4) Poziom zatrudnienia oraz kwalifikacje pracowników zespołu terapeutycznoopiekuńczego.

P R O T O K Ó Ł kontroli kompleksowej przeprowadzonej w Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie, przeznaczonym dla osób przewlekle somatycznie chorych. Zgodnie z art. 22 pkt. 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.) do zadań wojewody należy nadzór nad realizacją zadań samorządu powiatowego, w tym nad jakością działalności jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz nad jakością usług, a także nad zgodnością zatrudnienia pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej ze standardem określonym w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. z 2012 r., poz. 964). W dniu 23 października 2014 r. oraz w dniach 27 31 października 2014 r. na podstawie 4 pkt. 1 oraz 5 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.) kontrolę kompleksową w Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie przeprowadził zespół inspektorów Wydziału Spraw Społecznych Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie w składzie: - Janina Jakubowska starszy inspektor osoba kierująca zespołem, - Ewa Pospieszyńska inspektor wojewódzki, na podstawie upoważnienia z dnia 15 października 2014 r. Nr 51/2014 wydanego wz. Wojewody Zachodniopomorskiego przez Wicewojewodę Ryszarda Mićko. Okres objęty kontrolą: od 1 stycznia 2013 r. do dnia kontroli. Podczas kontroli analizie poddana została następująca tematyka: 1) Usługi bytowe: a) zapewnienie odpowiedniego miejsca zamieszkania, b) wyżywienie i organizacja posiłków, c) zapewnienie odzieży i obuwia, d) utrzymanie czystości. 2) Usługi opiekuńcze: a) udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych, b) pielęgnacja, c) niezbędna pomoc w załatwianiu spraw osobistych, d) zapewnienie środków czystości i higienicznych oraz pomoc w utrzymaniu higieny osobistej, e) organizacja i działalność zespołów terapeutyczno-opiekuńczych. 3) Usługi wspomagające: a) świadczenie pracy socjalnej, b) organizacja terapii zajęciowej, c) możliwość korzystania przez mieszkańców z biblioteki lub punktu bibliotecznego, codziennej prasy oraz przepisów prawnych dotyczących domów pomocy społecznej, d) umożliwienie zaspokojenia potrzeb kulturalnych, e) zapewnienie regularnego kontaktu z Dyrektorem Domu, sprawność załatwiania skarg i wniosków, zapewnienie warunków do rozwoju samorządności mieszkańców Domu, f) umożliwienie zaspokojenia potrzeb religijnych oraz sprawienie pogrzebu zgodnie z wyznaniem zmarłego mieszkańca, g) zapewnienie kontaktu z psychologiem, h) zapewnienie bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych. 1

4) Poziom zatrudnienia oraz kwalifikacje pracowników zespołu terapeutycznoopiekuńczego. 5) Świadczenie usług w zakresie zapewnienia dostępu do świadczeń zdrowotnych i rehabilitacji leczniczej. Kontrolę przeprowadzono zgodnie z planem kontroli zewnętrznych na 2014 r. W trakcie kontroli informacji i wyjaśnień udzielał Dyrektor Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie Pani Urszula Konopnicka. Oznaczenie jednostki kontrolowanej: Adres: Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie, Żabów 31, 74-200 Pyrzyce, zwany dalej Domem, Typ Domu: dla osób przewlekle somatycznie chorych, Liczba miejsc: 80 w tym: 40 miejsc w obiekcie w Pyrzycach i 40 miejsc w obiekcie w Żabowie, Imię i nazwisko dyrektora jednostki: Urszula Konopnicka, Podmiot prowadzący: Starostwo Powiatowe w Pyrzycach, ul. Lipiańska 4, 74-200 Pyrzyce. Starosta Pyrzycki posiada zezwolenie wydane przez Wojewodę Zachodniopomorskiego (decyzję z dnia 15 czerwca 2007 r. Nr PS.1.JJ.9013/20a/07) na prowadzenie Domu Pomocy w Pyrzycach przeznaczonego dla osób przewlekle somatycznie chorych. Dom funkcjonuje w oparciu o Statut i Regulamin Organizacyjny Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie. Od 2011 r. Domem Pomocy Społecznej kieruje Pani Urszula Konopnicka. Dyrektor jednostki posiada wykształcenie wyższe, specjalizację z zakresu organizacji i administrowania pomocą społeczną oraz posiada wymagany na zajmowanym stanowisku staż pracy w pomocy społecznej, a zatem spełnia wymogi określone w art. 122 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. (Zał. nr 1 Kserokopia uchwały Nr 29/2010 Zarządu Powiatu Pyrzyckiego z dnia 22 czerwca 2010 r. w sprawie uchwalenia Regulaminu Organizacyjnego Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie przeznaczonego dla osób przewlekle somatycznie chorych, kserokopia uchwały Nr 64/2010 Zarządu Powiatu Pyrzyckiego z dnia 07 września 2010 r. w sprawie zmiany Regulaminu Organizacyjnego Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie). Ustalenia ogólne Stan mieszkańców na dzień 23 października 2014 r. wynosił 76 osób. Wszystkie osoby przebywały w DPS na podstawie decyzji administracyjnej. Spośród 76 mieszkańców: - 17 osób posiadało decyzję administracyjną wydaną przed 1 stycznia 2004 r. (pobyt w DPS dofinansowywany z budżetu państwa), - 59 osób posiadało decyzję administracyjną wydaną po 1 stycznia 2004 r. (opłaty za DPS ponosi osoba przebywająca w domu, członkowie rodziny, gmina). Kontrolujący zapoznali się z dokumentacją dot. liczby osób przebywających w DPS w Pyrzycach za okres od 01.01.2014 r. do 27.10.2014 r. (według stanu na koniec każdego miesiąca), z materiałów tych wynika, iż w badanym okresie stan mieszkańców przebywających w Domu Pomocy Społecznej nie przekraczał stanu miejsc ustalonych w Regulaminie Organizacyjnym DPS w Pyrzycach. W toku dalszej kontroli Dyrektor złożył oświadczenie, z którego wynika, że w okresie objętym kontrolą Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach nie przyjął żadnej osoby bez decyzji administracyjnej o umieszczeniu w domu pomocy społecznej. 2

Z książki kontroli i przedłożonych przez Dyrektora Domu materiałów wynika, że w okresie od 1 stycznia 2013 r. do 23 października 2014 r. w DPS w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie przeprowadzono 5 kontroli przez instytucje zewnętrzne powołane do nadzoru w zakresie funkcjonowania DPS (Zachodniopomorski Państwowy Wojewódzki Inspektorat Sanitarny w Szczecinie 4 kontrole, Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim 1 kontrola), w jednym przypadku wydano zalecenia, które na dzień 23.10.2014 r. były wykonane. Z informacji uzyskanej od Dyrektora Domu wynika, że Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Pyrzycach w okresie od 1 stycznia 2013 r. do dnia kontroli nie dokonywało żadnej kontroli dotyczącej funkcjonowania DPS w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie. (Zał. nr 2 - Informacje ogólne dot. mieszkańców Domu, oświadczenie Dyrektora o nieprzyjmowaniu do DPS mieszkańców bez decyzji administracyjnej, zestawienie kontroli w DPS przeprowadzonych w latach 2013/2014). Ad. 1. Usługi bytowe a) Zapewnienie odpowiedniego miejsca zamieszkania Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie składa się z dwóch obiektów mieszkalnych usytuowanych w Pyrzycach przy ul. Niepodległości 4 oraz w Żabowie pod nr 31. Obiekt w Pyrzycach przy ul. Niepodległości 4 znajduje się na działce oznaczonej w ewidencji gruntów pod nr 206 o powierzchni 0,1722 ha. Dom mieści się w budynku wolnostojącym, trzykondygnacyjnym, jednoklatkowym, podpiwniczonym z poddaszem częściowo użytkowym. Powierzchnia użytkowa obiektu wynosi 1.187 m². W budynku tym usytuowane są pomieszczenia mieszkalne, sanitarne i ogólnodostępne, oraz pomieszczenia biurowe. Teren wokół Domu jest zagospodarowany i ogrodzony. Dojścia do budynków (3) posiadają utwardzoną nawierzchnię, a dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich wykonany jest podjazd przy wejściu bocznym. Budynek wyposażony jest w windę przystosowaną do przewozu osób niepełnosprawnych. W obiekcie zainstalowany jest system przeciwpożarowy oraz system przyzywowo-alarmowy. Obiekt w Żabowie usytuowany jest na działce oznaczonej w ewidencji gruntów pod nr 65/1 o powierzchni 0,4880 ha. Dom mieści się w budynku wolnostojącym, trzykondygnacyjnym, jednoklatkowym, całkowicie podpiwniczonym. Powierzchnia użytkowa wynosi 1.859 m². W budynku tym mieszczą są pomieszczenia mieszkalne, sanitarne i ogólnodostępne, pomieszczenia stanowiące zaplecze żywieniowe (kuchnia, magazyny) oraz pomieszczenia biurowe (administracja DPS). Teren wokół Domu jest również zagospodarowany i ogrodzony. Dojścia do budynków (5 w tym 2 przeznaczone dla mieszkańców) posiadają utwardzoną nawierzchnię, osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich mają możliwość wejścia i wyjścia z budynku za pomocą windy, która porusza się od poziomu gruntu do trzeciej kondygnacji. Obiekt wyposażony jest w 3 windy, w tym 1 osobową, przystosowaną do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz 2 windy towarowe. W obiekcie zainstalowany jest system przeciwpożarowy oraz system przyzywowo-alarmowy Sprawdzono dokumentację dot. konserwacji wind w obu obiektach i stwierdzono, iż ww. urządzenia dopuszczone są do użytkowania. Podczas wizytacji obu obiektów inspektorzy skontrolowali sprawność funkcjonowania systemu przyzywowo-alarmowego i nie wnieśli w tym zakresie uwag. Stwierdza się, iż otoczenie wokół budynków Domu i wejścia do obu obiektów pozbawione są barier architektonicznych 3

