ZAŁACZNIK 1 Załącznik zawiera odpowiedzi na uwagi przekazane pismem z dnia 08.10.2013, numer WOOŚ.4242.124.2013.AMA.2 Uwaga 1 Zgodnie z decyzją Marszałka Województwa Dolnośląskiego z dnia 29.06.2012 DOW- S.VI.7322.3.2012.AC, L.dz.90/06/363-III/12. Wprowadzenie wód opadowych i roztopowych z powierzchni drogowej w ciągu drogi S3 (Nowa Sól Legnica A4) w km 16+400-33+300 odbywać się będzie do wód do ziemi zgodnie z przekazaną w załączeniu na CD Decyzję Marszałka Województwa Dolnośląskiego z dnia 29.06.2012 DOW-S.VI.7322.3.2012.AC, L.dz.90/06/363-III/12. Uwaga 2 Kwestia zastosowania rowów otwartych została szczegółowo przedstawiona w raporcie na stronie 338. Pkt. 4.33 (km 17+400 18+100, 24+800 25+150) ze względów hydrologicznych i utrzymaniowych, nie mam możliwości przykrycia rowów bądź ujęcia ich w przepusty, w związku z powyższym projekt budowlany przewiduje zastosowanie nachylenie skarp rowów 1:3 i wygładzenie skarp rowów, takie rozwiązanie umożliwi migrację płazów i małych ssaków, jedynie w km 17+575 zastosowano rowy trapezowe o pochyleniu 1:1,5 ze względu na kształtowanie przyczółków obiektu. Brak rowów przykrytych nie będzie miało większego wpływu na funkcjonalność przejść przy zaprojektowanych wypłaszczonych skarpach pokrytych gruntem o nachyleniu 1:3. Ewentualne zagrożenie w miejscach występowania rowów otwartych może wystąpić przy dłuższej stagnacji wody, co może mieć wpływ na wykorzystanie przejść przez małe ssaki i niektóre gatunki płazów, a także stanowić potencjalne miejsce składania skrzeku przez płazy, szczególnie wiosną, gdy płazy aktywnie poszukują i zasiedlają zbiorniki wodne Uwaga 3 Wyjaśnienie oraz parametry siatki dogęszczającej znajdują się w raporcie na stronie 335, zaś sposób poprowadzenia siatki pokazany jest na mapach 08 w załączniku 5 do raportu. Jako ogrodzenie ochronne w projekcie budowlanym zastosowano siatkę stalową. Siatkę tę przymocowuje się w dolnej części ogrodzenia. Wielkość oczek takiej siatki nie przekracza wymiaru 5x5mm. Wysokość siatki nad terenem około 50cm, siatka posiada przewieszkę pod kątem 90st. O długości 10 cm, a zewnętrze końce zostały uformowane w kształcie litery U w kierunku przeciwnym do pasa drogowego. Zaprojektowana konstrukcja łączy się w sposób płynny nieumożliwiający przedostanie się zwierząt na pas ruchu (brak szczelin na styku płotek przepust) Wyjaśnienie znajdują się na stronie 337 ROŚ. Taki typ zbiorników nie stanowi zazwyczaj korzystnych warunków dla rozrodu większości gatunków płazów, jest natomiast łatwo zasiedlany przez mało wymagającą ropuchę szarą i żaby zielone (zwł. żabę wodną). Liczebność i zagęszczenie ropuchy szarej może stopniowo wzrastać, prowadząc w przyszłości do migracji i
rozprzestrzeniania się gatunku poza pierwotny zbiornik wodny. Ze względu na bezpośrednią możliwość dostawania się zanieczyszczeń drogowych (w tym chlorków z wód pośniegowych) trudno pozytywnie ocenić przydatność zbiorników infiltracyjnych dla płazów w dłuższej perspektywie. Z tych zbiorników korzystają zwykle mniej wymagające gatunki, choć nie można też wykluczyć ich sporadycznego użytkowania przez cenniejsze gatunki np. kumaka nizinnego. Zbiorniki takie nie mają naturalnego charakteru: ich poziom wód nie podlega zwykle naturalnym fluktuacjom, a woda jest zanieczyszczona, dlatego nie zaleca traktowania ich jako zastępcze lub docelowe siedliska płazów. W związku z powyższym przy braku możliwości zmiany lokalizacji ww. zbiorników w projekcie budowlanym zbiorniki zostały wygrodzone siatką dogęszczającą Uwaga 4 Tak, pojęcia: geosiatka komórkowa,,,humus" oraz darnina