ich własnego miasta. Seniorzy powinni odgrywać ważną rolę w sugerowaniu, wprowadzeniu zmian i monitorowaniu ulepszeń. Link do pełnej metodologii: http://www.who.int/ageing/age_friendly_cities_guide/en/ Dane grupy wypełniającej narzędzie nazwa grupy: Grupa monitorująca Fundacja Jagniątków liczba członków w grupie: 8 osób - Ewa Bajurny, Elżbieta Bielecka, Halina Kapuścińska, Wanda Kasprowicz, Halina Wojtowicz-Moszyńska, Wiktoria Pawlak, Stanisław Sokołowski, Izabela Zdulska. opis monitorowanego obszaru gminy/miasta: Jelenia Góra nazwa ulicy/osiedla/gminy: dzielnice umowne- Śródmieście i Zabobrze opis geograficzny (graniczne ulice): Zabobrze: Wiejska, Różyckiego, Paderewskiego, Działkowicza, Ogińskiego, Legnicka, Szymanowskiego, Karłowicza, Komedy -Trzcińskiego, Kolberga, Moniuszki, Elsnera, Bacewicz, Noskowskiego, Kiepury, Sygietyńskiego, Wiśniowa, Wiłkomirskiego, Małcużyńskiego, Podmiejska, Al. Jana Pawła II. Śródmieście: Plac Ratuszowy: Jasna: M. Konopnickiej 1 Maja 1-65; Kubsza 1-65; Forteczna; Kopernika; Długa; Krótka, Szkolna, Bankowa, Pl. S. Wyszyńskiego, Solna, Druciana, Grodzka, Groszowa, Mroczna, Piłsudskiego, Jelenia, Górna, Podwale, Pijarska, Mostowa 1-3, Osiedle Robotnicze 1-52, Rodzinna, Obrońców Westerplatte, Pijarska, Kilińskiego, Pionierów. Armii Krajowej, S. Okrzei, Pocztowa, Sudecka 1-59, Teatralna, Grottgera, M. Curie- Skłodowskiej, Groszowa, Poznańska, B. Chrobrego, Sobieskiego, Korczaka, Ptasia, Przeskok, Modrzejewskiej, Muzealna, Matejki,, Pocztowa, Klonowica, Obr. Pokoju, W. Polskiego 1-93, Zaułek, Wzgórze Kościuszki, Zamenhofa, Grabowskiego, Kochanowskiego 1-20, Kraszewskiego 1-10, Bartka Zwycięzcy, J. Tuwima, Studencka, Ptasia, Nowowiejska 1-27, Urocza, Bogusławskiego, Pl. Energetyka, Fredry, Snycerska, na Skałkach, L. Staffa, Chełmońskiego, Krasickiego, Baczyńskiego, Norwida, Wolności 1-1
57, Lipowa, Powstańców Wlkp., Daszyńskiego, Traugutta, Szewska, Powstania Styczniowego, Kasprowicza, Mleczna Droga, Mickiewicza,Sobieskiego Spis treści 1. Wstęp 2. Przegląd lokalnej polityki senioralnej 3. Usługi zdrowotne i pomoc społeczna 4. Transport publiczny (autobus, tramwaj) 5. Przestrzeń publiczna i budynki 6. Warunki mieszkaniowe 7. Komunikacja i informacja 8. Partycypacja społeczna, obywatelska i włączenie społeczne 9. Wolontariat, zatrudnienie, podnoszenie kwalifikacji 2
1.Przegląd lokalnej polityki senioralnej opis monitorowanej gminy/miasta: nazwa - Jelenia Góra typ - miasto liczba zameldowanych mieszkańców (dane można uzyskać w wydziale spraw obywatelskich) Liczba zameldowanych mieszkańców na stałe : 81 408 osób (dane GUS 2014 r). W Śródmieściu zamieszkuje 2 397 osób powyżej 65 roku życia, a w dzielnicy Zabobrze 5 786 osób (dane Urzędu Miasta, stan XI 2015 r). problemy demograficzne (dane można uzyskać w wydziale spraw obywatelskich lub mogą znajdować się w strategii rozwoju miasta i/lub diagnozie społecznej, a także w strategii rozwiązywania problemów społecznych) : odsetek osób w wieku powyżej 65 lat w ogólnej liczbie ludności zameldowanej w mieście/gminie W mieście Jelenia Góra mieszka 81 408 osób (dane GUS z 2014 r.), w tym 15 386 osób powyżej 65 roku życia, co stanowi ponad 19% ogółu mieszkańców. czy miasto/gmina dysponuje prognozami demograficznymi w zakresie starzenia się społeczeństwa? Jeśli tak to jakie są główne wnioski z tych prognoz?. Miasto nie dysponuje szczegółowymi prognozami demograficznymi w zakresie starzenia się społeczeństwa. jakie działania podejmuje miasto/gmina w związku ze starzeniem się ludności? W Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Jeleniej Góry na lata 2010 2015 znajduje się informacja, Z przeprowadzonej diagnozy mieszkańców Jeleniej Góry w poszczególnych grupach wiekowych wynika, że społeczeństwo miasta starzeje się. Sytuacja taka pociąga za sobą konieczność tworzenia odpowiedniego zabezpieczenia socjalnego, które zapewni osobom starszym warunki do godnego życia. Miasto wyznacza w celach polityki społecznej zadania do zrealizowania: 1. Przeciwdziałanie izolacji i wykluczeniu społecznemu ludzi w podeszłym wieku; 2. Podjęcie działań w kierunku organizacji klubu seniora; 3. Doradztwo i promowanie rozwoju małych form pomocy dla osób w podeszłym wieku, w tym rodzinnych domów pomocy." 3
czy gmina dysponuje pogłębioną diagnozą zbiorowości osób starszych, w tym szczegółowymi danymi odnośnie osób zależnych, potrzebujących świadczeń zdrowotnych oraz świadczeń z pomocy społecznej? W rozmowie z Naczelnikiem Wydziału Dialogu i Spraw Społecznych (14 X 2015 r. Wanda Kasprowicz, Stanisław Sokołowski, 30 X 2015 r. Izabela Zdulska) otrzymano informację, że takiej diagnozy nie ma. Dotychczasowe analizy dotyczą szeroko pojętej kategorii osób niepełnosprawnych. czy gmina prowadzi systematyczną ocenę (zarówno ex ante, jak i ex post) realizacji zadań świadczonych przez jej instytucje na rzecz osób starszych? Nie prowadzi (30 X 2015 r., Izabela Zdulska). czy gmina wspiera inicjatywy tworzenia i rozwijania działalności grup samopomocowych dla rodzin/opiekunów osób starszych zależnych, dotkniętych problemem niepełnosprawności? Jeśli tak proszę podać. Obecnie nie wspiera się tworzenia i rozwijania działalności grup samopomocowych dla rodzin/opiekunów osób starszych i zależnych. Brakuje koordynacji różnych działań, prowadzonych dla seniorów przez służby publiczne i organizacje pozarządowe. Dużo wskazuje na to, że role koordynacyjną winny pełnić służby miejskie. Miasto wspiera działania organizacji pozarządowych działających na rzecz seniorów, ale nie ma zbiorczej informacji dającej całościowy obraz sytuacji. Miasto nie posiada lokalnej polityki senioralnej. W rozmowie z naczelnikiem Wydziału Dialogu i Spraw Społecznych 30 X 2015 r. uzyskano informację, że nie istnieje szczegółowa lista organizacji podejmujących działania senioralne, których działalność była finansowana przez miasto, za wyjątkiem corocznych Senioralii. W sprawozdaniach z realizacji programu współpracy za rok 2014 I półrocze można znaleźć jedynie informację o środkach przeznaczonych na projekt Aktywny niewidomy senior - realizowany przez Polski Związek Niewidomych Okręg Dolnośląski Koło w Jeleniej Górze, natomiast w sprawozdaniu za II półrocze 2014 r. znajduje się informacja o Stowarzyszeniu Podwórko, które zrealizowało zadanie Zewnętrzna siłownia sportoworekreacyjno-rehabilitacyjna dla różnych grup, w tym osób starszych oraz Senioralii i Balu Seniora zrealizowanych przez Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów. 4
