Wymagania i kryteria ocen z przedmiotu historia w klasie II gimnazjum Ocenę dopuszczającą wymagania nieco poniżej wymagań podstawowych, tj.: 1. Uczeń zna i rozumie różnice między życiem dziś a życiem w przeszłości. Posiada elementarną wiedzę dotyczącą omówionych w ciągu roku wydarzeń z dziejów Polski i Świata. Potrafi określić kolejność tych wydarzeń (co było najpierw, a co potem). Zna podstawowe pojęcia z zakresu omówionych treści. Ponadto, uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy, lecz posiada w nim istotne luki w zapisach lekcji i pracach domowych. 2. Podstawowe pojęcia wymagane na ocenę dopuszczającą: Słowianie, książę, Piastowie, monarchia patrymonialna, zjazd gnieźnieński, drużyna, ustawa sukcesyjna, senior, rozbicie dzielnicowe, sołtys, dziesięcina, lokacja, kolonizacja niemiecka, zakon krzyżacki, rocznik, kronika, Akademia Krakowska, unia personalna, polonizacja, monarchia elekcyjna, dynastia Jagiellonów, pańszczyzna, renesans (odrodzenie), humanizm, epoka nowożytna, Stary i Nowy Świat, reformacja, luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, kontrreformacja (reforma Kościoła), inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, car, absolutyzm, monarchia parlamentarna, barok, sejm walny, liberum veto, unia realna, pierwsza Rzeczpospolita, wolna elekcja, husaria, wielka smuta, potop szwedzki, wojna szarpana, wielki wezyr, czasy saskie. 3. Wykaz podstawowych zagadnień wymaganych na ocenę dopuszczającą: okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka I; daty: 966 r.; kim byli: Bolesław I Chrobry; przyczyny, przebieg i skutki misji biskupa Wojciecha do Prus; Bolesław Chrobry królem Polski; zmiany w wierzeniach i obyczajach mieszkańców Polski wczesnopiastowskiej po przyjęciu chrztu; kryzys państwa polskiego za panowania Mieszka II; główne przyczyny, zasady i skutki statutu Bolesława Krzywoustego; przyczyny upadku zasady senioratu; przyczyny i okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich; społeczeństwo Polski w czasach Mieszka I (stany społeczne Polski średniowiecznej); kim był: Władysław I Łokietek; ziemie zajęte przez Władysława Łokietka i pozostające poza granicami państwa polskiego; kim był: Kazimierz Wielki; odbudowa terytorialna państwa za panowania Kazimierza Wielkiego; kim byli: Jadwiga, Władysław Jagiełło; okoliczności koronacji Jadwigi na króla Polski; kim był: Ulrich von Jungingen; przebieg wielkiej wojny (1409 1411); kim byli: Władysław Warneńczyk, Kazimierz Jagiellończyk; okoliczności objęcia tronu polskiego przez Władysława Warneńczyka; cechy charakterystyczne gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej; kim byli: Jan Długosz, Wit Stwosz; znaczenie tolerancji dla utrzymania unii polsko-litewskiej; zainteresowania, postulaty i poglądy humanistów; wynalezienie druku i jego konsekwencje; daty: 1492 r.; Kim byli: Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan; wiedza i wyobrażenia Europejczyków o świecie w XV wieku; przyczyny wielkich odkryć geograficznych; przemiany gospodarcze XVI wieku; daty: 1517 r; kim byli: Marcin Luter, Jan Kalwin, Henryk VIII; przyczyny reformacji; główne działania kontrreformacyjne Kościoła; Kim był: Iwan IV Groźny; teoria trzech Rzymów; kim był: Ludwik XIV; rządy Ludwika XIV (dokonania władcy); król a parlament w Anglii w XVI w; okoliczności 1
