Według najnowszych opracowań europejskich EURYDICE 2014/2015 sytuacja polskich nauczycieli przedstawia się następująco (dane są przedstawiane w % ujęciu w stosunku o PKB. Podaje również jakie jest roczne wynagrodzenie w euro). Porównajmy pensje minimalne nauczycieli w szkołach podstawowych (czyli w polskim ujęciu wynagrodzenie zasadnicze): Portugalia -139% - 21 960 Niemcy 129,4% - 43 097 Wielka Brytania - 95.5% - 28 274 Islandia - 85.5% - 29 085 Irlandia - 78.1% -27 814 Grecja - 75.3% - 13 104 1 / 7
Węgry - 63,7% - 6 303 Czechy - 62.8% - 8 913 4 Bułgaria 59.1 % - 3 252 w /rocznie Słowacja - 53.2% - 7 074 Polska 52,8% - 5 337 Rumunia 41.3% - 2 934 Łotwa- 41,9% - 4 860 Litwa - 32.3% - 3 774 Tak dla porównania roczne pensje maksymalne dla nauczycieli z pełnymi kwalifikacjami, uczącymi w szkołach podstawowych podaję w euro: Czechy - 11 314 Irlandia - 59 359 Niemcy - 56 811 2 / 7
Wielka Brytania - 48 140 Islandia - 39 612 Polska 8 905 Według danych OECD gdzie porównuje się pensje w stosunku do parytetu siły nabywczej pieniądza i tu pensje są w dolarach (dane pochodzą z publikacji z 2013 roku) podam dla równowagi maksymalne pensje nauczycieli w szkołach średnich z reguły podaje się, że ci nauczyciele zarabiają najwięcej (nie wiadomo czemu). Polska pensja maksymalna w dolarach do PPP- wynosi 22 429 $ rocznie przy czym średnia w Europie wynosi - 50 175 $ rocznie czyli my, Polscy nauczyciele, zarabiamy 45% tego, co średnio nauczyciele europejscy. Przy czym w Wielkiej Brytanii wynosi - 44 269 $ czyli 100% więcej niż w Polsce W Niemczech - 79 088 $ czyli 300% więcej niż w Polsce W Irlandii - 62 166 $ czyli prawie 280% więcej A teraz trochę ogólniej charakterystyka nauczycieli w Europie dane OECD - 68% nauczycieli to kobiety, w Polsce to prawie 75% 3 / 7
- średni wiek nauczyciela to 43 lata, w Polsce 42 lata - Wykształcenie - 90% nauczycieli to osoby z dyplomem, w Polsce to 99.9% (i jak to się ma choćby do ostatniego rozporządzenie MEN, dotyczącego nowych kwalifikacji dla nauczycieli wychowania przedszkolnego, którzy teraz mają mieć dodatkowe wykształcenie językowe, a jak nie, to będą ograniczane ich etaty i niektórzy stracą zatrudnienie). Posiadanie tytułu magistra jest wymagane na poziomie gimnazjalnym w 17 krajach: w Czechach, Niemczech, Estonii, Hiszpanii, Francji, Chorwacji, Włoszech, Luksemburgu, na Węgrzech, w Polsce, Portugalii, Słowenii, Słowacji, Finlandii, Szwecji, Islandii i Serbii. W 15 krajach tytuł magistra jest wymagany tylko na poziomie licencjata (ISCED 6) - czyli w Belgii (Wspólnocie Francuskiej i Flamandzkiej), Bułgarii, Dani, Irlandii, Grecji, Cyprze, Łotwie, Litwie, Malcie, Rumuni, Wielka Brytanii, Czarnogórze, byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii, Norwegii i Turcji. W Holandii i Austrii, nauczyciele mogą uczyć na poziomie licencjata lub magistra, w zależności o typu szkoły. W Holandii, minimalne kwalifikacje uzyskane po ukończeniu studiów mają wpływ na poziom edukacji, gdzie nauczyciel może pracować. Kwalifikacje na poziomie licencjata są wystarczające do nauczania w szkołach średnich I stopnia- czyli gimnazjach; absolwentów na poziomie magisterskim (klasa 1), mogą nauczać jeszcze w szkołach średnich. W Austrii, minimalny poziom uzyskanych kwalifikacji zależy od rodzaju szkoły, w której nauczyciele będą pracować. Tytuł magistra jest wymagany do nauczania w "średnim kształceniu akademickim" (w AllgemeinbildendehöhereSchule), natomiast stopień licencjata jest potrzebny do pracy w szkolnictwie średnim ogólnym. - Średni czas pracy nauczycieli w wymiarze tygodniowym to 38 godzin i tu przypomnijmy sobie badania IBE! W Finlandii nauczyciele pracują 32 godziny tygodniowo, a maksymalna ilość godzin, jaką muszą być w szkole to 17, a pensum godzinowe wynosi u nich 14 h, przeliczając na pełne godziny. Dla Polski ilość godzin przy tablicy jest liczona też na 14h. We Francji 4 / 7