Usługi zdrowotne i pomoc społeczna 1. Czy jest odpowiednio dużo usług, które wspierają promowanie zdrowego stylu życia (dane można uzyskać w wydziale zdrowia, wydziale polityki społecznej) a. Czy dla seniorów organizuje się bezpłatne i szeroko dostępne badania profilaktyczne, np. kardiologiczne, onkologiczne, szczepienia przeciwko grypie, porady zdrowotne, białe niedziele? tak x nie Jakie? Nie ma specjalnie wydzielonych dla seniorów badań w ramach programów zdrowotnych, jeśli organizuje się takie akcje, to dla wszystkich mieszkańców miasta. Zdarzają się wspólne akcje, np. biała niedziela na Placu Piastowskim w Cieplicach, która odbyła się w październiku obecnego roku. W ramach tej akcji można było zbadać krew, ciśnienie, cholesterol, wykonać diagnozę w kierunku szpiczaka, osteoporozy oraz mammografię. (Kilku wolontariuszy z grupy monitorującej brało udział w tej akcji). b. Czy informacja o tych usługach dociera do seniorów? tak raczej tak x raczej nie nie Jakie kanały informacji się stosuje? Jeśli są organizowane bezpłatne badania, informacja zazwyczaj pojawia się w Intrenecie (na portalach lokalnych gazet). Jest również przekazywana przez radio. Jednak według wolontariuszy przygotowujących monitoring, najbardziej przydatne byłyby tablice ogłoszeń w każdej dzielnicy lub informacje wywieszone w domach kultury czy bibliotekach, parafiach. 2. Usługi społeczne świadczone niepełnosprawnym/zależnym seniorom w zakresie opieki zdrowotnej i pomocy społecznej są skoordynowane (dane można uzyskać w wydziale zdrowia, wydziale polityki społecznej/mops). a. Czy indywidualne usługi świadczone niepełnosprawnym/zależnym seniorom w zakresie opieki zdrowotnej i pomocy społecznej są skoordynowane (w szczególności w zakresie świadczenia usług leczniczych i pielęgnacyjno opiekuńczych) tak raczej tak raczej nie x nie Proszę podać współpracujące instytucje (np. ośrodek zdrowia, szpital, placówka opiekuńczolecznicza, hospicjum, ośrodek pomocy społecznej, dps) oraz zakres i sposób, w jaki przebiega współdziałanie ( np. pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej z pracownikiem socjalnym). (Wanda Kasprowicz, rozmowy w dniach: 27 X 2015 r. A. Marchowski-naczelnik wydziału Dialogu i Spraw Społecznych, 03 XI 2015 - W. Łabun-dyrektor MOPS). 5
MOPS prowadzi indywidualne programy socjalne i opiekuńcze na wniosek osoby zainteresowanej. Jeżeli jest to konieczne, urząd kontaktuje się z pielęgniarką środowiskową czy pracownikiem socjalnym. Jest to wtedy opieka skoordynowana. Pomoc indywidualna odbywa się w odpowiedzi na złożony wniosek. Są to usługi płatne, ale osoby posiadające bardzo mały dochód, nie przekraczający ustalonego progu finansowego, mogą liczyć na bezpłatną pomoc. b. Czy ośrodki pomocy społecznej lub urząd mają aktualną diagnozę potrzeb w zakresie usług opiekuńczo-pielęgnacyjnych? tak x nie Proszę opisać wyniki tej diagnozy. Urząd nie posiada diagnozy w zakresie usług opiekuńczo-pielęgnacyjnych. Pomoc jest dostosowywana do aktualnych potrzeb wg złożonych wniosków i możliwości finansowych Ośrodka. Wiosną i jesienią każdego roku następuje wzrost składanych wniosków na usługi, które wykonuje Polski Komitet Pomocy Społecznej. Odpłatność za usługi kształtuje się następująco: 11,0 PLN za 1 godz. usług zwykłych, a 14,50 PLN za 1 godz. usług specjalistycznych. Roczny koszt dopłat (dla osób o niskich dochodach) to około 350.000 PLN przeznaczony dla ponad 100 osób średniorocznie. Jakie działania w zakresie rozwoju usług opiekuńczo-pielęgnacyjnych są planowane na najbliższe kilka lat? Miasto planuje działania wg swoich możliwości finansowych. Wnioski obywateli znajdujących się w potrzebie realizowane są indywidualne. Za pobyt w Domach Pomocy Społecznej miasto dopłaca rocznie około 6 mln PLN dla 250 mieszkańców Jeleniej Góry, rotacyjnie w około 30 placówkach, w tym na Pogodną Jesień (dla około 90 osób)- 2,8 mln PLN rocznie. Istnieje potrzeba zorganizowania opieki w zakładzie opiekuńczym, w którym będą przebywać osoby, które nie mają dochodów, oraz kolejny dom lub zakład opiekuńczy o podwyższonym standardzie, np. z wydzielonymi mieszkaniami dla seniorów. Grupa monitorująca proponuje przeprowadzić ankietę wśród seniorów, z której mogłoby wynikać, jaki procent seniorów byłby gotowy przenieść się do takiego wspólnego domu. W Jeleniej Górze funkcjonują: 1. Dzienny Dom Pomocy Społecznej, ul. Kilińskiego 16 - jednostka organizacyjna MOPS 2. Dom Pomocy Społecznej Pogodna Jesień w Jeleniej Górze, ul. Leśna 3, Jelenia Góra jednostka organizacyjna Urzędu Miasta Jelenia Góra, funkcjonuje całodobowo. 6
c. Czy urząd miasta dysponuje informacjami o instytucjach (podmiotach publicznych, prywatnych, organizacjach pozarządowych, podmiotach kościelnych) świadczących usługi opiekuńczopielęgnacyjne? x tak nie Jak udostępnia się tę informację? MOPS dysponuje informacjami, które udostępnia na wniosek bądź zapytanie zainteresowanych. W udzielaniu informacji pomagają Polski Komitet Pomocy Społecznej, Dom Dziennego Pobytu, Wydział Dialogu i Spraw Społecznych, Karkonoski Sejmik Osób Niepełnosprawnych. Jak często jest ona aktualizowana? Aktualizacja informacji wynika z obowiązujących rozporządzeń, urząd i jednostki współpracujące na bieżąco śledzą zmiany przepisów prawa. d. Czy urząd miasta dysponuje diagnozą potrzeb w zakresie domów pomocy społecznej i dziennych domów pobytu dla seniorów? (dane można uzyskać w wydziale polityki społecznej). tak x nie Nie przeprowadzano diagnozy potrzeb. MOPS odnosi się na bieżąco do spływających wniosków. Przeciętne oczekiwanie na miejsce w Domu Pomocy Społecznej to około 3 m-ce. Co wynika z tej diagnozy (Ocena zasobów w pomocy społecznej w zakresie świadczenia usług seniorom)? Transport publiczny (autobus, tramwaj) 1. Koszty publicznego transportu są spójne, wyraźnie zaprezentowane i dostępne (tanie). a. Czy system transportu publicznego przewiduje zniżki dla seniorów? x tak nie b. Jakie preferencyjne warunki korzystania z transportu publicznego przewiduje prawo lokalne dla seniorów (np. bezpłatne bilety, zniżki na bilety)? Według cennika przewozu osób i bagażu pojazdami Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego sp. z o.o. w Jeleniej Górze obowiązującego od dnia 30.09.2014 r. uprawnione do bezpłatnych przejazdów: Wszystkie osoby w dniach: 22 września podczas obchodów Europejskiego Dnia Bez Samochodu oraz pierwszego dnia każdego miesiąca. Osoby, które ukończyły 75 rok życia - na podstawie dokumentu tożsamości; posiadacze honorowego tytułu Pionier Jeleniej Góry - na podstawie 7
