Materiały miejscowe, alternatywne i recykling Prof. dr hab. inż. Dariusz Sybilski IBDiM Politechnika Lubelska 1
O czym będę mówił Możliwości stosowania destruktu asfaltowego w Polsce Bariery Eliminacja barier Podsumowanie 2
Możliwości stosowania destruktu asfaltowego w Polsce Bariery Eliminacja barier Podsumowanie 3
Polityka gospodarki odpadami UE Zapobieganie powstawaniu odpadów Minimalizacja ich ilości Odzyskiwanie Unieszkodliwianie Wykorzystanie odpadów Wykorzystanie do celów przemysłowych, energetycznych i budowlanych, jako surowców wtórnych bezpośrednio lub po przetworzeniu Wykorzystanie do celów nieprzemysłowych, przy kształtowaniu powierzchni ziemi, a także do nawożenia lub ulepszania gleby 4
5
Euro na śmietnik W 2010 r. zmniejszenie w Polsce ilości odpadów o 8%, zamiast o 25% 40% odpadów usuwanych nielegalnie Grzywna UE: 7 mln PLN Do 2013 r. zmniejszenie ilości odpadów powinno wynosid 50% Od 2013 r. stawka dzienna grzywny do UE będzie wynosiła 250 000 EUR 6
Nielegalne składowiska odpadów 7
Zagrożenia budowy i modernizacji dróg Niedostatek materiałów: kruszyw, asfaltu, cementu Spiętrzenie dostaw w koocu sezonu roboczego Logistyka i Transport Budowa i remonty dróg Niewydolnośd transportu kolejowego 8
Główne cele recyklingu Ochrona środowiska Zmniejszenie składowisk odpadów Zmniejszenie eksploatacji naturalnych surowców skalnych Zmniejszenie kosztów transportu materiałów (kruszywa, asfalt) Odciążenie sieci transportowych (kolejowych, drogowych) 9
Nawierzchnie asfaltowe - najskuteczniej recyklowany materiał (USA) Nawierzchnie asfaltowe 80,3 Stal 70 Gazety Nawierzchnie betonowe Szkło Aluminium Baterie Czasopisma Plastik 6,2 3,3 2,9 0,9 0,8 0,5 0,3 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 mln ton 10
Wzrost produkcji mma w Europie 360 Europa: produkcja MMA, mln ton 340 320 300 280 260 240 220 200 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 11
Produkcja mma i destruktu w Europie (dane EAPA 2008 r., Polska wg szacunku DS) Produkcja MMA i destruktu asfaltowego, mln ton Holandia Polska Włochy Destrukt MMA Francja Hiszpania Niemcy 0 10 20 30 40 50 60 12
Stosunek uzysku destruktu do produkcji mma w Europie (dane EAPA 2008 r., Polska wg szacunku DS) %D/MMA Holandia Polska Włochy Francja %D/MMA Hiszpania Niemcy 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 13
Zużycie destruktu asfaltowego do produkcji mma, % Holandia Polska Włochy Francja Hiszpania Niemcy 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 14
Możliwości stosowania destruktu asfaltowego w Polsce Bariery Eliminacja barier Podsumowanie 15
Bariery stosowania destruktu asfaltowego Wynik oceny recyklingu materiałów w budownictwie drogowym, KT WRA (PIARC/AIPCR) - bariery: legislacja prawna ekonomia niedostatek wiedzy zarządców dróg (inwestorów) Review of the Growth and Development of Recycling in Pavement Construction. PIARC TC 4.3, 2007 16
Legislacja UE Stosowanie materiałów w budownictwie w Unii Europejskiej reguluje Dyrektywa Produktów Budowlanych (Construction Products Directive CPD 89/106/EEC, 21.12.1988) Dotyczy ona jedynie aspektów technicznych, nie uwzględniając ochrony środowiska Nowa wersja tej dyrektywy, będąca w opracowaniu, będzie uwzględniała również aspekty środowiskowe 17
Legislacja UE Główny cele CPD - zapewnienie swobodnego przepływu materiałów budowlanych na terytorium UE Na jej podstawie opracowywane są normy materiałowe EN i aprobaty techniczne w krajach członkowskich Nie rozwiązuje to problemu recyklingu materiałów, a w tym także recyklingu nawierzchni asfaltowych Norma EN 13108-1 - beton asfaltowy - wskazuje na możliwośd zastosowania destruktu asfaltowego (EN 13108-8) we wszystkich warstwach nawierzchni drogowej 18
Możliwości stosowania destruktu asfaltowego w Polsce Bariery Eliminacja barier Podsumowanie 19
Eliminacja barier W wielu krajach obowiązują krajowe regulacje prawne, które umożliwiają zastosowanie w budownictwie drogowym materiałów alternatywnych i recykling nawierzchni asfaltowych Najbardziej zaawansowane są w tej dziedzinie Holandia, Niemcy, Szwecja, Dania, Japonia, USA 20
Eliminacja barier Koszt przygotowania materiału alternatywnego i zastąpienia nim materiału naturalnego często obciążony kosztami opracowania technologii przetworzenia materiału alternatywnego, budowy instalacji przetwórczej itp. Skutecznym rozwiązaniem jest aktywne działanie rządu: Wspomaganie firm wykonawczych (regulacje cenowe) Aktywna polityka środowiskowa, ograniczająca dostępnośd składowisk odpadów dla materiałów, które mogą byd poddane recyklingowi 21
