Reaizacja programu wychowawczego kasy Wydarzenia kasowe Jak zorganizowaæ kasow¹ wigiiê ra yna Boroñ Magister pedagogiki, absowentka szko³y trenerów Poskiego Towarzystwa Psychoogicznego oraz Szko³y Trenerów i Psychoterapeutów w Instytucie Terapii estat w Krakowie. Pedagog w jednym z warszawskich iceów, wczeœniej nauczycie konsutant w Centranym Oœrodku Doskonaenia Nauczyciei. Wspó³pracuje jako trener z firmami szkoeniowymi (szkoenia da kadry oœwiatowej i biznesowej), prowadzi zajêcia ze studentami Koegium Edukacji Specjanej przy Akademii Pedagogiki Specjanej i TPD. Pawe³ Szczêsny Magister historii, nauczycie historii w iceum ogónokszta³c¹cym, gimnazjum, szkoe podstawowej, wieoetni wychowawca kas, wspó³za³o ycie teatru Scena bez dystansu w XII LO w Warszawie, wieokrotnie nagradzanego, obchodz¹cego w 2004 r. 10-ecie dzia³anoœci. Spis treœci 1. Wstêp............................................................ 1 2. Etap I Przekonajmy siebie i innych.................................. 2 3. Etap II Przygotowania............................................. 5 3.1. Komitet organizacyjny............................................ 6 3.2. Termin........................................................ 7 3.3. Zaproszeni goœcie............................................... 8 3.4. Coœ da ducha.................................................. 8 4. Pierwsza kasowa wigiia, czyi jak to by³o?............................ 9 5. Podsumowanie................................................... 11 Za³¹cznik Harmonogram przygotowañ do kasowego wieczoru wigiijnego.. 12 s. 1 1. Wstêp W pracy wychowawczej zawsze wychodziiœmy z za³o enia, e zespó³ kasowy nie mo e byæ rozumiany tyko jako grupa mniej ub bardziej zintegrowanych ze sob¹ uczniów. Kasa to równie pracuj¹cy z uczniami nauczyciee (szczegónie wychowawca) oraz rodzice uczniów. W codziennych rozmowach miêdzy rodzicami i dzieæmi szko³a oraz kontakty z nauczycieami zajmuj¹ wiee czasu. W jakimœ sensie jesteœmy wiêc my nauczyciee i wychowawcy stae obecni w yciu rodzinnym naszych uczniów. Wychodz¹c z powy szego za³o enia, stworzyiœmy na w³asny u ytek formu³ê kasy jako jednoœci trzech eementów:
Wydarzenia kasowe Reaizacja programu wychowawczego kasy uczniów, rodziców, nauczyciei. Kierowanie siê w praktyce zawodowej t¹ formu³¹ wymaga³o niema e codziennie organizowania wspó³pracy pomiêdzy tymi trzema eementami. Tak¹ jednoœæ budowaæ mo na m.in. przez rozmaite niekonwencjonane kontakty, uroczystoœci o rodzinnym charakterze, ceebrowane równie na terenie szko³y. Uczestnictwo w takich kasowych uroczystoœciach obok uczniów i nauczyciei tak e rodziców i rodzeñstwa stanowiæ mo e wa ny eement tworzenia to samoœci kasy. Daje okazjê do prze³amywania pewnych utartych wœród m³odzie y stereotypów i opinii (np. z rodzicami nie udaje siê adna impreza, rodzinne spotkania to strata czasu ), w tym wizerunku nauczyciea i wychowawcy jako sztywniaka z dziennikiem. Z doœwiadczenia wynikaj¹cego z organizacji kiku takich uroczystoœci wiemy, e przynosz¹ one bardzo pozytywne skutki, a po rozstaniu siê ze szko³¹ nae ¹ do najtrwaszych wspomnieñ. Pomys³ przygotowania kasowej wieczerzy wigiijnej z udzia³em uczniów, ich rodziców i wychowawców wynika³ zarówno z idei programu wychowawczego naszej kasy, jak i zapotrzebowania na now¹ formu³ê takich spotkañ. Widziane przez nas wigiie kasowe czêsto nie mia³y wiee wspónego ze specyfik¹ i charakterem tej uroczystoœci. Brakowa³o atmosfery tego jedynego w roku wieczoru, a zdarza³y siê nawet tak kuriozane przypadki, jak zamówienie potraw z restauracji McDonads! Chcieiœmy zrobiæ to inaczej, po swojemu, stworzyæ niezapomnian¹ atmosferê, kimat, który scementuje kasê. s. 2 Poni szy tekst opiera siê na bisko dziesiêcioetnim doœwiadczeniu w przygotowywaniu kasowych wigiii, w których brai udzia³ uczniowie trzech koejnych kas XII Liceum Ogónokszta³c¹cego im. H. Sienkiewicza w Warszawie oraz ich rodzice. Ka da szko³a ma swoj¹ specyfikê i inaczej rozk³ada akcenty w pracy wychowawczej, jednak nasza propozycja mo e wzbogaciæ dowony program wychowawczy. 