Maria Drzewicka Katedra i Zakład Bromatologii i Dietetyki Celem polskiej polityki w zakresie bezpieczeństwa żywności jest szeroko rozumiana ochrona zdrowia i interesów konsumentów. W tym celu wdrożono szereg norm prawnych w zakresie kontroli higieny żywności obowiązujących rolników, producentów, przetwórców i sprzedawców oraz dotyczących prawidłowego etykietowania czy opakowywania produktów żywnościowych. Wszystkie te przepisy mają zapewnić spełnienie zasady od pola do stołu, czyli gwarantować bezpieczeństwo produktów żywnościowych na każdym etapie łańcucha produkcji i dystrybucji. Polscy producenci artykułów żywnościowych zobligowani są do stosowania nie tylko przepisów krajowych, ale również ustanowionych przez UE. Przepisy UE i krajowe dotyczą produkcji i sprzedaży na rynek krajowy i unijny oraz produktów importowanych z krajów trzecich. W oparciu o założenia przewidziane w Białej Księdze przyjęte zostały obecnie obowiązujące regulacje unijne z zakresu prawa żywnościowego, które tworzą spójny pakiet przejrzystych przepisów obejmujących cały łańcuch żywnościowy Rozporządzenie 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiający procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. Rozporządzenie zawiera podstawowe definicje (np. żywności, prawa żywnościowego, kontroli, wprowadzenia do obrotu), ustanawia zasady prawa żywnościowego i statuuje specjalistyczny organ: Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności, który ma spełniać istotną rolę w zachowaniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa żywności. Obecnie unijne prawo żywnościowe obejmuje ponad 100 wiążących aktów prawnych, które można podzielić na grupy : odnoszące się do produktu (np. akty prawne regulujące suplementy diety, nową żywność, żywność GMO, dodatki, aromaty, dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń, normy handlowe dotyczące różnych produktów) odnoszące się do sposobu prowadzenia działalności w sektorze spożywczym (np. higiena, identyfikacja produktów) odnoszące się do sposobu informowania o żywności (np. zasady etykietowania, oświadczenia żywieniowe i zdrowotne) odnoszące się do problematyki zarządzania ryzykiem (np. uregulowanie urzędowych kontroli żywności, system RASFF - Rapid Alert System for Food and Feed) odnoszące się do kryteriów bezpieczeństwa żywności. Podstawowe znaczenie dla określenia struktury organów urzędowej kontroli żywności w Polsce ma Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia w której wskazane zostały organy urzędowej kontroli żywności w zakresie bezpieczeństwa żywności. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) jest kluczowym organem Unii Europejskiej (UE) powołanym na mocy Rozporządzenia (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. do działań związanych z oceną ryzyka. Urząd jest organem niezależnym od Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Krajów Członkowskich finansowanym z budżetu UE. Misją Urzędu jest zapewnianie opinii naukowych i doradztwa, wspierających prawodawstwo i politykę Wspólnoty we wszystkich dziedzinach, które wywierają bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo produktów żywnościowych i pasz, jak również na pokrewne zagadnienia w obszarze zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz zdrowia roślin. 1
Z EFSA współpracują państwa, które zawarły stosowne umowy, na podstawie których przyjęły i stosują prawo UE w zakresie bezpieczeństwa żywności. ESFA posiada osobowość prawną. Siedziba ESFA mieści się w Parmie (Włochy). Struktura Urzędu Zarząd Dyrektor zarządzający (od 1.06.2014r. Bernhard Url) i jego personel Forum Doradcze Komitet Naukowy i panele naukowe Forum Doradcze Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA Advisory Forum) służy współpracy EFSA z krajowymi organami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo żywności w krajach członkowskich UE. W skład Forum wchodzą przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich. Stanowi ono platformę wymiany informacji i współpracy organów krajowych z EFSA. Zasadniczym celem EFSA jest dostarczanie opinii naukowych i wsparcie techniczne dla wspólnotowej legislacji i polityki we wszystkich sprawach mających bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo żywności. Zadania EFSA Dostarczanie instytucjom wspólnotowym i państwom członkowskim możliwie najlepszych opinii naukowych we wszystkich