INFORMACJE WAŻNE DLA OSÓB PODRÓŻUJĄCYCH DO KRAJÓW O ODMIENNYCH WARUNKACH KLIMATYCZNYCH. Polacy coraz częściej wyjeżdżają na urlop poza granice kraju, również do innych stref klimatycznych. Podróże międzynarodowe wiążą się ze zwiększonym ryzykiem, zwłaszcza gdy dotyczy to wyjazdów do krajów o niskim poziomie sanitarnym. Problemy zdrowotne są często niedoceniane przez podróżników. Niesłusznie, bowiem zniweczyły już niejedną eskapadę. Z drugiej strony nie należy wpadać w przesadę, a do sprawy podejść jak najbardziej racjonalnie. Najważniejsze są dwie kwestie: uświadomienie sobie, na czym polega zagrożenie dla zdrowia związane z regionem do którego się udajemy, a także jak należy postępować aby zminimalizować ryzyko zachorowania, uświadomienie sobie jaki jest nasz stan zdrowia, a także naszych najbliższych jeżeli wybierają się z nami w podróż; w tym wypadku jego ocena jako odpowiedź czy możemy wyjechać w podróż winna być przeprowadzona w odniesieniu do konkretnej podróży. Przed planowaną podróżą, zwłaszcza gdy podróżują dzieci oraz osoby z chorobami przewlekłymi (cukrzyca, choroby serca i inne) należy zasięgnąć opinii specjalisty. Zakładając, że nasz wyjazd będzie dłuższy i w nieco egzotyczny region, czyli o większym stopniu trudności niż weekendowy wypad na Słowację należy zasięgnąć konsultacji lekarskiej przedstawiając następujące informacje: wyjazd indywidualny czy zbiorowy, warunki podróży i pobytu, trasa podróży, czas trwania, środki transportu, określenie stopnia trudności (gdy piesze wycieczki, długie odcinki do zwiedzania pieszo ), zagrożenia i wymagania o których wiemy. 1
Koniecznym jest także poinformowanie o wszystkich okolicznościach związanych z naszym zdrowiem, a szczególnie o przebytych lub aktualnych chorobach, zażywanych lekach, dotychczasowych szczepieniach i kuracjach profilaktycznych (szczególnie przeciw malarii), uczuleniach. Warto te informacje spisać, aby w gabinecie lekarskim o czymś nie zapomnieć. Najczęstszymi chorobami dotyczącymi osób podróżujących jest biegunka podróżnych, malaria, grypa, (i infekcje grypopodobne), gorączka denga oraz zapalenie wątroby typu A, (żółtaczka pokarmowa). W przypadku chorób przenoszonych drogą pokarmową, tj. poprzez spożycie zakażonej żywności lub wody ważne jest przestrzeganie reżimów sanitarno-higienicznych. Przede wszystkim konieczne jest częste mycie rąk. Należy wystrzegać się picia wody z nieznanych źródeł (pić wody i soki konfekcjonowane fabrycznie). Właściwie każdą wodę do picia należy gotować, jeśli nie ma pewności co do jej bezpieczeństwa. Lód dodawany do napojów może być również niebezpieczny, jeżeli został sporządzony z zakażonej wody. Żywność może być zanieczyszczona przez muchy lub brudne ręce handlarzy żywnością. Z tego powodu istotne jest stołowanie się w hotelach czy restauracjach, które z punktu widzenia sanitarnego wydają się najbardziej bezpieczne. Wybierajmy dania gorące, gotowane jarzyny - nie surówki. Owoce należy kupować zdrowe z nieuszkodzoną skórą i dobrze je umyć przed spożyciem. Żółta gorączka. Jest to choroba przenoszona przez komary. Występuje w obszarach tropikalnych i subtropikalnych Afryki i Ameryki Południowej. Szczepienie jest wskazane na całym obszarze występowania tej choroby, nawet jeśli nie jest ono obowiązkowe dla danego kraju. Szczepieniu podlegają osoby powyżej 1 roku życia i jest ono ważne od 10 dnia do 10 lat od daty jego wykonania. 2
Malaria. Choroba przenoszona przez komary. Ponieważ nie istnieje szczepionka przeciwko tej chorobie stosuje się profilaktykę przy użyciu leków przeciwmalarycznych przed wyjazdem, w czasie pobytu oraz po powrocie z terenów endemicznych. Wskazane jest również stosowanie środków odstraszających owady, siatek w oknach oraz moskitier. Choroba występuje przede wszystkim na obszarach tropikalnej Azji, Afryki, Ameryki Południowej i Środkowej oraz na wyspach południowo-zachodniego Pacyfiku. W przypadku stwierdzenia po powrocie z tych terenów objawów grypopodobnych (temperatura, dreszcze, bóle mięśni) należy niezwłocznie udać się do lekarza informując go jednocześnie o pobycie w kraju wysokiego ryzyka zakażenia. Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Jest to choroba przenoszona głównie drogą pokarmową. Występuje szczególnie często na terenach o złym stanie sanitarnohigienicznym. Szczepienie obejmuje 2 dawki w przypadku szczepionki monowalentnej lub trzech dawek w przypadku szczepionki skojarzonej (WZW typu A + WZW typu B). Dur brzuszny. Choroba przenoszona przez zakażoną wodę i żywność. Występuje głównie w krajach o niskim standardzie życiowym i złym stanie sanitarnie-higienicznym. Szczepienie w zależności od rodzaju szczepionki obejmuje jedną lub trzy dawki. Wirusowe zapalenie wątroby typu B. Do zakażenia dochodzi głównie drogą krwi (transfuzje, zabiegi chirurgiczne, iniekcje, tatuaże) oraz kontaktów seksualnych. Szczepienie przeciwko tej chorobie jest wskazane przy długim pobycie w krajach rozwijających się. Można zastosować szczepionkę monowalentną lub skojarzoną (WZW typu A + WZW typu B). Obowiązuje 3-dawkowy cykl szczepień. 3
Tężec. Choroba występuje szczególnie często w Afryce, Azji i Ameryce Południowej. Pojedyncze przypadki zachorowań występują również w Polsce. Do zakażenia dochodzi poprzez zanieczyszczenie zranień np. ziemią, nawozem organicznym itp. Szczepienie uzależnione jest od wieku i przebytych wcześniej szczepień. Błonica. Choroba przenoszona droga kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z zakażona osobą. Zachorowania mogą wystąpić na terenach gdzie zaniedbano szczepienia ochronne. W latach 90-tych epidemia błonicy wystąpiła w krajach na terenie byłego Związku Radzieckiego. Szczepienie uzależnione jest od wieku i przebytych wcześniej szczepień. Czynniki ryzyka i sposoby radzenia sobie z nimi. Woda i jedzenie Najczęstszą przyczyną zachorowań wśród podróżnych jest zakażona woda i jedzenie, poprzez które można zarazić się m.in.: biegunką podróżnych, durem brzusznym, poliomyelitis, WZW typu A, czy też cholerą. Najczęściej w podróży dostępne są bezpieczne napoje i woda w fabrycznie zamkniętych butelkach. W razie potrzeby, najskuteczniejszą i najpewniejszą metodą oczyszczania wody jest jej przegotowanie. Doprowadzenie wody do wrzenia, a następnie utrzymanie temperatury 100 0 C zabija wszystkie znajdujące się w niej bakterie, wirusy i pasożyty, które są źródłem biegunki. Aby zabić wirusy na wysokości powyżej 2000 metrów n.p.m. woda powinna wrzeć przez 3 minuty lub po minucie od zagotowania zostać chemicznie uzdatniona do spożycia. Nieodpowiednie warunki sanitarne, niehigieniczne przechowywanie żywności, a dodatkowo upał i wilgotne powietrze wszystkie te czynniki przyczyniają się do wzrostu liczby patogenów, które pojawiają się w jedzeniu. Dlatego, zanim zaczniesz jeść, upewnij się, że żywność była odpowiednio przechowywana a następnie starannie ugotowana. Zmniejszasz w ten sposób ryzyko zarażenia się pasożytami czy choćby WZW typu A. 4
Porady: Pij wyłącznie wodę butelkowaną lub napoje w puszkach. Upewnij się, że lód został przygotowany z oczyszczonej wody. Samo filtrowanie nie zawsze gwarantuje, że woda jest bezpieczna do spożycia. Myj zęby, wykorzystując wyłącznie oczyszczoną wodę. Upewnij się, że jedzenie zostało dobrze przygotowane w szczególności dotyczy to mięsa i owoców morza. Spożywaj gorące potrawy zaraz po ich podaniu, gdyż w miarę jak jedzenie stygnie namnażają się w nim zarazki. Nie kupuj jedzenia od ulicznych sprzedawców oraz niepasteryzowanego nabiału. Nigdy nie jedz surowych owoców morza. Surowe owoce możesz jeść wyłącznie po ich uprzednim, starannym umyciu i obraniu. Owoce i warzywa, których nie możesz umyć bądź obrać. Spożywaj wyłącznie gotowane lub pieczone. Zapytaj lekarza medycyny podróży o szczepienia ochronne zalecane, uwzględniające specyfikę Twojego wyjazdu. Zwierzęta Zwierzęta, zarówno te dzikie, jak i żyjące w aglomeracjach miejskich, często są nosicielami różnych chorób. Niektóre ze ssaków mogą być zakażone wścieklizną. Czasami zachowują się bardzo łagodnie, ale w najmniej oczekiwanej chwili mogą pokąsać Ciebie lub kogoś z twoich bliskich zarażając zagrażającą życiu wścieklizną. Uważaj również na węże, skorpiony i pająki, których ukąszenia mogą być również bardzo niebezpieczne. Porady: Bezwzględnie unikaj dotykania i głaskania obcych zwierząt, głównie psów i kotów, nawet gdy są domowe i zachowują się przyjaźnie. Uważaj także na małpy, które czasem wskakują na plecy turysty, wyczuwając w jego plecaku jedzenie. Zwierzęta dzikie, żyjące na wolności obserwuj wyłącznie z bezpiecznej odległości. 5
