RAPORT KOŃCOWY Z PRZEDREALIZACYJNEGO MONITORINGU ORNITOLOGICZNEGO DLA ZESPOŁU ELEKTROWNI WIATROWYCH DĘBOWA ŁĄKA PROWADZONEGO W OKRESIE

RAPORT KOŃCOWY Z PRZEDREALIZACYJNEGO MONITORINGU ORNITOLOGICZNEGO DLA ZESPOŁU ELEKTROWNI WIATROWYCH DĘBOWA ŁĄKA PROWADZONEGO W OKRESIE wrzesień 2008 sierpień 2009 Poznań, styczeń 2012

Kierownik Projektu imię i nazwisko Zakres dr Paweł Przybycin Opracowanie danych, ornitologia Specjalista imię i nazwisko zakres mgr Jan Przybycin Geoinformacja, kartografia Specjalista imię i nazwisko zakres mgr Michał Przybycin Nadzór operacyjny projektu, ornitologia 2

Niniejsze opracowanie przedstawia wyniki rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego prowadzonego na terenie planowanej lokalizacji zespołu elektrowni wiatrowych Dębowa Łąka w okresie od 1 września 2008 roku do 31 sierpnia 2009 r. i stanowi załącznik do Raportu końcowego z Przedrealizacyjnego Raportu Ornitologicznego planowanego parku elektrowni wiatrowych Grudziądz (Przybycin i in. 2009), obejmującego znacznie większy obszar (złożona z dwóch subpowierzchni powierzchnia Dębowa Łąka została wydzielona z parku Grudziądz ). Teren objęty niniejszym opracowaniem przedstawiono na załączonych mapach. 3

WYNIKI Odnotowaną liczebność wszystkich gatunków ptaków (z podaniem ich statusu) na terenach projektowanego parku elektrowni wiatrowych Dębowa Łąka w trakcie rocznego monitoringu przedstawiono w Tabeli 1. Mapowane obserwacje (wraz z podaniem wysokości n.p.t.) przedstawiono na załączonych mapach 1-4. Najliczniej notowanym gatunkiem był kwiczoł. Tabela 1. Łączna liczba zaobserwowanych osobników poszczególnych gatunków stwierdzona w poszczególnych okresach fenologicznych na terenie planowango zespołu elektrowni wiatrowych Dębowa Łąka. Uwaga: w kolumnie status literą L oznaczono gatunki lęgowe. L.p. nazwa gatunkowa status liczebność w kwartałach naukowa polska XII-II III-V VI-VIII IX-XI 1 Accipiter gentilis jastrząb 2 1 2 Accipiter nisus krogulec L 4 16 3 Accipiter sp. jastrząb lub krogulec 2 Acrocephalus łozówka L 4 palustris 1 Acrocephalus rokitniczka L 5 schoenobaenus 1 1 6 Aegithalos caudatus raniuszek 9 7 Alauda arvensis skowronek 28 45 8 Anas platyrhynchos krzyżówka L 16 2 9 Anas sp. kaczka nieoznaczona 1 10 Anser albifrons gęś białoczelna 71 11 Anser anser gęgawa 12 12 Anser sp. gęś nieoznaczona 168 273 13 Ardea cinerea czapla siwa 1 14 Bombycilla garrulus jemiołuszka 107 66 15 Buteo buteo myszołów L 38 69 29 50 16 Buteo lagopus myszołów włochaty 1 17 Carduelis cannabina makolągwa 108 6 34 18 Carduelis carduelis szczygieł 6 33 208 19 Carduelis chloris dzwoniec L 1 3 7 20 Carduelis flammea czeczotka 5 40 21 Carduelis flavirostris rzepołuch 1 2 22 Carduelis spinus czyż 43 33 23 Carduelis sp. łuszczak nieoznaczony 36 Certhia pełzacz ogrodowy L 24 brachydactyla 2 4