legitymacji Pioniera Jeleniej Góry i dokumentu tożsamości; byli nauczyciele Tajnego Nauczania - na podstawie dokumentu potwierdzającego ten fakt i dokumentu tożsamości; emeryci po przepracowaniu minimum 15 lat i renciści po przepracowaniu minimum 10 lat w MZK sp. z o.o. w Jeleniej Górze - na podstawie ważnej legitymacji poświadczającej posiadanie uprawnienia do przejazdów bezpłatnych wydanej w formie biletu elektronicznego przez MZK sp. z o.o. w Jeleniej Górze; Uprawnionymi do korzystania z przejazdów z ulgą 95% na bilety okresowe imienne ważne 3 lub 6 kolejnych miesięcy we wszystkich strefach opłat na liniach normalnych są osoby, które ukończyły 70 rok życia, a nie ukończyły 75 roku życia - na podstawie biletu elektronicznego. Uprawnieni do przejazdów ulgowych z ulgą lokalną (bilet za 1,80zł) - emeryci - na podstawie dokumentu tożsamości okazywanego wraz z dokumentem potwierdzającym przyznanie emerytury; 2. Publiczny transport jest pewny i częsty, włączając w to noce, weekendy i święta. a. Czy transport publiczny działa na terenie miasta/gminy? x tak nie b. Czy transport publiczny działa po godzinie 20:00? x tak nie c. Czy transport publiczny działa we wszystkie dni wolne od pracy? x tak nie Na terenie miasta działa transport publiczny, połączenia są również dostępne po godzinie 20.00. Transport publiczny działa we wszystkie dni wolne od pracy. Po godzinach szczytu autobusy jeżdżą z mniejszą częstotliwością. Publiczny transport jest częsty włączając w to noce, weekendy oraz święta. Jednak poza godzinami szczytu pojawiają się luki w rozkładach jazdy autobusów MZK. 3. Wszystkie tereny miejskie i usługi są dostępne publicznym transportem, trasy i pojazdy są dobrze oznaczone i mają dobre połączenia. a. Czy w obrębie mojej dzielnicy/osiedla mogę dogodnie dojechać transportem publicznym do ważnych punktów użyteczności publicznej (np. biblioteka, placówka urzędu gminy/miasta)? b. Czy z mojej dzielnicy/osiedla mogę dojechać transportem publicznym do centrum miasta?, x tak, bezpośrednio tak, z przesiadką nie ma dojazdu c. Czy z mojej dzielnicy/osiedla mogę dojechać transportem publicznym do innych dzielnic miasta, w tym dokonując przesiadek? tak, bezpośrednio x tak, z przesiadką nie ma dojazdu 8
d. Gdzie nie możesz dojechać ze swojego miejsca zamieszkania lub na jakie trudności natrafiasz? Jak można je rozwiązać? Bezpośrednia komunikacja z ulicy Wojska Polskiego i okolic do szpitala miejskiego jest bardzo rzadka. Nie z każdego osiedla można również dojechać bezpośrednio do cmentarza, ale jest to możliwe z przesiadką. Zauważono również, że dużo autobusów dojeżdża na PKP, choć nie ma osób korzystających z tych przystanków, w zamian autobusy mogłyby jechać dalej-na Zabobrze. 4. Pojazdy są czyste, dobrze utrzymane, łatwo dostępne, nie są przepełnione, mają miejsca dla niepełnosprawnych (uprzywilejowanych). a. Czy pojazdy transportu publicznego są czyste i dobrze utrzymane (np. działa klimatyzacja, oświetlenie)? tak x raczej tak raczej nie nie b. Czy połączenia obsługiwane są przez pojazdy niskopodłogowe? tak raczej tak x raczej nie nie c. Czy w pojazdach są oznakowane miejsca dla osób niepełnosprawnych i/lub uprzywilejowanych? tak raczej tak x raczej nie nie d. Czy w pojazdach przyciski do zatrzymywania są na odpowiedniej wysokości? W miesiącach zimowych gdy działa klimatyzacja, a autobus jest przepełniony, zdarzają się omdlenia, kierowcy powinni zwracać uwagę na ilość osób w autobusie i odpowiednio dostosować klimatyzację. Według grupy wolontariuszy przygotowującej monitoring bardzo często po mieście jeżdżą autobusy wysokopodłogowe, dużo seniorów ma problem z wejściem do nich. Najtrudniejsze są sytuacje, gdy do takiego autobusu trzeba wejść prosto z ulicy - taki przystanek jest np. na ul. Bankowej (w kierunku Piechowic, Tesco). Zdarza się również, że kierowcy nie parkują blisko krawężników na przystankach, co również utrudnia wejście. Oznaczenia miejsc dla osób niepełnosprawnych i/lub uprzywilejowanych nie są wyraźnie oznaczone. 9
Schody utrudniające seniorom wejście i korzystanie z autobusów miejskich. 5. Dostępny jest specjalistyczny transport dla niepełnosprawnych seniorów. a. Czy urząd miasta/gminy oferuje bezpłatny transport dla niepełnosprawnych seniorów? x tak nie b. Czy urząd miasta/gminy oferuje płatny transport dla niepełnosprawnych seniorów? x tak nie c. Czy z takiego transportu mogą korzystać także inni seniorzy? tak x nie Urząd Miasta oferuje bezpłatny oraz płatny transport dla niepełnosprawnych seniorów. Z tego transportu nie mogą jednak korzystać inni seniorzy. Bezpłatny transport jest skierowany do osób z ważnym orzeczeniem komisji lekarskiej ds. inwalidztwa oraz osoby niepełnosprawne z tytułu 10
narządu wzroku w stopniu umiarkowanym. Płatny transport dla niepełnosprawnych seniorów, jednak z ulgą lokalną, obowiązuje osoby o orzeczonym stopniu niepełnosprawności, którym nie przysługują inne ulgi. 6. Przystanki i stacje są wygodnie usytuowane, dostępne, bezpiecznie, czyste, dobrze oświetlone i dobrze oznaczone, z odpowiednimi, osłoniętymi miejscami do siedzenia. a. Czy przystanki są ulokowane w miejscach dostępnych dla seniorów i pozbawione barier architektonicznych? tak x raczej tak raczej nie nie b. Czy przystanki są czyste (np. bez graffiti) i dobrze oświetlone w nocy? c. Czy w większości przystanki/stacje mają miejsca do siedzenia z oparciami i siedziskami na odpowiedniej wysokości? Wiele przystanków jest wygodnie usytuowanych, nowe przystanki są bezpieczne, czyste, dobrze oświetlone z osłoniętymi miejscami do siedzenia. Znajdują się raczej w miejscach dostępnych dla seniorów i są pozbawione barier architektonicznych. Jednak należy zwrócić uwagę na sytuacje, kiedy reklamy w wiacie przystankowej znajdują się po złej stronie i zasłaniają widok na ulicę, skąd ma nadjechać autobus. Kierowca również nie widzi osoby oczekującej i zdarza się, że nie zatrzymuje się na przystanku. Takie wiaty znajdują się na ul. Ogińskiego przy szpitalu (osoba, która siedzi nie widzi jadącego autobusu), ul. Wojska Polskiego, ul. Wolności. 11