należy rozumieć jako rów trawiasty. Wszystkie wymienione umocnienia zakładają obsianie trawą powierzchni rowu, różnica polega jedynie w technologii wykonania umocnienia w zależności od pochylenia podłużnego rowów Uwaga 5 Rowy odwadniające drogę S3 posiadają nachylenie skarp nie większe niż 1:2, a przy głębokości powyżej 50 cm nachylenie nie większe niż 1:3. Wskazana sytuacja w raporcie dotyczy innych dróg objętych inwestycją. Uwaga 6 Na potrzeby ponownej oceny przeprowadzono inwentaryzację przyrodniczą terenu, również w zakresie roślin chronionych. Biorąc pod uwagę iż metodyka opracowania z 2009 roku składała się z następujących działań: analizy dokumentacji dotyczącej chronionej szaty roślinnej obszaru planowanej inwestycji i wyznaczenia miejsc ważnych przyrodniczo na mapach lustracji szaty roślinnej obszaru przedsięwzięcia i zlokalizowania siedlisk cennych przyrodniczo oraz gatunków roślin i grzybów na obszarze planowanej inwestycji, ważnych w skali lokalnej, regionalnej, w skali Polski i Europy Jako materiał wyjściowy do prac inwentaryzacyjnych prowadzonych na potrzeby ponownej oceny w pierwszej kolejności przyjęto wyniki przedstawione w pierwszym raporcie. Uzyskane wyniki z 2009 roku nie znalazły potwierdzenia z wynikami uzyskanymi na potrzeby opracowania raportu na etapie ponownej oceny w związku z powyższym zaproponowano zmianę zapisu uwzględniając dane z przeprowadzonej inwentaryzacji. Uwaga 7 Szczegółowe wyjaśnienie znajduje się na stronie 337-338: Pkt. 4.44 a zbiorniki w km 17+825 (zbiornik retencyjny), 29+250 (zbiornik retencyjno - infiltracyjny), 31+650 (zbiornik retencyjny) - lokalizacja zbiorników ww. miejscach jest podyktowana koniecznością spełnienia pkt. 4.40 DŚU, jak również panującymi warunkami hydrologicznymi i geologicznymi, ukształtowaniem terenu istniejącego i projektowanego. Przeprowadzona analiza wykazała, iż konieczne jest zachowanie stosunków wodnych poprzez lokalizację zbiorników w ww. miejscach, gdyż umożliwia to zachowanie optymalnych warunków rozwoju ekosystemu na
znaczącym terenie, a tym samym zachowanie miejsc żerowiskowych/bytowanie zwierząt. Fragmentaryczne ograniczenie migracji zwierząt w ww. miejscach nie wpłynie znacząco na rozwój całej populacji. Zbiorniki retencyjne i retencyjno infiltracyjne znajdujące się na szlakach migracji płazów: 17+800 18+000 szlak migracji płazów (żaba wodna Rana esculenta) na przecięciu z inwestycją wzdłuż cieku wodnego i niewielkich oczek wodnych. 28+600 29+700 szlaki migracji w rejonie m. Potoczek biegnące wzdłuż cieków pomiędzy zbiornikami, na przecięciu z inwestycją łączące 4 stanowiska płazów (ropucha zielona Bufo virdis, ropucha szara Bufo bufo, żaba trawna Rana temporaria, żaba moczarowa Rana arvalis, rzekotka drzewna Hyla arborea, żaba wodna Rana esculenta). 31+500 31+900 szlak migracji płazów na przecięciu z inwestycją wzdłuż sieci cieków (rzekotka drzewna Hyla arborea, traszka grzebieniasta Triturus cristatus, jaszczurka żyworodna Zootoca vivipara, żaba moczarowa Rana arvalis). Taki typ zbiorników (retencyjnych, retencyjno infiltracyjnych) nie stanowi zazwyczaj korzystnych warunków dla rozrodu większości gatunków płazów, jest natomiast łatwo zasiedlany przez mało wymagającą ropuchę szarą i żaby zielone (zwł. żabę wodną). Liczebność i zagęszczenie ropuchy szarej może stopniowo wzrastać, prowadząc w przyszłości do migracji i rozprzestrzeniania się gatunku poza pierwotny zbiornik wodny. Ze względu na bezpośrednią możliwość dostawania się zanieczyszczeń drogowych (w tym chlorków z wód pośniegowych) trudno pozytywnie ocenić