25 Certhia familiaris 26 Ciconia ciconia 27 Ciconia nigra 28 Circus aeruginosus 29 Circus cyaneus 30 Circus pygargus Coccothraustes 31 coccothraustes 32 Columba livia 33 Columba oenas 34 Columba palumbus 35 Corvus corax 36 Corvus cornix 37 Corvus frugilegus 38 Corvus monedula 39 Coturnix coturnix 40 Cuculus canorus 41 Cyanistes caeruleus 42 Cygnus olor 43 Dendrocopos major 44 Dendrocopos minor 45 Emberiza calandra 46 Emberiza citrinella pełzacz leśny 1 bocian biały L 28 19 bocian czarny L 1 błotniak stawowy L 12 18 1 błotniak zbożowy 3 błotniak łąkowy 2 grubodziób 1 gołąb miejski 2 siniak 37 grzywacz 234 39 kruk L 31 68 57 182 wrona L 65 59 3 49 gawron L 4 50 36 kawka L 30 13 56 przepiórka L 1 kukułka L 3 4 modraszka 45 łabędź niemy 5 dzięcioł duży 1 2 7 dzięciołek 1 potrzeszcz L 21 34 12 68 trznadel L 153 68 260 47 Emberiza hortulana ortolan L 6 2 48 Eremophila alpestris górniczek 7 49 Erithacus rubecula rudzik 1 50 Falco subbuteo kobuz L 1 51 Fringilla coelebs zięba L 10 276 52 Fulica atra łyska L 2 53 Garrulus glandarius sójka L 13 10 262 54 Grus grus żuraw L 118 16 55 Hirundo rustica dymówka 3 56 Jynx torquilla krętogłów L 1 57 Lanius collurio gąsiorek L 1 8 58 Lanius excubitor srokosz 3 1 2 59 Larus ridibundus śmieszka 8 44 60 Locustella fluviatilis strumieniówka L 1 61 Locustella naevia świerszczak L 1 62 Lullula arborea lerka L 5 63 Luscinia luscinia słowik szary L 6 2 5

64 Motacilla alba 65 Oriolus oriolus 66 Parus major 67 Passer domesticus 68 Passer montanus 69 Perdix perdix 70 Periparus ater 71 Phasianus colchicus 72 Pica pica 73 Pluvialis apricaria 74 Poecile montanus pliszka siwa 13 3 wilga L 1 1 bogatka 43 5 122 wróbel L 49 20 54 mazurek L 15 2 227 kuropatwa L 4 5 4 sosnówka 2 bażant L 7 sroka L 34 22 136 siewka złota 1 392 czarnogłówka 1 75 Pyrrhula pyrrhula gil 5 1 6 76 Serinus serinus kulczyk 11 77 Sitta europaea kowalik L 3 2 Streptopelia sierpówka L 78 decaocto 9 9 26 79 Sturnus vulgaris szpak 65 401 80 Sylvia nisoria jarzębatka L 2 1 81 Turdus iliacus droździk 27 82 Turdus merula kos L 2 2 4 83 Turdus pilaris kwiczoł 504 177 872 84 Turdus viscivorus paszkot 2 85 Vanellus vanellus czajka 196 23 SUMA 1300 1755 227 4409 Poniższa tabela (Tab. 2) i załączona mapa nr 6 przedstawiają największe koncentracje ptaków stwierdzone na powierzchni Dębowa Łąka w trakcie rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego. Tabela 2. Największe koncentracje ptaków stwierdzone na powierzchni Dębowa Łąka w trakcie rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego. Id obpowiadają numeracji na mapie nr 6. Id data gatunek N osobników wys. [m n. p. t.] 1 27.09.2008 Garrulus glandarius 139 50-150 2 19.10.2008 Sturnus vulgaris 200 <50 3 22.11.2008 Pluvialis apricaria 113 50-150 4 22.11.2008 Pluvialis apricaria 114 50-150 5 29.11.2008 Turdus pilaris 133 <50 6 19.12.2008 Turdus pilaris 110 30 7 10.03.2009 Vanellus vanellus 165 0 8 31.03.2009 Columba palumbus 230 0 6

