Spis treści 1 bajka, morał, osoba mówiąca w wierszu (podmiot liryczny), bohater literacki postać pierwszoplanowa (główna) i drugoplanowa (uboczna), epitet, narrator, rym Ideały, idole, autorytety... Joanna Kulmowa, Udawanie... Adam Bahdaj, Rozterki Julka (fragment książki Stawiam na Tolka Banana)... Wanda Witter, Fotografia nieba (fragment)... Ferenc Molnár, Jeden jedyny szeregowiec (fragment książki Chłopcy z Placu Broni)... Nauka o języku bez tajemnic: Powtórzenie i uzupełnienie wiadomości o czasowniku... Krzysztof Michalski, Dobrosław Kot, Elżbieta Kot, Magdalena Kozak, Wokół pojęcia autorytetu fragmenty rozmowy (fragment książki O autorytecie. W poszukiwaniu punktu odniesienia)... Katarzyna Ryrych, Wyspa mojego Taty (fragment książki Wyspa mojej siostry)... Ortografia dla każdego: Pisownia zakończeń form czasu przeszłego czasownika... Agnieszka Sikorska-Celejewska, Rodzina i humor (fragment wywiadu z Pawłem Beręsewiczem ze strony www.qlturka.pl)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ WYWIAD?... Meg Cabot, Beznadziejna gra w całusy (fragment książki Klasowa gwiazda)... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z cząstką by... Ignacy Krasicki, Potok i rzeka... Ignacy Krasicki, Syn i ojciec... Ignacy Krasicki, Kałamarz i pióro... Aleksander Fredro, Koguty... Jan Brzechwa, Mrówka...... 9 10 12 15 17 21 25 26 30 32 34 36 39 40 41 41 42 44 46 dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów, związki wyrazowe 4 2 W poszukiwaniu przyjaźni... Antoine de Saint-Exupéry, Oswajanie (fragment książki Mały Książę)... Barbara Kosmowska, Spacer (fragment książki Dziewczynka z parku)... Interpunkcja: Interpunkcja w dialogach... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ OPOWIADANIE ODTWÓRCZE Z DIALOGIEM?... Adam Mickiewicz, Przyjaciele... Susie Morgenstern, Ernest poznaje Wiktorię (fragment książki Ernest i tajemnicze listy)... Nauka o języku bez tajemnic: Powtórzenie i uzupełnienie wiadomości o rzeczowniku... Danuta Bieńkowska, Rozterki Daniela (fragment książki Daniel wśród rycerzy okrągłego stołu)... Ortografia dla każdego: Pisownia zakończeń rzeczowników -i, -ii, -ji... Wendelin Van Draanen, Więcej czy mniej niż suma części (fragment książki Dziewczyna i chłopak. Wszystko na opak)... Kazimierz Jankowski, O przyjaźni (fragment artykułu Przyjaźń na wszelki wypadek, Charaktery 2002, numer 2)... 47 48 51 54 55 58 60 63 67 72 75 78 80
3 twórcy teatru reżyser, aktor, scenograf, oświetleniowiec, choreograf, sufler, kierownik literacki, dramatopisarz, charakteryzator, rekwizyty, kulisy, zasady zachowania w teatrze, dramat akty i sceny, didaskalia, adresat, rymy niedokładne (przybliżone) i dokładne (pełne) Kulisy i deski... Witold Szolginia, Idziemy do teatru (fragment książki Za teatralną kurtyną)... Ludzie teatru... Joanna Kulmowa, Po co jest teatr?... Szkoła pisania: JAK OPISAĆ SCENOGRAFIĘ?... Henryk Jerzy Chmielewski, Tytus, Romek i A Tomek idą do teatru (fragment komiksu Tytus, Romek i A Tomek. Księga XIX: Tytus aktorem)... Interpunkcja: Dwukropek... Pete Johnson, Komiczny talent Louisa (fragment książki Jak wychować sobie rodziców)... Nauka o języku bez tajemnic: Powtórzenie i uzupełnienie wiadomości o przymiotniku... Maria Nagajowa, Wyraziście i sugestywnie (fragment książki Sztuka dobrego pisania i mówienia)... Wanda Chotomska, Legenda o warszawskim Bazyliszku (fragment książki Legendy polskie na scenę)... Konstanty Ildefons Gałczyński, Osioł i jego cień... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z ó i u powtórzenie i uzupełnienie wiadomości... Tekst pod lupą: Izabela Szymańska, Trasa Pinokia (fragment artykułu ze strony http://warszawa.gazeta.pl)... 