przypadkach legislacji wspólnotowej i na każde pytanie z ich strony. Promowanie i koordynowanie rozwoju jednolitej metodologii oceny ryzyka. Dostarczanie naukowego i technicznego poparcia Komisji, zwłaszcza w interpretacji i analizie opinii oceniających to ryzyko. Prowadzenie i zamawianie badań naukowych koniecznych dla wypełnienia zadań Urzędu. Poszukiwanie, gromadzenie, porównywanie, analizowanie i syntetyzowanie danych naukowych i technicznych. Stworzenie i kierowanie systemem (siecią) organizacji działających w omawianej dziedzinie. Zadania EFSA c.d. Udzielenie naukowej i technicznej pomocy KE w zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi. Udzielenie naukowej i technicznej pomocy Komisji w poprawie współpracy między Wspólnotą, krajami kandydującymi, organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi. Zapewnienie opinii publicznej i zainteresowanym stronom szybkiej, wiarygodnej, obiektywnej i wyczerpującej informacji. Niezależne prezentowanie wniosków i opinii. Podejmowanie innych zadań zleconych przez Komisję W celu skoordynowania współpracy na poziomie krajowym oraz stworzenia krajowych sieci ekspertów i instytucji związanych z oceną ryzyka, EFSA podjęła decyzję o utworzeniu w krajach członkowskich Punktów Koordynacyjnych (Focal Points). Punkty Koordynacyjne mają za zadanie ułatwienie wymiany informacji oraz wspieranie przedstawiciela w Forum Doradczym. 2
29 lutego 2008 r. podpisano porozumienie pomiędzy Urzędem ds. Bezpieczeństwa Żywności a Głównym Inspektorem Sanitarnym dotyczące powołania Punktu Koordynującego EFSA w Polsce. Polski Punkt Koordynacyjny EFSA znajduje się w Głównym Inspektoracie Sanitarnym. W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi powołano Podpunkt Punktu Koordynacyjnego EFSA odpowiedzialny za bezpieczeństwo żywności objęte nadzorem przez ministra właściwego ds. rolnictwa. Zadania Polskiego Punktu Koordynującego: 1. Ułatwienie wymiany informacji dotyczących: inicjatyw EFSA i krajów członkowskich na temat oceny ryzyka wyników naukowych projektów opinii na temat oceny ryzyka będących w trakcie realizacji specyficznych informacji potrzebnych do oceny ryzyka Zadania Polskiego Punktu Koordynującego: 2. Działalność związana ze współpracą określoną w Art. 36 rozporządzenia 178/2002 utworzenie bazy danych instytucji i ekspertów w Polsce współpracujących z Punktem Koordynacyjnym oraz EFSA w zakresie oceny ryzyka w dziedzinie bezpieczeństwa żywności i pasz informowanie o wszelkich działaniach naukowych podejmowanych przez EFSA (konsultacje, projekty, gromadzenie danych) weryfikowanie lub proponowanie nowych instytucji do listy organizacji kompetentnych w Polsce współpraca z krajowymi ekspertami Zadania Polskiego Punktu Koordynującego: 3. Promowanie EFSA poprzez: rozpowszechnianie informacji związanych z EFSA w Polsce organizowanie i koordynowanie w Polsce wymiany informacji i dokumentacji związanych z naukową działalnością EFSA pośredniczenie pomiędzy EFSA a krajowymi organami dbanie o wizerunek EFSA w Polsce Struktura Departamentu Do podstawowych zadań Departamentu Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia należy: ustalanie priorytetów i kierunków działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie bezpieczeństwa żywności, żywienia, kosmetyków oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością dokonywanie analiz i ocen sytuacji epidemiologicznej w zakresie kompetencji Departamentu opracowywanie rocznych planów działań w zakresie doskonalenia krajowego systemu bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz krajowego planu pobierania próbek i badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu koordynowanie zagadnień związanych z opracowaniem, wdrożeniem i funkcjonowaniem monitoringu zanieczyszczeń żywności prowadzenie spraw dotyczących szkoleń w zakresie zadań Departamentu koordynowanie i prowadzenie spraw związanych z żywnością genetycznie modyfikowaną (GMO) oraz współpraca w tym zakresie z właściwymi jednostkami krajowymi i zagranicznymi oraz Komisją Europejską prowadzenie Krajowego Punktu Kontaktowego (KPK) i koordynowanie działań w zakresie systemu RASFF współpraca z podpunktem systemu RASFF (PKPK) w Głównym Inspektoracie Weterynarii 3
