Klapy przeciwpożarowe typu KTS Jarosław Wiche PRZEZNACZENIE Klapy przeciwpożarowe typu KTS przeznaczone są do montażu w instalacjach wentylacyjnych jako przegrody odcinające oddzielające strefę objętą pożarem od pozostałej części budynku. Klapy te są klapami symetrycznymi przeznaczonymi do zabudowy poziomej (w ścianach) i pionowej (stropy). Mogą być instalowane w wszystkich rodzajach przegród budowlanych (przegrody sztywne) łącznie z ścianami kartonowo gipsowymi. W związku z powyższym podstawową funkcją klap typu KTS jest powstrzymanie rozprzestrzeniania się ognia, temperatury i dymu. Klapy spełniają europejską klasyfikację w zakresie odporności ogniowej: EIS120. OPIS BUDOWY I ZASADA DZIAŁANIA Klapa zbudowana jest z korpusu wykonanego z blachy stalowej o grubości 1mm. Korpus w części środkowej ma wykonaną perforację na całym obwodzie. Wewnątrz klapy zabudowana jest przegroda wykonana z płyt PROMATECT-H. Na korpusie w miejscu perforacji od wewnątrz naklejona jest uszczelka, jej cechą charakterystyczną jest to że pod wpływem wysokiej temperatury zwiększa swoją objętość dokładnie wypełniając wszystkie nieszczelności pomiędzy przegrodą, a korpusem. Przegroda zamontowana jest w korpusie za pomocą uchwytów stalowych z stali nierdzewnej i łożysk wykonanych z mosiądzu. Biorąc pod uwagę sposób napędu klapy poprzez zainstalowanie różnych siłowników lub mechanizmów sprężynowych, powodujących otwarcie lub zamknięcie klapy wyróżniamy następujące warianty wykonania. Klapa typu: KTS-O-E Klapa przeciwpożarowa odcinająca do przewodów wentylacyjnych (normalnie otwarta) z siłownikami z sprężyną powrotną o połączonej funkcji bezpieczeństwa z funkcją komfortu. W tym wariancie na korpusie zamontowany jest siłownik Firmy BELIMO, lub GRUNER. Siłownik przestawia klapę w położenie robocze przy równoczesnym napinaniu sprężyny powrotnej Przy zaniku napięcia zasilania, klapa powraca w położenie zamknięte dzięki energii zmagazynowanej w napiętej sprężynie. Jeżeli temperatura wewnątrz przewodu przekroczy 72±5 C (patrz wykonania specjalne), zadziała 1
wyzwalacz termiczny. Z chwilą zadziałania wyzwalacza termicznego napięcie zasilania zostaje trwale i bezpowrotnie odłączone, a klapa zamyka się. W siłownikach ze sprężyną powrotną wbudowane są dwa ustawione na stałe mikrowyłączniki dla wskazania położenia klapy. Położenie klapy można odczytać na mechanicznym wskaźniku położenia. Klapa typu: KTS-O-S W tym wariancie na korpusie zamontowany jest mechanizm sprężynowy. Podczas otwierania klapy za pomocą specjalnego klucza zamontowanego na płycie mechanizmu sprężyna napędowa napinana jest co powoduje w niej magazynowanie energii, która jest następnie wykorzystana do zamknięcia klapy. W tej wersji, w mechanizmie zamontowany jest korpus wyzwalacza termicznego w którym zamocowana jest szklana ampułka ( Esti Patronen) z cieczą która po przekroczeniu temperatury (standard 72±5 C patrz wykonania specjalne ) pęka powodując zamknięcie klapy. Zamknięcie klapy w celach testowych możliwe jest poprzez odciągnięcie zwalniaka ręcznego. Aby otworzyć klapę należy użyć klucza po obróceniu o 90 klapa pozostanie w pozycji otwartej. Klapa typu: KTS-O-SE Klapa przeciwpożarowa odcinająca do przewodów wentylacyjnych (normalnie otwarta) z