KOMENTARZE KODEKSOWE. Edward Gniewek (redaktor) Kodeks cywilny. Komentarz. 4. wydanie WYDAWNICTWO C. H. BECK

KOMENTARZE KODEKSOWE Edward Gniewek (redaktor) Kodeks cywilny Komentarz 4. wydanie WYDAWNICTWO C. H. BECK

KOMENTARZE KODEKSOWE Kodeks cywilny

KOMENTARZE KODEKSOWE Kodeks cywilny Komentarz Redaktor prof. zw. dr hab. Edward Gniewek Autorzy dr Beata Burian,drAndrzej Cisek,drWojciech Dubis, prof. zw. dr hab. Edward Gniewek, prof. UWr dr hab. Jacek Go³aczyñski, dr Julian Jezioro, dr Józef Kremis, prof. UWr dr hab. Piotr Machnikowski, dr Józef Nadler,drJerzy Strzebinczyk,drKrzysztof Zagrobelny Uniwersytet Wroc³awski 4. wydanie

Propozycja cytowania: E. Gniewek, [w:] KC. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2011 Redakcja: Aleksandra Dró d Wydawca: Dagna Kordyasz Wydawnictwo C. H. Beck 2011 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Bia³ostockie Zak³ady Graficzne ISBN 978-83-255-2274-2 ISBN e-book 978-83-255-2888-1

Autorzy Beata Burian dr Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Sądu Okręgowego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 244 305 Andrzej Cisek dr Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 23 24, 195 243, 444 449 Wojciech Dubis dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 366 383, 405 416, 422 443, 449 1 449 11, 709 1 709 18, 752 757, 805 834 Edward Gniewek prof. zw. dr hab. Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 33 55 4, 305 1 305 4 Indeks rzeczowy Jacek Gołaczyński prof. Uniwersytetu Wrocławskiego dr hab., sędzia i wiceprezes Sądu Okręgowego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 306 352, 710 733, 876 887 Julian Jezioro dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 535 612, 659 692, 758 804, 860 875, 888 921 Józef Kremis dr Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego Objaśnienia do art. 417 421, 922 1057. W wydaniu 4. objaśnienia do art. 417 421 aktualizował Piotr Machnikowski; objaśnienia do art. 922 940 i art. 1012 1029 aktualizował Edward Gniewek; objaśnienia do art. 941 990 aktualizowała Katarzyna Górska; objaśnienia do art. 991 1011 i art. 1030 1057 aktualizowała Beata Burian Piotr Machnikowski prof. Uniwersytetu Wrocławskiego dr hab., radca prawny Objaśnienia do art. 1 7, 56 72 1, 117 125, 353 360, 364 365 1, 386 404, 527 534, 734 751, 853 859 9, 921 1 921 16 Józef Nadler dr Uniwersytetu Wrocławskiego Objaśnienia do art. 126 194, 613 626, 693 709, 1058 1088 Jerzy Strzebinczyk dr Uniwersytetu Wrocławskiego, sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu Objaśnienia do art. 8 22 1, 25 32, 73 116 Krzysztof Zagrobelny dr Uniwersytetu Wrocławskiego, radca prawny Objaśnienia do art. 361 363, 384 385 4, 450 526, 627 658, 835 852 V

Spis treści Przedmowa... Wykazskrótów... XIII XV Kodeks cywilny Księga pierwsza. Część ogólna... 3 TytułI.Przepisywstępne... 3 Art.1 7... 3 TytułII.Osoby... 30 DziałI.Osobyfizyczne... 30 Rozdział I. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych.......... 30 Art. 8 24.............................................. 30 RozdziałII.Miejscezamieszkania... 67 Art. 25 28............................................. 67 Rozdział III. Uznanie za zmarłego............................... 73 Art. 29 32............................................. 73 DziałII.Osobyprawne... 80 Art. 33 43............................................. 80 Dział III. Przedsiębiorcy i ich oznaczenia............................ 98 Art. 43 1 43 10... 98 Tytuł III. Mienie................................................ 108 Art. 44 55 4... 108 Tytuł IV. Czynności prawne........................................ 131 DziałI.Przepisyogólne... 131 Art. 56 65............................................. 132 DziałII.Zawarcieumowy... 166 Wprowadzenie... 166 Art. 66 72 1... 167 Dział III. Forma czynności prawnych............................... 203 Wprowadzenie... 203 Art. 73 81............................................. 206 Dział IV. Wady oświadczenia woli................................. 223 Uwagiogólne... 223 Art. 82 88............................................. 225 DziałV.Warunek... 235 Art. 89 94............................................. 235 DziałVI.Przedstawicielstwo... 240 RozdziałI.Przepisyogólne... 241 Art. 95 97............................................. 241 RozdziałII.Pełnomocnictwo... 246 Art. 98 109............................................. 246 Rozdział III. Prokura......................................... 256 Art. 109 1 109 9... 256 TytułV.Termin... 263 Art. 110 116............................................ 264 VII