Zwiedzając jaskinie, unikaj kontaktu z występującymi tam nietoperzami. Podróżując z dziećmi, pamiętaj, że są w grupie wysokiego ryzyka narażenia na wściekliznę (ich mała postura sprzyja pokąsaniu; dzieci same chętnie garną się do zwierząt, natomiast lekko pokąsane często nie informują o tym rodziców). Owady W krajach tropikalnych turyści narażeni są na kontakt z rozmaitymi owadami, które przenoszą niebezpieczne dla zdrowia choroby. Powszechnie występujące komary przenoszą żółtą febrę, malarię, gorączkę denga oraz japońskie zapalanie mózgu, a także wiele innych chorób. Porady: Staraj się chronić przed ukłuciami, ograniczając przebywanie na świeżym powietrzu między zmierzchem a świtem, a w razie potrzeby noś ubranie zakrywające większą część ciała. W ten sposób minimalizujesz ryzyko zachorowania na malarię czy japońskie zapalenie mózgu, które przenoszą komary aktywne przede wszystkim w nocy (przenosicielami gorączki denga są komary żerujące w ciągu dnia i głównie w obszarach miejskich), Korzystaj ze środków odstraszających komary (tzw. repelentów). Pamiętaj, że należy ich używać ponownie po każdej kąpieli w basenie czy w morzu, Korzystaj z moskitier oraz urządzeń odstraszających komary, Skonsultuj się z lekarzem medycyny podróży przed wyjazdem w sprawie niezbędnej profilaktyki zdrowotnej, Zapytaj lekarza o szczepienie przeciw żółtej febrze, jeśli wybierasz się w regiony jej występowania, Jeśli wybierasz się w podróż do Ameryki Łacińskiej, Azji, Afryki oraz Oceanii będziesz potrzebować odpowiednich szczepień oraz chemioprofilaktyki przeciwmalarycznej w przypadku wyjazdu w rejon zagrożony. 6
Ziemia i woda Przez niewielkie zadrapania skóry, jak też głębokie rany, można zarazić się tężcem. Zagrożenie stanowią także pasożyty, które są w stanie wniknąć do organizmu człowieka nawet przez nieuszkodzoną skórę. Dlatego ważne jest to, aby zawsze nosić na nogach odpowiednie obuwie. Warto też pamiętać, że woda w wielu rozwijających się krajach może zawierać niebezpiecznie dla zdrowia, a nawet życia, larwy pasożytów, które przenikają przez całkowicie zdrową skórę, wywołując ciężką w przebiegu chorobę. Porady: Zawsze chodź w butach. Nawet sandały czy klapki zapewniają ci podstawową ochronę. Zapytaj lekarza o szczepienie przeciw tężcowi pamiętaj, że szczepienie przypominające należy powtarzać co 10 lat. Unikaj zanieczyszczonej ziemi czy piasku. Nie chodź po terenach porośniętych wysoką trawą, w szczególności w nocy, aby uniknąć ukąszenia przez jadowite węże czy skorpiony. Nie pływaj w rzekach czy strumieniach, w których mogą występować pasożyty. Inne sposoby Popularnym sposobem zarażenia jest droga kropelkowa, którą można zarazić się wieloma chorobami groźniejszymi niż zwykłe przeziębienie, takimi jak np. odra, świnka, różyczka, błonica, zakażenia meningokowe, gruźlica, grypa. Wakacje umożliwiają zawieranie nowych znajomości sprzyjających często przypadkowym kontaktom seksualnym, które zwiększają ryzyko zakażenia krwiopochodnymi wirusami zapalenia wątroby (WZW B, WZW C) i HIV. Bagatelizowanie zasad bezpieczeństwa w zbliżeniu z przypadkowym partnerem seksualnym nie wyklucza zakażenia chorobą weneryczną, grzybiczą, a nawet wirusem brodawczaka ludzkiego, powodującym u kobiet bardzo poważne zdrowotne nowotwór szyjki macicy. Ponadto, w czasie podróży zawsze istnieje ryzyko wypadku, wskutek którego konieczne może być podanie kroplówek i leków w iniekcjach. W takich sytuacjach można zostać zakażonym chorobami szerzącymi się drogą krwi (WZW B, WZW C, HIV), co dotyczy przede wszystkim krajów rozwijających się, w którym poziom opieki medycznej odbiega od europejskich standardów. 7