RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 21 listopada 2011 r. (23.11) (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2008/0193 (COD) 17029/11 SOC 1002 SAN 246 CODEC 2061 SPRAWOZDANIE Od: Prezydencja Do: Komitet Stałych Przedstawicieli (część I) / Rada (EPSCO) Nr poprz. dok.: 17041/11 SOC 1006 SAN 247 CODEC 2070 Nr wniosku Kom.: 13983/08 SOC 575 SAN 217 CODEC 1285 - COM(2008) 637 final + COR 1 Dotyczy: Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Rady 92/85/EWG w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią Sprawozdanie z postępu prac I. WPROWADZENIE W dniu 3 października 2008 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę Rady 92/85/EWG w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią. Najważniejszym celem wniosku jest poprawa ochrony przysługującej pracownicom w ciąży, pracownicom, które niedawno rodziły, i pracownicom karmiącym piersią. We wniosku proponuje się w szczególności zwiększenie minimalnej długości urlopu macierzyńskiego z 14 do 18 tygodni. 17029/11 ak/nj/lw 1
Wszystkie delegacje podtrzymały ogólne zastrzeżenia weryfikacji do wniosku. Delegacje DK, FR, MT i UK zgłosiły zastrzeżenia parlamentarne. Ponadto kilka delegacji przypomniało swoje poparcie dla oświadczenia dołączonego do protokołu z posiedzenia Rady EPSCO, które miało miejsce w dniu 6 grudnia 2010 r. 1 Parlament Europejski przyjął stanowisko podczas pierwszego czytania w dniu 20 października 2010 r. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny przyjął opinię w sprawie wniosku w dniu 13 maja 2009 r. Parlament Europejski jest zdania, że urlop macierzyński powinien trwać 20 tygodni i być pełnopłatny; Parlament przypomniał, że okres 20 tygodni jest zalecany przez Światową Organizację Zdrowia i że daje on matkom szansę odzyskania w pełni sił po porodzie, także stworzenia bliskiej więzi z nowonarodzonym dzieckiem. Opinia Parlamentu w pierwszym czytaniu zawiera ponad 70 poprawek do wniosku Komisji, w tym prawo do co najmniej dwóch tygodni pełnopłatnego urlopu ojcowskiego przysługującego osobie, której małżonka lub partnerka życiowa urodziła niedawno dziecko. W związku z tym, że podczas obrad Rady w dniu 6 grudnia 2010 r. długość urlopu macierzyńskiego oraz związany z nim zasiłek okazały się najbardziej delikatnymi kwestiami, prezydencja węgierska zaproponowała, aby oddzielić te dwie sprawy podczas dyskusji grupy roboczej na początku 2011 r. i zamiast tego skoncentrować się na szeregu tematycznych grup poprawek (przepisy dotyczące powrotu do pracy, zdrowie i bezpieczeństwo oraz warunki pracypracownic w ciąży; łączenie życia zawodowego i prywatnego; równe traktowanie i ogólne kwestie związane z niedyskryminacją; urlopy okolicznościowe ( urlopy specjalne ) i różne inne formy urlopu). Zaproponowane przez PE poprawki w przeważającej części nie znalazły poparcia większości delegacji w Radzie. Niektóre poprawki uznano za zbyt szczegółowe; kilka delegacji powtórzyły, że dyrektywa ma na celu ustanowienie minimalnych standardów. Zasadniczo delegacje uznały, że dyrektywa powinna dotyczyć wyłącznie urlopu macierzyńskiego, a tylko kilka delegacji było otwartych na kwestie urlopu adopcyjnego i ojcowskiego. W szczególności wiele delegacji podkreśliło, że wniosek powinien co do zasady skoncentrować się na kwestiach zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy 2. A zatem delegacje zakwestionowały zarówno podwójną podstawę prawną wniosku Komisji, jak również ideę łączenia różnych rodzajów urlopu. 1 2 17716/10; oświadczenie złożone przez delegacje CZ, DK, DE, EE, NL, SK, SE i UK. Więcej informacji zob. 10541/11, s. 7 9. 17029/11 ak/nj/lw 2