(Zał. nr 3 - Informacje ogólne dot. warunków bytowych, kserokopie dokumentów zezwalających na eksploatację urządzeń dźwigowych w Domu). Dyrektor Domu poinformował, iż od ostatniej kontroli sukcesywnie poprawiał warunki bytowe w jednostce m.in. poprzez przeprowadzenie prac remontowych w Domu w celu poprawy stanu sanitarnego pomieszczeń mieszkalnych, doposażenie Domu w meble (łóżka), sprzęt sanitarny ( zakup wanny specjalistycznej, łóżka kąpielowego), zakup sprzętu do kuchni i pralni, urządzeń do utrzymania czystości w obu obiektach Domu. Na 2014 r. zaplanowano częściową likwidację barier architektonicznych w pomieszczeniach sanitarnych w budynku Domu w Pyrzycach, zabezpieczając na ten cel środki finansowe w budżecie Domu. Określono termin realizacji zadania na czwarty kwartał br. Stan i struktura pomieszczeń znajdujących się w DPS. Pomieszczenia ogólnodostępne Dom zapewnia mieszkańcom następującą strukturę pomieszczeń ogólnodostępnych: Struktura pomieszczeń Budynek Pyrzyce Budynek Żabowo Ogółem Pokój dziennego pobytu 1 1 2 Jadalnia 1 1 2 Gabinet medycznej pomocy doraźnej 1 1 2 Pomieszczenie do terapii zajęciowej 1 1 2 Pomieszczenie do rehabilitacji 1 1 2 Kuchenka pomocnicza 1 1 2 Pomieszczenie pomocnicze do prania i suszenia 1 3 4 Palarnia 1 1 2 Pokój gościnny 1 1 2 Miejsce kultu religijnego 1 1 2 Wszystkie pomieszczenia wyposażone są zgodnie z ich przeznaczeniem. Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie zapewnia mieszkańcom właściwą strukturę pomieszczeń ogólnodostępnych przy uwzględnieniu potrzeb zamieszkałych nim mieszkańców zgodnie z 6 ust.1 pkt 2 ww. rozporządzenia w sprawie domów pomocy społecznej. Zespół inspektorów przeprowadził wizytację wszystkich pomieszczeń ogólnodostępnych w Domu Pomocy Społecznej i nie wniósł uwag w ww. zakresie. Pokoje mieszkalne Zgodnie z 6 ust.1 pkt. 2 lit. a, ww. rozporządzenia w sprawie domów pomocy społecznej w Domu znajdują się następujące pomieszczenia: pokoje mieszkalne jednoosobowe i wieloosobowe. Z przedłożonego dokumentu pn. Informacja o pokojach mieszkalnych oraz przeprowadzonej wizytacji, stan bazy mieszkaniowej przedstawia się następująco: Dom Pomocy Społecznej dysponuje ogółem 42 pokojami mieszkalnymi, zgodnie z poniższym zestawieniem: 4

Struktura pokoi: Budynek Pyrzyce Budynek Żabów Ogółem: Pokoje jednoosobowe 5 9 14 Pokoje wieloosobowe: 16 12 28 - dwuosobowe 13 4 17 - trzyosobowe 2 8 10 -czteroosobowe 1 0 1 Ogółem: 21 21 42 Struktura pokoi mieszkalnych odpowiada normom określonym w rozporządzeniu w sprawie domów pomocy społecznej. Zgodnie z 6 ust.1 pkt. 3 lit. a pokój jednoosobowy powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 9 m 2, pokój uznaje się za spełniający wymagane normy, jeżeli odstępstwo poniżej wymaganej powierzchni nie jest większe niż 5%. Dom zapewnia mieszkańcom 14 pokoi jednoosobowych o powierzchni w dolnej granicy od 10,23 m², a w górnej do 13,56 m², wszystkie pokoje spełniają normy określone standardem. Zgodnie z 6 ust.1 pkt 3 lit. b pokój wieloosobowy powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 6 m 2 na jedną osobę, pokój uznaje się za spełniający wymagane normy, jeżeli odstępstwo poniżej wymaganej powierzchni nie jest większe niż 5%. Dom zapewnia mieszkańcom 28 pokoi wieloosobowych, w tym: 17 pokoi dwuosobowych, 10 pokoi trzyosobowych i 1 pokój czteroosobowy. Z przedłożonej do kontroli dokumentacji wynika, że 14 pokoi dwuosobowych ma średnią powierzchnię w dolnej granicy od 6,06 m², a w górnej do 9,86 m², a zatem pokoje te spełniają wymogi standardu (6, 00 m² na jednego mieszkańca). Trzy pokoje dwuosobowe posiadają średnią powierzchnię w dolnej granicy od 5,75 m², a w górnej do 5,94 m², odstępstwo od wymaganej powierzchni wynosi od 0,25 m² do 0,06 m², pokoje te zgodnie z 6 ust.1pkt 3 lit c rozporządzenia w sprawie domów pomocy społecznej uznaje się za spełniające wymagane normy. Dziesięć pokoi trzyosobowych posiada średnią powierzchnię przypadającą na jednego mieszkańca w dolnej granicy od 6,48 m², a w górnej granicy do 8,83 m², a zatem pokoje te spełniają wymogi standardu (6, 00 m² na jednego mieszkańca). Jeden pokój czteroosobowy ma powierzchnię 25, 20 m², a średnia powierzchnia przypadająca na jednego mieszkańca wynosi 6,30 m², pokój ten spełnia wymogi standardu (6,00m² na jednego mieszkańca. Pokoje wyposażone są w tapczany lub łóżka (w tym ortopedyczne), stoliki, krzesła, szafki nocne, szafy ubraniowe oraz w sprzęt rtv. Wyposażenie pokoi stanowi własność Domu. W pokojach znajdował się sprzęt rtv, który stanowi w większości przypadków własność mieszkańców. Wszystkie pokoje posiadają odpowiednią do ich struktury liczbę wyprowadzeń elektrycznych i instalację radiowo-telewizyjną, sygnalizację alarmową oraz przeciwpożarową. Zespół kontrolny stwierdził, iż pomieszczenia mieszkalne były czyste, wywietrzone i utrzymane w należytym porządku. 5

