Pojęcie myśli politycznej

Myśl polityczna

Pojęcie myśli politycznej Myśl polityczna obejmuje całość zagadnień odnoszących się bezpośrednio do działalności politycznej stanowi zbiór wyobrażeń dotyczących organizacji państwa oraz społeczeństwa, wskazuje kierunki ich przeobrażeń, określa też związki polityki z pozostałymi dziedzinami życia społecznego. W kręgu zainteresowań myśli politycznej znajdują się również idee człowieka jako istoty politycznej i jego miejsce w systemie politycznym.

Klasyfikacje myśli politycznej Myśl polityczna klasyfikuje się według różnorodnych kryteriów. Najważniejszym z nich zarówno w teorii polityki, jak i politycznej praktyce, jest kryterium radykalizmu. Podstawowymi pojęciami związanymi z nim są pojęcia lewicowej i prawicowej myśli politycznej.

Kryterium radykalizmu Myśl polityczna klasyfikowana jest pod względem stosunku państwa do wolności jednostki lewicowa myśl polityczna prawicowa myśl polityczna Schemat 1. Podstawowa klasyfikacja myśli politycznej według kryterium radykalizmu

Ujęcie lewicy i prawicy przedstawione na poprzednim schemacie jest modelowe - nie funkcjonuje w życiu politycznym i społecznym. Wynika to z pragmatyzmu partii politycznych, które w dążeniu do osiągnięcia sukcesu politycznego coraz bardziej zacierają granice między lewicą a prawicą. Praktyka życia politycznego wskazuje również na to, że w czystej postaci nie istnieje centrum - należy raczej mówić o centrolewicy i centroprawicy. Elementy centro lewicowe osłabiają lewicowość myśli politycznej, natomiast prawicowa myśl polityczna ulega osłabieniu w wydaniu centroprawicowym. Z kolei ultralewica to myśl lewicowa w postaci skrajnej zaś ultraprawica - skrajna forma myśli prawicowej.

Charakterystyczne cechy lewicowej myśli politycznej Poparcie dla publicznego sektora gospodarczego Poszerzenie zakresu kontroli państwa Aktywna polityka socjalna Progresywna polityka podatkowa Odrzucenie rygoryzmu moralnego Rozdział kościoła od państwa

Charakterystyczne cechy prawicowej myśli politycznej Zasady gospodarki rynkowej Ograniczenie roli państwa do minimum Negatywny stosunek do polityki socjalnej Hasła maksymalnego obniżenia podatków Przywiązanie do tradycji narodowych i rodzinnych Poparcie dla Kościoła

Celem klasyfikacji myśli politycznej według różnorodnych kryteriów jest uzyskanie możliwości porównania różnych jej form. Każda rozwinięta forma myśli politycznej składa się z wielu idei politycznych zawierających określone treści. Idee są odpowiedzią na pytania stawiane przez myśl polityczną.

Kryterium masowości Myśl polityczna klasyfikowana jest pod względem liczebności odbiorcy Masowa myśl polityczna Elitarna myśl polityczna

Kryterium klasowości Myśl polityczna klasyfikowana jest pod względem rodzaju klas istniejących w przeszłości i obecnie Chłopska myśl polityczna Robotnicza myśl polityczna Mieszczańsk a myśl polityczna Burżuazyjna myśl polityczna

Kryterium światopoglądu Myśl polityczna klasyfikowana jest pod względem założeń światopoglądowych Świecka myśl polityczna Religijna myśl polityczna

Kryterium realizmu Myśl polityczna klasyfikowana jest pod względem możliwości realizacji Realistyczna myśl polityczna Utopijna myśl polityczna

Rozwiniętą formą myśli politycznej są ideologie, których podstawowymi elementami są idee polityczne, doktryny i programy polityczne. MYŚL POLITYCZNA IDEOLOGIA DOKTRYNA POLITYCZNA PROGRAM POLITYCZNY

Idee polityczne spełniają dwie funkcje. Funkcja poznawcza przybliża treści poszczególnych form myśli politycznej ideologii, filozofii, teorii politycznej, programów politycznych, Funkcja praktyczna związana jest ze sprawowaniem władzy. Idee polityczne oddziałują więc na dwóch poziomach - teoretycznym, gdy przedstawiają model określonej sytuacji (ideał polityczny), i praktycznym, gdy stanowią część określonej ideologii realizowanej w praktyce życia politycznego