przydatność zbiorników retencyjnych czy retencyjno - infiltracyjnych dla płazów w dłuższej perspektywie. Z tych zbiorników korzystają zwykle mniej wymagające gatunki, choć nie można też wykluczyć ich sporadycznego użytkowania przez cenniejsze gatunki np. kumaka nizinnego. Zbiorniki takie nie mają naturalnego charakteru: ich poziom wód nie podlega zwykle naturalnym fluktuacjom, a woda jest zanieczyszczona, dlatego nie zaleca traktowania ich jako zastępcze lub docelowe siedliska płazów. W związku z powyższym przy braku możliwości zmiany lokalizacji ww. zbiorników oraz ze względu na uwarunkowania morfologicznych obszaru i sposób zagospodarowania terenu wprowadzono wokół zbiorników siatkę dogęszczającą: w przypadku zbiornika retencyjnego w km 17+825 wprowadzono do wnętrza wygrodzenia urządzenia podczyszczające oraz kanał hydrologiczny, stanowiących pułapkę dla płazów zabezpieczając w ten sposób rejon najścia; w przypadku zbiornika retencyjnego - infiltracyjnego w km 29+250 ogrodzenie wprowadzono z uwagi na znaczącą głębokość zbiornika oraz fakt, iż znajduje się on bezpośrednio przy drodze krajowej w rejonie skrzyżowania. Dodatkowo, zbiornik ten od otwartych żerowisk ogranicza liniowa zabudowa zagrodowa. Stwierdzono również brak szlaku migracji w rejonie zbiornika. w przypadku zbiornika retencyjnego w km 31+650 w wygrodzeniu zamieszczono wylot kanału hydrologicznego w ciągu cieku oraz uniemożliwiono zasiedlanie zbiornika z uwagi na obecność drogi DO. Biorąc pod uwagę powyższe rozwiązania w projekcie budowlanym oraz fakt że obszar należy do stosunkowo ubogich pod względem występowania herpetofauny ocenia się że wprowadzone zmiany w
stosunku do zapisów decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie będą miały wpływu na zinwentaryzowane gatunki płazów i gadów oraz ich szlaki migracji. Uwaga 8 Uzasadnienie przedstawiono w raporcie na str. 417 Biorąc pod uwagę szczegółowość informacji na obecnym etapie procedury, dla poniższych punktów wskazanych w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, ocenia się iż przeprowadzenia analizy porealizacyjnej w zakresie: prawidłowości wykonania wszystkich zastosowanych rozwiązań minimalizujących efekt bariery ekologicznej tworzonej przez drogę nie jest konieczne w pełnym zakresie przedstawionym w DŚU i proponuje się odstąpienie od poniższych zapisów pkt. 7.1 DŚU: Ocenę wykonania i skuteczności zabezpieczeń skarp przed erozją Dla wszystkich odcinków rowów sprawdzono prędkości przepływów. Dla otrzymanych wartości dobrano odpowiedni sposób umocnienia skarp i dna rowów (rowy trawiaste, umocnione geosiatką lub darniną). Dodatkowo umocnienie skarp i dna rowów wprowadzono w miejscach wylotów kanalizacji, połączenia rowów i wszędzie tam, gdzie występuje ryzyko ich rozmycia. Rowy w rejonach przejść dla zwierząt zaprojektowano jako trawiaste o łagodnym nachyleniu, które zapewnią swobodne korzystanie z nich przez zwierzęta. Ocenę ilościowo jakościową wkraczania gatunków synantropijnych, obcych ekologicznie i geograficznie, mogących się rozprzestrzeniać wzdłuż inwestycji W projekcie zieleni zastosowano wyłącznie gatunki rodzime. Teren, na którym będą sadzone nowe rośliny należy przygotować poprzez odpowiednie zabiegi agrotechniczne mające na celu spulchnienie gleby i oczyszczenie z korzeni roślin. Zgodnie z wytycznymi projektu zieleni w tych miejscach konieczne będzie uzupełnienie ok. 10 cm warstwy ziemi żyznej. Sadzenie należy przeprowadzać do dołów wypełnionych ziemią urodzajną. Ziemia używana do uzupełniana lub wymiany powinna być wolna od szkodników i patogenów, chwastów