Wiaty przystankowe, na których reklamy zasłaniają widok nadjeżdżającego autobusu Większość nowych przystanków wyposażonych jest w miejsca do siedzenia z oparciami i siedziskami na odpowiedniej wysokości. Jednak w mieście można znaleźć wiele nieosłoniętych i nieoświetlonych przystanków: przy ul. Świętojańskiej (dot. przystanków w obu kierunkach), na Osiedlu Robotniczym (w kierunku Zabobrza, tu wsiada dużo seniorów), kilka na ulicy Sudeckiej oraz na ul. Ogińskiego. Przystanki ul. Drzymały i Flisaków 12
Przystanki ul. Sudecka 7. Zapewniona jest pełna i dostępna informacja o trasach, rozkładzie jazdy i usługach specjalnych. a. Czy przystanki są oznakowane w sposób czytelny tzn. rozkład jazdy i nazwa przystanku oraz linie go obsługujące są pokazane w sposób przejrzysty (np. komunikat na odpowiedniej wysokości, użyta odpowiednia wielkość czcionki, zrozumiałe symbole)? tak raczej tak raczej nie x nie b. Czy w pojazdach komunikacji publicznej znajdują się na zewnątrz i wewnątrz numery pojazdu? c. Czy w pojazdach pokazywana jest w środku informacja o trasie przejazdu, kolejnych przystankach? tak x raczej tak raczej nie nie d. Czy w pojazdach informacje o trasie przejazdu są podawane w formie głosowej? tak raczej tak x raczej nie nie e. Czy rozkład jazdy i mapa przystanków jest dostępny poprzez stronę internetową lub aplikację na telefony komórkowe? x tak nie f. Czy jest dostępny rozkład i mapa przystanków poprzez stronę internetową, dostosowaną do potrzeb seniorów (np. dobre skontrastowanie treści, a powiększona strona nie gubi treści)? x tak nie Informacja o godzinach odjazdów i trasie autobusów na przystankach jest mało czytelna, rozkłady powinny być pisane większą czcionką i umieszczane nie za wysoko, aby mogły je przeczytać osoby o niskim wzroście. Największy problem sprawia seniorom rozkład jazdy na przystanku Flisaków/Świętojańska, gdzie trzeba wejść na ławkę, aby odczytać godziny odjazdu i dodatkowo została użyta bardzo mała czcionka. 13
8. Drogi są dobrze utrzymane, z zakrytymi kanałami ściekowymi i dobrze oświetlone. a. Czy drogi na terenie miasta/gminy są prawidłowo utrzymane (np. zakryte kanały ściekowe, wymalowane linie środkowe i boczne, wyraźnie oznaczone przejścia dla pieszych)? tak X raczej tak raczej nie nie b. Czy przejścia dla pieszych są oświetlone? tak X raczej tak raczej nie nie Oznaczenia poziome dróg są mało czytelne przez część roku. Dobrze utrzymane jest przejście dla pieszych przy ul. W. Pola oraz przy ul. Ogińskiego naprzeciwko szpitala. Źle utrzymane, bo niedoświetlone przejścia dla pieszych przy ul. Ogińskiego od skrzyżowania z ul. Wiejską do skrzyżowania z ul. Moniuszki. Nie ma linii bocznych na jezdniach. Drogi są raczej prawidłowo utrzymane i oświetlone, chociaż zdarza się, że oznaczenia poziome dróg są mało czytelne przez część roku. Dwa często uczęszczane przejścia dla pieszych na ul. Ogińskiego, w tym jedno do przystanku MZK, nie są oświetlone. Przestrzeń publiczna i budynki 1. Miejsca publiczne są czyste i przyjemne. Czy spacerując główną ulicą/placem miasta/gminy ma się wrażenie czystości i porządku? Z kim rozmawiano? tak raczej tak X raczej nie nie Miejski Zarząd Dróg i Mostów ocenił p.1 jako raczej tak, zaznaczając, iż kultura mieszkańców jest niedostateczna. Cześć wolontariuszy ma wrażenie niestaranności w sprzątaniu w ścisłym Centrum, natomiast według oceny pozostałych członków grupy monitorującej centrum jest zadbane. Natomiast zauważa się brak porządku na ulicach poza starym miastem, np. ul. Baczyńskiego i ul. Mickiewicza. Chodniki ulic Zabobrza (np. przy ul. Elsnera, ul. Noskowskiego) oceniono jako nieprzyjazne pieszym, nie tylko seniorom. 2. Jest odpowiednio dużo przestrzeni zielonych i miejsc do siedzenia na powietrzu, są dobrze utrzymane i bezpieczne. a. Czy w zasięgu 15-minutowego spaceru znajduje się przestrzeń zielona (np. park, skwer, las, łąka)? tak raczej tak X raczej nie nie b. Czy miejsca do siedzenia są rozmieszczone w odległościach umożliwiających regularny odpoczynek? tak raczej tak X raczej nie nie 14
c. Czy miejsca do siedzenia są wyposażone w oparcia a siedziska są na odpowiedniej wysokości? tak raczej tak X raczej nie nie Według części wolontariuszy z grupy monitorującej przestrzeń zielona raczej nie jest dostępna w zasięgu 15-minutowego spaceru. Choć spółdzielnie mieszkaniowe, w ramach swoich zadań, starają się zapewnić mieszkańcom miejsca odpoczynku. Jednak oceniając infrastrukturę całego miasta, ławki nie są rozmieszczone na tyle blisko, aby zapewniać regularny odpoczynek, np. na trasie ul. Kilińskiego do Różyckiego i dalej w kierunku szpitala na ul. Ogińskiego. Samo centrum oferuje odpowiednią ilość ławeczek blisko skwerów i klombów. Nie wszystkie ławki są odpowiednio wysokie i posiadają oparcia. Obszary zielone (lasy, łąki) znajdujące się poza miastem, są łatwo osiągalne, ale dla osób sprawnych ruchowo. Centrum oraz Zabobrze pozbawione są miejsc wypoczynkowych dużych obszarowo typu parki (wyjątkiem jest Park Wzgórze Kościuszki), dostępnych seniorom, osobom niepełnosprawnym ruchowo i osobom opiekującym się małymi dziećmi. Oprócz siłowni zewnętrznych połączonych z placem zabaw (Wzgórze Kościuszki, Zabobrze II i III), nie ma innych miejsc służących rekreacji i wypoczynkowi skierowanych do grupy seniorów, dla których korzystanie z takich urządzeń jest nieosiągalne z racji różnych dysfunkcji ruchowych. Szczególnie należy zwrócić uwagę na brak infrastruktury wokół szpitala przy ul. Ogińskiego. Widok ten określono jako emocjonalną pustynię dla oka pacjenta oraz odwiedzającego chorego. Odwiedzający i pacjenci nie mają możliwości wyjścia z budynku i spacerów, ponieważ teren zielony wymaga uporządkowania i przystosowania. Zamiast parku przy szpitalu miasto rozpoczęło budowę nowego budynku. Niezagospodarowany teren przy szpitalu. 15
3. Czy przy ulicach na terenie miasta/gminy znajdują się chodniki? tak X raczej tak raczej nie nie 4. Chodniki są dobrze utrzymane (równe płyty chodnikowe, wolne od przeszkód)? tak X raczej tak raczej nie nie Chodniki, które znajdują się na terenie miasta, raczej są dobrze utrzymane. Jednak w centrum przy Teatrze płyty chodnikowe są uszkodzone, a ścisłe centrum wybrukowane jest kostką łupaną, po której chodzi się bardzo niestabilnie. Powinno się zlikwidować kostkę na głównej ulicy - 1 Maja. Chodnik i schody przy jeleniogórskim Teatrze. Brakuje chodnika po prawej stronie jezdni na Zabobrzu przy ul. Ogińskiego, na odcinku market Lidl do przystanku MZK i dalej w kierunku szpitala. Ul. Ogińskiego - Po przejściu przez pasy na lewo nie ma już chodnika. 16