Pomieszczenia higieniczno-sanitarne Zgodnie z 6 ust.1 pkt. 4 lit. a rozporządzenia w sprawie domów pomocy społecznej liczba łazienek zapewnia możliwość korzystania z każdej przez nie więcej niż pięć osób, a w przypadku toalet przez nie więcej niż cztery osoby. Dom zapewnia mieszkańcom następujące warunki sanitarne. - Budynek (Pyrzyce ) przeznaczony jest dla 40 mieszkańców. Ww. budynku znajdują się 3 łazienki, które są wyposażone w 8 urządzeń kąpielowych (wanny, natryski), na jedno urządzenie kąpielowe przypada 5 mieszkańców. W budynku tym znajduje się 5 toalet wyposażonych w 13 oczek wc, na jedno oczko wc przypada 3 mieszkańców ( średnio 3,07). Drzwi wejściowe do 12 pomieszczeń, w których znajdują się oczka wc mają szerokość 70 cm, co stanowi barierę architektoniczną dla mieszkańców niesprawnych ruchowo, w tym mieszkańców poruszających się na wózkach inwalidzkich. Dyrektor Domu poinformował kontrolujących, iż kwestia częściowej likwidacji barier w pomieszczeniach sanitarnych w Pyrzycach została uwzględniona w planie budżetu Domu na 2014 r., realizację zadania zaplanowano na miesiąc listopad i grudzień br. Dalsza realizacja zadania i jej zakończenie uwarunkowane jest od środków finansowych jakie Dom uzyska na ten cel w 2015 r. - Budynek (Żabów) przeznaczony jest również dla 40 mieszkańców. Mieszkańcom zapewnia się 23 pomieszczenia higieniczno-sanitarne wyposażone w 23 urządzenia kąpielowe (22 natryski, 1 wannę) oraz 23 oczka wc. Na jedno urządzenie kąpielowe i jedno oczko wc przypada około 2 mieszkańców (średnio 1,74). Wszystkie pomieszczenia sanitarne w tym budynku przystosowane są do potrzeb osób niepełnosprawnych. Stwierdza się, iż w obu obiektach liczba urządzeń kąpielowych oraz oczek wc jest zgodna z normami określonymi w standardzie, przy czym niewłaściwa szerokość drzwi (70 cm) do pomieszczeń, w których znajdują się oczka wc (budynek w Pyrzycach) stanowi barierę dla mieszkańców. W dniach wizytacji wszystkie pomieszczenia sanitarne były czyste i wolne od nieprzyjemnych zapachów. (Zał. nr 4 - Informacja o pomieszczeniach ogólnodostępnych, Informacja o pokojach mieszkalnych, Informacja o pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych, wg stanu na dzień 23.10.2014 r.). b) Wyżywienie i organizacja posiłków Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie posiada własną kuchnię wraz z zapleczem magazynowym. W zespole administracyjno-gospodarczym zatrudnionych jest 14 osób, w tym 6 osób do przygotowywania wyżywienia dla mieszkańców Domu. Dom zapewnia mieszkańcom całodzienne wyżywienie tj. śniadanie, obiad i kolację. Mieszkańcom, którym lekarz zlecił dietę, przygotowywane są posiłki dietetyczne oraz zgodnie ze wskazaniem otrzymują oni dodatkowe posiłki. Posiłki dietetyczne zostały zlecone 33 mieszkańcom, pozostali mieszkańcy w liczbie 43 korzystali z diety ogólnej. Czas wydawania posiłków przedstawia się następująco: - śniadanie wydawane w godz. 8.30-10.30, - obiad wydawany w godz. 13.30-15.30, - kolacja wydawana w godz. 18.00-20.00. Stwierdzono, iż organizacja wydawania posiłków jest zgodna z zapisem rozporządzenia w sprawie domów pomocy społecznej. 6

W okresie objętym kontrolą, średnia stawka żywieniowa w DPS przypadająca na jednego mieszkańca (osobodzień) przedstawia się następująco: - w roku 2013 wynosiła 7,70 zł, - w roku 2014 wynosiła 7,70 zł do 8.00 zł Zespół kontrolny zwrócił się do mieszkańców z zapytaniem o ocenę oferowanego przez Dom wyżywienia. Większość mieszkańców (z grupy 20 osób) na zadane jw. pytanie poinformowała kontrolujących, iż całodzienne wyżywienie jest dobre i nie wnoszą w tym zakresie uwag. Zespół inspektorów spotkał się także z samorządem mieszkańców w celu pozyskania opinii o jakości usług świadczonych na rzecz mieszkańców Domu, w tym usług dotyczących żywienia mieszkańców. Opinia samorządu mieszkańców w ww. temacie była pozytywna. Kontroli poddano wyrywkowo jadłospisy dekadowe z okresów: 20.03.2013 r. 29.03.2013 r., 30.03.2013 r. 08.04.2013 r., 08.06.2013 r. 17.06.2013 r., 17.08.2013 r. 26.08.2013 r., 15.12.2013 r. 24.12.2013 r., 24.01.2014 r. 02.02.2014 r., 14.05.2014 r. 23.05.2014 r., 03.07.2014 r. 12.07.2014 r., 21.09.2014 r. 30.09.2014 r. Analiza ww. jadłospisów dekadowych wykazała, iż w zestawach całodziennego wyżywienia mieszkańców występuje nabiał, sery, wędliny, mięso, ryby, kasze, potrawy mączne, warzywa surowe i gotowane, natomiast zbyt rzadko występują owoce. Dyrektor Domu zobowiązała się, iż od 1 listopada br. zwiększy częstotliwość i asortyment podawanych mieszkańcom owoców. W jadłospisach podawana jest gramatura poszczególnych składników zestawu posiłku tj. śniadania, obiadu i kolacji. Jadłospisy umieszczone są na tablicy ogłoszeń. Wśród mieszkańców Domu 9 osób wymaga karmienia, 16 osób wymaga częściowej pomocy przy spożywaniu posiłków, pozostali mieszkańcy w liczbie 51 osób spożywają posiłki samodzielnie. Mieszkańcy Domu w liczbie 58 spożywają posiłki w jadalni, a 18 osób spożywa posiłki w swoich pokojach, które podawane są na życzenie mieszkańców. Stwierdza się, iż Dom umożliwia każdemu z mieszkańców prawo wyboru miejsca spożywania posiłku. Poza podstawowymi posiłkami mieszkańcy mają dostęp przez całą dobę do produktów żywnościowych (pieczywa, smalcu, margaryny, miodu, dżemu, serów topionych, wędlin, herbaty oraz napojów) znajdujących się w kuchenkach pomocniczych. Podczas wizytacji Domu sprawdzono zaopatrzenie kuchenek w artykuły spożywcze i stwierdzono, iż ww. produkty były dostępne w kuchenkach. W przypadku niespożycia przez mieszkańców produktów żywnościowych podawanych na śniadanie, obiad i kolację, produkty te są dostępne dla mieszkańców poza godzinami wydawania posiłków. (Zał. nr 5 - Informacja dotycząca żywienia mieszkańców, Informacja dot. stawki żywieniowej w latach 2013/2014, kserokopie dekadowe jadłospisów wskazanych jw. oraz kserokopie zestawu produktów przekazywanych do kuchenek pomocniczych). c) Zapewnienie odzieży i obuwia Z ustaleń zespołu inspektorów wynika, iż na dzień kontroli tj. 23 października 2014 r. wszyscy mieszkańcy Domu posiadali własne dochody. Z przedłożonego zestawienia wynika, iż po uregulowaniu odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej, mieszkańcy dysponują własnym środkami finansowymi w wysokości od 100 zł do 1.298 zł, środkami powyżej 1.299 zł dysponuje jeden mieszkaniec Domu. Z uzyskanych informacji wynika, iż w zasadzie wszyscy mieszkańcy zaopatrują się w odzież i obuwie w ramach własnych środków finansowych. Część mieszkańców samodzielnie dokonuje zakupu niezbędnej im odzieży i obuwia, mieszkańcy 7

ubezwłasnowolnieni zaopatrywani są przez opiekunów prawnych, a mieszkańcy mniej sprawni ruchowo wspomagani są w tym zakresie przez personel Domu. Stan wyposażenia mieszkańców w zakresie odzieży i obuwia sprawdzany jest co kwartał w odniesieniu do każdej pory roku i w przypadku braku określonego asortymentu lub jego zużycia, podejmowane są działania w celu uzupełnienia niedoboru odzieży lub obuwia. W latach 2013/2014 Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach zakupił odzież i obuwie dla 3 mieszkańców Domu. Z wyjaśnień Dyrektora Domu wynika, iż dokonano doposażenia ww. mieszkańców w odzież i obuwie, ponieważ mieszkańcy ci nie posiadali wystarczającej ilości odzieży i obuwia, która pozwalałaby na wymianę (brudnej na czystą) lub też określony asortyment był mocno zużyty, a na ten moment występowała konieczność posiadania stosownej odzieży lub obuwia. Podczas wizytacji Domu sprawdzono bezpośrednio stan zaopatrzenia mieszkańców w odzież i obuwie. Nie stwierdzono w tym zakresie nieprawidłowości. Mieszkańcy dysponowali odpowiednią ilością bielizny, odzieży i obuwia, dopasowanego stosownie do ich rozmiaru. Odzież i obuwie utrzymane były w należytej czystości a mieszkańcy ubrani byli schludnie. (Zał. nr 6 - Informacja dot. dochodów mieszkańców, informacja dot. zaopatrzenia mieszkańców w odzież i obuwie przez Dom). d) Utrzymanie czystości W Domu Pomocy Społecznej utrzymywaniem czystości w pomieszczeniach mieszkalnych zajmują się pracownicy Domu zatrudnieni na stanowisku pokojowej (15 pracowników). Ponadto, w 2014 r. staż odbywała na stanowisku pokojowej jedna osoba skierowana z Powiatowego Urzędu Pracy w Pyrzycach oraz jedna osoba wykonywała obowiązki pokojowej w ramach prac interwencyjnych. Praca pokojowych odbywa się zgodnie z ustalonym harmonogramem. Codziennie sprzątane są wszystkie pokoje mieszkalne, pomieszczenia sanitarne oraz pomieszczenia ogólnodostępne. Ponadto pokojowe zajmują się zmianą bielizny osobistej i pościelowej, przygotowaniem jej do pralni oraz odbiorem czystej bielizny i pościeli, segregowaniem jej i dostarczaniem do pokoi mieszkańców, a także pomagają przy wydawaniu posiłków oraz wspierają opiekunów w zabezpieczeniu usług pielęgnacyjnych m.in.: pomoc przy myciu i kąpaniu mieszkańców, a w razie potrzeby również przy ich ubieraniu. W dniach kontroli stan utrzymania czystości w pokojach mieszkalnych, w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych i w pomieszczeniach ogólnodostępnych nie budził zastrzeżeń. (Zał. nr 7 - Informacja dotycząca utrzymania czystości pomieszczeń użytkowanych przez mieszkańców, Zakres obowiązków służbowych, uprawnień i odpowiedzialności - dotyczy stanowiska: pokojowa). Ad. 2. Usługi opiekuńcze Charakterystyka mieszkańców Domu. W Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie zamieszkuje 76 mieszkańców przewlekle somatycznie chorych, w tym: 39 kobiet i 37 mężczyzn. 8

