TEMATYKA ZAJĘĆ Z ZAKRESU EKOTURYSTYKI w ramach projektu ZIELONE PŁUCA POLSKI - KRAINA EKOTURYSTYCZNA W ramach zajęć obejmujących problematykę usług ekoturystycznych przewidziano następujące kierunki zajęć: 1. Birdwatching czyli podglądanie ptaków jako hobby i formę profesjonalnych usług turystycznych 2. Eksploracje siedlisk wykorzystanie walorów różnych typów krajobrazów przyrodniczych z uwzględnieniem pór roku i stopnia przygotowania uczestników /kondycja, wiek/ 3. Ścieżki przyrodniczo edukacyjne i inne formy prezentacji walorów przyrodniczych obszaru ZPP 4. Foto safari bezkrwawe łowy. Różne formy kontaktu ze zwierzętami i ich naturalnym środowiskiem (fotografowanie, filmowanie i nagrywanie głosów dzikich zwierząt). Ad 1) Birdwatching Birdwatching (oglądanie ptaków), jest jedną z najpopularniejszych na świecie form kontaktu z dzikimi zwierzętami. Środowiska ludzi uprawiających birdwatching na świecie liczą kilkadziesiąt mln. uczestników. W Europie największe organizacje zrzeszające miłośników ptaków są w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji i krajach Skandynawskich. W Polsce jest to stosunkowo niewielka grupa uczestników birdwatchingu, ale stale rosnąca. Birdwatching można uprawiać cały rok. Najkorzystniejszy okres dla birdwatchingu to: I II okresy godowe ptaków drapieżnych: krukowatych, orłowatych, sów, III IV przyloty większości gatunków w tym: bocianów, gęsi, żurawi i wróblowatych, V VII okresy lęgowe wszystkich gatunków, VIII X okres odlotów Stosunkowo najmniej atrakcyjny jest IV kwartał każdego roku. Najkorzystniejszy: II i III kwartał każdego roku.
Zajęcia z birdwatchingu przebiegać będą wg następującego schematu: a) Ogólna informacja o ostojach ptaków na obszarach Zielonych Płuc Polski oraz podstawowe wiadomości o biologii ptaków (1 godzina) b) Omówienie charakterystyk 50 60 gatunków ptaków występujących na obszarze działania projektu i jego najbliższych okolic ( 3 godziny) c) Sprzęt używany do birdwatchingu i technika podglądania ptaków (1 godzina) d) Podstawowe akty prawne dotyczące ochrony ptaków w UE (1 godzina) II DZIEŃ wycieczka do najciekawszych obszarów objętych projektem (około 6 godzin) 2.10.2011 rejon płn wsch obrzeży jez. Śniardwy + Bagna Nietlickie (zlotowisko żurawi) (dla uczestników pow. piskiego); 01.04.2012 rozlewiska Doliny Narwi i Pisy + tokowiska cietrzewi w Puszczy Kurpiowskiej (dla uczestników z pow. ostrołęckiego); 13.05.2012 Dolny Basen Bagien Biebrzańskich (dla uczestników z pow. Łomżyńskiego) Zalecana literatura: Ludwik Tomjałojć, Ptaki Polski. Rozmieszczenie i liczebność, PWN W-wa,1990 2 wydanie Jerzy Gotzman, Z lornetką wśród ptaków, PWN 1979 OTOP, Ostoje ptaków w Polsce, Gdańsk 1994, pod redakcją M. Gromadzkiego