81 82 84 86 87 90 93 94 97 101 104 108 110 114 116 4 powieść historyczna, podróżnicza, sensacyjna, fantastyczna: fantastycznonaukowa, fantasy, świat przedstawiony, akcja, wątek główny, poboczny, epizodyczny, zasady zachowania w podróży, porównanie Hej, przygodo!... Jacek Cygan, Kto przygód zna smak... Juliusz Gabriel Verne, Kołysanka w hamaku (fragment książki Pięć tygodni w balonie)... Nauka o języku bez tajemnic: Liczebnik... Alina i Czesław Centkiewiczowie, Niebezpieczna zabawa (fragment książki Tumbo z Przylądka Dobrej Nadziei)... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z rz i ż powtórzenie i uzupełnienie wiadomości... Adam Bahdaj, Wakacje z duchami (fragment)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ STRESZCZENIE?... Łukasz Wierzbicki, Boże Narodzenie na pustyni (fragment książki Afryka Kazika)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ KARTKĘ Z ŻYCZENIAMI LUB POZDROWIENIAMI?... Interpunkcja: Kropka a liczby. Zapisywanie dat... Magdalena Stopa, Podróże małe i duże (fragment wywiadu z Jerzym Adamuszkiem ze strony www.podroze.gazeta.pl)... 117 118 120 125 129 133 136 141 143 145 147 149 152 5
5 pytanie retoryczne, zasady korzystania z encyklopedii, mit, mitologia, związek frazeologiczny (frazeologizm) Mitologiczne krainy... Wisława Szymborska, Atlantyda (fragment)... Jak korzystać z encyklopedii?... W świecie mitów... Anita Rejch, O tym, jak narodził się świat i kim byli pierwsi bogowie (fragment książki Mity greckie. Baśnie starożytnych)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ GRATULACJE?... Wanda Markowska, Syzyf (fragment książki Mity Greków i Rzymian)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ ZAPROSZENIE?... Grzegorz Kasdepke, Nasz przyjaciel Prometeusz (fragment książki Zeus & Spółka. Mity dla dzieci)... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z ch i h powtórzenie wiadomości... Grzegorz Kasdepke, Uwaga na słońce! (fragment książki Zeus & Spółka. Mity dla dzieci)... Nauka o języku bez tajemnic: Powtórzenie wiadomości o nieodmiennych częściach mowy... Mariusz Wollny, Paweł Kołodziejski, Duklasios i Sudolos (fragment książki Co za historia: krzyżówki, komiks, ciekawostki)... Jan Parandowski, Przekleństwo Polifema (fragment książki Przygody Odyseusza. Wojna Trojańska)... Interpunkcja: Wykrzyknik... 153 154 156 158 160 164 166 170 172 177 179 183 186 188 194 196 6 twórcy filmu, rodzaje filmów fabularne, dokumentalne, animowane, gatunki filmowe przygodowy, komedia, horror, musical, kostiumowy, fantastycznonaukowy, zachowanie w kinie, scenariusz, wyrazy dźwiękonaśladowcze (onomatopeje) Magia kina... Twórcy filmu... Marek Głogowski, Film... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów z ą, ę oraz en, em, on, om... Jakie znasz filmy?... Jerzy Morka, Początki komedii (fragment książki Mały wielki Macaulay Culkin)... Tekst pod lupą: Paweł T. Felis, Od ruchomych obrazków do 3D (fragment wywiadu z Wimem Wendersem, Gazeta Wyborcza 2011, numer 40/948)... Rafał Kmita, MegaKino (fragment)... Ben Burtt, W krainie filmowych dźwięków (fragment książki Star Wars. Słowniczek najpopularniejszych zwrotów w językach Gwiezdnych Wojen )... Nauka o języku bez tajemnic: Związki wyrazów w zdaniu... Meg Cabot, To faktycznie jest coś! (fragment książki Główna rola)... Szkoła pisania: JAK OPISAĆ POSTAĆ FILMOWĄ?... Andrzej Kołodyński, Film czy książka? (fragment książki Spojrzenie za ekran)... 197 198 200 201 204 206 208 210 212 214 217 220 222 224 6