Brak chodnika po prawej stronie do szpitala. Brak oświetlenia pasów-miejsce gdzie mieszkańcy przechodzą na przystanek autobusowy. Chodnik połączony ze ścieżką rowerową po drugiej stronie ulicy nie jest używany przez osoby, które wychodząc ze sklepu, kierują się w stronę bloków Zabobrza II, przystanku czy szpitala, ze względu na konieczność nadłożenia drogi. Nie można dostać się prawą stroną ulicy do przystanku usytuowanego po tej samej stronie. Teren nie oświetlony wieczorem Na tym odcinku seniorzy nie czują się bezpiecznie wieczorem, z powodu bliskości dużego terenu zielonego i krzewów rosnących przy chodniku, ponieważ teren nie jest oświetlony - lampy skierowane są wyłącznie na jezdnię. Dużą trudność sprawia również seniorom chodnik na ul. W. Kubsza, w kierunku Kościoła Łaski p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, który zbudowany jest z niewygodnych schodów. Uskoki bardzo utrudniają przemieszczanie się, również rowerzystom. 17
Ul. W. Kubsza- chodnik z progami oraz ścieżka, którą piesi (i rowerzyści) wolą wybrać, zamiast chodnika. Brakuje również chodnika od Dziennego Domu Pobytu na ul. Kilińskiego do centrum miasta. 18
5. Chodniki nie są śliskie, są wystarczająco szerokie dla wózków inwalidzkich i mają krawężniki na poziomie jezdni. a. Czy zimą chodniki są odśnieżane? tak X raczej tak raczej nie nie b. Czy w czasie deszczu nawierzchnia chodników jest śliska? tak raczej tak X raczej nie nie c. Czy przy przejściach dla pieszych krawężniki są posadowione na poziomie jezdni? tak X raczej tak raczej nie nie d. Czy chodniki w mieście/gminie są wystarczająco szerokich, aby mogły się po nich poruszać osoby na wózków inwalidzkich? tak X raczej tak raczej nie nie Szerokość chodników dotkliwie ograniczają parkujące na nich samochody. Więcej darmowych placów do parkowania mogłoby polepszyć sytuację. Największy problem dotyczy Zabobrza, kierowcy, nie mając gdzie zaparkować, ograniczają przestrzeń pieszym na wielu chodnikach. Z rozmowy z Panem Leszkiem Karbowskim prezesem Towarzystwa Walki z Kalectwem (rozmowa przeprowadzona przez p. Elżbietę Bielecką i Halinę Kapuścińską) otrzymano informację, że chodnik na ul. Ptasiej (znajduje się tu m.in. Wydział Obsługi Mieszkańców) jest zbyt wąski, aby mógł przejechać wózek inwalidzi ze względu na parkujące samochody. 6. Jest wystarczająco dużo przejść dla pieszych i są one bezpieczne dla niepełnosprawnych. Mają zabezpieczenia antypoślizgowe, wizualne i audio wskazówki informujące o czasie przekraczania pasów. a. Czy przejścia dla pieszych zlokalizowane są we właściwych miejscach? tak X raczej tak raczej nie nie b. Czy przejścia są wyposażone w wizualne i/lub dźwiękowe informacje dotyczące pozostałego czasu na przekroczenie? tak raczej tak raczej nie X nie c. Czy sygnalizacja świetlna na przejściach jest dostosowana do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych, tzn. czas przejścia ustawiony jest w sposób, umożliwiający przejście całej drogi przy prędkości nie większej niż 1,4 m/s (ok. 5 km/h)? tak raczej tak x raczej nie nie? d. Czy przejścia przy zejściu z chodnika są wyposażone w zabezpieczenia antypoślizgowe? 19
tak raczej tak X raczej nie nie Wg Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów (P. Ewa Bajurny 23 X 2015r.- rozmowa z p. Zbigniewem Kaczorem w Zarządzie Dróg i Mostów) poprawa zejść z chodnika jest zadaniem ciągłym, realizowanym przy remontach dróg i chodników. Nie wszystkie przejścia dla pieszych są wyposażone w wizualne lub dźwiękowe informacje dotyczące pozostałego czasu na przekroczenie. Bardzo krótki czas przejścia ustawiony jest na skrzyżowaniu ul. Wojska Polskiego z ul. Sudecką przy przystanku MZK Urząd Miasta, na ul. Ogińskiego obok skrzyżowania z ul. Różyckiego do ryneczku Flora oraz przy wiadukcie na skrzyżowaniu ulic Drzymały z Kilińskiego. Choć uzyskano informację od Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów, że światło zielone ustawione jest na 1,1m/s, a migające zielone na 1,4 m/s. 7. Drogi rowerowe są oddzielone od chodników i innych miejsc dla pieszych. a. Czy miasto/gmina posiada uchwalone standardy infrastruktury rowerowej (lub inny odpowiedni dokument), uwzględniający potrzeby seniorów (np. poruszanie się rowerami trzykołowymi, ograniczenia co do wzniesień dróg rowerowych, oświetlenia w nocy, utrzymania dróg w okresie zimowym)? tak X nie b. Czy ruchliwe drogi i ścieżki rowerowe są wydzielone z chodników i miejsc przeznaczonych dla pieszych? tak raczej tak X raczej nie nie Miasto przygotowuje projekt techniczny Przystosowanie ulic w mieście dla ruchu rowerowego. Wybrano wykonawcę. Zadanie zostało podjęte na podstawie potrzeb (rozmowa 23 X 2015 r., p. Ewa Bajurny). Na chwilę obecną miasto nie posiada ciągu rowerowego, nie można przejechać z Zabobrza do centrum miasta ponieważ drogi rowerowe zostały zbudowane tylko na kilku krótkich odcinkach i nie są ze sobą połączone. 8. Bezpieczeństwo na przestrzeniach otwartych zapewniają: dobre oświetlenie, patrole policyjne i straży miejskiej. a. Czy w moim odczuciu miasto/gmina jest bezpieczna? tak X raczej tak raczej nie nie 20
b. Czy chodniki, ulice i place są prawidłowe oświetlone? tak X raczej tak raczej nie nie c. Czy patrole policji i straży miejskiej są widoczne na ulicach i placach? tak X raczej tak raczej nie nie Powinno się wprowadzić więcej pieszych patroli straży miejskiej, aby częściej kontrolować miejsca, gdzie są bary, czy sklepy całodobowe sprzedające alkohol. Często nieprzyjemne sytuacje zdarzają się w centrum miasta (skrzyżowanie ul. Klonowica i 1 Maja), gdy jedyne dostępne ławki są zajmowane przez pijane osoby, które głośno się zachowują wychodząc z pobliskiego baru. Sklep na ul. Wojska Polskiego, to miejsce, gdzie wiele osób spożywa alkohol, w związku z czym występuje wiele niemiłych sytuacji. Jeśli nie ma możliwości zaprzestania sprzedaży alkoholu po 18.00, to powinny znajdować się w takich miejscach bezpłatne toalety. Proponuje się zobligować osoby posiadające koncesję na sprzedaż alkoholu do udostępniania lub umieszczania toalet przy sklepie. Natomiast straż miejska powinna pilnować, aby nie spożywano alkoholu na ulicach. Osoby kupujące alkohol w sklepie na ul. Wojska Polskiego śpią w okolicznych klatkach schodowych oraz pozostawiają po sobie nieczystości. 9. Punkty usługowe instytucji publicznych są usytuowane razem i są łatwo dostępne (bez barier). a. Czy miejskie punkty usługowe są pozbawione barier architektonicznych (np. są podjazdy, windy)? tak X raczej tak raczej nie nie Wiele budynków nie jest przystosowanych dla osób niepełnosprawnych, nie jest możliwe aby osoby jeżdżące na wózkach inwalidzkich mogły samodzielnie załatwić sprawy urzędowe. 21