Struktura wiekowa mieszkańców przedstawia się następująco: przedział wiekowy mieszkańców w latach liczba mieszkańców w Domu w Żabowie liczba mieszkańców w Domu w Pyrzycach Ogółem liczba mieszkańców w DPS w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie 30 40 1 0 1 41 50 1 0 1 51 60 4 2 6 61 70 9 13 22 71 80 9 9 18 81 90 11 9 20 powyżej 91 2 6 8 razem 37 39 76 Orzeczenia o zakwalifikowaniu do grupy inwalidzkiej posiada 9 osób, w tym: do I grupy inwalidzkiej zostało zakwalifikowanych 5 osób, do II grupy 2 osoby, do III grupy 2 osoby. Lekarz orzecznik ZUS wydał orzeczenia 22 osobom, kwalifikując do znacznego stopnia niepełnosprawności 17 osób oraz do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności 5 osób. Lekarz rzeczoznawca Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego orzekł o niepełnosprawności w stosunku do 3 osób. (Zał. nr 8 - Informacje dot. ogólnej charakterystyki mieszkańców). a) Udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych Mieszkańcami Domu są osoby o różnym stopniu samodzielności w wykonywaniu podstawowych czynności życiowych. Charakterystyka mieszkańców Domu w zakresie sprawności ruchowej przedstawia się następująco: zakres sprawności ruchowej Żabów Pyrzyce Razem osoby leżące 6 4 10 osoby poruszające się na wózku inwalidzkim osoby poruszające się przy pomocy chodzika osoby poruszające się przy pomocy kuli ortopedycznej i laski osoby poruszające się przy pomocy protez osoby poruszające się samodzielnie 9 9 18 8 3 11 3 8 11 1 0 1 10 15 25 9

Pomoc mieszkańcom w podstawowych czynnościach życiowych udzielana jest przez pracowników Domu między innymi w zakresie: spożywania posiłków, korzystania z toalety, poruszania się, utrzymania higieny ciała. Pomoc w podstawowych czynnościach życiowych świadczona jest przez pracowników Domu zatrudnionych na stanowiskach opiekuna, pielęgniarki i pokojowej. Udzielanie pomocy mieszkańcom: zakres usług liczba mieszkańców wymagających całkowitej pomocy liczba mieszkańców wymagających częściowej pomocy liczba mieszkańców samodzielnie wykonujących czynności Żabów Pyrzyce Żabów Pyrzyce Żabów Pyrzyce spożywanie posiłków 6 3 10 6 21 30 korzystanie z toalety 22 5 8 25 7 9 poruszanie się 12 5 16 9 9 25 czynności higieniczne 22 6 8 9 7 24 W Domu Pomocy Społecznej w zakresie: - spożywania posiłków 9 osób wymaga całkowitej pomocy, co stanowi 11,84% mieszkańców, 16 osób wymaga częściowej pomocy, co stanowi 21,05% mieszkańców, 51 osób jest samodzielnych, co stanowi 67,11% mieszkańców, - poruszania się 17 osób wymaga całkowitej pomocy, co stanowi 22,37% mieszkańców, 25 osób wymaga częściowej pomocy, co stanowi 32,89% mieszkańców, 34 osoby są samodzielne, co stanowi 44,74% mieszkańców, - czynności higienicznych 28 osób wymaga całkowitej pomocy, co stanowi 36,84% mieszkańców, 17 osób wymaga częściowej pomocy, co stanowi 22,37% mieszkańców, 31 osób jest samodzielnych, co stanowi 40,79% mieszkańców. - korzystania z toalety 27 osób wymaga całkowitej pomocy, co stanowi 35,53% mieszkańców, 33 osoby wymagają częściowej pomocy, co stanowi 43,42% mieszkańców, 16 osób jest samodzielnych, co stanowi 21,05% mieszkańców, (Zał. nr 9 - Informacja dot. liczby mieszkańców, którym udzielana jest pomoc w podstawowych czynnościach życiowych). b) Pielęgnacja Opiekunowie udzielają pomocy mieszkańcom przy codziennej toalecie porannej i wieczornej oraz w razie potrzeby częściej, natomiast kąpiele wykonywane są według indywidualnych potrzeb. Osoby leżące kąpane są w specjalistycznej wannie. Zakres zabiegów higienicznych wykonywanych przez personel opiekuńczy obejmuje również higienę jamy ustnej, mycie protez zębowych, golenie, strzyżenie, czyszczenie i obcinanie paznokci, higienę stóp, nawilżanie i natłuszczanie skóry, mycie, suszenie i układanie włosów oraz strzyżenie. Czynności higieniczne odbywają się z zachowaniem intymności. Na indywidualne życzenie mieszkańców sporządza się listę usług fryzjerskich takich jak; strzyżenie i farbowanie włosów, trwała ondulacja. Fryzjer przyjeżdża do Domu lub pod 10

opieką opiekunów mieszkańcy korzystają z usług na terenie zakładu fryzjerskiego, za usługi koszty ponosi mieszkaniec z własnych środków finansowych. Na dzień kontroli 38 mieszkańców korzystało z pieluchomajtek, które są zmieniane w zależności od potrzeb, nie rzadziej jednak niż dwa razy dziennie. Wobec mieszkańców nie opuszczających łóżek stosowana jest całodobowa pielęgnacja przeciwodleżynowa, która polega na zabezpieczaniu skóry środkami pielęgnacyjnymi, częstej zmianie pozycji ciała, oklepywaniu i masażu miejsc narażonych na powstawanie odleżyn. Czynności przeciwodleżynowe odnotowywane są w dokumentacji prowadzonej przez opiekunów. Osoby leżące korzystają ze specjalistycznych łóżek wyposażonych w materace przeciwodleżynowe. Osoby leżące były czyste i zadbane. Opiekunowie pomagają osobom mającym problemy z samodzielnym poruszaniem się, asystując podczas czynności życia codziennego. Czynności opiekuńczo-higieniczne prowadzone są w oparciu o indywidualne plany wsparcia mieszkańca i odnotowywane są w kartach usług dziennych i kartach kąpieli mieszkańców. W badanym zakresie nie stwierdzono nieprawidłowości. (Zał. nr 10 - Informacja dot. usług opiekuńczych świadczonych mieszkańcom przez opiekunów). c) Niezbędna pomoc w załatwianiu spraw osobistych Udzielaniem pomocy w załatwianiu spraw osobistych zajmują się pracownicy socjalni oraz opiekunowie. Zakres spraw wymagających pomocy obejmuje: dokonywanie zakupów, pomoc w sprawach finansowych, planowanie wydatków, kontakt z instytucjami, rozwijanie i stymulowanie kontaktów z rodziną i znajomymi. Pracownicy pierwszego kontaktu działają w ramach zespołów terapeutyczno-opiekuńczych oraz koordynują działania wynikające z indywidualnego planu wsparcia mieszkańca. Pracownikiem pierwszego kontaktu jest pracownik Domu wskazany przez mieszkańca, jeżeli wybór ten jest możliwy ze względu na stan zdrowia mieszkańca. Do obowiązków pracownika pierwszego kontaktu należą w szczególności indywidualne spotkania z mieszkańcem, omawianie z nim jego bieżących problemów oraz pomoc w ich rozwiązywaniu. Na dzień kontroli w Domu działało 28 pracowników pierwszego kontaktu, którzy obejmowali opieką od 3 do 5 mieszkańców. Pracownicy pierwszego kontaktu koordynują działania wynikające z indywidualnych planów wsparcia mieszkańców. Są oni pierwszymi osobami, z którymi mieszkańcy mają codziennie kontakt i to im mieszkańcy zgłaszają różnorodne sprawy, z którymi sami sobie nie radzą. Pracownicy pierwszego kontaktu wspomagają mieszkańców przede wszystkim w rozwiązywaniu ich spraw osobistych, związanych z codziennym funkcjonowaniem w placówce. Natomiast sprawy, które wymagają współpracy z zewnętrznymi instytucjami, jednostkami służby zdrowia przekazywane są właściwym dla zakresu sprawy pracownikom Domu (pracownikom socjalnym, pielęgniarkom). W czasie odwiedzin mieszkańców w ich pokojach, inspektorzy zwrócili się do kilkunastu osób z zapytaniem: czy przy rozwiązywaniu spraw osobistych wspomagani są przez personel Domu? Mieszkańcy potwierdzili, że uzyskują pomoc w sprawach osobistych. Zespół kontrolny nie wnosi uwag do badanego tematu. (Zał. nr 11 - Wykaz pracowników pierwszego kontaktu w DPS w Pyrzycach). d) Zapewnienie środków czystości i higienicznych oraz pomoc w utrzymaniu higieny W czasie wizytacji łazienek i toalet zespół kontrolny zwracał uwagę między innymi na wyposażenie pomieszczeń w papier toaletowy i mydło. Stwierdzono, że we wszystkich pomieszczeniach sanitarnych w dniu wizytacji znajdował się papier toaletowy i mydło 11

