AUDYT ENERGETYCZNY BUDYNKU ZESPOŁU SZKÓŁ NR 10 LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCACE przy Pl. Św. Katarzyny 9 w Toruniu

NARODOWA AGENCJA POSZANOWANIA ENERGII S.A. Firma istnieje od 1994 r. ul. Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa tel.: 22 505 46 61, faks: 22 825 86 70 www.nape.pl, nape@nape.pl AUDYT ENERGETYCZNY BUDYNKU ZESPOŁU SZKÓŁ NR 10 LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCACE przy Pl. Św. Katarzyny 9 w Toruniu ZAMAWIAJĄCY: Gmina Miasto Toruń ul. Wały Gen. Sikorskiego 8 87-100 Toruń Warszawa, listopad 2014 r. NIP 526-00-40-341, REGON 010691500, KRS 0000186140 Sąd Rejonowy dla M.St. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy, Kapitał akcyjny: 501 000,00 zł NAPE jest członkiem Ogólnokrajowego Stowarzyszenia Poszanowanie Energii i Środowiska" SAPE POLSKA i Zrzeszenia Audytorów Energetycznych

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 1 1 STRONA TYTUŁOWA AUDYTU ENERGETYCZNEGO BUDYNKU 1. Dane identyfikacyjne budynku 1.1 Rodzaj budynku Budynek użyteczności publicznej 1.2 Rok rozpoczęcia budowy 1.3 Inwestor (nazwa 1.4 Adres lub imię i budynku nazwisko, adres) Gmina Miasto Toruń, ul. Wały Gen. Sikorskiego 8, 87-100 Toruń, tel. 56 6118777, fax. 56 6221670 2. Nazwa, adres i nr REGON podmiotu wykonującego audyt: Narodowa Agencja Poszanowania Energii S.A., 010691500, ul. Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa; tel. 0 602 368 256 1891 r. Pl. Św. Katarzyny 9 87-100 Toruń, powiat toruński, województwo kujawsko - pomorskie 3. Imię, nazwisko, adres audytora koordynującego wykonanie audytu, posiadane kwalifikacje, podpis: dr inż. Anna Kowalczyk, audytor KAPE 0143, ul. Świętokrzyska 20, 00-002 Warszawa 4. Współautorzy audytu: imiona, nazwiska, zakres prac, posiadane kwalifikacje: Lp. Imię i nazwisko 1. inż. Piotr Kowalczyk Zakres udziału w opracowaniu audytu energetycznego inwentaryzacja instalacyjno budowlana, obliczenia i opracowanie wyników posiadane kwalifikacje (w tym ew. uprawnienia) uprawnienia budowlane MAZ/0037/PWOS/04 5. Miejscowość: Warszawa data wykonania opracowania: 2014-11-27 6. Spis treści 1 Strona tytułowa audytu energetycznego budynku 1 2 Karta audytu energetycznego budynku 2 3 Dokumenty i dane źródłowe wykorzystane przy opracowaniu audytu oraz wytyczne i uwagi inwestora 4 4 Opis budynku 6 5 Ocena aktualnego stanu technicznego budynku 10 6 Wykaz rodzajów usprawnień i przedsięwzięć termomodernizacyjnych wybranych na podstawie oceny stanu technicznego 13 7 Określenie optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego 13 8 Opis optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego przewidzianego do realizacji 24 9 Załączniki do audytu 27

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 2 2 KARTA AUDYTU ENERGETYCZNEGO BUDYNKU 1. Dane ogólne 1. Konstrukcja / technologia budynku tradycyjna 2. Liczba kondygnacji 4 3. Kubatura części ogrzewanej [m 3 ] 10 929 4. Kubatura ogrzewanych pomieszczeń [m 3 ] 8 525 5. Powierzchnia netto (ogrzewana) budynku [m 2 ] 2 664 6. Powierzchnia użytkowa części mieszkalnej [m 2 ] 0 7. Powierzchnia użytkowa lokali użytkowych oraz innych pomieszczeń niemieszkalnych [m 2 ] 2 664 8. Liczba lokali mieszkalnych 0 9. Liczba osób użytkujących budynek 670 10. Sposób przygotowania ciepłej wody węzeł ciepłowniczy 11. Rodzaj systemu grzewczego budynku węzeł ciepłowniczy 12. Współczynnik kształtu A/V [1/m] 0,53 13. Inne dane charakteryzujące budynek obiekt zabytkowy 2. Współczynniki przenikania ciepła W/(m 2 K) Stan istniejący Stan po termomod. 1. Ściana zewnętrzna, 60 cm 1,027 1,027 2. Ściana zewnętrzna, 50 cm 1,185 1,185 3. Ściana zewnętrzna, kolankowa 1,454 1,454 4. Ściana zewnętrzna przy gruncie 0,595 0,595 5. Podłoga na gruncie, przyziemie 0,274 0,274 6. Stropodach 1,161 0,171 7. Strop, pod strychem 1,171 0,178 8. Dach, strych 4,167 4,167 9. Drzwi zewnętrzne, nowe 2,5 2,5 10. Drzwi zewnętrzne, stare 5,1 5,1 11. Okno jedna szyba, w ramie drewnianej 5,1 1,1 12. Okno w ramie drewnianej, stare 2,6 1,1 13. Okno w ramie drewnianej, nowe 1,6 1,6 3. Sprawności składowe systemu ogrzewania 1. Sprawność wytwarzania 0,95 0,95 2. Sprawność przesyłania 0,80 0,90 3. Sprawność regulacji i wykorzystania 0,77 0,88 4. Sprawność akumulacji 1,00 1,00 5. Ogólna sprawność systemu dystrybucji ciepła 0,59 0,75 6. Uwzględnienie przerw na ogrzewanie w okresie tygodnia 1,00 0,91 7. Uwzględnienie przerw na ogrzewanie w ciągu doby 0,95 0,95 4. Charakterystyka systemu wentylacji 1. Rodzaj wentylacji ( naturalna, mechaniczna ) naturalna naturalna 2. Sposób doprowadzenia i odprowadzenia powietrza Okna/ kratki went. 3. Strumień powietrza wentylacyjnego 1) [m 3 /h] 5 801 5 801 4. Liczba wymian [1/h] 0,68 0,68 5. Charakterystyka energetyczna budynku 1. Obliczeniowa moc cieplna systemu grzewczego [kw] 288,8 228,5 2. Obliczeniowa moc cieplna na przygotowanie cwu [kw] 40,9 34,1 3. Roczne zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania budynku (bez uwzględnienia sprawności systemu grzewczego i przerw w ogrzewaniu) [GJ/rok] Okna/ kratki went 1 403 1 066 4. Roczne zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania budynku (z uwzględnieniem sprawności systemu grzewczego i przerw w ogrzewaniu) [GJ/rok] 2 278 1 225 5. Obliczeniowe zużycie energii do przygotowania cwu 2) [GJ/rok] 177 148 6. Zmierzone zużycie ciepła na ogrzewanie przeliczone na warunki sezonu standardowego oraz na przygotowanie ciepłej wody (służące do weryfikacji 3) - przyjętych składowych danych obliczeniowych bilansu ciepła) [GJ/rok]