Spis treści Tytuł VI. Przedawnienie roszczeń.................................... 270 Art. 117 125............................................ 270 Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe... 291 TytułI.Własność... 291 DziałI.Przepisyogólne... 291 Art. 126 139............................................ 291 DziałII.Treśćiwykonywaniewłasności... 293 Art. 140 154............................................ 293 Dział III. Nabycie i utrata własności................................ 311 RozdziałI.Przeniesieniewłasności... 311 Art. 155 171............................................ 311 RozdziałII.Zasiedzenie... 321 Art. 172 178............................................ 321 Rozdział III. Inne wypadki nabycia i utraty własności................. 328 Art. 179 194............................................ 328 DziałIV.Współwłasność... 338 Art. 195 221............................................ 339 DziałV.Ochronawłasności... 370 Art. 222 231............................................ 370 Tytuł II. Użytkowanie wieczyste..................................... 388 Art. 232 243............................................ 388 Tytuł III. Prawa rzeczowe ograniczone................................ 414 DziałI.Przepisyogólne... 414 Art. 244 251............................................ 414 DziałII.Użytkowanie... 434 RozdziałI.Przepisyogólne... 435 Art. 252 265............................................ 435 Rozdział II. Użytkowanie przez osoby fizyczne...................... 444 Art. 266 270 1... 444 Rozdział III. Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne....... 448 Art. 271 282............................................ 448 RozdziałIV.Innewypadkiużytkowania... 454 Art. 283 284............................................ 454 Dział III. Służebności.......................................... 455 Rozdział I. Służebności gruntowe................................ 455 Art. 285 295............................................ 455 Rozdział II. Służebności osobiste................................ 470 Art. 296 305............................................ 470 Rozdział III. Służebność przesyłu................................ 475 Art. 305 1 305 4... 475 DziałIV.Zastaw... 481 Rozdział I. Zastaw na rzeczach ruchomych......................... 481 Art. 306 326............................................ 481 RozdziałII.Zastawnaprawach... 502 Art. 327 335............................................ 502 TytułIV.Posiadanie... 508 Art. 336 352............................................ 508 Księga trzecia. Zobowiązania... 530 TytułI.Przepisyogólne... 530 Art. 353 365 1... 531 Tytuł II. Wielość dłużników albo wierzycieli............................ 600 Dział I. Zobowiązania solidarne................................... 600 Wprowadzenie... 600 Art. 366 378............................................ 605 VIII