Wyniki badań w kwadracie MPPL zaprezentowano w Tabeli 3. Tabela 3. Skład gatunkowy, liczebność i maksymalne względne zagęszczenie na powierzchni próbnej w protokole MPPL. Lp. Gatunek I kontrola (30.04.2009) II kontrola (05.06.2009) 1 Dymówka Hirundo rustica 5 21 21 2 Trznadel Emberiza citrinella 5 11 11 3 Skowronek Alauda arvensis 9 5 9 4 Zięba Fringilla coelebs 7 4 7 5 Wróbel Passer domesticus 1 7 7 6 Bogatka Parus major 6 2 6 7 Szpak Sturnus vulgaris 5 4 5 8 Szczygieł Carduelis carduelis 2 4 4 9 Cierniówka Sylvia communis 3 3 3 10 Kwiczoł Turdus pilaris 3-3 11 Gąsiorek Lanius collurio - 3 3 12 Bocian biały Ciconia ciconia 2 2 2 13 Piecuszek Phylloscopus trochilus 2 2 2 14 Pierwiosnek Phylloscopus collybita 2 1 2 15 Potrzeszcz Emberiza calandra 2 1 2 16 Kos Turdus merula 2 1 2 17 Kopciuszek Phoenicurus ochruros 1 2 2 18 Piegża Sylvia curruca 2-2 19 Makolągwa Carduelis cannabina 2-2 20 Strzyżyk Troglodytes troglodytes 1 1 1 21 Grzywacz Columba palumbus 1-1 22 Pliszka żółta Motacilla flava 1-1 23 Myszołów Buteo buteo 1-1 24 Zaganiacz Hippolais icterina - 1 1 25 Kukułka Cuculus canorus - 1 1 26 Wilga Oriolus oriolus - 1 1 27 Słowik szary Luscinia luscinia - 1 1 28 Kapturka Sylvia atricapilla - 1 1 29 Strumieniówka Locustella fluviatilis - 1 1 max. zgęszczenie (os./km²) 7

PRZELOTY Teren planowanej farmy wiatrowej leży na szlaku umiarkowanie intensywnych przelotów jesiennych siewek złotych oraz niezbyt intensywnych przelotów wiosennych i jesiennych gęsi, wiosennych grzywaczy oraz jesiennych sójek. Taki wniosek można wysnuć biorąc pod uwagę odnotowane liczebności gatunków zaobserwowanych na powierzchni oraz wielkości ich stad na tle analogicznych danych na temat populacji migrujących przez Polskę (p. Tomiałojć, Stawarczyk 2003). Powyższe gatunki nie należą do szczególnie kolizyjnych (p. Dürr 2011 w zestawieniu z Burfield & van Bommel 2004). Ryzyko ich kolizji z planowanymi turbinami jest znikome. Nie stwierdzono zatrzymujących się tutaj w trakcie wędrówek stad siewek złotych czy gęsi. Nie wykazano ściśle określonych tras przelotów ani stałych wysokości przelotów dla żadnego gatunku. Stwierdzono tylko, że w trakcie w trakcie wędrówki jesiennej wszystkie gęsi leciały na zachód. Poniższa tabela (Tab. 4) przedstawia wszystkie obserwacje ptaków w strefie przewidywanej pracy śmigła (50-181 m n.p.t.). Tabela 4. Obserwacje ptaków w strefie przewidywanej pracy śmigła elektrowni wiatrowych (50-181 m n.p.t.) stwierdzone na powierzchni Dębowa Łąka w trakcie rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego. data gatunek N osobników wysokość [m n.p.t.] 27.09.2008 Accipiter gentilis 1 50-150 27.09.2008 Accipiter nisus 4 50-150 27.09.2008 Accipiter nisus 1 50-150 11.10.2008 Accipiter nisus 1 50-150 19.10.2008 Accipiter nisus 2 50-150 11.11.2008 Accipiter sp. 1 50-150 11.10.2008 Aegithalos caudatus 2 50-150 27.09.2008 Alauda arvensis 11 50-150 11.10.2008 Alauda arvensis 2 50-150 11.10.2008 Alauda arvensis 5 50-150 11.10.2008 Alauda arvensis 3 50-150 25.10.2008 Anas sp. 1 50-150 24.03.2009 Anser albifrons 49 50 11.10.2008 Anser sp. 52 50-150 11.10.2008 Anser sp. 31 50-150 19.10.2008 Anser sp. 96 50-150 19.10.2008 Anser sp. 5 50-150 25.10.2008 Anser sp. 8 50-150 24.03.2009 Anser sp. 78 50 27.09.2008 Buteo buteo 2 50-150 11.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 11.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 18.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 18.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 8