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 3 7. Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku (bez uwzględnienia sprawności systemu grzewczego i przerw w ogrzewaniu) [kwh/(m 2 rok)] 146,29 111,15 8. Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku (z uwzględnieniem sprawności systemu grzewczego i przerw w ogrzewaniu) [kwh/(m 2 rok)] 237,53 127,73 9. Wskaźnik rocznego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku (z uwzględnieniem sprawności systemu grzewczego i przerw w ogrzewaniu) 74,23 39,92 [kwh/(m 3 rok)] 6. Opłaty jednostkowe (obowiązujące w dniu sporządzenia audytu) 4) Centralne ogrzewanie 1. Opłata za 1GJ na ogrzewanie [zł] 60,48 60,48 2. Opłata za 1 MW mocy zamówionej na ogrzewanie na miesiąc [zł] 9 450,16 9 450,16 3. Opłata stała abonamentowa [zł] 0,00 0,00 Ciepła woda użytkowa 4. Opłata za 1GJ na ogrzewanie [zł] 60,48 60,48 5. Opłata za 1 MW mocy zamówionej na ogrzewanie na miesiąc [zł] 9 450,16 9 450,16 6. Opłata stała abonamentowa [zł] 0,00 0,00 7. Opłata za ogrzanie 1 m 2 pow. użytkowej na miesiąc [zł] 5,33 3,13 8. Opłata za podgrzanie 1m 3 ciepłej wody użytkowej [zł] 35,9 30,0 7. Charakterystyka ekonomiczna optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego Planowana suma kredytu [zł] Roczne zmniejszenie zapotrzebowania na 1 260 990,00 energię [%] 44,1 Planowane koszty całkowite [zł] 1 260 990,00 Premia termomodernizacyjna [zł] 146 102,00 Roczna oszczędność kosztów energii [zł/rok] 73 051,00 8. Charakterystyka energetyczno - ekonomiczna optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego wraz z instalacją fotowoltaiczną (OZE) Średnioroczna produkcja energii elektrycznej [kwh] 5 570,00 Koszt realizacji usprawnienia [zł] 40 250,00 Cena jednostkowa energii Planowane koszty całkowite 0,4884 elektrycznej (brutto) [zł/kwh] (termomodernizacja + panele PV) [zł] 1 301 240,00 Roczna oszczędność kosztów Roczna oszczędność kosztów energii 2 720,00 energii elektrycznej [zł/rok] (cieplnej i elektrycznej) [zł/rok] 75 771,00 1) - Wyliczenie strumienia powietrza wentylacyjnego zamieszczono w załączniku 9.3 2) - Zużycie CWU wg obliczeń przedstawionych w załączniku nr 9.2 3) - Brak zmierzonego zużycia na rozpatrywany budynek. Dla kompleksu budynków występuje jeden węzeł grupowy. 4) - Wyliczenie opłat w załączniku nr 9.1.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 4 3 DOKUMENTY I DANE ŹRÓDŁOWE WYKORZYSTANE PRZY OPRACOWANIU AUDYTU ORAZ WYTYCZNE I UWAGI INWESTORA 3.1 Cel pracy Podstawowym celem jest optymalizacja zakresu inwestycji termomodernizacji budynku Zespołu Szkół nr 10 (Liceum Ogólnokształcącego) usytuowanego przy Pl. Św. Katarzyny 9 w Toruniu. Opracowanie w części merytorycznej swoim zakresem obejmuje: ocenę stanu istniejącego budynku pod kątem izolacyjności cieplnej przegród, ocenę stanu istniejących wewnętrznych instalacji ogrzewczych wraz ze źródłem ciepła, propozycję rozwiązań termomodernizacyjnych pozwalających na zmniejszenie zużycia ciepła w rozpatrywanym budynku, procedurę wyboru optymalnego przedsięwzięcia termo modernizacyjnego, propozycję zastosowania odnawialnego źródła energii. Realizacja powyższych przedsięwzięć ma prowadzić do zmniejszenia kosztów ogrzewania w rozpatrywanym obiekcie. 3.2 Dokumentacja projektowa Brak. 3.3 Inne dokumenty wizja lokalna, faktury za ciepło EDF Toruń S.A. za 2013 r., faktura za dostawę energii elektrycznej, normy i rozporządzenia: o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmów oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Dalej zwane Rozporządzeniem dot. audytów termomodernizacyjnych. o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 5 mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość technicznoużytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw charakterystyki energetycznej. Dalej zwane Rozporządzeniem dot. świadectw energetycznych. o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690 wraz z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie dalej zwane Warunkami Technicznymi. o Polska Norma PN-EN-ISO 6946:2008 "Elementy budowlane i części budynku. Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczeń". o PN-EN ISO 13370 "Właściwości cieplne budynków - Wymiana ciepła przez grunt - Metody obliczania" o PN-EN ISO 14683 "Mostki cieplne w budynkach - Liniowy współczynnik przenikania ciepła - Metody uproszczone i wartości orientacyjne" o Polska Norma PN EN 12831:2006 " Instalacje ogrzewcze w budynkach. Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego. o Polska Norma PN-EN ISO 13790:2009 "Energetyczne właściwości użytkowe budynków. Obliczanie zużycia energii do ogrzewania i chłodzenia". 3.4 Wytyczne, sugestie, ograniczenia i uwagi Inwestora (zleceniodawcy) Zleceniodawca podał następujące wytyczne dotyczące poprawy istniejącego stanu: Należy ocieplić strop pod nieogrzewanym strychem. Należy ocieplić stropodach pełny. Należy wymienić okna starego typu. Należy wymienić instalację c.o. Należy wymienić instalację c.w.u. Z uwagi na wytyczne Miejskiego Konserwatora Zabytków, nie należy rozważać wymiany drzwi zewnętrznych. Jako OZE należy rozpatrzeć montaż instalacji fotowoltaicznej na dachu budynku. Przy wykonaniu powyższych prac należy uwzględnić zalecenia Miejskiego Konserwatora Zabytków.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 6 3.5 Wielkość środków własnych inwestora przeznaczonych na pokrycie kosztów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego oraz wysokość kredytu możliwego do zaciągnięcia lub kwota dotacji: Wielkość środków własnych inwestora przeznaczonych na pokrycie kosztów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego Kwota kredytu możliwego do zaciągnięcia przez inwestora lub kwota dofinansowania przedsięwzięcia termo modernizacyjnego Kwota kredytu możliwego do zaciągnięcia przez inwestora lub kwota dofinansowania przedsięwzięcia termo modernizacyjnego z instalacją fotowoltaiczną 0 zł 1 261 000 zł 1 302 000 zł 4 OPIS BUDYNKU 4.1 Dane ogólne Adres: Inwestor: Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń Gmina Miasto Toruń, ul. Wały Gen. Sikorskiego 8, 87-100 Toruń Rok zakończenia budowy 1891 Technologia tradycyjna Powierzchnia zabudowy 1 327 m 2 Powierzchnia netto budynku 2 664 m 2 Kubatura części ogrzewanej budynku 10 929 m 3 Kubatura przestrzeni ogrzewanej budynku 8 525 m 3 Współczynnik kształtu A/V 0,53 1/m Wysokość kondygnacji w świetle 2,6-3,5 m Liczba użytkowników, w tym: 670 os. uczniowie - szkoła 600 os pracownicy 70 os 4.2 Uproszczona dokumentacja budynku. Rysunki i zdjęcia budynku zostały zamieszczone w załączniku nr 9.6.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 7 4.3 Opis i konstrukcja budynku Rozpatrywany obiekt wzniesiono w systemie tradycyjnym. Budynek stanowi zwartą bryłę, wolno stojącą. Budynek zbudowano jako czterokondygnacyjny (w tym użytkowe przyziemie), nad częścią budynku z nieużytkowym strychem. Nad trzema częściami występuje stropodach pełny. Ściany zewnętrzne wykonane są z cegły ceramicznej o grubości 38-60 cm. Dach nad strychem jest drewniany, kryty papą. 4.4 Stolarka okienna i drzwiowa W budynku znajdują się okna w ramach drewnianych (skrzynkowe oraz zespolone po wymianie). Drzwi zewnętrzne są drewniane, przeszklone jedna para po wymianie, trzy pary starego typu. 4.5 Wentylacja Wentylacja pomieszczeń realizowana jest grawitacyjnie poprzez kanały i kratki wywiewne. Nawiew realizowany jest poprzez infiltrację nieszczelności w stolarce okiennej i drzwiowej. 4.6 Źródło ciepła Źródłem ciepła dla budynku Liceum jest grupowy dwufunkcyjny węzeł ciepłowniczy należący do dostawcy ciepła usytuowany w budynku gastronomicznym. Węzeł posiada automatykę i regulację pogodową. 4.7 Instalacja centralnego ogrzewania Rodzaj danych Typ instalacji Przewody w instalacji Rodzaje grzejników Osłonięcie grzejników Zawory termostatyczne Zabezpieczenie Odpowietrzenie Liczba dni ogrzewania w tygodniu/liczba godzin na dobę Modernizacja instalacji po 1984 r. Dane w stanie istniejącym Tradycyjna, pompowa, dwururowa Stalowe Żeliwne członowe Nie Tak, ale wszystkie zdewastowane. Naczynie wzbiorcze zamknięte i zawór bezpieczeństwa Automatyczne odpowietrzniki 7/24, stosowane są obniżenia dobowe Brak danych

