Satyra "Do króla" Ignacego Krasickiego Ignacy Krasicki to najbardziej wszechstronny twórca literatury polskiego oświecenia; żył w latach 1735-1801, czyli w jednym z najciekawszych i zarazem najsmutniejszych okresów historii Polski; już za życia zwany był księciem poetów; urodził się w podupadłej rodzinie magnackiej, dlatego rodzice wybrali dla niego drogę kariery duchownej, aby mógł zdobyć wysokie stanowisko; uczył się w kolegium jezuickim we Lwowie, w seminarium w Warszawie, studiował też w Rzymie; był obdarzony zdolnościami i www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/15
zaletami towarzyskimi, co pozwoliło mu na szybkie zdobycie godności duchownych i świeckich; związał się z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim i jego programem reform, wspierał je swoim autorytetem i talentem; pełnił funkcję kapelana królewskiego, został biskupem warmińskim i gnieźnieńskim oraz otrzymał tytuł książęcy; działając jako literat i publicysta redagował Monitora, pierwsze nowoczesne czasopismo społeczno-polityczne w Polsce; pisał też do Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/15
czasopisma o charakterze literackim Krasicki tworzył w epoce oświecenia, w której możemy dostrzec dwa silne nurty literackie: klasycyzm i sentymentalizm; klasycyzm bazował na założeniach racjonalizmu, a zarazem odwoływał się do antyku; Krasicki jest najwybitniejszym przedstawicielem tego nurtu, charakteryzującego się kultem rozumu; konsekwencją tego kultu była postawa wolnomyślności, niechęć do autorytetów, a nawet więcej upodobanie w ich ośmieszaniu; utwory Krasickiego są idealną ilustracją takiej www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/15
postawy; przepojone są twórczymi poglądami epoki, głębokim przekonaniem o decydującej roli oświaty i nauki; posługując się dowcipem, drwiną, autor wykpiwał i ośmieszał głupotę, dawne stereotypy społeczne, a chwalił libertynizm, czyli swobodę myślenia i sądzenia; bogata twórczość Krasickiego służyła celom dydaktycznym - wychowawczym i edukacyjnym gatunki literackie, jakie rozwijał, to głównie bajki i satyry, odnowił też poemat heroikomiczny, oraz wprowadził do literatury polskiej nowoczesną powieść; w bajkach osiągnął mistrzostwo; najpierw pisał bajki krótkie, epigramatyczne, a w późniejszym okresie bajki dłuższe, o narracyjnym charakterze, korzystające z wzorów Jeana de La Fontaine a; w bajkach w humorystyczny sposób www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/15
przedstawiał zawoalowaną prawdę; pod postaciami zwierząt kryły się typy ludzkie z konkretnymi przywarami, wadami, słabościami, które autor bezlitośnie wyśmiewał (Szczur i kot, Ptaszki w klatce, Jagnię i wilcy, Malarze); wszystkie te historie są zarówno zabawne, jak i pouczające, spełniają zasadniczy cel literatury klasycystycznej: bawiąc uczyć; obraz świata, jaki wyłania się z bajek Krasickiego, nie jest najweselszy; mimo że przedstawiony z humorem, opisuje rzeczywistość opanowaną przez głupotę, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/15
lenistwo, pychę, nieuczciwość; mimo iż zostały napisane ponad dwieście lat temu, ich tematyka wciąż pozostaje aktualna; nadal, mimo postępu cywilizacji, zmagamy się z tymi samymi słabościami i przywarami ludzkimi; bajki Krasickiego charakter nieprzemijający, uniwersalny poemat heroikomiczny wywodzi się ze starożytności i jest parodią eposu bohaterskiego; łączy patetyczny styl, podniosłą formę z błahą tematyką; zamiast więc opowiadać na przykład o bohaterskich czynach wojowników pod Troją, opowiada tak samo o www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/15
bohaterskiej wojnie, ale na przykład żab z myszami; Krasicki napisał dwa znane do dziś poematy heroikomiczne: Myszeidę, w której przedstawił wojnę myszy z kotami o panowanie w państwie oraz Monachomachię; w Monachomachii zaatakował środowisko zgromadzeń zakonnych karmelitów i dominikanów, świętych próżniaków; przedstawiając historię wojny zakonników uderza tak naprawdę Krasicki w cały stan duchowny, w dostojników kościelnych; zarzuca im obłudę moralną, działania www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/15