Spis treści Dział II. Zobowiązania podzielne i niepodzielne....................... 619 Art. 379 383............................................ 619 Tytuł III. Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych................... 623 Art. 384 396............................................ 623 Tytuł IV. (skreślony)... 672 Art. 397 404............................................ 672 Tytuł V. Bezpodstawne wzbogacenie.................................. 673 Art. 405 414............................................ 673 TytułVI.Czynyniedozwolone... 703 Art. 415 449............................................ 704 Tytuł VI 1. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. 824 Art. 449 1 449 11... 824 Tytuł VII. Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania................ 836 Dział I. Wykonanie zobowiązań................................... 836 Art. 450 470............................................ 836 Dział II. Skutki niewykonania zobowiązań........................... 861 Art. 471 486............................................ 861 Dział III. Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. 893 Art. 487 497............................................ 893 Tytuł VIII. Potrącenie, odnowienie, zwolnienie z długu.................... 911 Uwagiogólne... 911 Art. 498 508............................................ 912 TytułIX.Zmianawierzycielalubdłużnika... 937 Uwagiogólne... 938 DziałI.Zmianawierzyciela... 938 Art. 509 518............................................ 938 DziałII.Zmianadłużnika... 959 Art. 519 526............................................ 959 Tytuł X. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika............. 965 Art. 527 534............................................ 965 TytułXI.Sprzedaż... 977 DziałI.Przepisyogólne... 978 Art. 535 555 1... 978 Dział II. Rękojmia za wady...................................... 1018 Art. 556 576............................................ 1018 Dział III. Gwarancja jakości...................................... 1051 Art. 577 582............................................ 1051 Dział IV. Szczególne rodzaje sprzedaży............................. 1063 Rozdział I. Sprzedaż na raty.................................... 1063 Art. 583 588............................................ 1063 Rozdział II. Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej. Sprzedaż na próbę.. 1068 Art. 589 592............................................ 1068 Rozdział III. Prawo odkupu.................................... 1071 Art. 593 595............................................ 1071 Rozdział IV. Prawo pierwokupu................................. 1074 Art. 596 602............................................ 1074 Tytuł XII. Zamiana.............................................. 1084 Art. 603 604............................................ 1084 Tytuł XIII. Dostawa.............................................. 1088 Art. 605 612............................................ 1088 Tytuł XIV. Kontraktacja........................................... 1097 Art. 613 626............................................ 1098 Tytuł XV. Umowa o dzieło......................................... 1111 Art. 627 646............................................ 1111 IX

Spis treści X Tytuł XVI. Umowa o roboty budowlane............................... 1133 Art. 647 658............................................ 1133 Tytuł XVII. Najem i dzierżawa...................................... 1149 Dział I. Najem................................................ 1149 Rozdział I. Przepisy ogólne.................................... 1150 Art. 659 679............................................ 1150 Rozdział II. Najem lokalu...................................... 1172 Art. 680 692............................................ 1172 Dział II. Dzierżawa............................................ 1189 Art. 693 709............................................ 1190 Tytuł XVII 1. Umowa leasingu....................................... 1199 Art. 709 1 709 18.......................................... 1199 Tytuł XVIII. Użyczenie........................................... 1216 Art. 710 719............................................ 1216 Tytuł XIX. Pożyczka............................................. 1222 Art. 720 724............................................ 1222 Tytuł XX. Umowa rachunku bankowego............................... 1228 Art. 725 733............................................ 1228 Tytuł XXI. Zlecenie.............................................. 1235 Art. 734 751............................................ 1235 Tytuł XXII. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia..................... 1255 Art. 752 757............................................ 1255 Tytuł XXIII. Umowa agencyjna..................................... 1261 Art. 758 764 9........................................... 1261 Tytuł XXIV. Umowa komisu....................................... 1286 Art. 765 773............................................ 1286 Tytuł XXV. Umowa przewozu...................................... 1296 Dział I. Przepisy ogólne......................................... 1296 Art. 774 775............................................ 1296 Dział II. Przewóz osób.......................................... 1299 Art. 776 778............................................ 1299 Dział III. Przewóz rzeczy........................................ 1300 Art. 779 793............................................ 1300 Tytuł XXVI. Umowa spedycji....................................... 1312 Art. 794 804............................................ 1312 Tytuł XXVII. Umowa ubezpieczenia.................................. 1320 Dział I. Przepisy ogólne......................................... 1320 Art. 805 820............................................ 1320 Dział II. Ubezpieczenia majątkowe................................. 1343 Art. 821 828............................................ 1343 Dział III. Ubezpieczenia osobowe.................................. 1359 Art. 829 834............................................ 1359 Tytuł XXVIII. Przechowanie....................................... 1365 Art. 835 845............................................ 1365 Tytuł XXIX. Odpowiedzialność, prawo zastawu i przedawnienie roszczeń utrzymujących hotele i podobne zakłady................................... 1371 Art. 846 852............................................ 1371 Tytuł XXX. Umowa składu........................................ 1379 Art. 853 859 9........................................... 1380 Tytuł XXXI. Spółka.............................................. 1392 Art. 860 875............................................ 1392 Tytuł XXXII. Poręczenie.......................................... 1414 Art. 876 887............................................ 1415