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 8 4.8 System przygotowania ciepłej wody Rodzaj danych Typ instalacji Źródło ciepła Przewody w instalacji Opomiarowanie Zawory termostatyczne Przerywana praca pompy Modernizacja instalacji Dane w stanie istniejącym Centralna z cyrkulacją Indywidualny dwufunkcyjny węzeł ciepłowniczy Stalowe Opomiarowanie w węźle Nie Nie Brak danych, bieżąca konserwacja 4.9 Zapotrzebowanie na moc i ciepło na potrzeby systemu grzewczego Obliczenia rocznego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania w standardowym sezonie grzewczym wykonano na podstawie Polskiej Normy PN-EN ISO 13790:2009 "Energetyczne właściwości użytkowe budynków. Obliczanie zużycia energii do ogrzewania i chłodzenia" Obliczenia szczytowej mocy grzewczej dla całego budynku wykonano zgodnie z normą PN-EN 12831 "Instalacje ogrzewcze w budynkach. Metoda obliczania projektowego obciążenia cieplnego. W/w obliczenia wykonano przyjmując wieloletnie dane klimatyczne dotyczące: średnich miesięcznych wartości zewnętrznych temperatur oraz średnich miesięcznych wartości natężenia promieniowania słonecznego (ze stacji IMiGW w Toruniu) wg danych opublikowanych na stronie Biuletynu Informacji Publicznej. Obliczenia wykonano przy pomocy programu komputerowego Audytor OZC Pro4.8. Wyniki zamieszczono w załączniku 9.4. Dodatkowo wykorzystano następujące normy i rozporządzenia: PN-EN ISO 6946 Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczeń. PN-82/B-02403 Temperatury obliczeniowe zewnętrzne. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690 wraz z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 9 Moc zamówiona na cele ogrzewania MW - Obliczeniowa moc systemu grzewczego MW 0,2888 Roczne zapotrzebowanie na ciepło na potrzeby CO w standardowym sezonie grzewczym bez uwzględnienia sprawności systemu GJ/rok 1 403 Ogólna sprawność systemu ogrzewania - 0,59 Obniżenie nocne - 0,95 Obniżenie tygodniowe - 1,00 Roczne zapotrzebowanie na ciepło na potrzeby CO z uwzględnieniem sprawności systemu i przerwami w ogrzewaniu 4.10 Roczny koszt ogrzewania budynku GJ/rok 2 278 Ceny wg EDF Toruń S.A. z podatkiem 23% VAT z dnia sporządzania audytu. Wyliczenie opłat zamieszczono w załączniku nr 9.1. Oz zł/gj 60,48 Om zł/mw/mc 9 450,16 Ab0 zł/mc 0,00 Obliczeniowa moc cieplna systemu grzewczego MW 0,2888 Roczne zużycie energii na ciepło na potrzeby CO z uwzględnieniem sprawności systemu i przerwami w ogrzewaniu GJ/rok 2 278 Roczna opłata zmienna zł/rok 137 774 Roczna opłata stała zł/rok 32 750 Roczny koszt abonamentu zł/rok 0 Roczny koszt ogrzewania w sezonie standardowym zł/rok 170 524 4.11 Roczny koszt przygotowania ciepłej wody użytkowej Ceny wg EDF Toruń S.A. z podatkiem 23% VAT z dnia sporządzania audytu. Wyliczenie opłat zamieszczono w załączniku nr 9.1. Oz zł/gj 60,48 Om zł/mw/mc 9 450,16 Ab0 zł/rok 0,00 Obliczeniowa moc cieplna na przygotowanie ciepłej wody użytkowej MW 0,0409 Roczne zużycie energii do przygotowania ciepłej wody użytkowej GJ/rok 177 Roczna opłata zmienna zł/rok 10 705 Roczna opłata stała zł/rok 4 637 Roczna opłata abonamentowa zł/rok 0 Roczny koszt przygotowania ciepłej wody użytkowej zł/rok 15 342