wbrew rozumowi, szerzenie zabobonów i głupoty innym gatunkiem literackim, który bardzo chętnie uprawiał Ignacy Krasicki, była satyra; podobnie jak w bajkach, tak i w satyrach Krasicki ośmiesza i krytykuje ówczesne przywary ludzkie, ułomności charakteru, niedoskonałości rozumu; jedną z najciekawszych satyr jest utwór Do króla; jest to satyra nietypowa przede wszystkim dlatego, że zasadniczo satyra, jako utwór z założenia prześmiewczy, powinna być zatytułowana na, a nie d z satyra dedykacyjną, z liryką zwrotu do adresata; podmiot liryczny www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/15
zwraca się wprost do adresata, czyli króla; ciekawym chwytem jest tutaj również wzięcie w cudzysłów całego monologu oznacza to, że autor dystansuje się do tej wypowiedzi; jest to przykład tzw. liryki aktora, gdzie Krasicki stwarza postać, ale się z nią nie utożsamia; ciekawa jest również treść tej satyry; pozornie jest ona atakiem na ówczesnego monarchę, Stanisława Augusta Poniatowskiego pod jego adresem wypowiada podmiot liryczny szereg zarzutów, które mają na celu ośmieszenie króla i udowodnienie, że nie nadaje się on na władcę; kiedy jednak przeczytamy wnikliwie owe zarzuty, dostrzegamy ich absurdalność; to nie król ma być tutaj www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 9/15
ośmieszony, ale właśnie jego przeciwnicy, czyli autorzy owych zarzutów; jakie oskarżenia padają pod adresem króla? król pochodzi ze szlacheckiego, a nie królewskiego, czyli dziedzicznego rodu; szlachcice zarzucają ponadto władcy polskie obywatelstwo oraz zbyt młody wiek; zbytnia łagodność władcy, jego wysokie wykształcenie oraz umiłowanie sztuki; zarzuty czynione Stanisławowi Augustowi są absurdalne; utwór ośmiesza zatem nie króla, ale jego przeciwników - stronnictwo www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 10/15
antykrólewskie; uderza w ówczesną szlachtę, która w swojej ocenie króla nie kierowała się merytorycznymi względami, tylko pozornymi wartościami, modą, snobizmem satyra Do króla, podobnie zresztą jak i pozostałe jego satyry, jest utworem o typowo oświeceniowym charakterze - przede wszystkim ośmiesza określony typ bohatera, popularnego wówczas w kraju szlachcica Sarmaty zarozumiałego, dumnego, skłonnego do walki, awanturnika, a zarazem głupca; SZLACHCIC-SARMATA poucza króla, ma www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 11/15
ograniczone poglądy, nie jest wykształcony, a oświecenie to przecież epoka, w której niezwykle ceniono sobie wykształcenie, erudycję, racjonalne myślenie i logiczne argumenty; charakter oświeceniowy nadaje też utworowi postawa krytyczna, przeprowadzona w sposób elegancki, dowcipny, dosadny, ale kulturalny; satyry Krasickiego są utworami o tematyce uniwersalnej, wiele zarzutów aktualnych jest po dziś dzień; ich głównym tematem jest odwieczna natura ludzka z jej ułomnościami; www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 12/15
natura ta nie zmienia się na przestrzeni wieków, jest niezależna od kontekstu historycznego; warcholstwo, pijaństwo, lenistwo i głupota aktualne są tak samo dziś, jak i kilkaset lat temu; niezmiennie śmieszny jest również humor Krasickiego, jego dowcip bawi nas również i dziś satyra jako gatunek łączy w sobie epikę i lirykę; wywodzi się jeszcze z antyku; w antycznej literaturze rzymskiej satyry tworzył największy rzymski poeta Horacy; najbujniejszy rozkwit satyr nastąpił w dobie oświecenia; cel krytyka i ośmieszenie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 13/15
wad ludzkiego charakteru, słabości ludzkiej natury czy stosunków społecznych; satyrze stawiano wyraźne ograniczenia: nie mogła szydzić z konkretnych, wymienionych z nazwiska osób; jej celem było dotykanie spraw uniwersalnych, przede wszystkim dotykanie ważnych spraw, problemów, nie zaś konkretnych ludzi; bohaterowie satyr to najczęściej postacie fikcyjne, stawiane w prawdopodobnych, realistycznych okolicznościach; charakterystyczne dla tejże epoki dbanie o rzetelność i rzeczowość www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 14/15
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta wysuwanych argumentów krytycznych, oraz starania o zachowanie obiektywizmu www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 15/15