Ocenę dostateczną wymagania podstawowe, oraz: wybuchu rewolucji angielskiej; cechy charakterystyczne baroku; daty: 1374 r.; organizacja, zasady działania i uprawnienia sejmu walnego; daty: 1525 r.; kim był: Zygmunt Stary; kim był: Zygmunt August; daty: 1569 r.; różnice pomiędzy unią personalną (unią w Krewie) a unią realną (unia w Lublinie); kim była: Bona; wkład Zygmunta Starego i królowej Bony w upowszechnienie renesansu w Polsce; daty: 1573 r.; kim był: Henryk Walezy; przebieg pierwszej wolnej elekcji (kandydaci uczestniczący w pierwszej wolnej elekcji); panowanie Henryka Walezego; kim byli: Zygmunt III Waza, Dymitr Samozwaniec; przyczyny wojny ze Szwecją w latach 1600 1605; przyczyny wojny z Moskwą; przyczyny wojny z Turcją w latach 1620 1621; kim byli: Władysław IV, Bohdan Chmielnicki, Jan Kazimierz; daty: 1648 r.; przyczyny Powstania Chmielnickiego; daty: 1655 r.; kim był: Stefan Czarniecki; przyczyny potopu szwedzkiego; kim był: Michał Korybut Wiśniowiecki; Sejm a liberum veto; kim byli: Jan Sobieski, Kar Mustafa; daty: 1672 r., 1683 r.; wojna polsko-turecka za panowania Jana III Sobieskiego; kim byli: August II Mocny, August III Sas; okoliczności zawarcia unii polsko-saskiej; rządy Augusta II Mocnego; rządy Augusta III Sasa. 1. Uczeń potrafi podzielić przeszłość na epoki. Umie je nazwać, zaznaczyć na osi czasu oraz podać cechy odróżniające jedną epokę od innych. Zaczyna rozumieć motywację ludzkich działań w przeszłości. Potrafi, na najbardziej podstawowym poziomie, wykorzystać różne rodzaje źródeł historycznych. Potrafi umiejscowić wydarzenia w przestrzeni (mapa). Zna wymagane przez program fakty historyczne i umie je powiązać w ciągu chronologicznym. Zdaje sobie sprawę z wpływu przeszłości na teraźniejszość. Ponadto, uczeń ma w zeszycie przedmiotowym zapisane treści z lekcji, wykonane ćwiczenia i prace domowe. 2. Ocenę dostateczną wymagania na ocenę dopuszczającą, przy jednoczesnym wykazaniu znajomości poniższych pojęć i treści: a) Pojęcia: ród, plemię, kultura archeologiczna, kultura łużycka, Praindoeuropejczycy, ludy bałtyckie, bulla, metropolia, diecezja, gród, podgrodzie, danina, namiestnik, powstanie ludowe, zasada senioratu, dzielnica senioralna, dzielnice dziedziczne, prawo niemieckie, prawo polskie, gospodarka towarowo-pieniężna, prawo składu, beneficjum, Marchia Brandenburska, starosta, wójt, statut, monarchia stanowa, poradlne, bojarstwo, kontrybucja, sobór, inkorporacja, autonomia, pospolite ruszenie, Prusy Królewskie, Prusy Zakonne, Związek Pruski, szlachta, sejmik, folwark, teoria heliocentryczna, mecenat, karawela, kompas, kolonie, handel trójkątny, plantacje, manufaktura, weksel, inflacja, popyt, odpust, protestanci, wojny religijne, noc św. Bartłomieja, pokój religijny, hugenoci, ekumenizm, Święte Oficjum, samowładztwo, opricznina, opricznicy, sobór, Kreml, edykt nantejski, racja stanu, merkantylizm, parlamentaryzm, Izba Lordów, Izba Gmin, purytanie, Armia Nowego Wzoru, lord protektor, racjonalizm, sejmik ziemski, senat, izba poselska, marszałek, demokracja szlachecka, zasada jedności, zasada jednomyślności, sekularyzacja, złoty wiek, wojsko kwarciane, arianie, arkady, urbanistyka, artykuły henrykowskie, pacta conventa, konfederacja, konfederacja warszawska, sejm elekcyjny, interrex, piechota wybraniecka, dymitriada, srebrny wiek, Kozacy, Zaporoże, rejestr kozacki, złota wolność szlachecka, rokosz, sarmatyzm, haracz, jasyr, sejm niemy, Collegium Nobilium. 2