2. Etap I Przekonajmy siebie i innych Przygotowanie kasowego wieczoru wigiijnego nae y przede wszystkim rozpocz¹æ od zadania sobie pytania: czy naprawdê tego chcemy? OdpowiedŸ nie jest bynajmniej taka oczywista. Mo e siê przecie zdarzyæ, e próbujemy zorganizowaæ kasow¹ wigiiê pod presj¹ uczniów ub obowi¹zuj¹cego w szkoe obyczaju. Nie mo na równie zapominaæ o wzgêdach reigijnych. Choæ jesteœmy gor¹cymi zwoennikami takiej formy kasowej integracji, jednak naszym zdaniem nie powinno siê panowaæ tego spotkania, jeœi organizacyjnie i mentanie nie jesteœmy na to gotowi. Koejnym powa nym zadaniem jest przekonanie do pomys³u naszych wychowanków. Trzeba sobie jasno powiedzieæ, e zw³aszcza podczas przygotowañ do pierwszej kasowej uroczystoœci tego typu mo emy napotkaæ na opór ze strony uczniów. Wynikaæ on mo e z ró nych powodów, czêsto bardzo osobistych:
Reaizacja programu wychowawczego kasy Wydarzenia kasowe z nie najepszych stosunków z rodzicami, z obawy przed ujawnieniem wystêpuj¹cych w domu probemów i trudnoœci, ze z³ego doœwiadczenia wyniesionego ze œwi¹tecznych spotkañ rodzinnych. Trzeba tak e iczyæ siê z oporem ze strony tych uczniów, którzy manifestuj¹ tak czêsty wœród m³odych udzi niechêtny stosunek do obrzêdów reigijnych czy reigii w ogóe. Maj¹c œwiadomoœæ przyczyn ewentuanego oporu, bêdziemy w stanie epiej przygotowaæ strategiê negocjacji z kas¹. Okazj¹ do dyskusji mo e byæ prezentacja kasowego programu wychowawczego. Istotne jest jednak, aby zapoznaæ uczniów nie tyko z jego treœci¹, ae równie z ceami, których reaizacja zak³ada m.in. wspón¹ wigiiê. Wa ne! Zarówno program wychowawczy, jak i jego poszczegóne eementy, warto przedstawiæ uczniom po nieco bi szym przyjrzeniu siê kasie, np. po wyjeÿdzie integracyjnym. To pozwoi dostosowaæ ofertê do specyfiki grupy. Poza tym ³atwiej bêdzie przekonaæ wychowanków do naszych pomys³ów, gdy zdo³amy zdobyæ ich sympatiê i zaufanie. Dyskusjê o programie wychowawczym mo na przeprowadziæ na godzinie wychowawczej, ae epiej wykorzystaæ inn¹ okazjê ub umówiæ siê z kas¹ tak, aby nie byæ pod presj¹ dzwonka. Dyskusja nad poszczegónymi punktami mo e (i chyba powinna) byæ burziwa. Z doœwiadczenia wiemy, e w pierwszej kasie wigiia z udzia³em rodziców budzi najwiêksze opory. Jeœi reakcja kasy jest gwa³towna, proponujemy: spokojne przeczekanie gremianego wybuchu oraz próby wyœmiania pomys³u, zaproponowanie, aby ka dy powiedzia³, co s¹dzi o pomyœe i uzasadni³ swoj¹ negatywn¹ ub pozytywn¹ opiniê, przedstawienie w³asnego pog¹du i wyjaœnienie, daczego zae y nam na takiej w³aœnie formie kasowej integracji, wyjaœnienie, e uroczystoœæ co prawda nawi¹zuje do œwi¹t Bo ego Narodzenia, ae jej g³ówny ce to pog³êbienie integracji i okazja do bycia ze sob¹, poproszenie uczniów o kredyt zaufania. s. 3 Co zrobiæ, gdy kasa zdecydowanie odmówi? Wydaje nam siê, e program wychowawczy ka dej kasy powinien byæ tworzony z uwzgêdnieniem specyfiki grupy, z któr¹ pracujemy. Jeœi napotkamy na zdecydowany opór wobec naszych propozycji, powinniœmy siê zastanowiæ, czy je forsowaæ. Czasami epiej po prostu zmodyfikowaæ w³asne pany. Inaczej jest w przypadku odrzucenia propozycji przez pojedyncze osoby ub grupy. W takiej sytuacji warto wnikiwie zbadaæ, co mo e byæ przyczyn¹: niechêæ do bi szych kontaktów z koegami, pog¹dy na temat reigii czy mo e powa ne probemy domowe? OdpowiedŸ na te pytania pozwoi obraæ w³aœciw¹ strategiê wobec kontestuj¹cych uczniów.