KARTĘ NALEŻY POWIELIĆ DLA KAŻDEGO ANALIZOWANEGO OBIEKTU Osiedlowy Dom Kultury, ul. Komedy Trzcińskiego 12, Jelenia Góra (Ewa Bajurny, 23 X 2015 r.) Pytania pomocnicze - można wypełnić dla każdego analizowanego obiektu dla małych gmin - 2-3 obiekty; w dużej gminie - do 5 obiektów (np. urząd miasta, ośrodek pomocy społecznej, biblioteka, publiczny ośrodek zdrowia): - Czy są wyznaczone miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych? tak raczej tak raczej nie X nie - Czy zapewniony jest bezpośredni podjazd pod drzwi wejściowe lub windę? tak raczej tak raczej nie X nie - Czy drzwi wejściowe (tradycyjne, rozsuwane) są szersze od wózka? tak raczej tak raczej nie X nie - Czy w budynku jest antypoślizgowa podłoga? tak raczej tak raczej nie X nie - Czy w budynku jest dostępna toaleta? tak tak, dla osób niepełnosprawnych X nie - Czy przy i w budynku jest system pochylni i podjazdów lub windy, transportery, podnośniki, umożliwiający komfortowe poruszanie się osobom na wózkach lub o kulach? tak raczej tak raczej nie X nie - Czy w budynku wyrównany jest poziom progów i posadzek? tak raczej tak raczej nie X nie - Czy w budynku są wystarczająco szerokie trasy komunikacyjne (umożliwiające swobodne minięcie się dwóch osób na wózkach)? tak raczej tak raczej nie X nie - Jeśli są konieczne to czy w budynku prowadzone są prace adaptacyjne do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych? tak X nie - Czy przy schodach w budynku i na zewnątrz są zamocowane poręcze? tak X raczej tak raczej nie nie Komentarze i przykłady (pozytywne i negatywne): Budynek nie posiada miejsc wyznaczonych dla osób niepełnosprawnych, nie jest zapewniony bezpośredni podjazd pod drzwi wejściowe, brak windy. Drzwi wejściowe, otwierane tradycyjnie, nie są szersze od wózka. W budynku nie ma antypoślizgowej podłogi. Toalety nie są przystosowane 22
dla osób niepełnosprawnych. Osoby na wózkach nie wjadą do budynku, a poruszające się o kulach mają problemem z wejściem do budynku. Nie jest wyrównany poziom progów i posadzek, pomieszczenie, gdzie spotyka się klub seniora, ma nierówną podłogę z progami. Korytarze nie są odpowiednio szerokie, ale są zamocowane poręcze. Obiekt i jego oferta kulturalna jest dostępna tylko dla osób sprawnych ruchowo. W rozmowie 9 grudnia 2015 r. Pani Sylwia Motyl Cinkowska - Dyrektor Osiedlowego Domu Kultury dodała, iż niepełnosprawni na wózkach inwalidzkich korzystają z usług ODK - jeśli zostaną wniesieni, drzwi są na tyle szerokie tak aby przenieść jeden wózek inwalidzki. KARTĘ NALEŻY POWIELIĆ DLA KAŻDEGO ANALIZOWANEGO OBIEKTU Urząd Miasta na Placu Ratuszowym (Wanda Kasprowicz, 4 XI 2015 r.) Pytania pomocnicze - można wypełnić dla każdego analizowanego obiektu dla małych gmin - 2-3 obiekty; w dużej gminie - do 5 obiektów (np. urząd miasta, ośrodek pomocy społecznej, biblioteka, publiczny ośrodek zdrowia): - Czy są wyznaczone miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych? - Czy zapewniony jest bezpośredni podjazd pod drzwi wejściowe lub windę? Brak windy, ponieważ budynek jest zabytkowy. - Czy drzwi wejściowe (tradycyjne, rozsuwane) są szersze od wózka? Drzwi są tradycyjne - Czy w budynku jest antypoślizgowa podłoga? tak x raczej tak raczej nie nie - Czy w budynku jest dostępna toaleta? x tak x tak, dla osób niepełnosprawnych nie - Czy przy i w budynku jest system pochylni i podjazdów lub windy, transportery, podnośniki, umożliwiający komfortowe poruszanie się osobom na wózkach lub o kulach? Tak jest, ale na parterze. 23
- Czy w budynku wyrównany jest poziom progów i posadzek? - Czy w budynku są wystarczająco szerokie trasy komunikacyjne (umożliwiające swobodne minięcie się dwóch osób na wózkach)? tak x raczej tak raczej nie nie Ale na parterze - Jeśli są konieczne to czy w budynku prowadzone są prace adaptacyjne do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych? tak x nie - Czy przy schodach w budynku i na zewnątrz są zamocowane poręcze? Komentarze i przykłady (pozytywne i negatywne): Toaleta w obiekcie jest płatna 1 zł, wynika to z konieczności kontrolowania osób korzystających, ponieważ zdarzały się dewastacje. Osoby niepełnosprawne mogą zostać przyjęte na parterze, a w sytuacjach skrajnie trudnych w ich miejscu zamieszkania (05 X 2015r, Wanda Kasprowicz, rozmowa w Wydziale Dialogu i Spraw Społecznych). KARTĘ NALEŻY POWIELIĆ DLA KAŻDEGO ANALIZOWANEGO OBIEKTU Wojewódzkie Centrum Szpitalne Kotliny Jeleniogórskiej, ul. Ogińskiego 6, Jelenia Góra (Stanisław Sokołowski, 27 X 2015 r.) Pytania pomocnicze - można wypełnić dla każdego analizowanego obiektu dla małych gmin - 2-3 obiekty; w dużej gminie - do 5 obiektów (np. urząd miasta, ośrodek pomocy społecznej, biblioteka, publiczny ośrodek zdrowia): - Czy są wyznaczone miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych? - Czy zapewniony jest bezpośredni podjazd pod drzwi wejściowe lub windę? 24
- Czy drzwi wejściowe (tradycyjne, rozsuwane) są szersze od wózka? - Czy w budynku jest antypoślizgowa podłoga? tak raczej tak x raczej nie nie - Czy w budynku jest dostępna toaleta? x tak tak, dla osób niepełnosprawnych nie - Czy przy i w budynku jest system pochylni i podjazdów lub windy, transportery, podnośniki, umożliwiający komfortowe poruszanie się osobom na wózkach lub o kulach? Są windy. - Czy w budynku wyrównany jest poziom progów i posadzek? - Czy w budynku są wystarczająco szerokie trasy komunikacyjne (umożliwiające swobodne minięcie się dwóch osób na wózkach)? - Jeśli są konieczne to czy w budynku prowadzone są prace adaptacyjne do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych? x tak nie - Czy przy schodach w budynku i na zewnątrz są zamocowane poręcze? Komentarze i przykłady (pozytywne i negatywne): Brak wyraźnej informacji dla kierowców przywożących osoby chore, potrzebujące pomocy medycznej, o bezpłatnym postoju w zakresie 15 minut. Grupa monitorująca sugeruje wydłużenie tego czasu do 30 minut, po to, aby można było odprowadzić osobę chorą z samochodu do odpowiedniego oddziału w szpitalu. 15 minut to zbyt krótki czas. Sugeruje się również zwracanie uwagi osobom palącym, że istnieje zakaz palenia papierosów na całym obszarze szpitala. Dym papierosowy jest wyczuwalny w środku budynku. Brakuje miejsc siedzących dla osób oczekujących na pomoc medyczną. Sugeruje się rejestrowanie pacjentów na konkretną godzinę, aby uniknąć kolejek. 25