b) Dodatkowe treści wymagane na ocenę dostateczną: znaczenie i następstwa przyjęcia chrztu przez Mieszka I; daty: 972 r.; cechy monarchii patrymonialnej na przykładzie państwa Mieszka I; daty: 997; 1000 r., 1025 r; kim był: św. Wojciech, Otton III; przebieg, znaczenie i następstwa zjazdu w Gnieźnie; organizacja państwa polskiego w czasach pierwszych Piastów; wygląd i znaczenie grodów i podgrodzi; kim byli: Mieszko II, Kazimierz I Odnowiciel, Bolesława II Śmiały; upadek państwa polskiego w XI w; panowanie Kazimierza Odnowiciela; panowanie Bolesława Śmiałego; kim byli: Władysław I Herman, Zbigniew, Bolesław III Krzywousty; panowanie Władysława Hermana; przyczyny, przebieg i następstwa konfliktu Bolesław III Krzywoustego i Zbigniewa; dzielnice utworzone na mocy ustawy sukcesyjnej i ich władcy; kim był: Władysław II Wygnaniec; daty: 1241 r.; państwo Henryków śląskich; przebieg kolonizacja niemiecka; kim był: Konrad I Mazowiecki; rozwój terytorialny państwa krzyżackiego; kim byli: Gall Anonim, Wincenty Kadłubek; cechy charakterystyczne stylu romańskiego i gotyckiego; wpływ Kościoła na edukacje Polski piastowskiej; pierwsze polskie kroniki; panowanie Wacława II i Wacława III; początki panowania Władysława Łokietka; okoliczności koronacji królewskiej Władysława Łokietka; stosunki polsko-krzyżackie w latach 1308 1332; kim był: Jan Luksemburczyk; zmiany terytorialne państwa polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego; okoliczności i powody utworzenia Akademii Krakowskiej; kim był: Ludwik Węgierski (Andegaweński); postanowienia przywileju koszyckiego i unii polsko-litewskiej; pod berłem Andegawenów unia polsko-węgierska; skutki zawarcia unii polskolitewskiej dla obu państw; kim byli: Witold, Paweł Włodkowic; okoliczności wybuchu wielkiej wojny z Zakonem Krzyżackim; postanowienia pierwszego pokoju toruńskiego; kim był Zbigniew Oleśnicki; druga unia z Węgrami; okoliczności wybuchu wojny trzynastoletniej; postanowienia drugiego pokoju toruńskiego; słabość mieszczan w XV wieku; rolę Gdańska w Polsce XV XVI wieku; nauka i dziejopisarstwo Polski u schyłku średniowiecza; zabytki architektury oraz sztuki gotyckiej w Polsce; daty: 1450 r.; główni twórcy europejskiego renesansu (Filipp Brunelleschi, Leonard da Vinci, Michał Anioł, Erazm z Rotterdamu, Mikołaj Kopernik, Jan Gutenberg) i ich dzieła; przebieg wielkich odkryć geograficznych; system nakładczy; handel i banki; daty:1572 r.; okoliczności i konsekwencje wystąpienie Marcina Lutra; przebieg reformacji w Anglii; daty: 1542 r., 1545 1563 r.; kim był: Ignacy Loyola; sobór trydencki i jego reformy; dzieje Rusi Kijowskiej; dzieje Wielkiego Księstwa Moskiewskiego od połowy XIII do końca XV wieku; rządy Iwana Groźnego; kim był: kardynał A. Richelieu; rządy Kardynała Richelieu; konsekwencje rozwoju absolutyzmu; kim byli: Elżbieta I Wielka, Jakub I Stuart, Karol I Stuart, Oliver Cromwell, Wilhelm III Orański; początek rządów Karola I; wojna domowa w Anglii; przywrócenie monarchii w Anglii; teoria Kopernika a Kościół; początki baroku; daty: 1505 r.; sejmiki ziemskie; organizacja, zasady działania i uprawnienia senatu; konstytucja będąca podstawą demokracji szlacheckiej; kim był Albrecht Hohenzollern; przebieg i następstwa konfliktu polskokrzyżackiego za panowania Zygmunta I Starego; daty: 1572 r.; warunku unii lubelskiej co było wspólne, a co osobne dla obu państw?; kim byli: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Andrzej Frycz Modrzewski, Jan Zamoyski; zabytki architektury i sztuki renesansowej w Polsce; przedstawiciele literatury i publicystyki polskiej w XVI wieku; daty: 1576 3