Wydarzenia kasowe Reaizacja programu wychowawczego kasy Przyk³ad Tu przed kasow¹ wigii¹ uczennica w indywiduanej rozmowie oœwiadczy³a, e nie przyjdzie na wieczerzê, gdy wybiera siê na ni¹ jej ojciec, z którym od pewnego czasu jest w bardzo ostrym konfikcie. Ju samo poinformowanie o przyczynach panowanej nieobecnoœci mo na by³o uznaæ za proœbê o interwencjê w sytuacjê domow¹ trudn¹ da m³odego cz³owieka. Z teefonicznej rozmowy z ojcem wynika- ³o, e konfikt dotyczy jej postêpów w nauce i rzeczywiœcie jest doœæ powa ny (od pewnego czasu nie rozmawiai ze sob¹), ae w³aœnie wspón¹ obecnoœci¹ na wigiii kasowej ojciec pragn¹³ poprawiæ ich wzajemne reacje. Rozmowê zakoñczy³ gor¹c¹ proœb¹ o przekonanie córki, aby jednak przysz³a. Pomog³a d³u sza rozmowa oraz proœba o zaufanie i danie szansy wszystkim i sobie, i ojcu, i wychowawcy, który przecie w jakimœ stopniu zosta³ wmieszany w domowy konfikt. Na kasow¹ wieczerzê przybyi osobno, ae wrócii ju razem i da³o to wychowawcy wiek¹ satysfakcjê. Dziesiêcioetnie doœwiadczenie pozwaa nam stwierdziæ, e po pierwszej kasowej wigiii z udzia³em rodziców ju nigdy nie bêdzie potrzeby namawiaæ uczniów do organizowania koejnych. Z ich wypowiedzi wynika³o, e nie wyobra aj¹ sobie, aby takiej uroczystoœci nie by³o. Niemniej przy przygotowywaniu programu wychowawczego na nowy rok szkony zawsze warto zapytaæ wychowanków, czy kasowa wigiia bêdzie organizowana w dotychczasowej formie. Najepszym sposobem na to jest otwarta dyskusja, a w kasach o mniejszym poczuciu bezpieczeñstwa anonimowa ankieta. s. 4 Przyk³ad Warto dodaæ, e burziwa dyskusja dotycz¹ca panowanej przez nas formy wieczerzy mia³a miejsce tyko w przypadku pierwszej kasy. W dwóch nastêpnych kasach propozycja zorganizowania kasowej wigiii z udzia³em rodziców nie wzbudza³a podobnych emocji. Mog³o to wynikaæ z epszych reacji z rodzicami ub z wczeœniejszych doœwiadczeñ uczniów. Pewn¹ roê odegra³a równie ich wiedza o tym, e proponowany im program wychowawczy by³ wczeœniej z sukcesem reaizowany. Mogi siê o tym przekonaæ m.in. na organizowanych przez nas spotkaniach z absowentami naszego iceum. Trzecim wa nym krokiem przy podejmowaniu decyzji o zorganizowaniu wigiii kasowej jest przekonanie do pomys³u rodziców uczniów. Najczêœciej bywa tak, e jeœi uda nam siê pozyskaæ dzieci, to i rodzice chc¹ siê zaanga owaæ. Niemniej jednak warto przed rozmow¹ z rodzicami mieæ œwiadomoœæ, e: mog¹ nie byæ gotowi do tak bezpoœrednich kontaktów z wychowawcami i innymi rodzicami, mog¹ nie dysponowaæ czasem, zw³aszcza w napiêtym okresie przedœwi¹tecznym, mog¹ nie byæ w stanie ponieœæ niezbêdnych wydatków.