w dozownikach. Ponadto mieszkańcy z własnych środków finansowych dokonują zakupów artykułów higienicznych i kosmetyków, zgodnie z własnymi upodobaniami. Artykuły higieniczne i kosmetyczne dostarczane są również mieszkańcom przez ich rodziny. Dom zapewnia wszystkim mieszkańcom ręczniki (co najmniej 2 szt.) zmieniane w miarę potrzeby, jednak nie rzadziej niż raz w tygodniu. Dom zapewnia wszystkim mieszkańcom pościel, która jest zmieniana w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie. Zmiana ręczników i pościeli jest ewidencjonowana w zeszycie usług. Podczas wizytacji Domu stan czystości pościeli i ręczników nie budził zastrzeżeń. Dom zapewnia wszystkim mieszkańcom usługi w zakresie prania bielizny pościelowej i ręczników. Świadczeniem usług pralniczych zajmuje się przedsiębiorstwo Produkcyjno- Usługowo Handlowe Hygea Czesław Golik, ul. Szkolna 21 w Lubaszu, z którym Dom zawarł umowę na świadczenie ww. usług. Natomiast odzież i bielizna mieszkańców jest prana w pralni na terenie Domu. Dom posiada pomieszczenia pomocnicze przeznaczone do prania i suszenia, z których mieszkańcy mogą korzystać pod nadzorem opiekuna. Z przedłożonej informacji i ustaleń zespołu kontrolnego wynika, że Dom zapewnia wszystkim mieszkańcom podstawowe środki higieny osobistej (papier toaletowy i mydło), które są dostępne we wszystkich pomieszczeniach sanitarnych Domu oraz wspiera mieszkańców, którzy nie są w stanie sami zapewnić sobie podstawowych środków higieny osobistej. (Zał. nr 12 Informacja dot. zmiany pościeli i ręczników, faktury na zakup środków czystości, umowa na świadczenie usług pralniczych z Przedsiębiorstwem Produkcyjno-Usługowo Handlowym Hygea). e) Organizacja i działalność zespołów terapeutyczno-opiekuńczych W DPS w Pyrzycach działają dwa zespoły terapeutyczno-opiekuńcze: zespół dla Domu w Żabowie i dla Domu mieszczącego się w Pyrzycach. Zespoły zostały powołane na podstawie zarządzenia wewnętrznego nr 6/2014 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie z dnia 24 lutego 2014 r. w sprawie powołania i zadań zespołu terapeutyczno-opiekuńczego. W skład każdego zespołu wchodzą pracownicy, którzy bezpośrednio zajmują się wspieraniem mieszkańców; kierownik zespołu, pracownik socjalny, opiekunowie, masażysta, ksiądz, instruktor terapii zajęciowej, pielęgniarka, lekarz i dietetyk oraz pozostali pracownicy pełniący funkcję pracowników pierwszego kontaktu. Do podstawowych zadań zespołu terapeutyczno-opiekuńczego należy: tworzenie i realizacja indywidualnych planów wsparcia mieszkańca, opracowywanie procedur regulujących sprawy organizacyjne Domu związane z mieszkańcami i świadczonymi na ich rzecz usługami, pomoc w adaptacji nowoprzyjętych mieszkańców, zatwierdzanie planu działalności terapeutycznej, rekreacyjnej, kulturalno-oświatowej. Do zadań zespołu należy również opracowanie rocznego planu działania zespołu, opracowanie rocznego kalendarium tematyki szkoleń wewnętrznych i zewnętrznych dla pracowników. Posiedzenia zespołu terapeutyczno-opiekuńczego odbywają się nie rzadziej niż raz w miesiącu. Z przedłożonych dokumentów wynika, że mieszkańcy Domu mają opracowane indywidualne plany wsparcia, które stanowią podstawę do działań podejmowanych w zakresie usług opiekuńczych, pielęgnacyjnych, zdrowotnych, rehabilitacyjnych, terapeutycznych oraz w zakresie usług socjalnych. Wyrywkowo skontrolowano 10 indywidualnych planów. Stwierdzono, że dokumentacja indywidualnego planu wsparcia mieszkańca składa się z: - karty zawierającej informacje na temat składu zespołu terapeutyczno-opiekuńczego zajmującego się opracowaniem planu i prowadzeniem spraw mieszkańca, daty założenia planu oraz jego aktualizacji, 12

- karty zawierającej informacje dotyczące: danych osobowych mieszkańca, sytuacji rodzinnej, wykształcenia, przyczyn umieszczenia w DPS, stanu psychofizycznego mieszkańca, - części zawierającej informacje na temat sprawności psychomotorycznej i zakresu funkcjonowania w grupie społecznej, - części określającej zakres potrzeb mieszkańca, cele do osiągnięcia podczas pracy z mieszkańcem oraz metod pracy, - rocznej karty realizacji usług opiekuńczych i pielęgnacyjnych oraz uwag do realizacji planu, - części aktualizującej indywidualny plan. Stwierdza się, że Dom prowadzi indywidualne plany wsparcia mieszkańców. (Zał. nr 13 Zarządzenie wewnętrzne nr 6/2014 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie z dnia 24 lutego 2014 r. w sprawie powołania i zadań zespołu terapeutyczno-opiekuńczego, przykładowe indywidualne plany wsparcia mieszkańca). Ad. 3. Poziom świadczonych usług wspomagających a) Świadczenie pracy socjalnej Dom Pomocy Społecznej zatrudnia 2 pracowników socjalnych w pełnym wymiarze czasu pracy (tj. 2 etaty). W Domu w Pyrzycach pracownik socjalny świadczy pracę socjalną na rzecz 39 mieszkańców. Drugi pracownik socjalny pracuje na rzecz 37 mieszkańców w Domu w Żabowie. Pomieszczenia przeznaczone do dyspozycji pracowników mieszczą się na parterze Domu w Pyrzycach oraz w Domu w Żabowie i zapewniają poczucie intymności i dyskrecji podczas rozmów pomiędzy mieszkańcem a pracownikiem socjalnym. W okresie objętym kontrolą zakres pracy socjalnej świadczonej przez pracowników socjalnych obejmował zadania związane z załatwianiem spraw osobistych i urzędowych mieszkańców. Do zadań pracowników należy wspieranie i wspomaganie mieszkańców we wszystkich sprawach dotyczących życia codziennego. W 2013 r. przyjęto 35 mieszkańców, a w 2014 r. przyjęto 20 mieszkańców. Pracownicy socjalni zajmowali się nowo przyjętymi mieszkańcami przeprowadzali rozmowy w celu uzyskania informacji pomocnych przy sporządzaniu indywidualnych planów wsparcia mieszkańca, sporządzali kwestionariusze osobowe, zapoznawali mieszkańców z regulaminem oraz zasadami obowiązującymi w Domu. Zajmowali się sprawami urzędowymi, związanymi z przybyciem mieszkańców do Domu. W okresie poddanym kontroli pracownicy socjalni sporządzali aktualizacje wywiadów środowiskowych, sporządzali sprawozdania dotyczące ruchów mieszkańców, prowadzili dokumentację związaną z nieobecnością mieszkańców w Domu, pomagali mieszkańcom w zakupie leków, artykułów higienicznych oraz spożywczych. Towarzyszyli mieszkańcom i pomagali podczas zakupów odzieży i obuwia. Pracownicy socjalni utrzymywali kontakt z rodzinami i opiekunami, informowali o zmianach przepisów prawnych dotyczących spraw mieszkańców, brali udział w tworzeniu indywidualnych planów wsparcia mieszkańców, współpracowali z Radą Mieszkańców, prowadzili pogadanki z mieszkańcami. Zajmowali się również wspieraniem mieszkańców w załatwianiu spraw urzędowych i rozwiązywaniu problemów życia codziennego. W ramach swoich obowiązków pracownicy socjalni prowadzą również akta osobowe mieszkańców. Sprawdzono akta osobowe 10 mieszkańców i stwierdzono, że składają się z: części A dokumentów dotyczących sytuacji mieszkańca przed przybyciem do Domu. Dokumentacja uprawniająca do umieszczenia osoby w DPS zawiera między innymi: wywiad środowiskowy, dokumenty związane z sytuacją rodzinną mieszkańca, stanem zdrowia, decyzje o wysokości świadczenia organu emerytalno-rentowego, 13