napędem sprężynowym z rozdziałem funkcji bezpieczeństwa od funkcji komfortu. W tym wariancie na korpusie zamontowany jest mechanizm sprężynowy z elektromagnesem. Podczas otwierania klapy za pomocą klucza sprężyna napędowa jest napinana co powoduje w niej magazynowanie energii, która jest następnie wykorzystana do zamknięcia klapy. W tej wersji wykonania, w płycie napędów zamontowany jest wyzwalacz termicznego taki jak w klapie KTS-O-S, wzbogacony o układ umożliwiający zdalne zamkniecie klapy. Zamknięcia klapy realizowane jest wtedy przez podanie lub zanik napięcia w zależności od zastosowanego typu elektromagnesu. Zadziałanie elektromagnesu spowoduje zamknięcie klapy. Aby otworzyć klapę należy podać lub odłączyć napięcie od elektromagnesu (w zależności od typu), a następnie użyć klucza, po obróceniu o 90 klapa zostanie w pozycji otwartej. 2
Rysunek 1 Rysunek 2 Rysunek 3 Rysunek 4 Rysunek 5 Rysunek 6 Rysunek 7 Rysunek 8 Rysunek 1 - Mechanizm klapy typu: KTS-O-SE zamocowany na klapie w widoku z przeźroczystą obudową mechanizm uzbrojony klapa otwarta. Rysunek 2 - w widoku bez obudowy, mechanizm uzbrojony klapa otwarta Rysunek 3 - w widoku z zwolnionym elektromagnesem na skutek podania lub zaniku napięcia w zależności od wersji wykonania, klapa otwarta. Rysunek 4 - klapa zamknięta na skutek zadziałania elektromagnesu, elektromagnes uzbrojony gotowy do ponownego otwarcia klapy, jeśli zamknięcie nastąpiło w celach testowych. Rysunek 5 - w widoku z otwartym zwalniakiem ręcznym w celu testowania, klapa otwarta. Rysunek 6 - klapa zamknięta na skutek naciśnięcia zwalniacza ręcznego, zwalniacz uzbrojony gotowy do ponownego otwarcia klapy jeśli zamknięcie nastąpiło w celach testowych. Rysunek 7 - w widoku po odpadnięciu zwalniacza ręcznego na skutek pęknięcia ampułki szklanej po przekroczeniu w kanale temperatury 72±5 C, klapa otwarta. Rysunek 8 - zamocowany na klapie w widoku po odpadnięciu zwalniacza ręcznego na skutek pęknięcia ampułki szklanej po przekroczeniu w kanale temperatury 72±5 C, klapa zamknięta. 3
Klapa typu KTS-O-SE z rozdziałem funkcji bezpieczeństwa od funkcji komfortu z zamontowanym siłownikiem BL24-48 SMY lub BL110-230 SMY Poniżej chciałem przedstawić zalety i wady trzech różnych mechanizmów napędowych klapy KTS na wstępnie informując że istnieje możliwość wymiany mechanizmów napędowych klapy nawet już po zainstalowaniu klapy na obiekcie (zamurowaniu). Osiągnięto to poprzez zamontowanie mechanizmów na zunifikowanej płycie napędów mocowanej na klapie. Jest to absolutnie szczególne rozwiązanie dające możliwość etapowego ewoluowania instalacji. Klapa KTS-O-E 1. zamkniecie klapy trwa kilkanaście sekund co sprawia że klapa oraz kanały podłączone do niej nie są poddawane obciążeniu dynamicznym związanym z bezwładnością zamykającej się przegrody klapy oraz różnicą ciśnień jakim poddawane są kanały wentylacyjne podczas testowania klap przeciwpożarowych przy działającej wentylacji. 2. Możliwość częstego zdalnego testowania klap, przy klapie KTS-O-E nawet co 72 godziny. 1. Zamknięcie klapy nastąpi zawsze przy odłączeniu napięcia co spowoduje wystąpienie fałszywych alarmów przy chwilowych zanikach napięcia. 2. Stosunkowo wysoka cena. Klapa KTS-O-S Najniższa cena. 1. brak możliwości zamknięcia klapy w sposób zdalny (na odległość) 2. aby przetestować klapę należy mieć bezpośredni do niej dostęp. 4