Reaizacja programu wychowawczego kasy Wydarzenia kasowe Rozmowê z rodzicami warto od³o yæ na drugi miesi¹c roku szkonego (paÿdziernik, pocz¹tek istopada). To pozwoi na przynajmniej pobie ne zapoznanie siê z sytuacj¹ domow¹ uczniów, pozyskanie sympatii ich opiekunów, a i rodzicom da czas na obdarzenie zaufaniem wychowawcy. Zaprezentowanie pomys³u rodzicom mo e odbyæ siê podczas panowego ub specjanie w tym ceu zwo³anego zebrania. Tu równie najepsz¹ strategi¹ jest: precyzyjne przedstawienie ceów, jakie zamierzamy osi¹gn¹æ przez organizacjê wspónej wigiii, pozwoenie uczestnikom spotkania na swobodne zaprezentowanie swoich opinii, zachêcanie do obdarzenia nas zaufaniem, wskazywanie pusów, jakie niesie ze sob¹ integracja rodziców, np. ³atwiejsze porozumiewanie siê w sprawach probemów kasowych czy zdobycie doœwiadczenia przed organizacj¹ studniówki. Oczywiœcie mo e siê zdarzyæ, e rodzice nie wyra ¹ ochoty na wspón¹ wigiiê ub, co gorsza, pocz¹tkowo zgodz¹ siê, a na etapie organizacji wycofaj¹. Wtedy pozostaje wspóny wieczór z uczniami i koniecznoœæ anaizy przyczyn takiego zachowania rodziców. Przyk³ad Nasze doœwiadczenia ze wspó³pracy z rodzicami przy organizacji kasowej wigiii s¹ jak najepsze. Zdecydowana wiêkszoœæ rodziców ju po pierwszej uroczystoœci by³a ze sob¹ po imieniu, a kika osób siê ze sob¹ zaprzyjaÿni³o. Zaanga owanie rodziców w poszczegónych kasach i w koejnych atach przybiera- ³o ró ne formy. Jednego roku rodzice zaproponowai, aby m³odzie sama utworzy³a komitet organizacyjny, ustai³a menu, przygotowa³a dekoracje i... zaprosi³a rodziców. W pierwszej chwii propozycja nieco nas zaskoczy³a i zastanawiaiœmy siê, czy przyjmuj¹c j¹, czegoœ wa nego z naszej koncepcji nie tracimy. Jednak zaufaiœmy rodzicom i dzieciom. Pod wzgêdem atmosfery i przebiegu wieczór nie by³ gorszy od poprzednich, a uczniowie czui siê na nim prawdziwymi gospodarzami. s. 5 3. Etap II Przygotowania Koniecznym warunkiem dobrego przygotowania uroczystoœci i stworzenia podczas niej odpowiedniej atmosfery jest dok³adne zapanowanie dzia³añ. W tej kwestii warto siê zastanowiæ, czy braæ na siebie obowi¹zek koordynowania ca³oœci, czy mo e powierzyæ tê funkcjê komuœ z rodziców ub z uczniów? W pierwszym przypadku zachowujemy kontroê na ca³oœci¹ przygotowañ, ae z góry musimy przyj¹æ, e bêdzie to od nas wymagaæ du ego wysi³ku i zaanga owania czasowego. Poza tym mo e stwarzaæ sporo niezrêcznych sytuacji, np. gdy bêdziemy dopytywaæ siê rodziców o zadekarowanie przygotowania wigiijnych potraw.
Wydarzenia kasowe Reaizacja programu wychowawczego kasy W drugim przypadku mo e i nie jesteœmy na bie ¹co poinformowani o stanie przygotowañ, a ostateczny kszta³t wieczoru zawsze bêdzie da nas pewn¹ niewiadom¹, jednak dziêki temu uaktywniamy rodziców i uczniów. Dajemy im okazjê do epszego poznania siebie nawzajem, co przecie jest jednym z ceów kasowej wigiii. Najepszym sposobem jest naszym zdaniem powo³anie wigiijnego komitetu organizacyjnego. 3.1. Komitet organizacyjny Ka dy wychowawca niejednokrotnie stawa³ przed probemem wy³onienia trójki kasowej. Cisza, jaka czêsto zapada po pytaniu: Kto z pañstwa by zechcia³...?, jest przykra da obu stron. Bardzo czêsto zg³aszaj¹ siê osoby, które nie s¹ w stanie tej ciszy wytrzymaæ. Anaiza przyczyn tego zjawiska wykracza poza temat niniejszego tekstu, jednak przywo³ujemy je po to, aby postawiæ tezê, e aktywnoœæ rodziców zarówno w kasie, jak i szkoe jest bezpoœrednio zae na od stopnia wp³ywu rodziców na to, co siê w kasie b¹dÿ w szkoe dzieje. Jeœi mamy pomys³ na kasê i potrafimy go w sposób czyteny przedstawiæ, a ponadto pozwoimy rodzicom byæ jego wspó³twórcami, to nie bêdziemy miei wiêkszych k³opotów ze znaezieniem wœród nich sojuszników i wspó³pracowników. Datego podczas organizowania