części B dokumentacji rejestrującej pobyt mieszkańca w DPS, składającej się z: arkusza przyjęcia mieszkańca do Domu, pism powiadamiających o umieszczeniu mieszkańca w Domu (OPS, PCPR, ZUS, KRUS). Akta zawierają sprawy związane ze zmianą zameldowania i wyrobienia nowego dowodu osobistego oraz decyzje o odpłatności za pobyt mieszkańca w Domu, korekty z tytułu odpłatności związane ze zmianą wysokości dochodu mieszkańca. Z analizy akt wynika, iż w badanym okresie wszyscy mieszkańcy byli kierowani na podstawie decyzji o umieszczeniu w Domu Pomocy Społecznej. W badanym okresie pracownicy socjalni udzielili mieszkańcom pomocy w prowadzeniu spraw dotyczących: umorzenia zaległości, rozłożenia zadłużenia na raty, uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, uzyskania dofinansowania protez koniczyn dolnych, dofinansowania turnusu rehabilitacyjnego ze środków PFRON, ustalenia stopnia niepełnosprawności, odwołania od orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. W okresie poddanym kontroli 72 mieszkańców przebywało poza Domem. Z tego tytułu dokonano zwrotów należności za okres nieobecności mieszkańca w Domu (nieprzekraczający 21 dni w roku kalendarzowym). Akta osobowe przechowywane są w zamykanych szafach w pokojach pracowników socjalnych, dostęp do akt mają wyłącznie osoby upoważnione. Pracownicy Domu pomagają mieszkańcom w utrzymywaniu kontaktów się z rodziną, pomagając przy czytaniu i pisaniu listów oraz wysłaniu korespondencji. Na podstawie rozmów z mieszkańcami Domu oraz podczas wizytacji stwierdzono, że Dom umożliwia kontakty mieszkańców z rodzinami i znajomymi. Kontakty odbywają się w formie odwiedzin, korespondencji pisemnej i rozmów telefonicznych. Mieszkańcy mają możliwość przyjmowania swoich bliskich w pokojach mieszkalnych, w pokojach dziennego pobytu i pomieszczeniach ogólnodostępnych. Dom zapewnia również kontakty ze społecznością lokalną, organizując wycieczki, wyjazdy i uczestnictwo w imprezach. Stwierdza się, że praca socjalna na rzecz mieszkańców Domu świadczona jest na dobrym poziomie. (Zał. nr 14 Informacja dot. świadczenia pracy socjalnej, informacja dot. realizacji pracy socjalnej za lata 2013-2014, informacja dotycząca nieobecności mieszkańców w DPS). b) Organizacja terapii zajęciowej Terapia zajęciowa w Domu Pomocy Społecznej prowadzona jest przez dwóch terapeutów zajęciowych. Zajęcia prowadzone są w oparciu o roczne i miesięczne plany zajęć. Plany pracy rozpisane są szczegółowo na każdy tydzień. Praca z mieszkańcami odbywa się grupowo i indywidualnie. Zajęcia prowadzone są w pracowniach terapeutycznych oraz w pokojach dziennego pobytu. Terapia obejmuje między innymi: - śpiewanie piosenek ludowych i biesiadnych, słuchanie muzyki poważnej i rozrywkowej oraz relaksacyjnej, - spędzanie czasu na spacerach w parku, możliwość pracy w ogrodzie, porządkowanie grobów zmarłych mieszkańców, - poganki na temat praw i obowiązków mieszkańców, rozmowy wspierające, treningi samoobsługi, treningi pamięci, - dyskusje na temat wspólnie oglądanych filmów, - zajęcia techniczno-plastyczne wykonywanie kartek okazjonalnych, malowanie farbami, kredkami, malowanie elementów z masy gipsowej, wykonywanie ozdób świątecznych i dekorowanie Domu z okazji świąt, - gry planszowe, karciane i puzzle. 14

Tematyka i zakres zajęć dopasowane są do możliwości i potrzeb mieszkańców, przy uwzględnieniu jednostek chorobowych. Instruktorzy przygotowują tygodniowy rozkład zajęć, który informuje mieszkańców o rodzaju planowanych zajęć. Obecność na zajęciach odnotowywana jest w liście obecności. W 2013 r. w zajęciach terapii grupowej uczestniczyło średnio w obu Domach 28 mieszkańców natomiast w terapii indywidualnej 8 osób. Realizacja terapii indywidualnej oparta jest o plan pracy zajęć terapeutycznych. Liczba osób uczestniczących w terapii nie jest stała i zależy od stanu zdrowia mieszkańca i jego możliwości psychofizycznych. Cele terapii dostosowywane są do indywidualnych możliwości psychofizycznych, wieku i zainteresowań. Kontrolujący zapoznali się z dokumentacją prowadzoną przez instruktorów terapii zajęciowej: rocznymi planami zajęć w pracowni terapeutycznej, miesięcznymi ramowymi rozkładami zajęć terapii zajęciowej, planem pracy zajęć terapeutycznych według jednostek chorobowych oraz listami uczestnictwa mieszkańców w zajęciach terapeutycznych. Dom umożliwia mieszkańcom udział w terapii zajęciowej. (Zał. nr 15 Informacja dot. organizacji terapii zajęciowej, plan zajęć w pracowni terapeutycznej na 2014 r., ramowy miesięczny rozkład zajęć terapii zajęciowej, plan pracy zajęć terapeutycznych według jednostek chorobowych na rok 2014, karty indywidualnych zajęć terapeutycznych 2014 r., listy uczestnictwa w zajęciach). c) Możliwość korzystania mieszkańców z biblioteki lub punktu bibliotecznego, codziennej prasy oraz przepisów prawnych dotyczących domów pomocy społecznej W Domu Pomocy funkcjonują dwa punkty biblioteczne. Jeden z nich mieści się w Domu w Pyrzycach i znajduje się w pokoju dziennego pobytu, liczy 363 pozycje, drugi punkt biblioteczny usytuowany jest na pierwszym piętrze Domu w Żabowie i oferuje 408 pozycji książkowych. Księgozbiór obejmuje książki o tematyce przygodowej i historycznej, kryminały, romanse i biografie. Wypożyczaniem zajmują się instruktorzy terapii zajęciowej, którzy aktualizują stany zasobów oraz na bieżąco prowadzą ewidencję księgozbioru. Wypożyczaniem książek zajmuje się również jedna z mieszkanek pod nadzorem instruktora terapii zajęciowej. W przypadku gdy stan zdrowia mieszkańca nie pozwala na samodzielne korzystanie z punktu bibliotecznego, książki są dostarczane do pokoju mieszkańca. Książki z punktów bibliotecznych wykorzystywane są podczas biblioterapii. Na potrzeby mieszkańców Dom prenumeruje Gazetę Wyborczą w ilości dwóch egzemplarzy, ponadto prasę dostarczają pracownicy Domu (tygodniki, miesięczniki). Dom umożliwia korzystanie z przepisów prawnych, dotyczących domów pomocy społecznej, oraz aktami regulującymi wewnętrzne funkcjonowanie domu. postępowania z depozytami wartościowymi. Przepisy prawne udostępnia pracownik socjalny. Informacje o możliwości korzystania z przepisów prawnych oraz miejsca ich dostępności umieszczone są na tablicach informacyjnych w Domu w Żabowie i w Pyrzycach. Ze zmianami przepisów prawnych oraz uregulowań wewnętrznych Domu mieszkańcy są zapoznawani na zebraniach z mieszkańcami oraz zebraniach z Radą Mieszkańców. (Zał. Nr 16 Informacja dot. możliwości korzystania mieszkańców z punktu bibliotecznego, codziennej prasy oraz przepisów prawnych). d) Umożliwienie zaspokajania potrzeb kulturalnych Organizacją działalności kulturalno-oświatowej dwóch pracowników Domu, przy współpracy i pomocy zespołu terapeutyczno-opiekuńczego. Kontrolujący zapoznali się z rocznymi planami uroczystości, oraz sprawozdaniami ze zrealizowanych uroczystości. W ramach działalności kulturalno-oświatowej Dom proponuje mieszkańcom: 15