Ideologie polityczne Nauki społeczne definiują ideologię (gr. idea wyobrażenie, logos słowo) jako zbiór ogólnych poglądów i wartości dotyczących rzeczywistości społecznej, charakterystycznych dla społeczeństwa jako całości lub dla jakiejś jego części np. określonej grupy społecznej czy partii politycznej. Ideologia jest więc teoretyczną wizją organizacji państwa i społeczeństwa. W jej skład wchodzą określone koncepcje polityczne, ekonomiczne, prawne, filozoficzne i etyczne.

Ideologia i jej cechy Dąży do pozyskania zwolenników danego systemu wartości i przekonań Formułuje w taki sposób hasła programowe że nie podlegają one dyskusji Formułuje w taki sposób hasła, że odwołują się one do emocji Podkreśla różnice między własnym systemem wartości a innymi systemami Dysponuje instytucjami umożliwiającymi propagowanie tych haseł a następnie wprowadzenie ich w życie

Głównym zadaniem ideologii jest mobilizowanie społeczeństwa i integrowanie go wokół określonej wizji. Społeczny odbiór ideologii koncentruje się przede wszystkim na jej elementach ekonomicznych, dlatego współczesne ideologie eksponują właśnie te zagadnienia. Współczesne konflikty między ideologiami dotyczą głównie kwestii ekonomii.

Ideologie oddziałują na stosunki międzynarodowe. Bez ideologii niemożliwe byłyby działania polityczne społeczeństw lub grup społecznych, Jednak w ustabilizowanych systemach politycznych istotniejsze niż odbudowa ideologiczna jest dzisiaj rozwiązywanie konkretnych problemów życia politycznego i społecznego.

Funkcje ideologii Funkcja programowa Tworzy wzór nowego społeczeństwa i państwa Integruje wokół niego zwolenników Przekłada go na doktrynę polityczną Przekłada go na program partii społecznej

Funkcja motywacyjna Określa interesy danej grupy Tworzy i umacnia przekonanie tej grupy, że jej interesy nie były dotąd reprezentowane Motywuje i pobudza do działań politycznych

Funkcja legitymizacyjna Dana ideologia staje się ideologią panującą. Utrwala w społeczeństwie przekonanie, że istniejący ustrój i władza są prawowite.

Doktryny polityczne Doktryna (łac. doctrina nauczanie, nauka, wiedza) jest to zbiór twierdzeń, poglądów czy przekonań z określonej dziedziny, w tym przypadku polityki, odnoszących się do różnych aspektów życia społecznego. Pojęcie to funkcjonuje w znaczeniu węższym i szerszym. W węższym doktryna to wyodrębniony zakres problemów dotyczących określonej ideologii, np. doktryna polityczna czy ekonomiczna. W szerszym znaczeniu doktryna jest synonimem ideologii, np. doktryna konserwatywna.

Doktryna zawiera praktyczne i teoretyczne wskazówki dotyczące sposobów realizacji jej założeń w określonych warunkach. Twórcy doktryny i politycy wcielający ją w życie muszą brać pod uwagę zarówno czynniki zewnętrzne, jak i wewnętrzne, m.in. stopień poparcia społecznego. Doktryna powinna też określać granice kompromisu w konfrontacji z innymi doktrynami.

Doktryna polityczna Poglądy na życie społeczeństwa Cele i kierunki działania Sposoby działania Środki służące do osiągnięcia celów

W naukach społecznych przyjmuje się, że doktryna stanowi konkretyzację ideologii, gdyż określa sposoby działania i środki służące do osiągnięcia celów, które zakłada ideologia. Ideologia zostaje zatem zweryfikowana przez praktykę życia politycznego po przekształceniu się w doktrynę. Doktryna przenosi ideologię na poziom praktyczny, czyli programu politycznego i działalności politycznej. Na bazie jednej ideologii może powstać wiele doktryn, rzadziej zdarza się że jedna doktryna nawiązuje do kilku ideologii.