kasowej wieczerzy wigiijnej tak wa na jest akceptacja pomys³u przez rodziców naszych wychowanków. Warunkuje to stopieñ ich zaanga owania w sam¹ imprezê. s. 6 Wa ne, abyœmy potrafii wyjaœniæ, daczego zae y nam na aktywnoœci rodziców podczas przygotowañ. Jeœi to siê powiedzie, powo³anie kasowego komitetu organizacyjnego nie przysporzy trudnoœci. Mo na jego formowanie powierzyæ istniej¹cej ju trójce kasowej abo zaproponowaæ podczas zebrania kasowego, aby rodzice zg³aszai siê do wykonania konkretnych zadañ, takich jak: zbiórka ewentuanych funduszy, transport produktów, aran acja sto³u, przygotowanie potraw, zakup wiêkszej ioœci napojów, dostarczenie zastawy, sprz¹tanie po wigiii. W wieu szko³ach odbywaj¹ siê imprezy, na których u ywa siê szkonego serwisu. Przed kasow¹ wigii¹ mo na zwróciæ siê do dyrekcji z proœb¹ o jego udostêpnienie. Jednak najepszym pomys³em jest zakupienie z kasowych funduszy zastawy jednorazowej. Po uroczystoœci niezmiernie u³atwia to sprz¹tanie. Probemem mo e byæ znaezienie odpowiednio du ego obrusa. Mo na poprosiæ kika osób o dostarczenie w³asnych abo zakupiæ obrus da kasy, który s³u yæ bêdzie równie w nastêpnych atach. Jednak w tym przypadku warto zawczasu zadbaæ, aby zg³o-
Reaizacja programu wychowawczego kasy Wydarzenia kasowe sii siê chêtni do uprania go po imprezie. Czêsto bywa, e do zadañ o charakterze technicznym zg³aszaj¹ siê osoby, które nie mog¹ ub nie ubi¹ gotowaæ. W ten sposób pragn¹ one w³¹czyæ siê we wspón¹ uroczystoœæ. Sporz¹dzona przez wychowawcê ub trójkê kasow¹ ista zadañ i osób za nie odpowiedzianych mo e byæ podstaw¹ dzia³ania komitetu organizacyjnego. Zawsze jednak warto, aby zg³osi³ siê chêtny do koordynowania ca³oœci (jeœi nie jest to wychowawca). Mog¹ to byæ osoby z trójki kasowej ; powinny one wymieniæ siê teefonami i ustaiæ ewentuane terminy. Pozostaje jednak pytanie: co zrobiæ, jeœi w organizacjê wieczoru zaanga uje siê tyko czêœæ rodziców? Przy wszystkich niema kasowych przedsiêwziêciach spotkamy osoby bardzo aktywne i takie, których nic nie sk³oni do wspó³pracy. Wszystko zae y od tego, jak du y jest odsetek osób biernych ub niechêtnych. Jeœi jest to grupa pokaÿna, wówczas musimy siê zastanowiæ, daczego tak jest i przeanaizowaæ nasz sposób pracy z rodzicami. Naszym zdaniem: Aktywnoœæ rodziców w du ym stopniu jest pochodn¹ stopnia akceptacji naszych pomys³ów na pracê z kas¹. Nie dowiemy siê nigdy, jak wyg¹da wspó³praca z rodzicami i miêdzy rodzicami, jeœi nie spróbujemy zorganizowaæ wspónej imprezy. Wspóna wigiia i ujawnione podczas jej organizowania probemy mog¹ byæ doskona³¹ okazj¹ do rozmowy z rodzicami o kszta³cie wspó³pracy oraz o programie wychowawczym. 3.2. Termin Istotnym eementem przygotowañ jest odpowiednio wczesne ustaenie terminu kasowej wigiii. Oczywiœcie powinien to byæ okres bezpoœrednio poprzedzaj¹cy ferie, ae musimy pamiêtaæ, e w wiêkszoœci domów to czas gor¹czkowych przygotowañ do œwi¹t Bo ego Narodzenia. Wiee osób spêdza je poza domem, a chc¹c unikn¹æ przedœwi¹tecznego szczytu komunikacyjnego, bardzo czêsto wyje d a wczeœniej. Z tych powodów najepszym terminem jest przedostatni dzieñ nauki w szkoe przed rozpoczêciem ferii œwi¹tecznych. s. 7 W wieu szko³ach kasowe wigiie najczêœciej bez udzia³u rodziców odbywaj¹ siê w trakcie ostatniego dnia nauki przed feriami. Dzieje siê tak przede wszystkim ze wzgêdów organizacyjnych. Jednak takie wigiie pozbawione s¹ uroku wieczoru oœwietanego baskiem œwiec i ampek na choince. W wigiii zorganizowanej w ci¹gu dnia z oczywistych powodów nie mog¹ wzi¹æ udzia³u rodzice. Datego najepsz¹ por¹ na spotkanie jest wieczór, oko³o 17.00 18.00. Te doœæ szczegó³owe ustaenia, w dodatku poprzedzaj¹ce imprezê o dwa miesi¹ce, pozwo¹ wszystkim na zapanowanie sobie tego wieczoru.