- uroczystości okolicznościowe urodziny mieszkańców, imprezy z okazji Dnia Babci i Dziadka z udziałem młodzieży z gimnazjum, obchody Światowego Dnia Chorych, zabawę karnawałową, obchody Dnia Kobiet, zabawę Andrzejkową, imprezę Mikołajkowa, akcję pt. świąteczna kartka, - uroczystości świąteczne uroczyste obchodzenie świąt, kolędowanie, Jasełka w wykonaniu dzieci ze szkoły podstawowej i młodzieży gimnazjalnej, uroczystą kolację Wigilijną, spotkanie Sylwestrowe. - biblioterapię w formie czytania książek z okazji obchodów: Dnia Seniora, Tygodnia Papieskiego, Dnia Niepodległości, Dnia Flagi i uchwalenia Konstytucji 3 Maja, obchodów 69 rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, Dnia Osób Niepełnosprawnych, pożegnania zimy i powitania wiosny pt. Marzanna, wspomnienia o Janie Pawle II, - występy muzyczne zespołu Knekten ze Szwecji, zespołu muzycznego z Klubu Seniora w Stargardzie Szczecińskim, - spotkania integracyjne spotkanie w Domu Pomocy Społecznej w Gorzowie Wielkopolskim, biesiada pt. Dzielmy się miłością, pożegnalny grill z dziećmi z Ośrodka Szkolno Wychowawczego, spotkanie przy grillu, festyn rodzinny, uczestnictwo w zawodach wędkarskich pt. Piknik z wędką, Festyn pierogów w DPS w Trzcińsku Zdroju, spotkania przy ognisku i pieczenie ziemniaków, wizyta dzieci z Ośrodka Szkolno Wychowawczego, - wycieczki wyjazd mieszkańców do Niemiec do Schwedt, wyjazd nad morze do Dziwnówka, udział w festynie Okaż serce innym, wyjazd na grzybobranie, - przyjęcia z okazji urodzin mieszkańców odbywające się w pokoju dziennego pobytu, a w okresie letnim, w altanach, przy grillu. - porządkowanie mogił zmarłych mieszkańców. Z okazji świąt mieszkańcy Domu wraz z personelem zajmują się przygotowaniem dekoracji okolicznościowych, współuczestniczą w przygotowywaniu uroczystej kolacji wigilijnej oraz śniadania wielkanocnego. Udział mieszkańców w uroczystościach i wydarzeniach Domu dokumentowany jest w miesięcznych listach obecności i tygodniowym rozkładzie zajęć. Wszystkie wydarzenia rejestrowane są na płytach CD oraz w formie zdjęć, które prezentowane są w Kronice Domu oraz na tablicy pt. Monety z życia naszego Domu. (Zał. nr 17 Informacja dot. organizacji imprez kulturalno-oświatowych, wykaz zrealizowanych uroczystości w 2013 r., wykaz zrealizowanych uroczystości w DPS w Pyrzycach w 2013 r., Plany uroczystości za 2013 r. i 2014 r.). e) Zapewnienie regularnego kontaktu z Dyrektorem Domu, sprawność załatwiania skarg i wniosków, zapewnienie warunków do rozwoju samorządności mieszkańców Domu. Zarządzeniem nr 16/2014 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie z dnia 4.06.2014 r. wprowadzona została procedura przyjmowania, ewidencjonowania i rozpatrywania skarg i wniosków zgodnie, z którą skargi i wnioski przyjmowane są przez pracownika zatrudnionego na stanowisku referenta ds. administracyjnych i rejestrowane w Rejestrze Skarg i Wniosków. Informacje dotyczące składania skarg i wniosków znajdują się w widocznym miejscu, na tablicach informacyjnych w holu przy wejściu głównym, w Domu w Żabowie i w Domu w Pyrzycach. Mieszkańcom umożliwia się zgłaszanie skarg i wniosków w formie ustnej i pisemnej. Dyrektor domu przyjmuje mieszkańców Domu w Żabowie w każdy wtorek i czwartek w godz. 9.00 10.00 oraz w Domu w Pyrzycach w każdy czwartek w godz. 12.00 13.00. 16

Informacja o terminach i godzinach przyjmowania Dyrektora Domu umieszczona jest na tablicach informacyjnych. W szczególnych przypadkach mieszkańcy mają możliwość kontaktu z Dyrektorem Domu na bieżąco. Książki skarg i wniosków znajdują się w gabinecie medycznej pomocy doraźnej w Domu w Pyrzycach i w Domu w Żabowie. Skargi i wnioski mogą być również zgłaszane ustnie podczas zebrań mieszkańców. Zarządzeniem wewnętrznym nr 7/20120 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie z dnia 18.02.2010 r. uchwalono Regulamin Rady Mieszkańców zgodnie, z którym Rada Mieszkańców wybierana jest w wyborach jawnych, na okres dwóch lat. W Domu w Żabowie ostatnie wybory odbyły się 31.10.2013 r., w związku z przejściem jednego z członków Rady do Domu w Pyrzycach, w dniu 18.03.2014 r. przeprowadzono wybory uzupełniające. Natomiast Rada Mieszkańców w Domu w Pyrzycach została powołana w dniu 28.01.2013 r., natomiast z powodu rezygnacji sekretarza Rady 15.04.2014 r. odbyły się wybory uzupełniające. Podczas zebrań samorządów mieszkańców zajmowano się między innymi: zatwierdzaniem zaplanowanych uroczystości na rok kalendarzowy, ustaleniami tematyki pogadanek z mieszkańcami, sprawami wyżywienia, planowaniem organizacji świąt i uroczystości w Domu, sprawami rozwiązywania konfliktów. Podczas spotkania zespołu kontrolnego z Radami Mieszkańców obu Domów zapytano o jakość standardów świadczonych przez Dom. Rady Mieszkańców stwierdziły, że świadczenie usług w Domach jest na dobrym poziomie. W ww. zakresie zespół kontrolny nie stwierdza nieprawidłowości. (Zał. Nr 18 Informacja dot. zapewnienia regularnego kontaktu z Dyrektorem Domu oraz załatwiania skarg i wniosków, Informacja dot. samorządności mieszkańców i przestrzeganie ich praw, Zarządzenie nr 16/2014 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie z dnia 4.06. 2014 r. w sprawie procedury przyjmowania, ewidencjonowania i rozpatrywania skarg i wniosków, Zarządzenie wewnętrzne nr 7/20120 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie z dnia 18.02.2010 r. w sprawie Regulaminu Rady Mieszkańców, informacja na temat zapewnienia warunków do samorządności mieszkańców). f) Zaspokajanie potrzeb religijnych oraz sprawianie pogrzebu zgodnie z wyznaniem zmarłego mieszkańca. Dom Pomocy Społecznej zatrudnia kapelana na umowę zlecenie, który odwiedza mieszkańców obu Domów w środy i w soboty a w razie potrzeby częściej. W domu w Żabowie znajduje się kaplica, w której odprawiane są msze święte natomiast w Domu w Pyrzycach nabożeństwa odprawiane są w jadalni, gdzie wyznaczone jest miejsce do sprawowania mszy świętej. Osoby, które ze względu na stan zdrowia nie mogą uczestniczyć w mszy świętej, odwiedzane są przez kapelana w swoich pokojach. Większość mieszkańców jest wyznania rzymsko-katolickiego, natomiast mieszkańcy wyznania Świadków Jehowy mogą przyjmować współwyznawców w swoich pokojach lub w świetlicy. Jeden z mieszkańców uczęszcza na zebrania Zgromadzenia, które bracia organizują we własnym zakresie. Sprawianie pogrzebu odbywa się zgodnie z wcześniej wyrażoną przez mieszkańca wolą oraz ze wskazaniem osób mających zająć się organizacją pochówku. W 2013 r. zmarło 18 mieszkańców. W 17 przypadkach pogrzebami zajęła się rodzina natomiast koszty pogrzebu 1 osoby poniósł Dom, ponieważ mieszkaniec utrzymywał się ze świadczeń pomocy społecznej i nie utrzymywał kontaktów z rodziną. W 2014 r. zmarło 22 mieszkańców, w przypadku 21 osób pogrzebami zajęła się rodzina. W 1 przypadku pogrzeb organizował DPS, nie ponosząc jednak kosztów ponieważ mieszkaniec był ubezpieczony. W ww. zakresie zespół kontrolny nie stwierdza nieprawidłowości. 17