wieloletnich oraz ich korzeni, kamieni, brył skały macierzystej i innych obcych elementów i powinna pochodzić ze zdeponowanej wierzchniej warstwy ziemi organicznej zdjętej podczas robót ziemnych, względnie, w razie niewystarczającej ilości gleby pozyskanej w trakcie prac ziemnych, pochodzić z gleb lekkich lub średnio ciężkich, z dostateczną zawartością materii organicznej i o odczynie zbliżonym do obojętnego. W celu uzyskania zadowalającego i w miarę szybkiego efektu sadzone rośliny powinny być zdrowe, możliwie jak największe, pierwszego wyboru najlepiej z uprawy kontenerowej. Ponadto zgodnie z projektem zieleni zaleca się przeprowadzanie następujących zabiegów pielęgnacyjnych: podlewanie w miarę potrzeb; zabezpieczanie na zimę głównie młodych roślin; odchwaszczanie i spulchnianie ziemi co najmniej 2-3 razy w ciągu sezonu wegetacyjnego; nawożenie mineralne od drugiego roku po posadzeniu roślin, cięcia formujące zależnie od potrzeb (rozgałęzienia) roślin oraz cięcia sanitarne. Ocenia się iż powyższe działania niwelują ryzyko wkraczania gatunków synantropijnych lub obcych w rejonie inwestycji w sposób wystarczający.
Uwaga 9 Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej przedstawiono w raporcie w rozdziałach 5.12.2 5.12.6 oraz na mapach w załączniku numer 5: Mapy 03.00 03.05 Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej w zakresie siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin naczyniowych wymagających szczególnej troski. Mapy 04.00 04.05 Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej w zakresie chronionych gatunków płazów i gadów. Mapy 05.00 05.11 Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej w zakresie chronionych gatunków ptaków. Mapy 06.00 06.08 Wyniki inwentaryzacji przyrodniczej w zakresie chronionych gatunków nietoperzy. Uwaga 10 Stan jakości powietrza został przyjęty na podstawie udostępnionych danych przez WIOŚ we Wrocławiu, Delegatura w Legnicy pismo nr DL.SM>5010-12-600/2011 z dnia 18.03.2011. aktualny na moment przygotowania ROŚ. Uwaga 11 W przypadku przyjęcia do analizy wartość tła pomierzonego na stacji pomiarowej w Polkowicach przy ul. Kasztanowej tj. 34 [ug/m3] zgodnie z danymi uzyskanymi z WIOŚ we Wrocławiu, Delegatura w Legnicy pismo nr DL.SM>5010-12-600/2011 z dnia 18.03.2011. Wartości dyspozycyjne mimo wszystko nie są przekroczone i wynoszą dla roku 2016 i 2031 (D a -R)= 6 µg/m 3. Uwaga 12 Na drodze S3 zastosowana będzie nawierzchnia typu SMA 11 PMB 45/80-55. Wyjaśnienia w zakresie redukcji hałasu znajduje się na str. 378-379: W ostatnich latach dokonał się znaczny postęp techniczny w rozwoju technologii cichych asfaltów porowatych, które obecnie nie wymagają specjalnego utrzymania i nie tracą właściwości z upływem lat. Według danych literaturowych nawierzchnia typu SMA czy nowa technologia mikrowarstwy - warstwa (gr. 25 mm), wykazuje skuteczność redukcji hałasu 2-4 db, dla 50 km/h i do 7 db dla większych prędkości w stosunku do standardowej nawierzchni asfaltowej. Uzyskanie efektów redukcji hałasu zależy w zasadniczy sposób od doboru odpowiedniej struktury warstwy porowatej w zależności od składu pojazdów i prędkości ruchu na drodze. Przy stosowaniu standardowego składu warstwy SMA redukcja poziomu emisji hałasu może wynosić jedynie do 2 db. W analizach uwzględniono zastosowaną nawierzchnię typu SMA. Przyjęta poprawka w modelu obliczeniowych uzależniona jest od prędkości pojazdów średnio dla projektowanych prędkości wynosi 2 db Uwaga 13 Wykonawca zgadza się na przesunięcie punktów P6-P8 w km: P7 km 27+200 P8 km 28+450 P9 km 29+200