nauczycielskie pensum wynosi 15h przy ogólnym czasie pracy wynoszącym 35h. - Średnio 82,4% nauczycieli jest zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy w Polsce tylko 81%. Jesteśmy więc poniżej średniej europejskiej. - Średnio w Europie przypada 10-15 uczniów na jednego nauczyciela. A teraz trochę o wieku emerytalnym (dane z Eurydice 2013 oraz PensionsatGlance 2013). Ogólnie w Europie minimum wiekowe dla nauczycieli to 60 lat, przy czym tu zachowane są prawa do pełnej emerytury. I tak jest np. w Belgii. Luksemburgu, Irlandii, Islandii i w Czechach. W większości krajów na świecie powszechny wiek emerytalny to 65 lat Belgia, Estonia, Finlandia, Szwecja czy nawet Japonia. MEDIA W badaniu TALIS 2013 r. 90,2% nauczycieli w UE stwierdziło, że są zadowoleni ze swojej pracy, a 90,1% z miejsca pracy. Jednak tylko 18,4% nauczycieli postrzega swój zawód jako ceniony przez społeczeństwo. Kraje z najniższym odsetkiem nauczycieli, gdzie wierzy się, że zawód nauczyciela jest pozytywnie odbierany przez społeczeństwo, to: Hiszpania (8,5%), Francja (4,9%), Chorwacja (9,6%), Słowacja (4%) i Szwecja (5%). Mimo przekonania, że społeczeństwo nie docenia pracy nauczycieli, to co sami respondenci są zadowoleni zarówno z pracy i szkoły. W Polsce 93% nauczycieli jest zadowolonych ze swojej pracy, w 90% ze swojego miejsca pracy- szkoły, natomiast tylko 18% nauczycieli uważa że jest to zawód ceniony przez społeczeństwo. 5 / 7
W kilkunastu krajach europejskich wdrożono lub obecnie wdraża się programy na rzecz poprawy wizerunku zawodu nauczyciela. Są to kampanie, głownie medialne, które służą poprawie prestiżu społecznego zawodu. (Eurydice 2015) Podam przykład: W Estonii, odbywa się kampania informacyjna OPI - ma na celu budowanie prestiżu zawodu nauczyciela. Zawiera wideoklipy gwiazd dzielących się wspomnieniami szkolnymi, dzieci mówiących o swoich nauczycielach. W Norwegii GNIST ("ISKRA") w 2009 roku powstała platforma internetowa jako wspólna inicjatywa rządu, szkół, związków nauczycieli, dyrektorów szkół i organizacji studenckich. Program ma na celu wzmocnienie jakości systemu edukacji jako całości i poprawienie wizerunku zawodu nauczyciela. W Hiszpanii kampanie zostały przeprowadzone we Wspólnotach Autonomicznych. Na przykład w 2010 roku Wspólnota Madrytu prowadziła przez pięć tygodni kampanię medialną pod hasłem Szanujmy i wpierajmy naszych nauczycieli", podczas gdy region Andaluzji również prowadził kampanię w 2011 roku pod hasłem "Za każdą wielką/znaną osobą stał super nauczyciel". W 2014 roku Kraj Basków opracował podobną kampanię o nazwie "Jestem nauczycielem". W styczniu 2015 roku rząd francuski rozpoczął kampanię reklamową, aby zachęcić do pracy nowych nauczycieli. Klip wideo z komunikatem "Dołącz do nas" był transmitowany na 24 krajowych kanałach telewizyjnych i udostępniony przez social media. Na Łotwie w lutym 2015 roku kampania społeczna Kurs Macis RIT? ("Kto będzie uczył nas jutro?") 6 / 7
A u nas? Jaki jest wizerunek medialny sami dobrze wiemy! A na zakończenie o wakacjach. Nasz rząd twierdzi, że niby mamy takie długie wakacje: w Islandii trwają około 10 tygodni, w Austrii, Belgii, Francji, Irlandii przerwa wakacyjna trwa dla uczniów i nauczycieli 9 tygodni, w Estonii, Łotwie, Liwie, Słowacji, Szwecji nauczyciele mają 8 tygodni wakacji, w Niemczech 6 tygodni, w Portugalii to 12 tygodni. Monika Kończyk // 7 / 7