uczestniczenie w grupach roboczych i komitetach Komisji Europejskiej oraz Rady UE, panelach/grupach eksperckich Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz sesjach komitetów Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO (Codex Alimentarius) koordynowanie prac związanych z przygotowywaniem i uzgodnieniem stanowisk prezentowanych na forum instytucji Unii Europejskiej oraz opracowywanie i uzgadnianie opinii merytorycznych dla stanowisk przygotowywanych przez inne resorty w zakresie bezpieczeństwa żywności przygotowywanie, udział oraz koordynacja misji przedstawicieli Food and Veterinary Office (FVO) Komisji Europejskiej, dokonujących oceny pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w różnych obszarach bezpieczeństwa żywności opracowywanie projektów Stanowisk Rządu RP i Informacji Rządu RP w zakresie kompetencji Ministra Zdrowia w odniesieniu do określonych dokumentów z zakresu bezpieczeństwa żywności przygotowywanie pod względem merytorycznym, projektów aktów prawnych z obszaru bezpieczeństwa żywności, żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz kosmetyków oraz bieżące uczestniczenie w procedurze legislacyjnej - zharmonizowanych z przepisami Unii Europejskiej koordynowanie nadzoru Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad importem produktów spożywczych w tym przestrzegania Decyzji Komisji Europejskiej w zakresie szczególnych warunków importu produktów spożywczych pochodzących z niektórych krajów trzecich koordynowanie i nadzór nad realizacją przepisów ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach, w tym nadzór nad systemem informowania o kosmetykach nadzór merytoryczny oraz przeprowadzanie kontroli pionów Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku jednostek organizacyjnych PIS audytowanie zgodności postępowania jednostek organizacyjnych PIS z przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 882/2004/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt współdziałanie z Głównym Inspektoratem Weterynarii w zakresie zagadnień bezpieczeństwa żywności współdziałanie, koordynowanie i nadzorowanie międzyresortowego opracowywania wieloletnich krajowych planów kontroli oraz raportów wynikających z ww. planów (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 882/2004/WE z dnia 29 kwietnia 2004r.) zarządzanie system informatycznym System Bezpieczeństwa Żywności II (SBŻ II) dotyczącym wspomagania zarządzania procesami nadzoru sanitarnego pionu higieny żywności, żywienia i przedmiotów użytku, w tym laboratoriów badania żywności przez jednostki organizacyjne PIS uczestniczenie w sympozjach i konferencjach przygotowanie programowe narad, spotkań i szkoleń związanych z zakresem działania Departamentu oraz ich prowadzenie rozpatrywanie odwołań przedsiębiorców od decyzji państwowych wojewódzkich inspektorów sanitarnych o nałożeniu kar pieniężnych, z wyłączeniem odwołań w zakresie suplementów diety rozpatrywanie oraz załatwianie skarg i wniosków z zakresu kompetencji Departamentu koordynowanie działań organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie nadzoru nad zawartością substancji szkodliwych w dymie papierosowym określonych przepisach o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych współpraca z instytutami naukowymi i ekspertami oraz koordynowanie prac związanych z gromadzeniem, analizą merytoryczną i wymianą danych naukowych z zakresu bezpieczeństwa żywności i żywienia opiniowanie pod względem merytorycznym aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz kosmetyków Jednym z priorytetów EFSA jest wzmocnienie współpracy w Europie. Zgodnie z art. 36 Rozporządzenia WE 178/2002 utworzono sieć organizacji współpracujących z EFSA. Organizacje te zostały nominowane przez Kraje Członkowskie w ramach implementacji Strategii o współpracy i łączeniu się w sieci". Lista ta jest dokumentem żywym" i ostatnio była aktualizowana w grudniu 2008 roku. Organizacje znajdujące się na liście współpracują z EFSA w takich zakresach jak: zbieranie danych przygotowywanie opinii naukowych wsparcie naukowe i techniczne Organizacje te mogą ubiegać się o realizację grantów współfinansowanych przez EFSA ogłaszanych jako call for proposal 4