Chociaż prezydencja węgierska poczyniła pewne postępy, analizując poszczególne poprawki PE, stało się jednak jasne, że konieczne są dalsze dyskusje, aby Rada mogła sformułować swoje stanowisko w sprawie wniosku, a także aby znaleźć wspólną płaszczyznę porozumienia między dwoma współustawodawcami. II. PRACE PODCZAS POLSKIEJ PREZYDENCJI a) Podejście Prezydencji: Prezydencja w sposób jednoznaczny włączyła wniosek Komisji do listy priorytetów swego programu prac w ramach tematu Solidarność międzypokoleniowa: demograficzna przyszłość Europy. Aby ustalić, w jaki sposób należy kontynuować prace w tym zakresie, prezydencja odbyła szereg nieformalnych spotkań z różnymi delegacjami, przedstawicielami Parlamentu i Komisji; wobec braku odpowiedniego mandatu, prezydencja mogła tylko wysłuchać poszczególnych stron, sama jednakże nie zajęła w przedmiotowej sprawie stanowiska. Podczas nieformalnego posiedzenia ministrów ds. rodziny i równości płci w Krakowie w dniu 21 października, prezydencja zaprosiła ministrów do dyskusji nad kwestią godzenia pracy z życiem prywatnym i rodzinnym, ze szczególnym uwzględnieniem praw rodziców pracujących, przy czym uznano, że dyrektywa w sprawie urlopu macierzyńskiego mogłaby odegrać istotną rolę w tym kontekście. Opierając się na wynikach wyżej wymienionych obrad, prezydencja zwróciła się do Parlamentu podczas posiedzenia plenarnego w dniu 25 października w związku z pytaniem wymagającym odpowiedzi ustnej nr 184/2011, postawionym przez sprawozdawcę Edite Estrelę. W swoim pytaniu do Rady Edite Estrela stwierdziła, że Parlament ma świadomość, że część państw członkowskich wyraziła swoje obawy w odniesieniu do poprawek przyjętych przez Parlament oraz że Parlament jest gotowy wykazać się elastycznością 1. Minister podkreślił w szczególności, że Rada nie może zgodzić się na proponowany dwudziestotygodniowy, pełnopłatny urlop macierzyński, a także odniósł się szczegółowo do takich czynników jak: duże zróżnicowanie wśród państw członkowskich w dziedzinie systemów ochrony macierzyństwa oraz zabezpieczenia społecznego, różne podejścia do odbiorców pomocy, zasady pomocniczości i proporcjonalności oraz skutki finansowe. 1 16145/11. 17029/11 ak/nj/lw 3
Prezydencja podziękowała posłom do Parlamentu Europejskiego za konstruktywne podejście do debaty i z zadowoleniem przyjęła ich propozycje wyjścia z impasu. b) Kwestie, które należy wziąć pod uwagę podczas przyszłych prac Poinformowawszy Parlament, że dwudziestotygodniowy pełnopłatny urlop macierzyński jest dla Rady nie do przyjęcia, prezydencja uznała, że aby przyśpieszyć prace, należy zacząć się zastanawiać nad możliwymi opcjami, którym można by się dokładniej przyjrzeć. W związku z tym organy przygotowawcze Rady wznowiły prace w przedmiotowej sprawie, poddając analizie te elementy wniosku, którymi nie zajmowano się podczas prezydencji węgierskiej, tj. długość urlopu macierzyńskiego, zasiłek macierzyński, a także dalsze możliwe kroki w tym zakresie. Mając świadomość zasadniczych zastrzeżeń zgłoszonych przez znaczącą liczbę państw członkowskich w odniesieniu do stanowiska Parlamentu w pierwszym czytaniu, prezydencja przedstawiła pokrótce jako podstawę wstępnej debaty szereg opcji obejmujących główne elementy w odnośnej sprawie (długość urlopu macierzyńskiego od 16 do 18 tygodni, wysokość zasiłku macierzyńskiego, możliwość włączenia do dyrektywy tzw. klauzuli pomostowej). Prezydencja zwróciła się do delegacji o wyrażenie opinii, czy którakolwiek z tych opcji mogłaby posłużyć jako podstawa kolejnych debat w ramach Rady; prezydencja podkreśliła przy tym, że zarysowane w jej nocie cztery opcje nie stanowią jeszcze goowych propozycji, lecz należy je raczej traktować jako ewentualne elementy do dalszych dyskusji. Choć delegacje uznały dyskusje za przedwczesne, a w niektórych przypadkach za niewykonalne ze względu na obecną sytuację gospodarczą, prezydencja była w stanie sformułować następujące wstępne wnioski w sprawie przedstawionych opcji: propozycja urlopu macierzyńskiego (nawet poniżej 20 tygodni) z pełnopłatnym urlopem macierzyńskim nie uzyskała poparcia; 17029/11 ak/nj/lw 4