7 zasady zachowania w domu Mali w świecie dużych... Ryszard Marek Groński, Dorośli są zamyśleni... Brandon Mull, Zasady (fragment książki Baśniobór)... Ortografia dla każdego: Pisownia nie z różnymi częściami mowy... Ewa Stadtmüller, Rodzina zastępcza (fragment książki Halo, pogotowie?)... Barbara Wiza, Tata się żeni (fragment książki Macoszka)... Jan Twardowski, Bądźmy dziecięcy! (fragment książki Elementarz księdza Twardowskiego dla najmłodszego, średniaka i starszego)... Jan Twardowski, Starzy ludzie... Paweł Beręsewicz, Kto jest głową naszej rodziny? (fragment książki Ciumkowe historie, w tym jedna smutna)... Nauka o języku bez tajemnic: Zdania i równoważniki zdań przypomnienie wiadomości... Interpunkcja: Przecinek w zdaniu pojedynczym uzupełnienie wiadomości... Barbara Gawryluk, Wybór (fragment książki Dziewczynka z fotografii)... Szkoła pisania: JAK PISAĆ DZIENNIK?... 225 226 227 231 233 235 239 240 241 244 247 249 252 254 8 legenda, zasady zachowania w muzeum Przystanek Historia... Czesław Piskorski, O Żelisławie i gnieździe gryfów (fragment książki W krainie Gryfitów. Podania, legendy i baśnie Pomorza Zachodniego)... Marian Orłoń, Przerwany hejnał (fragment książki Podania, legendy, baśnie polskie)... Nauka o języku bez tajemnic: Powtórzenie i uzupełnienie wiadomości o podmiocie i orzeczeniu... Anna Sójka, Pan Twardowski (fragment książki Podania, legendy, baśnie polskie)... Cecylia Niewiadomska, Kazimierz Wielki kumem (fragment książki Legendy polskie)... Nauka o języku bez tajemnic: Przydawka i sposoby jej wyrażania... Elżbieta Buczyńska, Niepodległość... Ortografia dla każdego: Pisownia wyrazów małą i wielką literą... Iwona Czarkowska, Historyczny obciach (fragment książki Duchy ze Wzgórza Rabowników)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ SPRAWOZDANIE?... Barbara Gawryluk, Domowe archiwum dziadka (fragment książki Moje Bullerbyn)... Szkoła pisania: JAK OPISAĆ EKSPONAT MUZEALNY?... 255 256 259 261 264 267 270 273 274 277 281 284 286 288 7
9 zasady korzystania z internetu, krótka historia internetu Wirtualna przestrzeń... W sieci... Paweł Beręsewicz, W oczekiwaniu na najtajniejszy mail życia (fragment książki Kiedy chodziłem z Julką Maj)... Szkoła pisania: JAK NAPISAĆ E-MAIL (LIST ELEKTRONICZNY)?... Dorota Suwalska, Świetna z informatyki (fragment książki Zuźka w necie i w realu!)... Nauka o języku bez tajemnic: Rola dopełnienia w zdaniu... Dorota Suwalska, W pogoni za króliczkiem (fragment książki Ratunku, marzenia!)... Nauka o języku bez tajemnic: Rola okolicznika w zdaniu... Tekst pod lupą: Krótka historia internetu... Interpunkcja: Interpunkcja w internecie... Henryk Jerzy Chmielewski, Tytus, Romek i A Tomek internautami (fragment komiksu Tytus, Romek i A Tomek. Księga XXVIII: Tytus internautą)... Podsumowanie... 289 290 292 296 298 300 303 307 309 311 313 316 10 wiersz biały, zasady dbania o środowisko Człowiek i natura... Wisława Szymborska, Jarmark cudów... Teodor Goździkiewicz, Ratunek w tramwaju (fragment książki Wiatr gałązkę niesie)... Bill Watterson, Eksperci od przyrody (fragment komiksu Calvin i Hobbes. To magiczny świat)... Hugh John Lofting, Doktor Dolittle i jego zwierzęta (fragment)... Nauka o języku bez tajemnic: Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie... Interpunkcja: Przecinek w zdaniach złożonych... Olga Kowalik, Delfin człowiekowi człowiekiem (fragment artykułu, Przekrój 2012, nr 15)... Paweł Wakuła, Szczęście w śmieciach (fragment książki Co w trawie piszczy)... Szkoła pisania: JAK OPISAĆ KRAJOBRAZ?... Ortografia dla każdego: Podsumowanie zagadnień ortograficznych... Podsumowanie... Indeks... 317 318 320 324 326 330 333 334 336 340 343 346 347 8