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 10 4.12 Roczny koszt ogrzewania i przygotowania ciepłej wody użytkowej Roczny koszt ogrzewania w sezonie standardowym zł/rok 170 524 Roczny koszt przygotowania ciepłej wody użytkowej zł/rok 15 342 Roczny koszt sumaryczny zł/rok 185 866 4.13 Pozostałe instalacje Budynek wyposażony jest ponadto w instalacje: zimnej wody i kanalizacji, elektryczną. 5 OCENA AKTUALNEGO STANU TECHNICZNEGO BUDYNKU 5.1 Przegrody zewnętrzne Poniżej podano charakterystykę cieplną przegród zewnętrznych i wartości wymagane. Wartości obliczone Wartości wymagane 1) Wartości wymagane 2) Przegroda U0 [W/m 2 K] Ro [m 2 K/W] Rmin [m 2 K/W] Umax [W/m 2 K] Ściana zewnętrzna, 60 cm 1,027 0,974 4,0 0,23 Ściana zewnętrzna, 50 cm 1,185 0,844 4,0 0,23 Ściana zewnętrzna, kolankowa 1,454 0,688 4,0 0,23 Ściana zewnętrzna przy gruncie 0,595 1,681 4,0 0,23 Podłoga na gruncie, przyziemie 0,274 3,650 2,0 0,30 Stropodach 1,161 0,861 4,5 0,18 Strop, pod strychem 1,171 0,854 4,5 0,18 1) wartości wymagane wg Rozporządzenia dot. audytów 2) wartości wymagane wg wytycznych Inwestora dla Warunków Technicznych obowiązujących od 2017 r. Przegrody zewnętrzne charakteryzują się niewystarczającą izolacyjnością cieplną. Z uwagi na to, że budynek jest pod ochroną konserwatorską, w audycie zostanie rozpatrzone jedynie ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem oraz ocieplenie stropodachu pełnego.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 11 5.2 Okna i drzwi Poniżej podano charakterystykę cieplną okien i drzwi zewnętrznych oraz wartości wymagane. Wartości przyjęte Wartości wymagane Przegroda U0 [W/m 2 K] Umax [W/m 2 K] Drzwi zewnętrzne, nowe 2,5 1,5 Drzwi zewnętrzne, stare 5,1 1,5 Okno jedna szyba, w ramie drewnianej 5,1 1,1 Okno w ramie drewnianej, stare 2,6 1,1 Okno w ramie drewnianej, nowe 1,6 1,1 W budynku znajdują się okna w ramach drewnianych (skrzynkowe oraz zespolone po wymianie). Drzwi zewnętrzne są drewniane, przeszklone jedna para po wymianie, trzy pary starego typu. Stolarka okienna i drzwiowa dotychczas niewymieniona charakteryzuje się znacznym zużyciem oraz wysokimi współczynnikami przenikania ciepła U. W audycie zostanie rozpatrzona wymiana okien starego typu (skrzynkowych, w ramach drewnianych jednoszynowych i w ramach stalowych). Wg wytycznych Miejskiego Konserwatora Zabytków nie proponuje się wymiany drzwi zewnętrznych. Przy wymianie okien należy uwzględnić zalecenia Miejskiego Konserwatora Zabytków (wg pisma załączonego na końcu audytu). 5.3 Źródło ciepła Źródłem ciepła dla budynku jest węzeł ciepłowniczy będący własnością dostawcy ciepła. W audycie nie proponuje się prac modernizacyjnych związanych ze źródłem ciepła. 5.4 Instalacja ciepłej wody użytkowej Istniejąca instalacja c.w.u jest w zróżnicowanym stanie technicznym: na poziomach występują zacieki, ślady korozji, izolacja termiczna jest niewystarczająca. Brak układu sterowania cyrkulacją. W audycie proponuje się całkowitą wymianę instalacji c.w.u. obejmującą: wymianę przewodów, wykonanie izolacji termicznej na przewodach, montaż zaworów termostatycznych na cyrkulacji.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 12 5.5 Instalacja centralnego ogrzewania Istniejącą instalację można scharakteryzować współczynnikami sprawności przedstawionymi w tabeli poniżej. L.p. Opis Wartości współczynników sprawności 1 Wytwarzanie ciepła ηg 0,95 2 Przesyłanie ciepła ηd 0,80 3 Regulacja i wykorzystanie ηe 0,77 4 Akumulacja ciepła ηs 1,00 5 Sprawność całkowita systemu ηg*ηd*ηe*ηs = ηtot 0,585 6 Uwzględnienie przerw na ogrzewanie w okresie tygodnia wt 1,00 7 Uwzględnienie przerw na ogrzewanie w ciągu doby wd 0,95 Opis przyjętych rozwiązań i składowych współczynników sprawności: sprawność wytwarzania ciepła ηh,g sprawność przesyłu ηh,d Węzeł ciepłowniczy kompaktowy bez obudowy, o mocy ponad 300 kw Poziomy i piony bez izolacji sprawność regulacji i wykorzystania ηh,e Ogrzewanie wodne, regulacja centralna, brak miejscowej sprawność akumulacji ηw,s Brak zbiornika buforowego Istniejąca instalacja centralnego ogrzewania jest w niezadowalającym stanie technicznym: istniejące zawory termostatyczne są zdewastowane (brak głowic, uszkodzone iglice zaworów), miejscami widoczne są zacieki. Budynek jest zasilany z węzła grupowego, do którego podłączonych jest dodatkowo 7 obiektów o zróżnicowanym profilu użytkowania (internaty, budynek gastronomiczny, szkoła itp.). W celu poprawy funkcjonowania instalacji i podniesienia jej sprawności należy rozpatrzyć opłacalność następujących prac remontowych i modernizacyjnych: wymianę grzejników, wymianę przewodów, montaż izolacji termicznej na poziomach, montaż zaworów termostatycznych, montaż zaworów regulacyjnych podpionowych, montaż automatycznych odpowietrzników na końcach pionów, regulację hydrauliczną instalacji c.o. montaż w podrozdzielni c.o. układu zmieszania pompowego wraz z zaworem trójdrogowym sterowanym za pomocą automatyki, w celu umożliwienia indywidualnego sterowania czasowego dla rozpatrywanego obiektu.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 13 6 WYKAZ RODZAJÓW USPRAWNIEŃ I PRZEDSIĘWZIĘĆ TERMOMODERNIZACYJNYCH WYBRANYCH NA PODSTAWIE OCENY STANU TECHNICZNEGO Lp. Rodzaj usprawnień lub przedsięwzięć 1 Zmniejszenie strat ciepła przez przenikanie przez strop pod nieogrzewanym strychem Sposób realizacji Ocieplenie stropu położenie na istniejącym stropie izolacji termicznej (wełny mineralnej) i wykonanie deskowania, np. z płyt OSB. 2 j.w. przez stropodach pełny Ocieplenie stropodachu położenie na istniejącej konstrukcji izolacji termicznej (styropianu lub wełny mineralnej) i wykonanie nowego pokrycia dachowego. 3 j.w. przez okna starego typu Wymiana okien na nowe o niskim całkowitym współczynniku przenikania ciepła U. 4 Podwyższenie sprawności systemu grzewczego 5 Podwyższenie sprawności systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej Wymiana instalacji c.o. Wymiana instalacji c.w.u. 7 OKREŚLENIE OPTYMALNEGO WARIANTU PRZEDSIĘWZIĘCIA TERMOMODERNIZACYJNEGO W niniejszym rozdziale w kolejnych tabelach dokonuje się: - Oceny opłacalności i wyboru optymalnych usprawnień prowadzących do zmniejszenia strat ciepła przez przenikanie przez przegrody zewnętrzne, - Zestawienie optymalnych usprawnień i przedsięwzięć w kolejności rosnącej wartości prostego czasu zwrotu nakładów (SPBT) charakteryzującego każde uprawnienie bez uwzględniania przedsięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiającego sprawność systemu grzewczego. - Ocena i wybór optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiającego sprawność systemu grzewczego (w przypadku rozpatrywania modernizacji instalacji c.o.). - Uwzględnianie przedsięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiającego sprawność systemu grzewczego w zestawieniu optymalnych usprawnień i przedsięwzięć w kolejności rosnącej wartości prostego czasu zwrotu nakładów (SPBT) charakteryzującego każde usprawnienie (w przypadku rozpatrywania modernizacji instalacji c.o.). - Określenie wariantów przedsięwzięć termomodernizacyjnych - Ocenę wariantów przedsięwzięć termomodernizacyjnych pod względem spełnienia wymagań ustawowych - Wskazanie optymalnego wariantu przedsięwzięcia termo modernizacyjnego

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 14 7.1 Dane do obliczeń W obliczeniach przyjęto następujące dane: tw0 1) tw0 16 2) Symbol Jednostka Wartości 0 C 20 0 C 16 tz0 0 C -20 tz strych 0 C -13,4 Sd 20 dzień*k/a 3 697 Sd 16 dzień*k/a 2 809 Sd strych dzień*k/a 3 342 Centralne ogrzewanie Oz0 zł/gj 60,48 Om0 zł/mw/m-c 9 450,16 Ab0 zł/m-c 0,00 Ciepła woda użytkowa Oz0 zł/gj 60,48 Om0 zł/mw/m-c 9 450,16 Ab0 zł/m-c 0,00 1) Temperaturę +20 o C przyjęto dla pomieszczeń dydaktycznych, socjalnych i administracyjnych szkoły. 2) Temperaturę +16 o C przyjęto dla komunikacji. Ceny wg EDF Toruń S.A. z VAT, z dnia sporządzenia audytu. Wyliczenie opłat w załączniku nr 9.1. Z uwagi na brak możliwości zgrupowania pomieszczeń o jednakowych temperaturach w wyodrębnione części w szkole (różne usytuowanie pomieszczeń o różnych temperaturach), budynek potraktowano jako jedną strefę o średniej temperaturze wewnętrznej oraz średniej ilości stopniodni. Obliczenia przedstawiono w poniższej tabeli. Opis Jednostki Strefa 20 o C Strefa 16 o C t w o C 20 16 Sd dzień *K/a 3 697 2 809 Powierzchnia strefy m 2 1 598 1 066 Udział procentowy % 60,00 40,00 t w średnie o C 18,4 S d średnie dzień *K/a 3 342