Wydarzenia kasowe Reaizacja programu wychowawczego kasy 3.3. Zaproszeni goœcie Warto siê zastanowiæ, czy i kogo zaprosiæ na nasz¹ wigiiê. Taka decyzja powinna byæ odpowiednio wczeœniej przedyskutowana zarówno z uczniami, jak i rodzicami. Jeœi wszyscy zgadzaj¹ siê na zapraszanie dodatkowych osób, to warto zadbaæ, aby wychowankowie nie zapomniei o zaproszeniu na wigiiê dyrekcji szko³y i nauczyciei. Mo na to uczyniæ na wiee sposobów. Nasi uczniowie osobiœcie zapraszai pani¹ dyrektor, a w pokoju nauczycieskim wieszai na tabicy og³oszeñ kartkê œwi¹teczn¹ z informacj¹ o terminie wigiijnego spotkania. Obecnoœæ dyrekcji i niektórych nauczyciei pozwoi na pozytywne skrócenie naturanego w yciu szkonym dystansu, jaki siê tworzy miêdzy dwoma stronami katedry. Przyk³ad Nasi wychowankowie sami dopominai siê o obecnoœæ na wigiii kasowej zaprzyjaÿnionych z kas¹ osób: by³ych, ukochanych nauczyciei, psychoogów, którzy prowadzii z nimi zajêcia na ró nym etapie ich obecnoœci w szkoe czy absowentów, z którymi miei okazjê wspó³pracowaæ np. przy organizowaniu zieonych szkó³. Podczas przygotowañ do pierwszej kasowej wigiii pojawi³ siê pomys³ zaproszenia na uroczystoœæ by³ej uczennicy Kasi, która odesz³a zaedwie po trzech miesi¹cach nauki. Zapraszanie koegów, którzy w ci¹gu kiku at nauki pogubii siê po drodze, sta³o siê kasowym zwyczajem. Odzew ze strony zapraszanych by³ ró ny. Na przyk³ad wspomniana Kasia na drug¹ wigiiê przyby³a z mê em i kikumiesiêcznym synkiem, który zagra³ roê Dzieci¹tka w kasowej szopce. s. 8 Warto rozwa yæ kwestiê obecnoœci naszych wspó³ma³ onków, a nawet dzieci, na tej uroczystoœci, co nadawa³oby jej jeszcze bardziej rodzinny charakter. Musimy jednak: byæ ca³kowicie pewni, czy chcemy, aby a do tego stopnia praca zawodowa wkracza³a w nasze ycie osobiste, pamiêtaæ, e nawet podczas tego wieczoru jesteœmy w pracy i mamy obowi¹zki, np. powinniœmy jako ostatni opuœciæ szko³ê. 3.4. Coœ da ducha Wiêkszoœæ wieczorów wigiijnych w naszych domach nie mo e obyæ siê bez koêd czy nastrojowej muzyki. Aby kasowa wigiia mia³a podobny kimat, warto zadbaæ o program artystyczny. W tej sprawie mo na naradziæ siê przede wszystkim z muzycznie utaentowanymi uczniami i zaproponowaæ przygotowanie programu wokanego (koêdy i pastora³ki). Aby jak najwiêcej osób uczestniczy³o we wspónym œpiewaniu koêd, mo na przygotowaæ kserokopie tekstów.