rozważenie dalszego wypłacania kwoty na poziomie zasiłku chorobowego okazało się opcją, która zyskała największe poparcie ze strony delegacji. Niektóre delegacje zgłosiły obawy, że zasiłek chorobowy nie jest terminem jasnym (istnieją różne wysokości zasiłku chorobowego, w tym zasiłek chorobowy ustawowy i składkowy, a jego wysokość może także zależeć od długości trwania choroby); wyrażono także pewne poparcie dla opcji wiążącej się z zasiłkiem macierzyńskim do określonej kwoty, jako podstawy do dalszej dyskusji; choć część delegacji uznała tzw. klauzulę pomostową za interesującą opcję, były też takie delegacje, które nie mogły zgodzić się na takie podejście. III. PODSUMOWANIE W świetle odbytych dyskusji i po wymianie opinii podczas nieformalnego posiedzenia ministrów w Krakowie w dniu 21 października jest aż nazbyt jasne, że pełnopłatny dwudziestotygodniowy urlop macierzyński jest dla Rady nie do przyjęcia. Wziąwszy pod uwagę duże zróżnicowanie wśród państw członkowskich w dziedzinie systemów ochrony macierzyńskiej i zabezpieczenia społecznego, a także skutki finansowe zwłaszcza w czasie kryzysu, trzeba uznać, że wprowadzenie takiego rozwiązania przyniosłoby efekty przeciwne do zamierzonych. W istocie nawet w przypadku krótszego pełnopłatnego urlopu macierzyńskiego nie można liczyć na poparcie państw członkowskich. Prezydencja z zadowoleniem przyjmuje oznaki otwartości i elastyczności okazane już przez niektórych europosłów (także podczas debaty plenarnej w dniu 25 października), jak również wolę zadeklarowaną przez większość państw członkowskich, aby kontynuować prace w przedmiotowej sprawie pod warunkiem otrzymania odpowiednich zapewnień. Prezydencja jest przekonana, że konstruktywny dialog pomiędzy Parlamentem i Radą ma wielkie znaczenie dla przyszłego postępu prac, co podkreśliła także Komisja oraz kilka państw członkowskich. 17029/11 ak/nj/lw 5
Aby osiągnąć ten cel, zaleca się nieformalne kontakty i konsultacje z Parlamentem Europejskim. Takie kontakty powinny pomóc określić zakres możliwych ustępstw, na które Parlament byłby w stanie się zgodzić podczas negocjacji z Radą. Prezydencja ma nadzieję, że bardziej elastyczne podejście ze strony Parlamentu może pozwolić na dalszy konstruktywny dialog pomiędzy współustawodawcami i ewentualny przyszły kompromis. Należy podkreślić, że otwartość Rady na negocjacje zależy od stopnia elastyczności, którym Parlament Europejski jest gotów się wykazać w przyszłym dialogu, a także od jasnych i konkretnych wskazań, w jaki sposób Parlament weźmie pod uwagę opinie państw członkowskich. Prezydencja odnotowuje oświadczenie Komisji, że nie wycofa ona przedmiotowego wniosku i z zadowoleniem przyjmuje jej konstruktywne podejście do dalszych prac oraz wolę pozytywnego wkładu w kolejne działania, które należy podjąć. Biorąc pod uwagę zasadniczą rolę, jaką ustawodawstwo dotyczące macierzyństwa odgrywa w rozwoju polityki społecznej w ramach Unii Europejskiej, prezydencja deklaruje swoją wolę wsparcia kolejnych prezydencji w wysiłkach na rzecz dalszych postępów. 17029/11 ak/nj/lw 6