KARTĘ NALEŻY POWIELIĆ DLA KAŻDEGO ANALIZOWANEGO OBIEKTU MOPS, al. Jana Pawła II nr 7, 58-506 Jelenia Góra (Wiktoria Pawlak, 27 X 2015 r.) Pytania pomocnicze - można wypełnić dla każdego analizowanego obiektu dla małych gmin - 2-3 obiekty; w dużej gminie - do 5 obiektów (np. urząd miasta, ośrodek pomocy społecznej, biblioteka, publiczny ośrodek zdrowia): - Czy są wyznaczone miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych? - Czy zapewniony jest bezpośredni podjazd pod drzwi wejściowe lub windę? - Czy drzwi wejściowe (tradycyjne, rozsuwane) są szersze od wózka? - Czy w budynku jest antypoślizgowa podłoga? tak raczej tak x raczej nie nie - Czy w budynku jest dostępna toaleta? tak x tak, dla osób niepełnosprawnych nie - Czy przy i w budynku jest system pochylni i podjazdów lub windy, transportery, podnośniki, umożliwiający komfortowe poruszanie się osobom na wózkach lub o kulach? - Czy w budynku wyrównany jest poziom progów i posadzek? - Czy w budynku są wystarczająco szerokie trasy komunikacyjne (umożliwiające swobodne minięcie się dwóch osób na wózkach)? tak x raczej tak raczej nie nie - Jeśli są konieczne to czy w budynku prowadzone są prace adaptacyjne do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych? x tak nie - Czy przy schodach w budynku i na zewnątrz są zamocowane poręcze? Komentarze i przykłady (pozytywne i negatywne): 26
Toalety na parterze oznaczone bardzo wyraźnie, ale już na piętrach nieczytelnie. Sugeruje się ujednolicić oznakowanie na każdym piętrze, tak jak zostało to zrobione na parterze. Dobrym przykładem wartym naśladowania w innych budynkach publicznych, jest wykorzystanie dużej korkowej tablicy, na której każdy może powiesić ważne informacje. Oznaczenie toalet duże, wyraźne. Oznaczenie niewidoczne dla seniora oraz przykład na brak informacji o tym, gdzie jest inna ogólnodostępna toaleta. 27
Duża tablica dla seniorów- przykład dobrze funkcjonującego miejsca, gdzie można umieścić ważne informacje również dla tych seniorów, którzy nie korzystają z Internetu. KARTĘ NALEŻY POWIELIĆ DLA KAŻDEGO ANALIZOWANEGO OBIEKTU Książnica Karkonoska, u. Bankowa 27, Jelenia Góra (Izabela Zdulska, 15 XI 2015 r.) Pytania pomocnicze - można wypełnić dla każdego analizowanego obiektu dla małych gmin - 2-3 obiekty; w dużej gminie - do 5 obiektów (np. urząd miasta, ośrodek pomocy społecznej, biblioteka, publiczny ośrodek zdrowia): - Czy są wyznaczone miejsca parkingowe dla osób niepełnosprawnych? tak raczej tak raczej nie x nie Są tylko wyznaczone ogólnodostępne dwa miejsca dla osób niepełnosprawnych - Czy zapewniony jest bezpośredni podjazd pod drzwi wejściowe lub windę? - Czy drzwi wejściowe (tradycyjne, rozsuwane) są szersze od wózka? Drzwi wejściowe są tradycyjne. - Czy w budynku jest antypoślizgowa podłoga? - Czy w budynku jest dostępna toaleta? tak x tak, dla osób niepełnosprawnych nie Toalety są na każdym piętrze. 28
- Czy przy i w budynku jest system pochylni i podjazdów lub windy, transportery, podnośniki, umożliwiający komfortowe poruszanie się osobom na wózkach lub o kulach? Są pochylnie i winda. - Czy w budynku wyrównany jest poziom progów i posadzek? - Czy w budynku są wystarczająco szerokie trasy komunikacyjne (umożliwiające swobodne minięcie się dwóch osób na wózkach)? - Jeśli są konieczne to czy w budynku prowadzone są prace adaptacyjne do potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych? tak nie Budynek jest po kapitalnym remoncie, nie wymaga nowych adaptacji. - Czy przy schodach w budynku i na zewnątrz są zamocowane poręcze? Komentarze i przykłady (pozytywne i negatywne): Budynek jest bardzo dobrze przystosowany. Wiele organizacji pozarządowych zrzeszających również osoby starsze korzysta z bezpłatnie udostępnianych sal. Są również prowadzone bezpłatne szkolenia komputerowe dla seniorów. 10. Budynki użyteczności publicznej (np. biblioteka, ośrodek pomocy społecznej, szkoła, publiczna placówka zdrowia) są dobrze oznaczone na zewnątrz i wewnątrz, mają wystarczającą liczbę miejsc do siedzenia i toalet, łatwo dostępnych wind, ramp, poręczy, schodów i antypoślizgowych podłóg oraz parkingów. a. Czy miejskie budynki są prawidłowo oznaczone, tzn. wyraźne, duże litery i czytelne symbole? tak X raczej tak raczej nie nie b. Czy w budynkach użyteczności publicznej są miejsca do siedzenia z oparciami a siedziska są na odpowiedniej wysokości? tak X raczej tak raczej nie nie c. Czy w budynkach użyteczności publicznej wszystkie piętra są dostępne dla seniorów (np. windy, rampy)? Budynek Wydziału Obsługi Mieszkańców na ul. Ptasiej jest niedostępny dla osób jeżdżących na wózkach inwalidzkich - na wejściu znajdują się dwa progi, które są zbyt dużą zaporą, aby osoba 29
niepełnosprawna mogła samodzielnie wjechać na wózku inwalidzkim. Drzwi są również zbyt wąskie (informacja uzyskana przez Panie E. Bielecką i H. Kapuścińską od Pana Leszka Karbowskiego - prezesa Towarzystwa Walki z Kalectwem). Urzędnicy mogą dojechać do domu w sprawie służbowej tylko do osób obłożnie chorych. Inne budynki również nie są dostosowane (informacja otrzymana od Pana Leszka Karbowskiego): Poczta Główna przy ul. Pocztowej 9/10 nie ma podjazdu dla osób niepełnosprawnych, a na specjalny przycisk nikt nie zareagował, w sądzie na ul. Wojska Polskiego 56 znajdują się, utrudniające wejście, schody i kolejno na Komendzie Miejskiej ul. Armii Krajowej 5, w Teatrze nie ma podjazdów, wind, ani osób, które mogłyby zejść i ewentualnie pomóc osobie niepełnosprawnej dostać się do środka. Aby taka osoba mogła uczestniczyć w przedstawieniu teatralnym musi zadzwonić wcześniej, ponieważ konieczne jest każdorazowe wyznaczenie dla niej odpowiedniego miejsca. Sytuacje takie są krępujące dla osób niepełnosprawnych. Nowo wybudowane kino Helios również nie ma odpowiednich usprawnień, osoby niepełnosprawne, tak jak w przypadku Teatru również muszą być wnoszone na rękach, aby uczestniczyć w seansie filmowym. Sugeruje się każdorazowo dopilnowywać, przy wydawaniu pozwoleń na inwestycje miejskie, odpowiednich podjazdów i wind uwzgledniających potrzeby osób niepełnosprawnych. tak raczej tak x raczej nie nie d. Czy w sąsiedztwie miejskich budynków użyteczności publicznej są parkingi, dostosowane do osób starszych (np. wymalowane większe miejsca postojowe)? tak raczej tak raczej nie x nie 30