Eliminacja barier: Niemcy Akt Zamkniętego Cyklu Materiału i Zarządzania Odpadami, 1996r. Podstawa odpowiedzialności producenta za cały cykl stosowania produkowanego materiału wraz z jego zagospodarowaniem po zużyciu Cykl kooczy się recyklingiem (wtórnym zastosowaniem) produktu lub składowaniem jego jako odpadu Wszelkie pozostałości generowane w trakcie cyklu użytkowania muszą byd także zagospodarowane w zamkniętym cyklu użycia produktu Na składowisko odpadów mogą byd przekazane jedynie produkty (substancje), które nie mogą byd odzyskane lub recyklowane metodami niezagrażającymi zdrowiu człowieka i środowisku 22
Eliminacja barier: Niemcy Od 1999 roku producenci zobowiązani są do przestawiania planów postępowania z materiałami odpadowymi w całym cyklu użytkowania Celem jest poszerzenie zakresu recyklingu materiałów w ramach firmy lub pomiędzy firmami Ustanowione w 1998 r. prawo zakłada recykling 90% materiałów w budownictwie drogowym Wykonawcom coraz trudniej uzyskad zgodę na składowanie materiałów odpadowych, a w tym przede wszystkim destruktu asfaltowego 23
Eliminacja barier: Holandia Polityka rządu wobec materiałów odpadowych ustanowiona w 1997 r. Zrównoważony rozwój gospodarczy - połączenie wzrostu ekonomicznego ze zmniejszeniem szkodliwego wpływu na środowisko naturalne Istotne zmiany w technologii produkcji, cenach, podatkach i polityce rządu z uwzględnieniem aspektów ekologicznych 24
Eliminacja barier: Holandia budownictwo drogowe Rząd zapewnia jasne i jednoznaczne normy materiałów recyklowanych, opracowane przez rządowe agencje naukowo-badawcze lub grupy robocze stowarzyszeo przemysłowych Producenci materiałów recyklowanych traktują je jako produkty, stosując certyfikowane programy kontroli jakości, aby mogły one konkurowad z materiałami naturalnymi Określona jest jasna polityka planowania i zastosowania, która pozwala producentom i wykonawcom przygotowad się do nowych warunków rynkowych Istnieją inicjatywy rządowe, np. podatki od składowania materiałów odpadowych, które mogą byd wtórnie stosowane lub od kruszyw naturalnych, które działają jako stymulatory recyklingu 25
Eliminacja barier: Francja Zastosowanie materiałów wtórnych w budowie dróg jest możliwe dwiema ścieżkami Zarządca drogi może określid zalecenia (specyfikacje) techniczne budowy drogi z dopuszczeniem stosowania materiałów recyklowanych Wykonawca może zgłosid ofertę kontraktową zawierającą użycie materiałów recyklowanych w miejsce materiałów tradycyjnych (naturalnych), jest to możliwe nawet, jeśli specyfikacja kontraktowa nie przewiduje takich materiałów 26
Eliminacja barier: podatki Skuteczne narzędzie wzrostu stosowania materiałów wtórnych i recyklingu nawierzchni drogowych, np. Dania, Szwecja Szwecja, 2000 r. podatki od składowania odpadów ok. 107 PLN/tonę wyraźny wzrost zainteresowania wykonawców recyklingiem materiałów podatek od materiału naturalnego wynosi ok. 2 PLN/tonę 27
Eliminacja barier Wdrożenie stosowania destruktu asfaltowego jest trudne ze względu na konserwatyzm środowiska zarządców dróg, inwestorów, projektantów Problemem jest trudnośd wprowadzenia zmian do specyfikacji kontraktowych, które nie dopuszczają rozwiązao alternatywnych Podobnie jest w wypadku innych innowacyjnych rozwiązao technologicznych i materiałowych Konieczne zmiany 28
Marnotrawstwo destruktu asfaltowego Pobocze utwardzonym Posypywanie dróg gruntowych 29
Pełnowartościowy materiał Destrukt jest materiałem składającym się z kruszywa i asfaltu uzyskanym z nawierzchni drogi Po segregacji i rozdrobnieniu staje się granulatem, który jest pełnowartościowym składnikiem mieszanki mineralno-asfaltowej stosowanej na nowych i remontowanych drogach Granulat zastępuje w znacznej części nowe materiały w mma kruszywo i asfalt Cena tony destruktu to nie śmieszne 4 zł, lecz 200 zł jak nowej mieszanki, bowiem np. w podbudowie może stanowid 30% pełnowartościowej mieszanki. 30
Możliwości stosowania destruktu asfaltowego w Polsce Bariery Eliminacja barier Podsumowanie 31
Podsumowanie Destrukt asfaltowy po przetworzeniu jest granulatem asfaltowym pełnowartościowym materiałem do mma Konieczne zmiany prawne Ograniczenie dostępu materiałów recyklowalnych do składowisk odpadów (podatki) Dopuszczenie rozwiązao alternatywnych w specyfikacjach technicznych, w tym Stosowanie granulatu asfaltowego do mma Recykling nawierzchni istniejących przy zapewnieniu spełnienia wymagao trwałości nawierzchni Promocja innowacyjnych rozwiązao technologicznych przetworzenia odpadów w pełnowartościowe materiały 32
Dziękuję za uwagę Konferencja, Ożarów Mazowiecki, 22 33