Ad 2) Eksploracje siedlisk Ten segment szkoleń przewiduje zapoznanie uczestników z najbardziej charakterystycznymi typami siedlisk przyrodniczych znajdujących się na obszarach ich aktywności turystycznej, z uwzględnieniem potrzeb związanych z organizacją różnych form turystyki specjalistycznej oraz krajoznawczej. W programie przewiduje się: a) Ogólne informacje o obszarze funkcjonalnym Zielone Płuca Polski (1 godzina) b) Podstawowe regulacje prawne dotyczące obszarów i obiektów chronionych w Polsce i UE (1 godzina) c) Charakterystyka najważniejszych obiektów i obszarów przyrodniczych północno wschodniego regionu Polski (2 godz.), w tym: parki narodowe parki krajobrazowe rezerwaty przyrody obszary NATURA 2000 inne d) Poznanie najważniejszych walorów przyrodniczych w powiecie piskim, łomżyńskim i ostrołęckim (1 godzina odpowiednio dla poszczególnych grup uczestników) e) Charakterystyka najważniejszych typów siedliskowych (leśnych, wodnych, łąkowych) (1 godzina) II Dzień - Wycieczki terenowe: a) 09.10.2011 obszar Mazurskiego Parku Krajobrazowego (dla uczestników z powiatu piskiego) b) 15.04.2012 obszar Puszczy Kurpiowskiej Zielonej oraz Doliny Narwi i jej dopływów (dla uczestników z powiatu ostrołęckiego) c) 20.05.2012 obszar Parku Krajobrazowego Przełomowej Doliny Narwi i Biebrzańskiego Parku Narodowego (dla uczestników z powiatu łomżyńskiego)
Zalecana literatura: 1. 25 lat idei i 20 lat Porozumienia Zielone Płuca Polski 2. Kanon krajoznawczy Polski. Wydawnictwo PTTK,,Kraj 2000 3. Parki Krajobrazowe Podlasia 4. Las twoim bogactwem, A. Grzywacz 5. Mapa Zielone Płuca Polski, Fundacja Zielone Płuca Polski, 2009 Ad. 3 Ścieżki przyrodniczo edukacyjne W tym segmencie zajęć skupimy się głównie na służących i wspomagających projekty ekoturystyczne. formach prezentacji zasobów przyrodniczych Zajęcia przewidują poznanie metod i form przygotowania materiałów publicystycznych (map, przewodników, ulotek, itp.), projektowania ścieżek i tras krajoznawczo-turystycznych, przygotowania różnych kategorii zasobów przyrodniczych na przyjęcie turystów oraz wiedzę o funkcjonowaniu obiektów edukacyjnych i promocyjnych. W ramach zajęć odbędą się: a) Charakterystyka różnych form prezentacji walorów przyrodniczych i podstawowe wiadomości o ich tworzeniu (publikacje, audycje PR i TV, muzea, ekspozycje terenowe i inne) 2 godz. b) Charakterystyka najważniejszych ścieżek i tras edukacyjno-przyrodniczych w obszarze działania uczestników (odpowiednio w powiatach: piskim, ostrołęckim, łomżyńskim) 1 godz. c) Przygotowanie prezentacji multimedialnej 1 godz. d) Przygotowanie przez uczestników dowolnej formy prezentacji wybranego obiektu przyrodniczego lub gatunku zajęcia warsztatowe 2 godz. II. Wycieczki terenowe: 16.10.2011 (dla uczestników z powiatu piskiego) leśna ścieżka dydaktyczna,,brzeziny-szast, - wizyta w Stacji Badawczej Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt w Popielnie, - ścieżki przyrodnicze Mazurskiego Parku Krajobrazowego,,Zakręt,,,Krutynia,,,Krutyń Zgon, - wizyta w wyłuszczarni nasion w Rucianem-Nidzie