18.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 19.10.2008 Buteo buteo 2 50-150 19.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 19.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 18.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 25.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 25.10.2008 Buteo buteo 1 50-150 11.11.2008 Buteo buteo 2 50-150 11.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 11.11.2008 Buteo buteo 2 50-150 11.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 11.11.2008 Buteo buteo 2 50-150 11.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 11.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 11.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 22.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 22.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 22.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 22.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 29.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 29.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 29.11.2008 Buteo buteo 2 50-150 29.11.2008 Buteo buteo 2 50-150 29.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 29.11.2008 Buteo buteo 1 50-150 08.08.2009 Buteo buteo 1 120 10.03.2009 Buteo buteo 1 100 24.03.2009 Buteo buteo 3 100 07.04.2009 Buteo buteo 1 100 07.04.2009 Buteo buteo 1 100 07.05.2009 Buteo buteo 1 100 07.05.2009 Buteo buteo 1 100 17.06.2009 Buteo buteo 2 100 27.07.2009 Buteo buteo 5 100 27.07.2009 Buteo buteo 2 60 31.03.2009 Buteo buteo 1 50 07.04.2009 Buteo buteo 1 50 21.04.2009 Buteo buteo 1 50 30.04.2009 Buteo buteo 1 50 07.05.2009 Buteo buteo 1 50 19.05.2009 Buteo buteo 1 50 19.05.2009 Buteo buteo 2 50 17.06.2009 Buteo buteo 1 50 17.06.2009 Buteo buteo 1 50 17.06.2009 Buteo buteo 1 50 27.07.2009 Buteo buteo 1 50 27.07.2009 Buteo buteo 2 50 11.10.2008 Carduelis carduelis 12 50-150 11.10.2008 Carduelis carduelis 16 50-150 11.10.2008 Carduelis carduelis 15 50-150 22.11.2008 Carduelis carduelis 14 50-150 11.10.2008 Carduelis chloris 6 50-150 29.11.2008 Carduelis flammea 11 50-150 11.10.2008 Carduelis sp. 4 50-150 22.11.2008 Carduelis sp. 5 50-150 22.11.2008 Carduelis sp. 9 50-150 22.11.2008 Carduelis sp. 18 50-150 31.03.2009 Ciconia ciconia 1 150 9