Lista organizacji z Polski współpracujących z EFSA 1. National Veterinary Research Institute - Państwowy Instytut Weterynaryjny, Puławy 2. National Research Institute of Animal Production Instytut Zootechniki, Państwowy Instytut Badawczy, Kraków-Balice 3. Research Institute of Medicinal Plants Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich, Poznań 4. National Institute of Hygiene - PZH 5. The National Food and Nutrition Institute - IŻŻ 6. Institute of Soil Science and Plant Cultivation State Research Institute - IUNG, Puławy 7. Sea Fisheries Institute in Gdynia Morski Instytut Rybacki 8. Warsaw University, of Life Sciences,Faculty of Veterinary Medicine, Department of Food Hygiene and Public Health - SGGW 9. University of Warmia and Mazury in Olsztyn - Uniwersytet Warmińsko-Mazurski 10. Research Institute of Pomology and Floriculture - Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Skierniewice EFSA publikuje szereg biuletynów w formie elektronicznej obejmujących zagadnienia związane z bezpieczeństwem żywności i pasz, zdrowiem i dobrostanem zwierząt oraz zdrowiem i ochroną roślin Biuletyny te są dostępne na stronie internetowej EFSA EFSA Journal jest czasopismem naukowym dostępnym on-line. Zawiera wyniki prac naukowych EFSA i publikowane jest na stronie internetowej w celu zapewnienia przejrzystości pracy EFSA. Można je również zaprenumerować i otrzymywać co miesiąc w formie elektronicznej. EFSA Journal obejmuje metody oceny ryzyka, raporty na temat zbierania danych, oceny ryzyka w poszczególnych obszarach takich jak zdrowie roślin, środki ochrony roślin i ich pozostałości, organizmy modyfikowane genetycznie, dodatki i produkty bądź substancje stosowane w żywieniu zwierząt, zdrowie i dobrostan zwierząt, zagrożenia biologiczne w tym BSE/TSE, zanieczyszczenia w łańcuchu żywieniowym, materiały wchodzące w kontakt z żywnością, enzymy, barwniki i substancje pomagające w przetwarzaniu, dodatki do żywności i składniki odżywcze dodawane do żywności, produkty dietetyczne, żywienie i alergie. Informacje o EFSA Journal są dostępne na stronie: http://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/about.htm W czasopiśmie są publikowane następujące typy dokumentów: Opinie naukowe Komitetu Naukowego/Paneli: Opinie Komitetu Naukowego/Paneli Oświadczenia Komitetu Naukowego/Paneli Wytyczne Komitetu Naukowego/Paneli Inne naukowe wyniki prac EFSA, które nie zostały przygotowane przez Komitet Naukowy / Panele: Oświadczenia EFSA Wytyczne EFSA Konkluzje z przeglądu środków ochrony roślin Uzasadnione opinie Naukowe lub Techniczne Raporty EFSA Jedna z dyrekcji podlegających Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Konsumentów Komisji Europejskiej zatrudnia ok. 180 pracowników specjalistów pochodzących praktycznie ze wszystkich 27 państw członkowskich Unii Europejskiej. FVO przeprowadza audyty w państwach członkowskich UE, a także w krajach eksportujących do UE żywność, paszę, zwierzęta lub rośliny. FVO sprawdza, w jaki sposób organy krajowe w każdym z państw zapewniają bezpieczeństwo produktów wprowadzanych do obrotu na terytorium UE. Audyty FVO przeprowadzane są także w celu stwierdzenia, czy organy krajowe kontrolują ważne choroby zwierząt i roślin oraz czy przestrzegane są zasady dobrostanu zwierząt. Postawę audytów FVO stanowi prawodawstwo UE. Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Konsumentów (DG SANCO) odpowiada za bezpieczeństwo żywności i towarów konsumpcyjnych sprzedawanych na terytorium UE. Czuwa również nad tym, aby rynek wewnętrzny UE pracował na korzyść konsumentów oraz aby Europa przyczyniała się do ochrony i poprawy zdrowia swoich obywateli. DG SANCO współpracuje z innymi instytucjami UE, rządami i agencjami krajowymi, organizacjami konsumenckimi, stowarzyszeniami ochrony zdrowia, grupami przedsiębiorców, naukowcami, badaczami i ekspertami. 5
Personel DG SANCO liczy ok. 960 osób pracujących w dyrekcjach rozmieszczonych w Belgii, Luksemburgu i Irlandii. Biuro ds. Żywności i Weterynarii (FVO) w Irlandii to jedna z dyrekcji DG SANCO. Prezentacja FVO i programu audytów znajduje się na stronie internetowej Komisji Europejskiej http://ec.europa.eu/food/fvo/ Sprawozdania z audytów FVO dostępne są również na stronie: http://ec.europa.eu/food/fvo/ir_search_en.cfm RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) to System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznych Produktach Żywnościowych i Środkach Żywienia Zwierząt RASFF jest ustawiony na podstawie przepisów określonych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. oraz (WE) nr 183/2005, (WE) nr 882/2004 System RASFF wspiera działania państw członkowskich, pozwalając na szybką wymianę informacji o zagrożeniach ze strony żywności lub paszy oraz o