22.04.2012 (dla uczestników z powiatu ostrołęckiego) - Muzeum Kurpiowskie w Wachu XIX w. kopalnie bursztynu, - ścieżka dydaktyczna,,olsy Płoszyckie, k. Płoszyc, - rezerwat przyrody,,tabory, - Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie 20.05.2012 (dla uczestników z powiatu łomżyńskiego) - Muzeum Przyrody w Drozdowie oraz ścieżka edukacyjna,,ostoja Drozdowska - ścieżki dydaktyczno-przyrodnicze w Biebrzańskim Parku Narodowym, w tym,,barwik oraz wizyta w Muzeum Przyrodniczym BPN w Osowcu Twierdzy ZALECANA LITERATURA: 1. Przyroda Biebrzańskiego Parku Narodowego Monografia 2005 2. Biebrza ptasi raj. G. S. i T. Kłosowscy, Multico, Oficyna Wydawnicza, 2003 3. Przyroda woj. łomżyńskiego, W. Sokołowski 1993 4. Środowisko kulturalne i przyrodnicze Puszczy Myszynieckiej. Zagrożenia i metody ochrony, Ostrołęka 2002 5. Stan środowiska w woj. mazowieckim w 2007 roku, Insp. Ochrony Środowiska, Warszawa 2008 6. Obszary chronione i pomniki przyrody woj. warmińsko-mazurskiego, S. Dąbrowski, Urząd Wojewódzki w Olsztynie, 1999 7. Przyroda Warmii i Mazur, R. Czerwiński, M. Szymkiewicz, Olsztyn 2003 8. Mapa Wielkie Jeziora Mazurskie 1: 50 000 9. Mapa Biebrzańskiego Parku Narodowego Ad. 4 Foto-safari bezkrwawe łowy W tej części szkolenia projekt przewiduje formy edukacyjne: a) Wykorzystując warunki zimowe uczestnicy poznają możliwości obserwacji wybranych gatunków zwierząt i ich śladów bytowania (głównie jeleniowatych i niektórych drapieżników). Zajęcia dotyczyć będą rozpoznawania śladów i sposobów tropienia. Całość połączona będzie z praktycznymi zajęciami ze sprzętem fotograficznym i filmowym.
Organizatorzy pragną przekonać uczestników, że sezon zimowy nie jest sezonem,,martwym. b) Niezależnie od szkoleń w warunkach zimowych praktyczne zajęcia z foto-safari będą miały miejsce w pozostałych segmentach objętych projektem. W programie przewidziano: a) Podstawowe uregulowania prawne i formalne związane z organizacją imprez typu foto-safari - Kanon fotografa przyrody 1 godz. b) Sprzęt i technika dla potrzeb foto-safari 2 godz. c) Prezentacja modelowych form foto-safari 1 godz. - filmy, - książki, - audycje radiowe, - prezentacje multimedialne d) Spotkanie niespodzianka z najwybitniejszymi fotografami przyrody w regionie północnowschodniej Polski 2 godz. II Dzień Wycieczki terenowe: a) 11.12.2012 obszar Mazurskiego Parku Krajobrazowego (dla uczestników powiatu piskiego) b) 15.01.2012 obszar Bagien Biebrzańskich (dla uczestników powiatu łomżyńskiego) c) 22.01.2012 obszar Puszczy Kurpiowskiej (dla uczestników powiatu ostrołęckiego) LITERATURA: 1. Ralph Clevenger Bezkrwawe Łowy, Helion 2010 2. Wiktor Wołkow Warsztat fotografa natury. RDOŚ, Białystok 2010
Uwaga! Wyposażenie uczestników 2 ego dnia: ubiór turystyczny, najlepiej w ciemnych stonowanych barwach, nieprzemakalne okrycie, buty nieprzemakalne (gumowce, turystyczne), lornetka (najlepiej 7x50, 10x50) plecak (buty na zmianę, sweter, okrycie głowy) atlas ptaków Organizatorzy mogą dokonać zmian w miejscach zajęć terenowych, w przypadku zmian pogodowych lub innych nieprzewidzianych okoliczności. W trakcie zajęć organizatorzy zapewniają: autokar do dojazdów terenowych i powrót do miejsca startu, pomoce naukowe i dydaktyczne, w tym: zdjęcia ptaków i krótkie opisy ich biologii mapy terenowe lunetę ze statywem lornetki (8x40) - kilka sztuk dla zapewnienia efektywności zajęć 1-2 specjalistów ornitologów, leśników, organizatorów i innych.