Ocenę dobrą wymagania i kryteria przyjęte na ocenę dostateczną oraz: r., 1582 r.; kim był: Stefan Batory; przebieg bezkrólewia po śmierć Zygmunta Augusta; kim byli: Jan Karol Chodkiewicz, Stanisław Żółkiewski; przebieg i skutki wojny ze Szwecją w latach 1600 1605; przebieg i skutki wojny z Moskwą; przebieg i skutki wojny z Turcją w latach 1620 1621; daty: 1649 r., 1651 r., 1654 r., 1658 r.: przebieg Powstania Chmielnickiego; przyczyny wojny z Rosją w 1654 r.; kim był: Karol X Gustaw; daty: 1660 r.; przebieg potopu szwedzkiego; postanowienia pokoju w Oliwie; kim był: Jerzy Lubomirski; Rzeczypospolita magnacka; Rokosz Lubomirskiego; elekcja i panowanie Michała Korybuta Wiśniowieckiego; daty: 1673 r., 1674 r.; wojna polskoturecka za panowania Michała Korybuta Wiśnowieckiego; konsekwencje wiktorii wiedeńskiej ; kim był: Stanisław Leszczyński; przebieg wojny północnej (1700 1721); obrady sejmu niemego ; elekcja nowego króla po śmierci Augusta II Mocnego. 1. Uczeń umie krótko scharakteryzować każdą z poznanych epok. Potrafi ułożyć poznane wydarzenia w ciągu przyczynowo-skutowy. Rozumie oraz wstępnie interpretuje proste teksty źródłowe. Zna daty roczne przełomowych wydarzeń. Potrafi przedstawić wpływ poznanych wydarzeń na teraźniejszość. 2. Ocenę dobrą wymagania na ocenę dostateczną, przy jednoczesnym wykazaniu znajomości poniższych treści: ziemie między Odrą a Bugiem przed powstaniem państwa polskiego; pochodzenie Słowian; granice państwa polskiego w czasach Mieszka I; daty: 1004 1018 r., 1018 r.; kim był Henryk II; znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej; przyczyny, przebieg i skutki wojen z Niemcami; przyczyny, przebieg i skutki wyprawy na Kijów; struktura i zadania ludności państwa wczesnopiastowskiego; życie mieszkańców Polski za czasów pierwszych Piastów; daty: 1025 r., 1031 r., 1039 r., 1076 r.; kim byli: Bezprym, Brzetysław, biskup Stanisław; przyczyny i konsekwencje konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem; relacje kronikarzy Galla Anonima i Wincentego Kadłubka i różnice w sporządzonych przez nich opisach konfliktu między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem; daty: 1079 r., 1102 r., 1109 r., 1113 1123 r., 1138 r.; kim byli: Sieciech, Henryk V; podbój Pomorza przez Bolesława III Krzywoustego; następstwa wprowadzenia statutu Bolesława Krzywoustego; kim byli: Henryk I Brodaty, Henryk II Pobożny; najazd Mongołów w XIII w.; daty: 1157 r., 1228 r., 1230 r., 1237 r., 1283 r.; kim był: Albrecht Niedźwiedź; okoliczności powstania i rozwój terytorialny Marchii Brandenburskiej; przemiany społeczne XI XII w. zachodzące w Polsce średniowiecznej; kultura pogańska Słowian zamieszkujących ziemie Polski piastowskiej; styl romański i gotycki w Polsce; obyczajowość mieszkańców Polski za czasów pierwszych Piastów; daty: 1295 r., 1300 r., 1308 r., 1320 r., 1331 r., 1332 r.; kim byli: Przemysł II, Wacław II, Wacław III; panowanie Przemysła II; wojna z Krzyżakami za panowania Władysława Łokietka; daty: 1333 1370, 1339 r., 1343 r.,1364 r.; układ Kazimierza Wielkiego z królem Czech Janem Luksemburczykiem; pokój wieczysty w Kaliszu; działalność administracyjna i lokacyjna Kazimierza Wielkiego; zjazd monarchów w Krakowie w 1364 roku; daty: 1370 r., 1374 r., 1385 r., 1386 r., 1400 r.; okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez Ludwika Węgierskiego (Andegaweńskiego); odnowienie Akademii Krakowskiej; daty: 1409 1411, 15 VII 1410 r., 1411 r., 1414 r.; pierwsze 4
