Nr 2 3 (54) Luty marzec 2016 Sprawy Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Sprawy instytutowe W dniu 3 lutego odbyło się w Warszawie inauguracyjne posiedzenie Komitetu Nauk Geograficznych Polskiej Akademii Nauk. Wśród 25 osób wybranych spośród samodzielnych pracowników naukowych z akademickich placówek geograficznych znalazł się prof. Piotr Migoń, który w składzie Komitetu jest już kolejną kadencję. Olimpiada Geograficzna Zgodnie z wieloletnia tradycją, w dniach 6 7 lutego 2016 r. odbyły się zawody okręgowe 42. Olimpiady Geograficznej. W tym roku gospodarzem imprezy był Zespół Szkół nr 14 we Wrocławiu, w ramach którego działa jedno z najlepszych w Polsce Liceum Ogólnokształcące Nr XIV im. Polonii Belgijskiej. W zawodach wzięli udział pracownicy IGRR jako członkowie Komitetu Okręgowego i Komisji Jury: prof. Zdzisław Jary (Przewodniczący Komitetu Okręgowego OG), mgr Barbara Bierońska (Sekretarz), mgr Ewa Szynkiewicz, dr Małgorzata Wieczorek i dr Waldemar Spallek z ZGK, dr Paweł Brezdeń z ZGSE, dr hab. Piotr Owczarek i dr Janusz Kida z ZGF, dr Janusz Łach z ZGRiT i dr Jan Piotrowski. Ponadto naukową prelekcję dla uczniów i nauczycieli wygłosił dr Mieczysław Sobik z ZKOA. Gościem honorowym uroczystości otwarcia Olimpiady był prof. Jerzy Wyrzykowski, poprzedni przewodniczący Komitetu Okręgowego. Głównym organizatorem tegorocznych finałów okręgowych byli dwaj nauczycie XIV LO: mgr Andrzej Gościej i mgr Michał Kwoka (absolwent specjalności kartografii UWr). W zawodach wzięło udział niemal 70 uczniów z województwa dolnośląskiego i opolskiego. Zwycięzcami zawodów okręgowych zostali uczniowie wrocławskich liceów: Marcin Horak (1 miejsce) i Katarzyna Miernikiewicz (2 miejsce) z III LO oraz Szymon Ostrowski (3 miejsce) z XIV LO. Pełne wyniki olimpiady można zobaczyć na stronie internetowej: http://www.geogr.uni.wroc.pl/index.php/pl/olimpiada-geograficzna Fotorelacja z Olimpady (fot. Waldemar Spallek). biuro.geografia@uni.wroc.pl 1
Zebranie organizacyjne Komitetu Okręgowego Olimpiady Geograficznej przed oficjalnym rozpoczęciem zawodów. Uczestnicy 42. Olimpiady Geograficznej i publiczność zebrana na uroczystym otwarciu zawodów w auli XIV LO we Wrocławiu. biuro.geografia@uni.wroc.pl 2
Część pisemna zawodów okręgowych, stanowiąca eliminacje do części ustnej. Uczniowie prezentujący wylosowane zagadnienia w części ustnej zawodów. biuro.geografia@uni.wroc.pl 3
Sprawy Zakładowe Zakład Geografii Społeczno-ekonomicznej W czasopiśmie Geografiska Annaler: Series B. Human Geography ukazał się artykuł pt. Environmental hazards and urban abandonment: Case studies and typological issues, którego współautorem jest dr Robert Szmytkie. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/geob.12082/abstract biuro.geografia@uni.wroc.pl 4
Zakład Geoinformatyki i Kartografii Zespół lotniczy ZGK po raz kolejny brał udział w nagraniu popularnonaukowego filmu z cyklu Akademia.pl dla Telewizji Polskiej. Dnia 12 stycznia 2016 r. ekipa Telewizji Kraków nakręciła wypowiedzi członków zespołu pod kierownictwem dr. hab. Tomasza Niedzielskiego prof. UWr, dotyczące prowadzonych badań z wykorzystaniem bezzałogowych statków powietrznych. Zdjęciami kierował reżyser Krzysztof Haich, którego wizji zawdzięczać należy wybór planu zdjęciowego, którym stały się wnętrza Pracowni Historii Kartografii ZGK. Następnego dnia kręcone były zdjęcia plenerowe na lotnisku Aeroklubu Wrocławskiego w Mirosławicach pod Sobótką. Film został emitowany w sobotę, 27 lutego 2016 r., w programie Akademia.pl na TVP3. Relacja dotycząca badań naukowych oprowadzonych w ZGK zaczyna się od chwili 05:05. Link do filmu: http://tvp3.tvp.pl/24214736/27022016 biuro.geografia@uni.wroc.pl 5
Reżyser Krzysztof Haich udzielający wskazówek (fot. Waldemar Spallek). Ekipa telewizyjna podczas kręcenia programu (fot. Waldemar Spallek). biuro.geografia@uni.wroc.pl 6
biuro.geografia@uni.wroc.pl 7