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 15 7.2 Usprawnienie dotyczące stropu pod nieogrzewanym strychem Rozpatruje się ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem poprzez położenie na istniejącym stropie izolacji termicznej z wełny mineralnej i wykonanie deskowania, np. z płyt OSB. Pod uwagę wzięto grubości 16, 18, 20 i 22 cm izolacji termicznej. Cena Nu zawiera całkowity koszt wszystkich prac remontowych z podatkiem VAT, ceny wg kalkulacji uproszczonej. Powierzchnia do obliczeń: P 0 = 590,4 m 2 Powierzchnia do ocieplenia: P 1 = 561,0 m 2 Dod. izolacja: = Lp. 1 λ 0,042 W m K Omówienie Grubość dodatkowej warstwy izolacji termicznej; g / (materiał izolacyjny: wełna mineralna) Stan istniejący Warianty 1 2 3 4 m 0,16 0,18 0,20 0,22 2 Zwiększenie oporu cieplnego R (m 2 *K)/W 3,81 4,29 4,76 5,24 3 Opór cieplny R (m 2 *K)/W 0,854 4,664 5,140 5,616 6,092 4 U 0, U 1 W/m 2 *K 1,171 0,214 0,195 0,178 0,164 5 Q 0U, Q 1U GJ/a 167,7 30,7 27,9 25,5 23,5 6 q 0U, q 1U MW 0,0220 0,00403 0,00365 0,00334 0,00308 7 Roczna oszczędność kosztów Oru zł/a 10 320 10 534 10 712 10 862 8 Cena jednostkowa usprawnienia zł/m 2 188,0 194,0 200,0 206,0 9 Koszt realizacji usprawnienia NU zł 105 468 108 834 112 200 115 566 10 SPBT=NU/ Oru lata 10,22 10,33 10,47 10,64 Wybrany wariant: 3 Koszt: 112 200 zł SPBT= 10,5 lat Rozwiązaniem spełniającym jednocześnie warunek procedury wyboru optymalnego usprawnienia wg Rozporządzenia dotyczącego audytu termomodernizacyjnego na minimalny czas zwrotu (SPBTmin), warunek na minimalny opór cieplny przegrody Rmin = 4,5 m 2 K/W oraz warunek wg Warunków Technicznych (obowiązujących od 2017 r.) na maksymalny współczynnik przenikania ciepła Umax = 0,18 W/(m 2 K) jest wariant nr 3 polegający na ociepleniu stropu pod nieogrzewanym strychem warstwą izolacji (wełny mineralnej) o grubości 20 cm i wykonaniu deskowania, np. z płyt OSB.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 16 7.3 Usprawnienie dotyczące stropodachu pełnego Rozpatruje się ocieplenie stropodachu pełnego poprzez ułożenie na istniejącej konstrukcji izolacji termicznej (styropianu lub wełny mineralnej) i wykonaniu nowego pokrycia dachowego. Pod uwagę wzięto grubości 16, 18, 20 i 22 cm izolacji termicznej. Cena Nu zawiera całkowity koszt wszystkich prac remontowych z podatkiem VAT, ceny wg kalkulacji uproszczonej. Powierzchnia do obliczeń: P 0 = 735,9 m 2 Powierzchnia do ocieplenia: P 1 = 773,0 m 2 Dod. izolacja: = Lp. 1 λ 0,040 W m K Omówienie Grubość dodatkowej warstwy izolacji termicznej; g / (materiał izolacyjny: styropian lub wełna mineralna) Stan istniejący Warianty 1 2 3 4 m 0,16 0,18 0,20 0,22 2 Zwiększenie oporu cieplnego R (m 2 *K)/W 4,00 4,50 5,00 5,50 3 Opór cieplny R (m 2 *K)/W 0,861 4,861 5,361 5,861 6,361 4 U 0, U 1 W/m 2 *K 1,161 0,206 0,187 0,171 0,157 5 Q 0U, Q 1U GJ/a 246,7 43,7 39,6 36,3 33,4 6 q 0U, q 1U MW 0,0328 0,00581 0,00527 0,00482 0,00444 7 Roczna oszczędność kosztów Oru zł/a 15 337 15 645 15 901 16 116 8 Cena jednostkowa usprawnienia zł/m 2 218,0 224,0 230,0 236,0 9 Koszt realizacji usprawnienia NU zł 168 514 173 152 177 790 182 428 10 SPBT=NU/ Oru lata 10,99 11,07 11,18 11,32 Wybrany wariant: 3 Koszt: 177 790 zł SPBT= 11,2 lat Rozwiązaniem spełniającym jednocześnie warunek procedury wyboru optymalnego usprawnienia wg Rozporządzenia dotyczącego audytu termomodernizacyjnego na minimalny czas zwrotu (SPBTmin), warunek na minimalny opór cieplny przegrody Rmin = 4,5 m 2 K/W oraz warunek wg Warunków Technicznych (obowiązujących od 2017 r.) na maksymalny współczynnik przenikania ciepła Umax = 0,18 W/(m 2 K) jest wariant nr 3 polegający na ociepleniu stropodachu pełnego poprzez ułożenie na istniejącej konstrukcji izolacji termicznej (styropianu lub wełny mineralnej) o grubości 20 cm i wykonaniu nowego pokrycia dachowego.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 17 7.4 Usprawnienie dotyczące okien starego typu Rozpatruje się wymianę okien starego typu na nowe o współczynnikach przenikania ciepła U równych 1,3; 1,1 oraz 0,9 W/m 2 K. Cena No zawiera całkowity koszt wszystkich prac remontowych z podatkiem VAT, ceny wg kalkulacji uproszczonej. Powierzchnia okien do wymiany : P = 267,5 m 2 Lp. Omówienie Jedn. Stan istniejący Warianty 1 2 3 1 Współczynnik przenikania okien U W/m2*K 2,746 1,3 1,1 0,9 2 Współczynnik Cr 1,0 1,0 1,0 1,0 3 Współczynnik Cm - 1,0 1,0 1,0 1,0 4 Q 0, Q 1 GJ/a 880,1 799,1 783,1 767,0 5 q 0, q 1 MW 0,1170 0,1021 0,1001 0,0980 6 Qrok + Qrw zł/rok 6 580 7 782 8 990 7 Jednostkowy koszt wymiany okien zł/m 2 1 080 1 200 1 355 8 Koszt wymiany okien N OK zł 288 900 321 000 362 463 9 SPBT lata 43,91 41,25 40,32 Wybrany wariant: 2 Koszt: 321 000 zł SPBT= 41,3 lat Średnią wartość współczynnika U0 wyznaczono w poniższej tabeli. Oznaczenie Opis U0 Powierzchnia U0śr - - W/m 2 K m 2 W/m 2 K OD1-1 Okno jedna szyba, w ramie drewnianej 5,100 15,6 OD2-1 Okno w ramie drewnianej, stare 2,600 251,9 2,746 Suma 267,5 Rozwiązaniem spełniającym warunek procedury wyboru optymalnego usprawnienia wg Rozporządzenia dotyczącego audytu termomodernizacyjnego na minimalny czas zwrotu (SPBTmin) i wg Warunków Technicznych (obowiązujących od 2017 r.) na maksymalny współczynnik przenikania ciepła U = 1,1 W/(m 2 K) jest wariant nr 2 polegający na wymianie okien na nowe o współczynniku przenikania ciepła U = 1,1 W/m 2 K. Przy wymianie okien należy uwzględnić zalecenia Miejskiego Konserwatora Zabytków (wg pisma załączonego na końcu audytu): należy opracować projekty nowej stolarki okiennej do wymiany uwzględniające wierne i precyzyjne odtworzenie (przeniesienie) profili i proporcji.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 18 7.5 Usprawnienie dotyczące systemu przygotowania ciepłej wody Rozpatruje się możliwość przeprowadzenia prac wyszczególnionych w punkcie 5.4 opracowania. Szacunkowy koszt inwestycyjny wg kalkulacji uproszczonej (materiały, prace remontowe z podatkiem VAT ) wynosi: 100 000 zł W podanej kwocie uwzględniono: demontaż istniejącej instalacji, montaż przewodów, montaż izolacji termicznej na przewodach, montaż armatury, montaż zaworów termostatycznych, wykonanie prac poinstalacyjnych. Efekt finansowy dla tego przedsięwzięcia określono w następujący sposób: Stan istniejący Stan docelowy Rodzaj systemu zasilania MSC MSC Moc obliczeniowa na CWU 1) MW 0,0409 0,0341 Sezonowe zapotrzebowanie na ciepło na potrzeby CWU z uwzględnieniem sprawności systemu GJ/rok 177 148 Opłata zmienna zł/gj 60,48 60,48 Opłata stała zł/mw/mc 9 450,16 9 450,16 Opłata abonamentowa zł/mc 0,00 0,00 Roczna opłata zmienna zł/rok 10 705 8 951 Roczna opłata stała zł/rok 4 637 3 864 Roczna opłata abonamentowa zł/rok 0 0 Łączny koszt CWU zł/rok 15 342 12 815 1) Obliczenie obciążenia cieplnego na CWU i zapotrzebowania na ciepło końcowe przedstawiono w załączniku 9.2 Całkowity efekt jest różnicą między stanem istniejącym, a docelowym i wynosi: Efekt ekonomiczny 2 527 zł/rok Koszt modernizacji 100 000 zł SPBT 39,57 lat