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, wymagania i kryteria przyjęte na ocenę dobrą oraz: Ocenę celującą wymagania i lata unii polsko-litewskiej; przebieg bitwy pod Grunwaldem; sobór w Konstancji; daty: 1440 r., 1444 r., 1454 r., 1454 1466; okoliczności śmierci króla Władysława Warneńczyka; przebieg wojny trzynastoletniej (1454 1466); wpływ przywilejów na proces przekształcania się rycerstwa w szlachtę; związek między przemianami gospodarczymi w Europie Zachodniej, a rozwojem gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w Polsce; Kościół w Polsce u schyłku średniowiecza; kultura w Polsce w XV wieku; daty: 1453 r., 1497 r., 1519 1522; skutki wielkich odkryć geograficznych; kapitalizm; daty: 1534 r., 1555 r.; prądy reformatorskie różnice między nowymi wyznaniami a katolicyzmem; reakcja społeczeństwa na reformacje wojny religijne; kim był: Giordano Bruno; Towarzystwo Jezusowe (jezuici); skutki kontrreformacji; daty: 1380 r., 1480 r.; ekspansja terytorialna cara Iwana Groźnego; rozwój kultury i sztuki Wielkiego Księstwa Moskiewskiego w XVI wieku; daty: 1598 r., 1685 r.; kim byli: kardynał J. Mazarini, Jan Baptiste Colbert; życie osobiste Ludwika XIV; działalność Colberta; daty: 1640 1660 r., 1642 r., 1649 r., 1688 1689 r.; przebieg chwalebnej rewolucji; rozwój nauki w XVII wieku; daty: 1454 r. 1493 r.; pozycja szlachty podczas obowiązywania demokracji szlacheckiej; znaczenie Hołdu Pruskiego kiedy i gdzie do niego doszło, kto go złożył?; obszar, nazwa i ludność Rzeczypospolitej po unii lubelskiej; przejawy tolerancji religijnej w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej; sytuacja społeczno-gospodarcza Rzeczypospolitej w XVI wieku; rozwój szkolnictwa w Rzeczypospolitej w XVI wieku; Żydzi współmieszkańcy Rzeczypospolitej; kim był: Anna Jagiellonka; kandydaci pretendujący do tronu polskiego po ucieczce Henryka Walezego rezultaty drugiej wolnej elekcji; polityka zagraniczna i wewnętrzna Stefana Batorego; daty: 1605 r., 1610 r., 1619 r., 1620 r., 1621 r.; kim był: Michał Romanow; przebieg wojny z Rosją w 1654 r.; kim byli: Hieronim Radziejowski, Janusz Radziwiłł; daty: 1657 r., 1668 r.; abdykacja Jana Kazimierza; daty: 1652 r., 1665 1666, 1668 r.; barok w Polsce; sarmatyzm w Polsce; kim była: Maria Kazimiera; daty: 1699 r.; pokój w Karłowicach; kim był: Stanisław Konarski; daty: 1700 1721, 1709 r., 1717 r., 1733 r.; cechy charakterystyczne czasów saskich (znaczenie powiedzeń: od sasa do lasa, za króla Sasa jedz i popuszczaj pasa ); przemiany zapoczątkowane w czasach saskich. Uczeń potrafi scharakteryzować każdą z poznanych epok, wykazując znaczną wiedzę oraz zrozumienie warunków życia w przeszłości. Umie, na podstawowym poziomie, przedstawić wybrane zagadnienia jako proces historyczny w obrębie jednej epoki (np. niewolnictwo w starożytności). Interpretuje proste teksty źródłowe, umie je wykorzystać w trakcie wypowiedzi. Uczeń umie wykorzystać swą wiedzę faktograficzną, by w przemyślany sposób przedstawić wybrane zagadnienia jako proces historyczny zarówno w obrębie jednej epoki, jak i na przestrzeni kilku epok. Zaczyna rozumieć, że możliwe są przeciwstawne interpretacje wydarzeń. Umie wybrać odpowiedni tekst źródłowy dla uzasadnienia swojej wypowiedzi. Potrafi wyciągnąć właściwe wnioski z materiałów źródłowych i lektur (podręcznika). W swych wypowiedziach 5
kryteria przyjęte na ocenę bardzo dobrą oraz: wykorzystuje znajomości dat i pojęć. Ocenę niedostateczną który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. 6