08.08.2009 Ciconia ciconia 1 130 21.04.2009 Ciconia ciconia 1 100 08.08.2009 Ciconia ciconia 2 90 21.04.2009 Ciconia ciconia 1 50 27.07.2009 Ciconia nigra 1 50 21.04.2009 Circus aeruginosus 2 50 25.10.2008 Circus cyaneus 1 50-150 27.09.2008 Columba livia 2 50-150 27.09.2008 Columba palumbus 1 50-150 11.10.2008 Columba palumbus 2 50-150 11.10.2008 Columba palumbus 2 50-150 19.10.2008 Columba palumbus 32 50-150 27.09.2008 Corvus corax 1 50-150 27.09.2008 Corvus corax 3 50-150 11.10.2008 Corvus corax 2 50-150 11.10.2008 Corvus corax 1 50-150 18.10.2008 Corvus corax 1 50-150 18.10.2008 Corvus corax 1 50-150 19.10.2008 Corvus corax 1 50-150 19.10.2008 Corvus corax 14 50-150 19.10.2008 Corvus corax 4 50-150 18.10.2008 Corvus corax 1 50-150 25.10.2008 Corvus corax 2 50-150 25.10.2008 Corvus corax 1 50-150 25.10.2008 Corvus corax 8 50-150 25.10.2008 Corvus corax 49 50-150 25.10.2008 Corvus corax 1 50-150 25.10.2008 Corvus corax 2 50-150 11.11.2008 Corvus corax 2 50-150 11.11.2008 Corvus corax 3 50-150 11.11.2008 Corvus corax 3 50-150 22.11.2008 Corvus corax 1 50-150 22.11.2008 Corvus corax 2 50-150 22.11.2008 Corvus corax 3 50-150 22.11.2008 Corvus corax 2 50-150 22.11.2008 Corvus corax 3 50-150 22.11.2008 Corvus corax 1 50-150 22.11.2008 Corvus corax 2 50-150 22.11.2008 Corvus corax 1 50-150 22.11.2008 Corvus corax 1 50-150 22.11.2008 Corvus corax 2 50-150 22.11.2008 Corvus corax 1 50-150 29.11.2008 Corvus corax 2 50-150 29.11.2008 Corvus corax 4 50-150 29.11.2008 Corvus corax 3 50-150 29.11.2008 Corvus corax 1 50-150 29.11.2008 Corvus corax 1 50-150 29.11.2008 Corvus corax 2 50-150 24.03.2009 Corvus corax 4 150 21.04.2009 Corvus corax 2 100 27.07.2009 Corvus corax 6 100 27.07.2009 Corvus corax 7 100 13.01.2009 Corvus corax 1 50 31.03.2009 Corvus corax 3 50 31.03.2009 Corvus corax 1 50 21.04.2009 Corvus corax 1 50 19.05.2009 Corvus corax 2 50 17.06.2009 Corvus corax 2 50 10

11.10.2008 Corvus cornix 1 50-150 11.10.2008 Corvus cornix 2 50-150 18.10.2008 Corvus cornix 1 50-150 11.11.2008 Corvus cornix 1 50-150 22.11.2008 Corvus cornix 3 50-150 22.11.2008 Corvus cornix 1 50-150 22.11.2008 Corvus cornix 10 50-150 29.11.2008 Corvus cornix 6 50-150 22.11.2008 Corvus frugilegus 36 50-150 22.11.2008 Corvus monedula 44 50-150 11.10.2008 Cyanistes caeruleus 12 50-150 11.10.2008 Dendrocopos major 2 50-150 25.10.2008 Emberiza citrinella 2 50-150 22.11.2008 Emberiza citrinella 32 50-150 11.10.2008 Fringilla coelebs 26 50-150 11.10.2008 Fringilla coelebs 20 50-150 18.10.2008 Fringilla coelebs 20 50-150 25.10.2008 Fringilla coelebs 27 50-150 25.10.2008 Fringilla coelebs 10 50-150 29.11.2008 Fringilla coelebs 8 50-150 27.09.2008 Garrulus glandarius 139 50-150 11.10.2008 Garrulus glandarius 7 50-150 11.10.2008 Garrulus glandarius 2 50-150 11.10.2008 Garrulus glandarius 2 50-150 11.10.2008 Garrulus glandarius 1 50-150 11.10.2008 Garrulus glandarius 12 50-150 11.10.2008 Garrulus glandarius 3 50-150 25.10.2008 Garrulus glandarius 4 50-150 25.10.2008 Garrulus glandarius 1 50-150 11.11.2008 Garrulus glandarius 1 50-150 07.04.2009 Grus grus 5 100 10.03.2009 Grus grus 1 50 10.03.2009 Grus grus 1 50 10.03.2009 Grus grus 1 50 21.04.2009 Grus grus 1 50 30.04.2009 Grus grus 6 50 30.04.2009 Grus grus 10 50 27.09.2008 Hirundo rustica 3 50-150 11.11.2008 Parus major 12 50-150 11.10.2008 Pica pica 2 50-150 11.10.2008 Pica pica 1 50-150 11.10.2008 Pica pica 4 50-150 11.10.2008 Pica pica 2 50-150 18.10.2008 Pica pica 2 50-150 25.10.2008 Pica pica 1 50-150 25.10.2008 Pica pica 1 50-150 25.10.2008 Pica pica 2 50-150 11.11.2008 Pica pica 2 50-150 11.11.2008 Pica pica 1 50-150 11.11.2008 Pica pica 1 50-150 11.11.2008 Pica pica 24 50-150 22.11.2008 Pica pica 1 50-150 22.11.2008 Pica pica 4 50-150 22.11.2008 Pica pica 11 50-150 22.11.2008 Pica pica 15 50-150 29.11.2008 Pica pica 3 50-150 29.11.2008 Pica pica 1 50-150 22.11.2008 Pluvialis apricaria 11 50-150 11