Reaizacja programu wychowawczego kasy Wydarzenia kasowe W poskiej tradycji z wigii¹ nierozerwanie zwi¹zana jest choinka, a jej ubieranie to ca³y rytua³. Warto ten kimat przenieœæ na grunt kasy. Uczniowie mog¹ sami wykonaæ ozdoby ub przynieœæ po jednej bombce choinkowej podpisanej swoim imieniem. Kasowa choinka, przybrana przez uczniów i ustawiona nawet kika dni wczeœniej w sai, zapowiadaæ bêdzie zarówno zbi aj¹ce siê œwiêta, jak i kasow¹ wigiiê. Wa ne! Nasi wychowankowie powinni byæ przekonani, e ka dy z nich jest wa ny, potrafi coœ szczegónego, jest kimœ niepowtarzanym. W zwi¹zku z tym proponujemy zadbaæ o trafny podzia³ obowi¹zków. Jedni mog¹ æwiczyæ koêdy, inni dekorowaæ choinkê ub przygotowywaæ zaproszenia da grona pedagogicznego. Ch³opców mo na ponadto zaanga owaæ do przygotowania sai ustawienia sto³ów i krzese³ek itp. Najepiej, aby te zadania i roe zosta³y wyznaczone ju w koñcu paÿdziernika ub na pocz¹tku istopada. 4. Pierwsza kasowa wigiia, czyi jak to by³o? Jesteœmy przekonani, e ka da kasowa wigiia zorganizowana wed³ug powy szego schematu bêdzie inna i niepowtarzana. Tak by³o w naszym przypadku. Jednak wszystkie koejne spotkania odwo³ywa³y siê, zarówno w sferze emocji, jak i scenariusza, do tej pierwszej. Datego w³aœnie na jej podstawie chcieibyœmy opisaæ przebieg uroczystego wieczoru. Umówionego dnia pierwsze pojawi³y siê mamy, których zadaniem by³o dostarczenie napojów. Nastêpne mamy zajê³y siê dekoracj¹ sto³u. Szczegóny taent wykaza³a na tym pou mama Adama, która by³a ju etatow¹ dekoratork¹ w naszej kasie. W porozumieniu z rodzicami zdecydowaiœmy siê na wariant szwedzkiego sto³u najepszy przy du ej iczbie osób. Poza tym wymusza³o to przemieszczanie siê, co stwarza³o okazje do rozmów. Da zmêczonych ustawiiœmy pod œcian¹ krzese³ka. s. 9 Niewiadom¹ by³y da nas potrawy przygotowywane przez mamy. Zw³aszcza to, czy bêd¹ mia³y postny, zgodny z posk¹ tradycj¹ charakter. Co prawda od kiku tygodni przecieka³y do nas informacje od uczniów, ae to, co zobaczyiœmy na udekorowanym stoe, przesz³o wszekie nasze oczekiwania: kika rodzajów dañ z ryby, sa³atki, pierogi, paszteciki, pierniki, kuski z makiem i rozmaite ciasta. Wigiia rozpoczê³a siê z 15-minutowym opóÿnieniem chcieiœmy (wychowawca i pedagog), aby wszyscy byi obecni. Witaiœmy przybywaj¹cych przy wejœciu do sai. Z wiek¹ radoœci¹ i wzruszeniem patrzyiœmy na odœwiêtnie ubrane dzieci i rodziców, którzy wchodzii z pewnym onieœmieeniem. Wiee rodzin przysz³o w pe³nym sk³adzie, nie tyko rodzice i uczniowie, ae tak e rodzeñstwo, a nawet dziadkowie. Na naszej pierwszej wigiii by³o oko³o 70 osób.
Wydarzenia kasowe Reaizacja programu wychowawczego kasy Sygna³em do rozpoczêcia by³o wygaszenie œwiat³a eektrycznego i zapaenie œwiec. Podczas pierwszej wigiii podzieiiœmy siê roami wychowawca odczyta³ fragment Ewangeii, a pedagog z³o y³a w naszym imieniu yczenia. Ten schemat utrzyma³ siê w zasadzie przez wszystkie spotkania, jednak w starszych kasach powierzaiœmy odczytanie tekstu Pisma Œwiêtego jednemu z uczniów. Chcieiœmy przez ten symboiczny gest pokazaæ, e staj¹ siê ju doroœi i przejmuj¹ nasze roe. Podczas wszystkich wigiii do najbardziej wzruszaj¹cych nae a³ moment, gdy s³uchaiœmy s³ów o Narodzeniu. W yczeniach kierowanych do rodziców zawsze podkreœaiœmy, e maj¹ wspania³e dzieci i przypominaiœmy ich osi¹gniêcia. S³owa do m³odzie y zawiera³y krótki bians mijaj¹cego roku i zapowiedÿ tego, co nas jeszcze czeka. Potem nast¹pi³o sk³adanie yczeñ i ³amanie siê op³atkiem. W te s³yszeiœmy koêdy. W takich momentach czuiœmy, e jesteœmy bisko i e dzieje siê coœ naprawdê wa nego. Nastêpnie z zapa³em przyst¹piiœmy do konsumowania smako³yków. Podczas pierwszej wigiii najwiêksz¹ sensacj¹ by³a os³awiona ryba w szmacie, ae i inne potrawy d³ugo nie pozostawa³y na stoe. Moment, gdy coraz wiêcej osób zasiada³o na krzese³kach pod œcianami, uznaiœmy za w³aœciwy