Klapa KTS-O-SE 1. rozwojowy (ewolucyjny) charakter mechanizmu, dający możliwość instalowania na obiekcie klap z siłownikiem lub bez siłownika zapewniającego funkcje komfortu, Mechanizm jest wyposażony w elektromagnes dzięki czemu możliwe jest zdalne zamknięcie klap na odległość, sprawia to że mamy zagwarantowaną funkcje bezpieczeństwa, możemy więc zamontować siłowniki zapewniające ponowne uzbrojenie klap (jeśli zamknięcie nastąpiło na skutek testowania) tylko w miejscach gdzie mamy utrudniony dostęp do klapy, zakładając że ponowne uzbrojenie klap na których nie ma siłownika wykonane zostanie ręcznie przez pracownika zajmującego się konserwacja obiektu (oczywiście przeszkolonego w tym zakresie). Przy niezbyt częstym testowani klap np.: 2 razy do roku nie powinno być to kłopotliwe, a dzięki temu że nie wszystkie klapy na obiekcie wyposażone są w siłowniki zapewniające funkcje komfortu (możliwość zdalnego uzbrojenia), całość kosztów inwestycyjnych przy obiektach w, których znajduje się znaczna ilość klap jest dużo niższa. 2. W mechanizmie zastosowano dodatkowe przełożenie mechaniczne zwiększające siłę z jaką elektromagnes utrzymuje klapę w pozycji otwartej. Nominalna siła elektromagnesu wykorzystywanego w klapach tego typu to 120N, ale z uwagi na pojawiające się na obiektach zapylenie, niestabilne zasilanie (pisze tu nie o chwilowym zaniku napięcia, a o niższym niż nominalne napięciu) oraz różnego rodzaju drgania np.: pochodzące od wentylatorów często ta siła okazywała się nie wystarczająca. W klapie typu KTS-O-SE produkcji SMAY dzięki zastosowanemu przełożenia o jakim pisałem wyżej oraz zastosowaniu zapadek udało się wyeliminować przypadkowe zamknięcia klap wynikające z własności elektromagnesu. 3. Przy zastosowaniu elektromagnesu typu impuls wykluczamy możliwość przypadkowych zamknięć wynikających z chwilowego zaniku napięcia, ale w tym przypadku należy określić na etapie projektowania czy kabel doprowadzający napięcie do elektromagnesu powinien być monitorowany. 1. Z uwagi na to że przegroda klapy w tym wariancie wykonania zamyka się szybko ok. 1-2s od momentu wyzwolenia, aby nie narażać klapy i kanałów do niej podłączonych na zbyt częste wstrząsy biorąc pod uwagę że system wentylacji i klimatyzacji powinien działać bezawaryjnie przez wiele lat testowanie klap nie powinno się odbywać częściej jak raz na 3 miesiące. 2. W przypadku gdyby postawiono wymóg monitorowania kabla zasilającego elektromagnesów klap odcinających wentylacji bytowej gdy w mechanizmie zmontowany jest elektromagnes typu impuls może się okazać że koszt tego rozwiązania będzie znacząco wyższy niż w przypadku zastosowania klap działających na zasadzie zaniku zasilania po którym klapy te osiągają pozycje bezpieczna (zamkniętą). Może się wówczas okazać że przy założeniu że wszystkie klapy mają posiadać funkcję komfortu lepiej zastosować klapę KTS- O-E z siłownikiem o zintegrowanej funkcji bezpieczeństwa z funkcją komfortu Firmy BELIMO lub GRUNER. W przypadku obu tych siłowników zamkniecie klapy następuje na skutek zaniku napięcia więc monitorowanie przewodu staje się niezasadne. 5