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 19 7.6 Usprawnienie dotyczące systemu grzewczego Rozpatruje się możliwość przeprowadzenia prac wyszczególnionych w punkcie 5.5 opracowania. Szacunkowy koszt inwestycyjny średniorynkowy (materiały, prace remontowe z podatkiem VAT ) wynosi: 520 000 zł W kosztach uwzględniono następujące konieczne prace: wymianę grzejników (ok. 200 szt.) wymianę przewodów, montaż izolacji termicznej na przewodach, montaż zaworów termostatycznych (ok. 200 szt.), montaż zaworów regulacyjnych podpionowych, montaż automatycznych odpowietrzników na końcach pionów, regulację hydrauliczną instalacji c.o. montaż w podrozdzielni c.o. układu zmieszania pompowego wraz z zaworem trójdrogowym sterowanym za pomocą automatyki, w celu umożliwienia indywidualnego sterowania czasowego dla rozpatrywanego obiektu. W tabeli poniżej zestawiono zmiany współczynników sprawności związane z wprowadzeniem proponowanych usprawnień. L.p. Rodzaj usprawnienia ηtot = ηg*ηd*ηe*ηs Zmiana wartości współczynników sprawności przed 1 Wytwarzanie ciepła ηg 0,95 0,95 2 Przesyłanie ciepła ηd 0,80 0,90 3 Regulacja i wykorzystanie ηe 0,77 0,88 4 Akumulacja ciepła ηs 1,00 1,00 5 Sprawność całkowita systemu ηg*ηd*ηe*ηs = ηtot 0,585 0,752 6 Uwzględnienie przerw na ogrzewanie w okresie tygodnia wt 1,00 0,91 7 Uwzględnienie przerw na ogrzewanie w ciągu doby wd 0,95 0,95 po

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 20 Opis przyjętych rozwiązań i składowych współczynników sprawności: Opis Przed Po sprawność wytwarzania ciepła ηh,g sprawność przesyłu ηh,d sprawność regulacji i wykorzystania ηh,e Węzeł ciepłowniczy kompaktowy bez obudowy, o mocy ponad 300 kw Poziomy i piony bez izolacji Ogrzewanie wodne, regulacja centralna, brak miejscowej Bez zmian sprawność akumulacji ηw,s Brak zbiornika buforowego Bez zmian Poziomy zaizolowane, piony bez izolacji Ogrzewanie wodne, regulacja centralna i miejscowa, P-2K Efekt finansowy dla tego przedsięwzięcia określono w następujący sposób: Stan istniejący Stan po modernizacji systemu grzewczego Rodzaj systemu zasilania MSC MSC Moc obliczeniowa na CO MW 0,2888 0,2888 Zapotrzebowanie na ciepło na CO GJ/rok 1 403 1 403 Ogólna sprawność systemu - 0,585 0,752 Obniżenie nocne - 0,95 0,95 Obniżenie tygodniowe - 1,00 1,00 Zapotrzebowanie na ciepło na CO po uwzględnieniu sprawności GJ/rok 2 278 1 613 Roczna opłata zmienna zł/rok 137 773 97 554 Roczna opłata stała zł/rok 32 750 32 750 Roczna opłata abonamentowa zł/rok 0 0 Łączny koszt CO zł/rok 170 524 130 305 Całkowity efekt jest różnicą między stanem istniejącym, a docelowym i wynosi: Efekt ekonomiczny Koszt modernizacji SPBT 40 219 zł/rok 520 000 zł 12,93 lat 7.7 Usprawnienie dotyczące zastosowania odnawialnego źródła energii W rozpatrywanym obiekcie, z uwagi na niewielki pobór ciepłej wody użytkowej w okresie letnim (w wakacje), nie proponuje się kolektorów słonecznych. Jako OZE proponuje się zainstalowanie systemu fotowoltaicznego w celu dostarczenia energii elektrycznej do budynku. System ten będzie pracował na potrzeby sieci wewnętrznej budynku, zmniejszając w ten sposób ilość energii elektrycznej pobieranej z centralnej sieci elektroenergetycznej. Energia produkowana z instalacji fotowoltaicznej będzie wykorzystywana na potrzeby własne, jak: oświetlenie, sprzęt biurowy itp. Usytuowanie paneli fotowoltaicznych na dachu budynku.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 21 Panele fotowoltaiczne (wg wytycznych Miejskiego Konserwatora Zabytków) należy osłonić siatką chroniącą przed olśnieniem i lokalizować je bliżej środka powierzchni dachu tak, aby nie były widoczne z dołu budynku. Dane: Moc jednego panelu PV 230 Wp Powierzchnia jednego panelu 1,7 m 2 Ilość paneli 25 szt. Powierzchnia paneli 42,5 m 2 Moc instalacji 5,75 kwp Rodzaj paneli monokrystaliczne monokrystaliczne - Skierowanie paneli południe - Nachylenie paneli do poziomu o 30 Lokalizacja instalacji Toruń - Całkowite straty systemu 23,1 % Obliczenia wykonano przy użyciu Fotowoltaicznego Geograficznego Systemu Informatycznego (PVGIS), projektu SOLAREC, Wspólnego Centrum Badań (Joint Research Center) Unii Europejskiej. Wydruk z programu zamieszczono w załączniku 9.4. Wyniki: Średnioroczna produkcja energii elektrycznej 5 570 kwh Jednostkowa produkcja 969 kwh/kwp Procentowe wykorzystanie na własne potrzeby 100 % Cena jednostkowa energii elektrycznej (brutto) * 0,4884 zł/kwh Roczna oszczędność kosztów energii elektrycznej 2 720 zł Koszt realizacji usprawnienia 40 250 zł SPBT 14,80 lat * Ceny z dnia sporządzania audytu, zawierają VAT, dla grupy taryfowej C21. 7.8 Zestawienie optymalnych przedsięwzięć termomodernizacyjnych w kolejności rosnącej wartości SPBT L.p. Rodzaj i zakres usprawnienia termomodernizacyjnego Planowane koszty robót (ceny z VAT, zł) SPBT 1 Wymiana instalacji c.o. * 520 000 12,9 2 Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem 112 200 10,5 3 Ocieplenie stropodachu pełnego 177 790 11,2 4 Wymiana instalacji c.w.u. 100 000 39,6 5 Wymiana okien starego typu 321 000 41,3 lata

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 22 *) Usprawnienie dotyczące instalacji CO rozpatrywane jest jako pierwsze niezależnie od wielkości SPBT. Dodatkowo w audycie należy uwzględnić koszt wykonania dokumentacji technicznej: 30 000 zł Sumę tą doliczono do każdego wariantu w tabeli w pkt. 7.11. 7.9 Określenie wariantów termomodernizacji budynku Przyporządkowuje się każdemu z usprawnień numer zgodny z pozycją w powyższej tabeli tj. od (1) Wymiana instalacji c.o. do (5) Wymiana okien starego typu. Określenie wariantów termomodernizacji budynku: Wariant Usprawnienia I 1+2+3+4+5 II 1+2+3+4 III 1+2+3 IV 1+2 V 1 7.10 Zapotrzebowanie na moc i ciepło oraz określenie efektów finansowych dla każdego Wariant z wariantów dla budynku Moc CO 1) Moc CWU 2) Zapotrz CO 3) Zapotrz CO 4) Zapotrz CWU 2) Efekt Koszt CO Koszt CWU Koszt CO+CWU Efekt MW MW GJ/rok GJ/rok GJ/rok GJ/rok zł/rok zł/rok zł/rok zł/rok I 0,2285 0,0341 1 066 1 225 148 1 082 100 000 12 815 112 815 73 051 II 0,2430 0,0341 1 178 1 354 148 953 109 447 12 815 122 262 63 604 III 0,2430 0,0409 1 178 1 354 177 924 109 447 15 342 124 789 61 077 IV 0,2709 0,0409 1 308 1 503 177 775 121 622 15 342 136 964 48 902 V 0,2888 0,0409 1 403 1 613 177 665 130 305 15 342 145 647 40 219 Stan istn. 0,2888 0,0409 1 403 2 278 177 170 524 15 342 185 866 1) wynik z programu AUDYTOR OZC 4.8Pro 2) moc i zużycie na cele CWU wyliczono w załączniku nr 9.2 3) - zapotrzebowanie ciepła netto obliczone metodą PN-EN ISO 13790, wynik z programu AUDYTOR OZC 4.8Pro. 4) - zapotrzebowanie z uwzględnieniem sprawności systemu CO. Poniżej w tabeli przedstawiono sprawności systemu CO. Wariant ηg ηd ηe ηs wt wd ηtot I -VI 0,95 0,90 0,88 1,00 0,91 0,95 0,752 Stan istniejący 0,95 0,80 0,77 1,00 1,00 0,95 0,585 ηtot = ηg*ηd*ηe*ηs