Nie spotkano się z miejscami parkingowymi przeznaczonymi typowo dla seniorów. 11. Jest wystarczająco dużo toalet w miejscach publicznych. Są one czyste i łatwo dostępne. a. Ile w mieście/gminie jest publicznych toalet i gdzie są one zlokalizowane (np. przy parkach, terenach zielonych)? W mieście jest 8 toalet miejskich ( m.in. pod arkadami w Rynku, koło Kościoła Garnizonowego na ul. 1Maja, w Urzędzie Miasta, w Cieplicach przy parkingu). b. W jakich godzinach działają publiczne toalety? W urzędach w godz. pracy, w innych lokalizacjach 8.00-20.00 c. Czy toalety są płatne? d. Czy dostęp do toalet pozbawiony jest barier architektonicznych (np. mają rampy)? e. Czy toalety dostosowane są do potrzeb osób niepełnosprawnych (np. poręcze, urządzenia sanitarne na odpowiedniej wysokości)? tak x raczej tak raczej nie nie f. Czy toalety są czyste? Powinno powstać więcej toalet publicznych lub też należałoby poprawić oznaczenia kierujące do tych miejsc. Trudno jest osobom starszym zorientować się, gdzie mogą bezpłatnie skorzystać z toalety, często nie zdają sobie sprawy, że w danym budynku jest to możliwe. Parafie powinny również zadbać o postawienie toi toi dla osób przychodzących na mszę. Dużym problemem jest mała ilość toalet na cmentarzach i słabe ich oznaczenie. Warunki mieszkaniowe (rozmowa przeprowadzona 23 X 2015r przez p. Ewę Bajurny z p. Zofią Janochą -Naczelnikiem Wydziału Gospodarki Mieszkaniowej U. M. w J. Górze) 1. Mieszkania są tanie i dostępne, ulokowane na bezpiecznych obszarach, w pobliżu usług i innych mieszkańców. (Dane można uzyskać w wydziale gospodarki komunalnej) a. Czy miasto prowadzi aktywną politykę mieszkaniową wspierającą zamiany mieszkań przez seniorów, tak by były dostosowane do ich potrzeb (np. odpowiednia wysokość czynszów, mieszkania pozbawione barier architektonicznych)? (Z kim rozmawiano i kiedy?) tak X nie 31
b. Czy budynki pozostające w administracji urzędu miasta/gminy są dostępne dla osób starszych (np. mają rampy, windy)? tak raczej tak X raczej nie nie Senior nie jest podmiotem dokumentów Miasta, takich jak: - Uchwała Nr 573.LXI.2014 Rady Miejskiej Jeleniej Góry z dnia 10 listopada 2014 r. w sprawie wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Miasta Jelenia Góra na lata 2014-2019. ( Dz. Urz. Woj. Dolnośl. Z 19.11.2014r., poz. 4912), z późn. zmianami. - Uchwała Nr 421/LI/2009 Rady Miejskiej Jeleniej Góry z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Miasta Jelenia Góra. - Zarządzenie Nr 0050.138.2015.VII Prezydenta Miasta Jeleniej Góry z dnia 20 kwietnia 2015 r. Komunikacja i informacja (trzeba sprawdzić w urzędzie) (9 X 2015 r. Halina Wojtowicz-Moszyńska) 1. Podstawowy system informacji dociera do mieszkańców we wszystkich grupach wiekowych. a. Czy wszystkie strony internetowe prowadzone przez urząd gminy/miasta i podległe im instytucje są dostosowane do potrzeb seniorów np. dobrze skontrastowane i możliwe jest ich powiększenie bez utraty czytelności? x tak nie Strony internetowe miasta i instytucji im podległych posiadają kontrast w standardowej wielkości. Nie mają jednak automatycznego powiększania czcionki, jedynie jest to dostępne poprzez odpowiednia kombinację klawiszy w danym sprzęcie komputerowym. 2. Zapewnione jest regularne i szerokie rozpowszechnianie informacji. a. Czy w większości działań urząd miasta/gminy wykorzystuje dla informowania kanały dostępne dla seniorów, w tym zwłaszcza radio, prasę i telewizję lokalną? tak raczej tak x raczej nie nie Nie znaleziono specjalnych kanałów informatycznych dostępnych dla seniorów. Od kilku lat Stowarzyszenie Zespół Aktywności w Sobieszowie postuluje o tablicę ogłoszeń, na której będą zamieszczane ważne informacje dla mieszkańców, w tym seniorów. 3. Promowana jest ustna komunikacja dostępna dla starszych ludzi. 32
a. Czy w urzędzie i/lub instytucjach podległych istnieją infolinie udzielające informacji o świadczonych usługach? tak x nie b. Czy istnieje zintegrowana informacja telefoniczna (infolinia) o świadczonych usługach publicznych? tak x nie Na oficjalnej stronie internetowej miasta jest zakładka: DLA MIESZKAŃCA, samorządowe, Rekrutacja do szkół, staże a w niej dalsze zakładki Spotkaj się z Prezydentem, Wiadomości przewodnik po urzędzie, biuro rzeczy znalezionych, i praktyki, Terminarz ślubów, rozkład pracy aptek, pudełko życia, Jeleniogórska karta dużej rodziny, promocja zdrowia, Rzecznik ochrony konsumenta, rachunki bankowe, opłaty, prawo, zarządzanie kryzysowe. SPRAWY SPOŁECZNE, a w niej dalsze zakładki: Profilaktyka uzależnień, Organizacje pozarządowe, Dla niepełnosprawnych. Na stronie miasta nie ma zakładki dedykowanej dla seniorów. W okienku szukaj na wpisanie hasło Senior, jest odpowiedź szukanej frazy nie znaleziono. 4. Informacja drukowana w tym oficjalne formularze, napisy w lokalnej TV, teksty na tablicach świetlnych ma duże litery, kluczowe rzeczy są wybite w jasnych nagłówkach i tłustym drukiem. Dostępny w holu Urzędu formularz ankiety ( w załączeniu - dołączymy do materiału) jest napisany dość dużą czcionką i jest czytelny. Formularze są jednak umieszczone bardzo wysoko (21 X 2015 r.) a. Czy wszystkie wydawane przez miasto/gminę i instytucje im podległe materiały są dostosowane do potrzeb osób starszych (np. odpowiednia wielkość czcionki, dobór kolorów)? tak x raczej tak raczej nie nie b. Czy wszystkie formularze wykorzystywane przez miasto/gminę i instytucje im podległe są dostosowane do potrzeb seniorów? tak x raczej tak raczej nie nie c. Czy załatwienie sprawy przez telefon w urzędzie miasta/gminy było możliwe dla seniora (tzn. zrozumiałe i jasne)? tak x raczej tak raczej nie nie To jest dość indywidualna sprawa, są pracownicy, którzy są dociekliwi, cierpliwi, mówią głośno i wyraźnie, ale zdarzają się również sytuacje mniej przyjemne dla seniorów. 33