22.11.2008 Pluvialis apricaria 113 50-150 22.11.2008 Pluvialis apricaria 30 50-150 22.11.2008 Pluvialis apricaria 36 50-150 22.11.2008 Pluvialis apricaria 51 50-150 22.11.2008 Pluvialis apricaria 114 50-150 22.11.2008 Pluvialis apricaria 27 50-150 22.11.2008 Pyrrhula pyrrhula 6 50-150 11.10.2008 Sturnus vulgaris 7 50-150 11.10.2008 Sturnus vulgaris 16 50-150 11.10.2008 Sturnus vulgaris 25 50-150 11.10.2008 Turdus pilaris 1 50-150 18.10.2008 Turdus pilaris 40 50-150 18.10.2008 Turdus pilaris 10 50-150 25.10.2008 Turdus pilaris 11 50-150 11.11.2008 Turdus pilaris 14 50-150 11.11.2008 Turdus pilaris 35 50-150 11.11.2008 Turdus pilaris 6 50-150 11.11.2008 Turdus pilaris 19 50-150 29.11.2008 Turdus pilaris 5 50-150 29.11.2008 Turdus pilaris 17 50-150 27.09.2008 Vanellus vanellus 14 50-150 22.11.2008 Vanellus vanellus 5 50-150 Z powyższych gatunków szczególnie podatne na kolizje są: myszołów, bocian biały, kruk i błotniak stawowy, a także krogulec, jastrząb i przypuszczalnie bocian czarny (p. Dürr 2011 w zestawieniu z Burfield & van Bommel 2004). Należy zwrócić uwagę, że w przypadku często obserwowanych na wysokości przewidywanej pracy śmigła myszołowa, bociana białego i kruka te same osobniki mogły być obserwowane w strefie przewidywanej pracy śmigła wielokrotnie w ciągu roku (są to bowiem gatunki lęgowe na badanej powierzchni). ZIMOWISKA Badany teren jest ważnym regionalnie zimowiskiem kwiczoła ryzyko kolizji tego gatunku z wysokimi turbinami lub utraty zimowisk spowodowanej budową turbin jest jednak niewielkie. LĘGOWISKA Na podstawie wyników rocznego monitoringu przedrealizacyjnego zlokalizowano na monitorowanym obszarze lęgowiska następujących gatunków nielicznych i szczególnie narażonych na negatywny wpływ elektrowni wiatrowych: 8 par bociana białego, 6 par myszołowa, 3 par kruka oraz 2 par błotniaka stawowego i żurawia; ponadto zlokalizowano lęgowisko 1 pary bociana czarnego w oparciu o dane nt. ochronnej strefy gniazdowej tego 12