do przedstawienia krótkiego programu artystycznego, który koñczy³ siê zbiorowym œpiewaniem koêd. By³a to chwia kuminacyjna. s. 10 Po mniej wiêcej dwóch godzinach od rozpoczêcia wieczoru pojedyncze osoby zaczê³y siê egnaæ. Rodzice, którzy podjêi siê niewdziêcznego, ae wa nego obowi¹zku sprz¹tania i zmywania, powoi zaczêi zabieraæ siê do pracy. Towarzyszyiœmy im do samego koñca i jako ostatni, zmêczeni, ae szczêœiwi, oko³o 21.00 opuœciiœmy szko³ê. Pierwsza tak bardzo udana kasowa wigiia stanowi³a wa ny punkt odniesienia da koejnych. Jej przebieg narzuci³ wiêc schemat wszystkim nastêpnym. Jego najwa niejsze eementy to: przygotowanie sai przez uczniów, wariant szwedzkiego sto³u, stroiki na stó³ i akcenty bo onarodzeniowe wykonane przez rodziców, nakrycie sto³u pod kierunkiem mam z komitetu organizacyjnego, rozpoczêcie uroczystoœci dopiero, gdy ju wszyscy przybyi, odczytanie fragmentu Ewangeii, yczenia od wychowawców i pani dyrektor, gremiane ³amanie siê op³atkiem, kosztowanie potraw, œpiewanie koêd,
Reaizacja programu wychowawczego kasy Wydarzenia kasowe uprz¹tanie sto³u po wigiii przez wczeœniej wybranych uczniów i rodziców, opuszczenie szko³y przez wychowawców jako ostatnich. 5. Podsumowanie Wigiie kasowe mog¹ wyg¹daæ inaczej. Zae y to przecie od specyfiki kasy, szko³y czy wreszcie pomys³owoœci wychowawcy i m³odzie y. Da nas ta formu³a, bêd¹ca zarówno efektem naszych przemyœeñ, jak i spontanicznych pomys³ów, sta³a siê nie tyko jedn¹ ze skutecznych metod pracy wychowawczej, ae tak e nios³a spory ³adunek emocji i dziêki temu bardzo zbi a³a nas do siebie. Ka da kasa ma w³asn¹ specyfikê, ka dy wychowawca wie najepiej, co w jego kasie mo na zrobiæ i jakie s¹ jej najwiêksze potrzeby. Zastosowanie przez nas takiej formy organizacji kasowej wigiii by³o zgodne z programem wychowawczym kasy. Powy szy opis mo e pos³u yæ jako pomoc w zapanowaniu i przeprowadzeniu w podobny sposób wigiii w kasie ub w innej grupie m³odzie y. þ Lista kontrona Tym wszystkim, którzy chcieiby skorzystaæ z naszej propozycji, przypominamy: Zawsze omów propozycje wieczoru z m³odzie ¹ i rodzicami. Nie zapomnij poinformowaæ dyrekcji szko³y o swych panach, bo uroczystoœæ bêdzie mia³a miejsce w godzinach wieczornych, kiedy szko³a najczêœciej nie funkcjonuje. Zaproœ dyrekcjê i koegów z grona pedagogicznego. Rozpocznij organizacjê odpowiednio wczeœniej oko³o 2 miesi¹ce przed dat¹ imprezy. Równie wczeœnie usta najepszy da wszystkich termin. Podczas przygotowañ zadbaj o szczegó³y organizacyjne, ae jednoczeœnie zostaw won¹ rêkê rodzicom i obdarz zaufaniem m³odzie. W trakcie wigiii b¹dÿ gospodarzem uroczystoœci. Opuœæ szko³ê ostatni. Na najbi szej godzinie wychowawczej omów z m³odzie ¹ przebieg spotkania. Przy najbi szej okazji podziêkuj tym wszystkim, którzy przyczynii siê do zorganizowania wieczerzy wigiijnej. s. 11 Powodzenia i Weso³ych Œwi¹t!
Wydarzenia kasowe Reaizacja programu wychowawczego kasy Za³¹cznik Harmonogram przygotowañ do kasowego wieczoru wigiijnego Lp. Zadania Osoby odpowiedziane 1. Uwzgêdnienie kasowej wigiii w programie wychowawczym kasy wychowawca 2. Rozmowa z uczniami: wychowawca, nw kasie pierwszej na temat samorz¹d kasowy norganizacji wigiii nw kasach starszych anaiza npoprzedniej uroczystoœci i podjêcie ndecyzji o organizowaniu tegorocznej 3. Spotkanie z rodzicami dotycz¹ce wychowawca, trójka organizacji wigiii i ewentuanego kasowa powo³ania komitetu organizacyjnego 4. Przygotowanie do wigiii wychowawca, komitet organizacyjny, samorz¹d kasowy 5. Zaproszenie dyrekcji szko³y i nauczyciei wychowawc a i samorz¹d kasowy 6. K asowy wieczór wigiijny wychowawca, rodzice, uczniowie 7. Omówienie przebiegu organizacji i samego wieczoru wychowawca wrzesieñ Termin paÿdziernik prze³om paÿdziernika i istopada paÿ dziernik grudzieñ pierwsze dni grudnia jeden z ostatnich dni nauki przed feriami œwi¹tecznymi styczeñ s. 12