(Zał. nr 19 Informacja dot. zaspokajania potrzeb religijnych mieszkańca oraz udziału w praktykach religijnych zgodnie z wyznaniem, informacja dot. pochówku zmarłych mieszkańców, umowa zlecenie na świadczenie usług kapłańskich, informacja dot. sprawiania pogrzebu zgodnie z wyznaniem zmarłego mieszkańca, zlecenie usługi pogrzebowej, notatki służbowe dot. pochówku na koszt DPS, faktura za wykonanie usługi pogrzebowej). g) Zapewnienie kontaktu z psychologiem. Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie zapewnia kontakt z psychologiem, który przyjmuje w Punkcie Interwencji Kryzysowej w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Pyrzycach, przy ul. Młodych Techników 7. Psycholog przyjmuje w poniedziałki w godz. od 16.00 do 18.00 oraz w środy od godz. 16.30 do 18.30. Informacja dla mieszkańców zamieszczona jest na tablicach informacyjnych w miejscach ogólnodostępnych w obu Domach. W okresie poddanym kontroli żaden z mieszkańców nie korzystał z usług psychologa. Mieszkańcy korzystają natomiast z opieki lekarza psychiatry. Najczęstszymi przyczynami leczenia są choroby alkoholowe, depresje, otępienia, zespoły zaburzeń psychoorganicznych, schizofrenia, pobudzenie psychoruchowe, myśli samobójcze, bezsenność, zespół uzależnienia od leków, parafrenia starcza, urojenia i omamy w przebiegu choroby otępiennej. (Zał. nr 20 Informacja dotycząca umożliwienia mieszkańcom DPS w Pyrzycach kontaktu z psychologiem i psychiatrą ). h) Zapewnienie bezpiecznego przechowywania środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych. Tryb postępowania z depozytami wartościowymi określony został przepisami wewnętrznymi wprowadzonymi przez Dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach. Zespół kontrolny ustalił, że w okresie objętym kontrolą w Domu obowiązywało: Zarządzenie Nr 2/2010 Dyrektora Domu Pomocy Społecznej z dnia 08 stycznia 2010 r. w sprawie ustalenia Regulaminu trybu postępowania z depozytami wartościowymi w Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie. Obowiązujący Regulamin jw. szczegółowo określa procedury postępowania z depozytami wartościowymi oraz zawiera wzory obowiązującej w DPS dokumentacji. Z przedłożonych kontrolującym dokumentów wynika, że osoby przebywające w DPS, opiekunowie lub kuratorzy poinformowani zostali przez pracowników socjalnych o możliwości złożenia środków pieniężnych na wyodrębnionym rachunku bankowym i przedmiotów wartościowych w depozycie Domu. Osoby, które nie skorzystały z tych możliwości zostały pouczone, że za przedmioty wartościowe i środki pieniężne nieprzekazane do depozytu (w przypadku ich zaginięcia) Dom nie ponosi odpowiedzialności (mieszkańcy składają stosowne oświadczenia). W Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z konta depozytowego nie korzysta 17 mieszkańców, w tym 5 osób pobiera samodzielnie swoje świadczenia i nimi rozporządza, 10 mieszkańców korzysta z osobistego konta bankowego, na które przesyłane są świadczenia emerytalno-rentowe i samodzielnie nimi gospodaruje, środkami finansowymi 2 osób całkowicie ubezwłasnowolnionych dysponuje opiekun prawny. Na dzień 23 października 2014 r. z kont depozytowych korzystało 59 osób, w tym: 45 osób samodzielnie dysponuje swoimi środkami pieniężnymi, a 14 osób upoważniło do dysponowania swoimi środkami finansowymi pracownika pierwszego kontaktu. Dom wspomaga mieszkańców przy dokonywaniu zakupów zgodnie z ich wolą i potrzebami. W toku kontroli inspektorzy zapoznali się wybiórczo z dokumentacją pn. zestawienia obrotów i sald na kontach depozytowych za okres jednego miesiąca 2014r. dot. 3 mieszkańców Domu i porównali ten materiał z indywidualną dokumentacją dot. wypłaty i wydatkowania środków w danym miesiącu. W przedmiotowych sprawach jw. nie stwierdzono formalnych uchybień. 18

Kolejne zagadnienie, które inspektorzy poddali kontroli dotyczyło likwidacji środków pieniężnych po zmarłych mieszkańcach Domu. Informacje o środkach finansowych pozostawionych na koncie depozytowym po zmarłym mieszkańcu DPS (w formie pisemnej) Dom przekazuje rodzinie. Zawiadomienie zawiera dane o pozostawionym spadku i procedurach prawnych umożliwiających jego nabycie. Z informacji przedłożonej przez Dyrektora Domu wynika, że na dzień kontroli na koncie depozytowym pozostają środki pieniężne po 50 zmarłych mieszkańcach. We wszystkich sprawach dot. depozytów po zmarłych mieszkańcach pracownicy Domu podjęli procedurę związaną z powiadomieniem spadkobierców i oczekują na działania osób uprawnionych do odbioru depozytów. W odniesieniu do depozytów, które zgodnie z ustawowo określonym terminem nie zostały odebrane przez uprawnionych, podjęto procedurę dot. likwidacji niepodjętych depozytów w myśl art. 9 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o likwidacji niepojętych depozytów (Dz.U.2006 nr 208, poz.1537). Z analizy dokumentów wynika, iż Dom przestrzega określonych w ww. ustawie zasad i trybu likwidacji depozytów po zmarłych mieszkańcach. W badanym temacie nie wniesiono zastrzeżeń. (Zał. nr 21 - Informacja dot. możliwości zabezpieczenia środków pieniężnych i przedmiotów wartościowych przez Dom, informacja dot. depozytów po zmarłych mieszkańcach). Ad. 4. Poziom zatrudnienia oraz kwalifikacje pracowników zespołu terapeutycznoopiekuńczego Domem Pomocy Społecznej kieruje dyrektor zatrudniony przez Zarząd Powiatu Pyrzyckiego (Uchwała nr 6/2011 Zarządu Powiatu Pyrzyckiego z dnia 8 marca 2011 r. w sprawie zatrudnienia dyrektora Domu Pomocy Społecznej w Pyrzycach z siedzibą w Żabowie). W strukturze organizacyjnej jednostki wydzielone są 3 zespoły realizujące zadania Domu: zespół finansowo-księgowy, zespół terapeutyczno-opiekuńczy, zespół administracyjnogospodarczy oraz samodzielne stanowisko ds. pracowniczych. Stan zatrudnienia przedstawia się następująco: ogółem 64 osoby, co stanowi 64 etaty, w tym: - kierujący jednostką organizacyjną 1 osoba (1 etat), - zespół finansowo-księgowy 3 osoby (3 etaty), - zespół terapeutyczno-opiekuńczy 45 osób (45 etatów), - zespół administracyjno-gospodarczy 14 osób (14 etatów). Samodzielne stanowisko: - referent ds. pracowniczych 1 osoba (1 etat). Stan zatrudnienia w zespole terapeutyczno-opiekuńczym na podstawie umowy o pracę z DPS przedstawia się w następujący sposób: Stanowiska Osoby Etaty kierownik zespołu terapeutyczno-opiekuńczego 1,50 2 pielęgniarka 0,50 starszy pracownik socjalny 1 1,00 pracownik socjalny 1 1,00 pielęgniarka 3 3,00 instruktor terapii zajęciowej opiekun młodszy opiekun 2 1,00 050 0,50 19

masażysta 1,75 3 młodszy opiekun 1,25 opiekun 14 14,00 młodszy opiekun 4 4,00 pokojowa 15 15,00 Ogółem: 45 45,00 Pracownicy ww. zespołu zatrudnieni są na podstawie umowy o pracę. Wskaźnik zatrudnienia pracowników zespołu terapeutyczno-opiekuńczego w DPS w Pyrzycach w przeliczeniu na jednego mieszkańca Domu (76 mieszkańców) wynosi 0,59. Ponadto Dom zatrudnia pracowników w zespole terapeutyczno-opiekuńczym w ramach innych form tj. na umowę zlecenie. Łącznie w innych formach zatrudnione są 3 osoby w wymiarze 2,50 etatu. Dom zatrudnia 1 osobę na stanowisku kapelana w wymiarze 0,50 etatu i 2 osoby w wymiarze 2 etatów do świadczenia usług kulturalno-oświatowych na rzecz mieszkańców Domu. Udział ww. osób w zespole terapeutyczno-opiekuńczym stanowi 5,5%, a zatem mieści się w normach wskazanych w standardzie. Przy uwzględnieniu udziału ww. osób do obliczania wskaźnika zatrudnienia w zespole terapeutyczno-opiekuńczym na jednego mieszkańca, wskaźnik ten uległ zwiększeniu i na dzień kontroli tj. 23.10.2014 r. wynosi 0,62. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej, wskaźnika zatrudnienia pracowników w zespole terapeutyczno-opiekuńczym, zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy dla domu przeznaczonego dla osób przewlekle somatycznie chorych wynosi nie mniej niż 0,6 na jednego mieszkańca. Stwierdza się, że Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach posiada wymagany standardem wskaźnik zatrudnienia w zespole terapeutyczno-opiekuńczym. Wymagania kwalifikacyjne pracowników zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, w tym również i w domach pomocy społecznej, zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. 2013, poz. 1050 z późn. zm.). Zespół inspektorów wybiórczo skontrolował dokumentację 35 pracowników zatrudnionych w zespole terapeutyczno-opiekuńczym (2 kierowników zespołu, 1 starszego pracownika socjalnego, 1 pracownika socjalnego, 5 pielęgniarek, 2 masażystów, 2 instruktorów terapii zajęciowej oraz 14 opiekunów i 8 młodszych opiekunów). Analiza ww. akt osobowych pracowników zespołu terapeutyczno-opiekuńczego nie wykazała nieprawidłowości w zakresie wymogów formalnych związanych z przygotowaniem zawodowym pracownika. Z przedstawionej przez Dyrektora Domu dokumentacji wynika, że w okresie objętym kontrolą pracownicy zespołu opiekuńczo-terapeutycznego brali udział w szkoleniach wewnętrznych. Tematy szkoleń dotyczyły zagadnień związanych z funkcjonowaniem mieszkańców w DPS. Ponadto pracownicy Domu uczestniczyli w szkoleniach zewnętrznych. Stwierdza się, że Dom realizuje zapis 6, ust 2, pkt. 4 ww. rozporządzenia w sprawie domów pomocy społecznej. (Zał. nr 22 - Informacja dot. liczby osób/etatów realizujących bezpośrednie usługi na rzecz mieszkańców DPS w Pyrzycach, przykładowe zakresy obowiązków na każdym ze stanowisk pracy zt-o, informacja dot. realizacji planu szkoleń zt-o w latach 2013/2014 r.). 20