gatunku (w trakcie monitoringu na badanym terenie tylko raz obserwowano bociana czarnego 27 lipca 2009 r. na zachód od Dębowej Łąki p. załączona mapa nr 2). Powyższe lęgowiska przedstawiono na załączonej mapie nr 5. Ponadto stwierdzono lęgowisko 1 pary myszołowa w okolicy Ciućmaniji, lęgowisko przynajmniej 1 pary błotniaka stawowego na północ lub północny-wschód od Łobdowa, prawdopodobne lęgowisko 1 pary krogulca na północ od Kurkocina, prawdopodobne lęgowisko 1 pary kobuza pomiędzy miejscowościami Łobdowo i Grabowiec oraz możliwe lęgowisko 1 pary kruka w okolicy Ciućmaniji lęgowisk tych nie udało się zlokalizować precyzyjniej. Myszołów, bocian biały, kruk i błotniak stawowy są gatunkami często ulegającymi kolizjom z elektrowniami wiatrowymi, przypuszcalnie podatny na kolizje z turbinami jest ponadto bocian czarny (p. Dürr 2011 w zestawieniu z Burfield & van Bommel 2004), istnieje też pewne ryzyko utraty lęgowisk żurawia w przypadku budowy na nich elektrowni wiatrowych. W związku z tym zaleca się nie lokalizować turbin na lęgowiskach powyższych gatunków (przedstawionych na załączonej mapie nr 5). W przypadku budowy elektrowni wiatrowych na tych lęgowiskach w celu ochrony powyższych gatunków należałoby wstrzymywać pracę turbin w dzień w okresach lęgowych tych gatunków (myszołów marzec-sierpień, bocian biały, bocian czarny i błotniak stawowy kwiecień-sierpień, kruk 3.dekada stycznia- 1.dekada czerwca, żuraw marzec-lipiec). Z gatunków wymienionych w I Załączniku Dyrektywy Rady z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa na badanym terenie stwierdzono lęgowiska 8 par bociana białego, przynajmniej 3 par błotniaka stawowego i 2 par żurawia, a także lęgowiska lerki, jarzębatki, gąsiorka i ortolana (ze względów metodycznych dokładne określenie liczebności lerki, jarzębatki, gąsiorka i ortolana na badanej powierzchni nie jest możliwe; są to gatunki pospolite w Polsce, a budowa turbin nie zagraża im); na obszarze objętym niniejszym opracowaniem wyznaczono też strefę ochronną gniazda bociana czarnego. Zestawiając powyższe dane z wynikami dla całego parku Grudziądz (Przybycin i in. 2009) można stwierdzić, że powierzchnia Dębowa Łąka skupia znaczną część populacji lęgowych myszołowa gniazdujących na terenie parku Grudziądz. 13

WNIOSKI KOŃCOWE Na podstawie wyników przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego można stwierdzić, że badana powierzchnia nie ma szczególnego znaczenia z punktu widzenia ochrony ptaków. Wyznaczono tu strefę ochronną dla gniazda jednego rzadkiego gatunku bociana czarnego. W trakcie monitoringu stwierdzono jedynie lęgowiska gatunków pospolitych i nielicznych. Nie stwierdzono tutaj miejsc szczególnie ważnych dla ptaków w trakcie wędrówek i zimowania. W przypadku spełnienia wszystkich przedstawionych w niniejszym raporcie zaleceń ochronnych (nie lokalizowania turbin na lęgowiskach gatunków najbardziej zagrożonych budową elektrowni wiatrowych) nie przewiduje się istotnie negatywnego wpływu planowanej farmy na awifaunę. LITERATURA Burfield I., van Bommel F. 2004. Birds in Europe. Population estimates, trends and conserwation status. BirdLife International (BirdLife Conservation Series No. 12), Cambridge. Dürr T. 2011. http://www.mugv.brandenburg.de/cms/detail.php/bb2.c.451792.de Przybycin M., Przybycin J., Przystański M., Kiszka A., Goliasz P. 2009. Raport końcowy z Przedrealizacyjnego Raportu Ornitologicznego planowanego parku elektrowni wiatrowych Grudziądz. EMPEKO, Poznań. PSEW 2008. Wytyczne w zakresie oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki. Szczecin. Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP pro Natura, Wrocław. ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE 6 map przedstawiających wyniki rocznego przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego (mapy nr 1-4 przedstawiające mapowane obserwacje, mapa nr 5 przedstawiająca ważniejsze lęgowiska oraz mapa nr 6 przedstawiająca największe koncentracje ptaków). 14