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 23 7.11 Dokumentacja wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego budynku L,p, Wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego Planowane koszty całkowite Roczne Procentowa oszczędności oszczędność kosztów energii zapotrzebowania na energię Wkład własny Optymalna kwota kredytu 20% kredytu Premia termomodernizacyjna 16% całkowitych kosztów 2 lata oszczędności - zł zł % % zł % zł zł zł zł zł 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Wymiana instalacji c.o. Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem I Ocieplenie stropodachu Wymiana instalacji c.w.u. Wymiana okien starego typu Wymiana instalacji c.o. II Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem Ocieplenie stropodachu Wymiana instalacji c.w.u. Wymiana instalacji c.o. Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym III strychem Ocieplenie stropodachu IV Wymiana instalacji c.o. Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem Premia dla danego wariantu 1 260 990 73 051 44,1 0,0 0 100,0 1 260 990 252 198 201 758 146 102 146 102 939 990 63 604 38,8 0,0 0 100,0 939 990 187 998 150 398 127 208 127 208 839 990 61 077 37,6 0,0 0 100,0 839 990 167 998 134 398 122 154 122 154 662 200 48 902 31,6 0,0 0 100,0 662 200 132 440 105 952 97 804 97 804 V Wymiana instalacji c.o. 550 000 40 219 27,1 0,0 0 100,0 550 000 110 000 88 000 80 438 80 438 Wg analizy przedstawionej w powyższej tabeli warianty I V spełniają wymagania Ustawy.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 24 7.12 Wskazanie optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego spełniającego wymagania Ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Na podstawie dokonanej oceny, jako optymalne rozwiązanie, spełniające wymagania Ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów, przyjmuje się wariant nr I, obejmujący wymienione poniżej prace: wymiana instalacji c.o., wymiana instalacji c.w.u., ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem, ocieplenie stropodachu, wymiana okien starego typu. Przedsięwzięcie to spełnia warunki ustawowe: oszczędność rocznego zapotrzebowania ciepła wyniesie : w budynkach, w których modernizuje się jedynie system grzewczy - co najmniej o 10%, w budynkach, w których przeprowadzono modernizację systemu grzewczego po 1984 r. co najmniej o 15%, w pozostałych budynkach - co najmniej o 25%, zadeklarowane środki własne inwestora oraz możliwy do zaciągnięcia kredyt nie został przekroczony. 8 OPIS OPTYMALNEGO WARIANTU PRZEDSIĘWZIĘCIA TERMOMODERNIZACYJNEGO PRZEWIDZIANEGO DO REALIZACJI Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem Proponuje się ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem poprzez położenie na istniejącym stropie izolacji termicznej (wełny mineralnej o współczynniku przewodzenia ciepła nie większym niż λ = 0,042 W/(m*K)), o grubości nie mniejszej niż 20 cm i wykonanie deskowania, np. z płyt OSB. Ocieplenie stropodachu pełnego Proponuje się ocieplenie stropodachu poprzez ułożenie na istniejącej konstrukcji izolacji termicznej (styropianu lub wełny mineralnej, o współczynniku przewodzenia ciepła nie

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 25 większym niż λ = 0,040 W/(m K)) o grubości nie mniejszej niż 20 cm i wykonaniu nowego pokrycia dachowego. Wymiana okien starego typu Proponuje się wymianę okien starego typu na nowe, o współczynniku U = 1,1 W/(m 2 K). Przy wymianie okien należy uwzględnić zalecenia Miejskiego Konserwatora Zabytków (wg pisma załączonego na końcu audytu): należy opracować projekty nowej stolarki okiennej do wymiany, uwzględniający wierne i precyzyjne odtworzenie (przeniesienie) profili i proporcji. Wymiana instalacji c.o. W audycie proponuje się wymianę instalacji c.o. Uwzględniono następujące konieczne prace: wymianę grzejników (ok. 200 szt.) wymianę przewodów, montaż izolacji termicznej na przewodach, montaż zaworów termostatycznych (ok. 200 szt.), montaż zaworów regulacyjnych podpionowych, montaż automatycznych odpowietrzników na końcach pionów, regulację hydrauliczną instalacji c.o. wykonanie prac poinstalacyjnych, montaż w podrozdzielni c.o. układu zmieszania pompowego wraz z zaworem trójdrogowym sterowanym za pomocą automatyki, w celu umożliwienia indywidualnego sterowania czasowego dla rozpatrywanego obiektu. Wymiana instalacji c.w.u. W audycie proponuje się wymianę instalacji c.w.u. Uwzględniono następujące konieczne prace: demontaż istniejącej instalacji, montaż przewodów, montaż izolacji termicznej na przewodach, montaż armatury, montaż zaworów termostatycznych, wykonanie prac poinstalacyjnych.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 26 Instalacja fotowoltaiczna Jako OZE proponuje się zainstalowanie instalacji fotowoltaicznej o parametrach: Moc jednego panelu PV 230 Wp Powierzchnia jednego panelu 1,7 m 2 Ilość paneli 25 szt. Powierzchnia paneli 42,5 m 2 Moc instalacji 5,75 kwp Usytuowanie paneli PV przewidziano na dachu budynku. Panele PV (wg wytycznych Miejskiego Konserwatora Zabytków) należy osłonić siatką chroniącą przed olśnieniem i lokalizować je bliżej środka powierzchni dachu tak, aby nie były widoczne z dołu budynku. Projekty termomodernizacji (obejmujące prace ujęte w audycie energetycznym) należy uzgodnić w Biurze Miejskiego Konserwatora Zabytków. Uproszczony przedmiar robót optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego Lp. Opis Obmiar Cena jedn. Koszt całkowity brutto m 2 zł/m 2 zł 1 Ocieplenie stropodachu pełnego 773,0 230,00 177 790 2 Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym strychem 561,0 200,00 112 200 3 Wymiana okien starego typu 267,5 1 200,00 321 000 4 Wymiana instalacji c.o. - - 520 000 5 Wymiana instalacji c.w.u. - - 100 000 6 Koszt dokumentacji technicznej - - 30 000 SUMA 1 260 990 7 Instalacja fotowoltaiczna - - 40 250 SUMA 1 301 240

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 27 9 ZAŁĄCZNIKI DO AUDYTU 9.1 Wyliczenie jednostkowych opłat za zużycie ciepła 9.2 Obliczenie sezonowego zużycia ciepła na cele CWU 9.3 Obliczenie strumienia powietrza wentylacyjnego 9.4 Obliczenie ilości wyprodukowanej energii elektrycznej przez instalację fotowoltaiczną 9.5 Obliczenie obciążenia cieplnego oraz sezonowego zapotrzebowania na energię - wydruki komputerowe z programu AUDYTOR OZC 4.8Pro. stan istniejący stan docelowy dla wariantu I 9.6 Rysunki 9.7 Wytyczne Miejskiego Konserwatora Zabytków