Materiały z filmu popularnonaukowego Telewizji Kraków. W dniach 19 20 stycznia 2016 r. w ramach realizacji kampanii pomiarowych programu Iuventus Plus projekt nr IP2014 032773 (8202/PBIP/IGRR/15), odbyły się loty bezzałogowego statku powietrznego ebee w Świeradowie-Zdroju. Podczas lotów wykonano zdjęcia obszarów testowych na Polanie Izerskiej i w Krobicy w warunkach zimowych wykorzystując kamery pracujące w zakresie światła widzialnego i bliskiej podczerwieni. Zgromadzony materiał zdjęciowy stanowi część zestawu danych wejściowych dla modeli wykorzystywanych w tworzonym w ramach projektu systemu automatycznego poszukiwania ludzi zaginionych. W pomiarach brał udział zespół w składzie dr Jacek Ślopek, mgr Magdalena Stec oraz studenci I i II roku specjalizacji GiK: Pamela Pikuła, Kinga Mielcarska. Przygotowanie samolotu bezzałogowego do lotów (fot. Jacek Ślopek). biuro.geografia@uni.wroc.pl 8
Polana Izerska w zimowej szacie (fot. Jacek Ślopek). Uczestnicy pomiarów w trakcie przenoszenia sprzętu na stanowisko operacyjne (fot. Jacek Ślopek). 24 lutego 2016 r. dr Małgorzata Wieczorek reprezentowała Zakład Geoinformatyki i Kartografii Uniwersytetu Wrocławskiego na posiedzeniu Komitetu Obchodów Międzynarodowego Roku Mapy w Polsce, które odbyło się w Warszawie w siedzibie Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii. Zebranie poświęcone było podsumowaniu działalności za rok 2015 oraz planowaniu działań na rok 2016. biuro.geografia@uni.wroc.pl 9
Fundacja Uniwersytet Dzieci zaprosiła dr Małgorzatę Wieczorek do poprowadzenia warsztatów dla ponad 200 dzieci w wieku 8 9 lat łączących zastosowanie matematyki z kartografią. Warsztaty odbywały się przez trzy kolejne soboty począwszy od 27 lutego pod hasłem Jak zmieścić Ziemię na kartce papieru? Dr Małgorzata Wieczorek starała się przybliżyć dzieciom kształt Ziemi oraz poszczególnych kontynentów. Więcej informacji można znaleźć na stronie Uniwersytetu dzieci oraz na stronie głównej UWr. Mali studenci przenoszą Ziemię na kartkę papieru (fot. Małgorzata Jurkiewicz). Mali studenci, podobnie jak ich dorośli koledzy, przekonują się za pomocą skórki z mandarynki, że odwzorowanie kulistej powierzchni Ziemi na płaszczyźnie jest jedną z raf kartografii biuro.geografia@uni.wroc.pl 10
Dr Małgorzata Wieczorek pokazuje na podświetlanym globusie czym się różni siatka geograficzna od kartograficznej. Zakład Geomorfologii W prestiżowej serii publikacyjnej Geological Society Special Publications, wydawanej w Londynie, ukazał się tom 417 zatytułowany Appreciating Physical Landscapes. Three Hundred Years of Geotourism, a w nim artykuł Piotra Migonia Rediscovering geoheritage, reinventing geotourism: 200 years of experience from the Sudetes, Central Europe (s. 215 228), omawiający początki zainteresowań obiektami przyrody nieożywionej w Sudetach, ze szczególnym uwzględnieniem Karkonoszy, Kotliny Jeleniogórskiej i Gór Stołowych. biuro.geografia@uni.wroc.pl 11
Wyjazdy terenowe Na Ślęży w zimowej scenerii. W dniu 6 stycznia odbył się zakładowy wyjazd w Masyw Ślęży, którego celem było przyjrzenie się różnym elementom rzeźby stoków Ślęży, wcześniej opisywanym m.in. przez S. Szczepankiewicza, B. Horwatha i R. Żurawka pokrywom głazowym i blokowym, formom opisywanym jako lodowce gruzowe, ostańcowym skałkom gabrowym i spłaszczeniom śródstokowym. Eksploracja pokryw blokowych w grupie skałek Olbrzymki (fot. A. Michniewicz). Uczestnicy wyjazdu na szczycie Ślęży. biuro.geografia@uni.wroc.pl 12
Wzgórza Strzelińskie. Lutowy wyjazd zakładowy grupy geomorfologicznej odbył się 13 lutego, a celem były okolice Gromnika najwyższego wzniesienia Wzgórz Strzelińskich. Program merytoryczny był bogaty i obejmował problematykę geoarcheologiczną, antropogeniczne przekształcenia rzeźby (to na szczycie Gromnika), rzeźbę strukturalną, zagadnienia erozji wąwozowej na przykładzie Diabelskiej Kręgielni, dziedzictwo środowiska peryglacjalnego, rzeźbę skałkową i wpływ lądolodu na rzeźbę rejonu Gromnika. Najwytrwalsi na zakończenie zapoznali się jeszcze z plenerową ekspozycją skał z regionu, przygotowaną przez stowarzyszenie Geopark Wzgórza Niemczańsko- Strzelińskie koło dworca kolejowego w Strzelinie. Wąwozy lessowe Diabelskiej Kręgielni pod Gromnikiem. Uważne oględziny podstawy klifu mrozowego na Garnczarku. biuro.geografia@uni.wroc.pl 13