środkach, które przedsięwzięto lub które zamierza się przedsięwziąć w celu przeciwdziałania takim zagrożeniom. W art. 50 rozporządzenia ustanowiono zakres i wymogi dotyczące funkcjonowania systemu RASFF. W art. 51 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 zobowiązano Komisję do przyjęcia środków wykonawczych do art. 50 tego rozporządzenia, w szczególności odnośnie do specyficznych warunków i procedur właściwych dla przekazywania powiadomień i informacji uzupełniających. Główną odpowiedzialność za egzekwowanie prawa unijnego ponoszą państwa członkowskie. Przeprowadzają one kontrole urzędowe, których zasady określono w rozporządzeniu (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt. W art. 29 rozporządzenia (WE) nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005 r. ustanawiającego wymagania dotyczące higieny pasz rozszerzono zakres systemu RASFF na poważne zagrożenia dla zdrowia zwierząt i dla środowiska. Termin "zagrożenie" stosowany w niniejszym rozporządzeniu należy rozumieć jako bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzi w związku z paszą, żywnością lub materiałem przeznaczonym do kontaktu z żywnością, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 178/2002, lub jako poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zdrowia zwierząt albo środowiska naturalnego w związku z paszą, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 183/2005. Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Komisja, państwa członkowskie i EFSA wyznaczyły punkty kontaktowe, które reprezentują członków sieci, gwarantując skuteczną i szybką komunikację. W celu uniknięcia ewentualnych błędów w przekazywaniu powiadomień każdy członek sieci powinien wyznaczyć tylko jeden punkt kontaktowy, który powinien pośredniczyć w szybkim przekazywaniu informacji właściwemu organowi w państwie będącym członkiem sieci. 6
Aby zapewnić udaną i skuteczną komunikację między członkami sieci, należy ustanowić wspólne zasady dotyczące obowiązków punktów kontaktowych. Należy również ustanowić przepisy dotyczące koordynacyjnej roli Komisji, w tym dotyczące weryfikacji powiadomień. W tym celu Komisja powinna wspierać członków sieci w przedsiębraniu właściwych środków przez identyfikację powtarzających się zagrożeń i podmiotów będących przedmiotem powiadomień. Komisja ma obowiązek informowania państw trzecich o niektórych powiadomieniach systemu RASFF. Zgodnie z art. 10 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 władze publiczne mają obowiązek informowania opinii publicznej m.in. o zagrożeniach dla zdrowia ludzi. należy zgłaszać informacje o: a) każdym podjętym przez kompetentny organ działaniu, którego celem jest ograniczenie wprowadzania na rynek, zmuszenia do wycofania z rynku, albo wycofanie żywności lub środków żywienia zwierząt w celu ochrony zdrowia ludzkiego, które wymaga podjęcia natychmiastowego działania b) każdym zaleceniu lub uzgodnieniu z właściwymi władzami lub producentami w kwestii ograniczenia lub zastosowania specyficznych warunków przy wprowadzeniu na rynek żywności lub środków żywienia zwierząt, służących ochronie zdrowia ludzkiego i wymagających, ze względu na poważne niebezpieczeństwo, podjęcia szybkiego działania c) każdym odrzuceniu, związanym z bezpośrednim lub pośrednim niebezpieczeństwem dla zdrowia ludzkiego, przesyłki żywności lub środka żywienia zwierząt przez kompetentny organ wpunkcie granicznym Unii Europejskiej. Kryteria powiadamiania dla środków spożywczych: 1. Czynniki, które mogą szkodzić zdrowiu ludzkiemu: grzyby lub ich toksyny, bakterie lub ich toksyny, toksyny alg, pasożyty, metabolity, wirusy, priony 2. Radioaktywność 3. Niedopuszczone genetycznie zmodyfikowane środki spożywcze 4. Niedopuszczona nowa żywność 5. Przerwanie łańcucha chłodniczego Różni się zasadniczo od modelu bezpieczeństwa żywności przyjętego w Unii Europejskiej pod względem instytucjonalnym i materialnoprawnym EFSA działa jedynie w sferze oceny i komunikowania ryzyka i nie dysponuje żadnymi uprawnieniami władczymi - amerykańskie agencje mają funkcje prawotwórcze System amerykański został zorganizowany w sposób kompleksowy na poziomie federalnym Największą rolę pełni FDA (Food and Drug Administration) oraz FSIS (Food SafetyInspectionService) ( 92% funduszy przeznaczonych na system bezpieczeństwa żywności oraz 95% personelu) 7
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 8