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 28 9.1. Wyliczenie jednostkowych opłat za zużycie ciepła Opłaty za zużycie ciepła wg EDF Toruń S.A. Założenia: taryfa EC/S1/WI Ceny bez VAT Ceny z VAT 23% Opłata stała za moc zamówioną zł/(mw-m-c) 6 565,42 8 075,47 Przesył zł/(mw-m-c) 1 117,64 1 374,70 Razem opłata stała zł/(mw-m-c) 7 683,06 9 450,16 Opłata zmienna za ciepło zł/gj 29,06 35,74 Przesył zł/gj 20,11 24,74 Razem opłata zmienna zł/gj 49,17 60,48 Abonament zł/(pkt. pomiarowy m-c) 0 0 9.2. Obliczenie zapotrzebowania na ciepło na podgrzanie wody. 9.2.1. Obliczanie zapotrzebowania na ciepło na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej Charakterystyka systemu Jednostka Przed modernizacją Po modernizacji (1) (2) (3) (4) ciepło właściwe wody c w kj/kg*k 4,19 4,19 gęstość wody ρ kg/m 3 1 000 1 000 jednostkowe dobowe zużycie ciepłej wody V cw l/m 2 /doba 0,8 0,8 jednostka odniesienia powierzchnia ogrzewana A f m 2 2 664 2 664 temperatura wody ciepłej w podgrzewaczu θcw 0 C 55 55 temperatura wody zimnej θ 0 0 C 10 10 współczynnik korekcyjny. k R - 0,55 0,55 czas użytkowania t u,z doba 365 365 roczne zapotrzebowanie ciepła użytkowego Q w,nd=v cw*a*c w*ρ*(θ cw-θ 0)*k R*t uz/(1000*3600) kwh/rok 22 408 22 408 sprawność wytwarzania ciepła η w,g - 0,91 0,91 sprawność przesyłu ciepłej wody η w,p - 0,50 0,60 sprawność akumulacji η w,s - 1,00 1,00 sprawność sezonowa wykorzystania - 1,00 1,00 sprawność całkowita η w,tot - 0,455 0,546 roczne zapotrzebowanie ciepła końcowego Q K,W kwh/a 49 248 41 040 roczne zapotrzebowanie ciepła końcowego Q K,W GJ/a 177 148

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 29 Opis przyjętych rozwiązań i składowych współczynników sprawności: sprawność wytwarzania ciepła ηw,g sprawność przesyłu ciepłej wody ηw,p Przed modernizacją Węzeł kompaktowy bez obudowy (CO+CWU), o mocy powyżej 100 kw Centralne podgrzewanie wody - systemy z obiegami cyrkulacyjnymi, z niezaizolowanymi pionami instalacyjnymi i zaizolowanymi przewodami rozprowadzającymi, liczba pkt. poboru wody 30-100. sprawność akumulacji ηw,s Brak zasobnika Brak zasobnika Po modernizacji Węzeł kompaktowy bez obudowy (CO+CWU),, o mocy powyżej 100 kw Centralne podgrzewanie wody - systemy z obiegami cyrkulacyjnymi, z zaizolowanymi przewodami rozprowadzającymi, z zaworami termostatycznymi, liczba pkt. poboru wody 30-100. 9.2.2. Obliczanie zapotrzebowania na moc na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej Charakterystyka systemu Jednostka Przed modernizacją Po modernizacji Ilość użytkowników L* os. 340 340 Średnie godzinowe zapotrzebowanie na c.w.u. w budynku V hśr =( A*V cw)/(h*1000) Wsp. godzinowej nierównomierności rozbioru c.w.u. N h = 9,32 L -0,244 Zapotrzebowanie na ciepło na ogrzanie 1 m 3 wody Q cwj = c w*ρ*(θ cw-θ 0)*k t/η w,tot/10 6 m 3 /h 0,355 0,355-2,248 2,248 GJ/m 3 0,414 0,345 Max. moc c.w.u. q cwu max = V hśr Q cwj N h 10 6 /3600 kw 91,9 76,6 Średnia moc c.w.u. q cwu śr = q cwu max /N h kw 40,9 34,1 * Uwzględniono współczynnik jednoczesności Wartość zapotrzebowania na ciepło na podgrzanie wody wykorzystano do obliczenia procentowej oszczędności zużycia ciepła na cele co i cwu w poszczególnych wariantach termomodernizacyjnych.

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 30 9.3. Obliczenie strumienia powietrza wentylacyjnego 9.3.1. Minimalna wartość strumienia powietrza wentylacyjnego, wentylacja grawitacyjna - Wg ilości osób, wg. PN-83/B-03430/AZ3:2000 9.3.2. Ilość osób strumień powietrza w m 3 /h/os Łączne zap. powietrza w m 3 /h 340 20 6 800 Razem 6 800 Kubatura wentylowana 8 525 m 3 Krotność wymiany powietrza wentylacyjnego 0,80 h -1 * Uwzględniono współczynnik niejednoczesności. - Wg normy PN-EN-12831 Sale lekcyjne * Pozostałe pomieszczenia pomieszczenie kubatura m 3 n min wg. normy w 1/h Łączne zap. powietrza w m 3 /h 3 077 1,0 3 077 5 448 0,5 2 724 ŁĄCZNIE V o 5 801 Kubatura wentylowana 8 525 m 3 krotność wymiany powietrza wentylacyjnego 0,68 h -1 * Z uwagi na wysokość pomieszczeń (3,5 m) przyjeto zredukowaną krotność wymian. Strumień powietrza wentylacyjnego przyjęty do obliczeń z uwzględnieniem współczynników korekcyjnych Współczynniki korekcyjne Stan istniejący = docelowy c r c w c m 1,0 1,0 1,0 Wartość strumienia powietrza wentylacyjnego przyjęta do obliczenia sezonowego zużycia ciepła [GJ/rok] Stan istniejący Stan docelowy c r * c w * V o, m 3 /h 6 800 6 800 Wartość strumienia powietrza wentylacyjnego przyjęta do obliczenia obciążenia ciepła [kw] Stan istniejący Stan docelowy c m * V o, m 3 /h 5 801 5 801

Pl. Św. Katarzyny 9, 87-100 Toruń 31 9.4. Obliczenie ilości wyprodukowanej energii elektrycznej przez instalację fotowoltaiczną Obliczenia wykonano przy użyciu Fotowoltaicznego Geograficznego Systemu Informatycznego (PVGIS), projektu SOLAREC, Wspólnego Centrum Badań (Joint Research Center) Unii Europejskiej. Dane wg pkt. 7.7.

Wyniki - Ogólne Podstawowe informacje: Nazwa projektu: Audyt energetyczny - stan istniejący Zespół Szkół nr 10 Miejscowość: Liceum Ogólnoksztłacące Adres: Pl. Św. Katarzyny 9, Toruń Projektant: inż. Piotr Kowalczyk Normy: Norma na obliczanie wsp. przenikania ciepła: PN-EN ISO 6946 Norma na obliczanie projekt. obciążenia cieplnego: PN-EN 12831:2006 Norma na obliczanie E: PN-EN ISO 13790 - miesięc Dane klimatyczne: Strefa klimatyczna: III Projektowa temperatura zewnętrzna θ e : -20 C Średnia roczna temperatura zewnętrzna θ m,e : 7,6 C Stacja meteorologiczna: Toruń Podstawowe wyniki obliczeń budynku: Powierzchnia ogrzewana budynku A H : 2664,0 m 2 Kubatura ogrzewana budynku V H : 8524,8 m 3 Projektowe obciążenie cieplne budynku Φ HL : 288823 W Wskaźniki i współczynniki strat ciepła: Wskaźnik Φ HL odniesiony do powierzchni φ HL,A : 108,4 W/m 2 Wskaźnik Φ HL odniesiony do kubatury φ HL,V : 33,9 W/m 3 Wyniki obliczeń wentylacji na potrzeby projektowego obciążenia cieplnego: Średnia liczba wymian powietrza n: 0,7 Dopływające powietrze wentylacyjne V v : 5801,0 m 3 /h Średnia temperatura dopływającego powietrza θ v : -20,0 C Wyniki obliczeń sezonowego zapotrzebowania na energię wg PN-EN ISO 13790 Stacja meteorologiczna: Toruń Sezonowe zapotrzebowanie na energię na ogrzewanie Strumień powietrza wentylacyjnego-ogrzewanie V v,h : 6800,0 m 3 /h Zapotrzebowanie na ciepło - ogrzewanie Q H,nd : 1402,92 GJ/rok Zapotrzebowanie na ciepło - ogrzewanie Q H,nd : 389701 kwh/rok Powierzchnia ogrzewana budynku A H : 2664 m 2 Kubatura ogrzewana budynku V H : 8524,8 m 3 Strona 32 Audytor OZC 1994-2013 SANKOM Sp. z o.o.