Skałki gnejsowe pod Gromnikiem. Wyprawa naukowa na Wyspę Króla Jerzego (Szetlandy Południowe, Antarktyka) W okresie od 15 stycznia do 6 marca dwóch pracowników Zakładu Geomorfologii: dr Mateusz Strzelecki i dr Marek Kasprzak wraz z dr hab. Grzegorzem Rachlewiczem (prof. UAM), uczestniczyło w wyprawie naukowej na Szetlandy Południowe. Wyprawa została zorganizowana w ramach projektu M. Strzeleckiego POROCO Mechanizmy kontrolujące ewolucję i geomorfologię wybrzeży skalistych w klimatach polarnych. Zaplanowane prace prowadzono na wolnych od lodu wybrzeżach Zatoki Admiralicji, w pobliżu Polskiej Stacji Antarktycznej im. H. Arctowskiego. Podczas prac terenowych dokonano rozpoznania budowy geologicznej wybrzeża z użyciem narzędzi geofizycznych (pomiarów elektrooporowych), zamontowano termistory rejestrujące w sposób automatyczny termikę gruntu, dokonano reperowych pomiarów powierzchni skalnych przy użyciu erozjometru, młotka Schmidta i urządzenia Equotip, pobrano próbki gruntu i skał do analiz laboratoryjnych. Pobyt na Stacji możliwy był dzięki uprzejmości kierownictwa Zakładu Biologii Antarktyki Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN oraz wydatnej pomocy pracowników Arctowskiego. Dziękujemy! biuro.geografia@uni.wroc.pl 14
Sygnatariusze Traktatu antarktycznego tablica w siedzibie INACH (Instituto Antártico Chileno) w Punta Arenas nad Cieśniną Magellana (fot. M Kasprzak). Polska Stacja Antarktyczna im. H. Arctowskiego widok na budynek główny Stacji (Samolot) oraz Szklarnię (fot. M Kasprzak). Infrastruktura techniczna Stacji na przylądku Thomas Point (fot. M Kasprzak). biuro.geografia@uni.wroc.pl 15
Czoło Lodowca Baranowskiego (fot. M Kasprzak). Góra lodowa w Zatoce Admiralicji (fot. M Kasprzak). biuro.geografia@uni.wroc.pl 16
W bezpośrednim sąsiedztwie Stacji znajdują się pingwiniska podlegające badaniom biologicznym (fot. M Kasprzak). Okolice Stacji to poligon doświadczalny dla naukowców różnych dziedzin. Za poletkami eksperymentalnymi rysuje się krzyż na grobie W. Puchalskiego (fot. M Kasprzak). biuro.geografia@uni.wroc.pl 17
Widok na okolice Stacji ze szczytu Jardine (fot. M Kasprzak). Pomiary elektrooporowe (fot. M Kasprzak). Pomiary na stanowisku wyznaczonym do badania wietrzenia i erozji skał (fot. M Kasprzak). biuro.geografia@uni.wroc.pl 18
Słonie morskie na przylądku Rakusa Point (fot. M Kasprzak). Pingwin maskowy w okresie przepierzania (fot. M Kasprzak). biuro.geografia@uni.wroc.pl 19
Tablica upamiętniająca Stanisława Baranowskiego pracownika naszego Instytutu, który uległ wypadkowi w okolicy Stacji Arctowskiego (fot. M Kasprzak). Stacja Arctowskiego obchodziła w tym roku 40-sty jubileusz. Na uroczystość przybyli goście z innych stacji badawczych Brazylijczycy, Chińczycy, Koreańczycy i Rosjanie (fot. M Kasprzak).. WIĘCEJ ZDJĘĆ z Arctowskiego znajduje się na naszym profilu FB tutaj: biuro.geografia@uni.wroc.pl 20
Zakład Zagospodarowania Przestrzennego Na początku roku ukazały się kolejne publikacje pracowników Zakładu Zagospodarowania Przestrzennego. Pierwszą z nich jest artykuł w Journal of Rural Studies (IF=2,444, lista A 40pkt) o tytule The impact of EU governance and rural development policy on the development of the third sector in rural Poland: A nation-wide analysis. Współautorem jest Krzysztof Janc. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/s0743016715300620 Drugim jest artykuł w Journal of Urban Technology (IF=0,978, lista A 25pkt) o tytule Visibility and Connections among Cities in Digital Space, którego autorem jest Krzysztof Janc. http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10630732.2015.1073899 biuro.geografia@uni.wroc.pl 21
Opracowanie: Marek Kasprzak marek.kasprzak@uwr.edu.pl Wrocław, 15 marca 2016 r. Materiały dotyczące spraw Instytutu i spraw poszczególnych Zakładów prosimy nadsyłać do końca każdego miesiąca na adres e-mail M. Kasprzaka. biuro.geografia@uni.wroc.pl 22
Pingwin białooki / pingwin Adeli (fot. M Kasprzak). biuro.geografia@uni.wroc.pl 23