Spis treści Tytuł XXXIII. Darowizna.......................................... 1425 Art. 888 902............................................ 1425 Tytuł XXXIII 1. Przekazanie nieruchomości............................. 1448 Art. 902 1 902 2.......................................... 1448 Tytuł XXXIV. Renta i dożywocie.................................... 1450 Dział I. Renta................................................ 1450 Art. 903 907............................................ 1450 Dział II. Dożywocie............................................ 1457 Art. 908 916............................................ 1457 Tytuł XXXV. Ugoda............................................. 1466 Art. 917 918............................................ 1466 Tytuł XXXVI. Przyrzeczenie publiczne................................ 1470 Art. 919 921............................................ 1470 Tytuł XXXVII. Przekaz i papiery wartościowe.......................... 1477 Dział I. Przekaz............................................... 1477 Art. 921 1 921 5.......................................... 1477 Dział II. Papiery wartościowe..................................... 1483 Art. 921 6 921 16.......................................... 1484 Księga czwarta. Spadki............................................ 1505 Tytuł I. Przepisy ogólne........................................... 1505 Art. 922 930............................................ 1505 Tytuł II. Dziedziczenie ustawowe.................................... 1539 Art. 931 940............................................ 1539 Tytuł III. Rozrządzenia na wypadek śmierci............................ 1554 Dział I. Testament............................................. 1554 Rozdział I. Przepisy ogólne.................................... 1554 Art. 941 948............................................ 1555 Rozdział II. Forma testamentu.................................. 1569 Oddział 1. Testamenty zwykłe................................ 1569 Art. 949 951............................................ 1569 Oddział 2. Testamenty szczególne.............................. 1578 Art. 952 955............................................ 1578 Oddział 3. Przepisy wspólne dla testamentów zwykłych i szczególnych.. 1586 Art. 956 958............................................ 1586 Dział II. Powołanie spadkobiercy.................................. 1590 Art. 959 967............................................ 1590 Dział III. Zapis i polecenie....................................... 1598 Art. 968 985............................................ 1598 Dział IV. Wykonawca testamentu.................................. 1610 Art. 986 990............................................ 1610 Tytuł IV. Zachowek.............................................. 1614 Art. 991 1011........................................... 1614 Tytuł V. Przyjęcie i odrzucenie spadku................................ 1632 Art. 1012 1024.......................................... 1633 Tytuł VI. Stwierdzenie nabycia spadku, poświadczenie dziedziczenia i ochrona spadkobiercy................................................. 1647 Art. 1025 1029.......................................... 1648 Tytuł VII. Odpowiedzialność za długi spadkowe......................... 1663 Art. 1030 1034.......................................... 1663 Tytuł VIII. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku................. 1672 Art. 1035 1046.......................................... 1672 Tytuł IX. Umowy dotyczące spadku.................................. 1714 Art. 1047 1057.......................................... 1714 Tytuł X. Przepisy szczególne o dziedziczeniu gospodarstw rolnych............ 1722 Art. 1058 1088.......................................... 1722 Indeks rzeczowy.................................................. 1743 XI

Przedmowa Niniejszy komentarz do Kodeksu cywilnego jest dziełem zbiorowym szkoły wrocławskiej. W opracowaniu wzięli udział pracownicy Zakładu Prawa Cywilnego i Międzynarodowego Prywatnego Instytutu Prawa Cywilnego Uniwersytetu Wrocławskiego, którzy pełnią również funkcje sędziów: Sądu Apelacyjnego, Sądu Okręgowego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, a także wykonują zawód radcy prawnego. Z wielkim jednak żalem współautorzy i Wydawca informują Czytelników, że latem bieżącego roku, już po przygotowaniu swego rozdziału w Komentarzu do nowego wydania, zmarł dr Andrzej Cisek. Obecne, czwarte wydanie Komentarza, podobnie jak wydania poprzednie, obejmuje objaśnienia do przepisów księgi pierwszej (część ogólna), księgi drugiej (własność i inne prawa rzeczowe), księgi trzeciej (zobowiązania) oraz księgi czwartej (spadki). Uwzględnia on również wszelkie, częste, niekiedy intensywne, zmiany Kodeksu następujące od czasu poprzedniego wydania, a ponadto autorzy korzystali przy obecnym opracowaniu z nowego, narastającego ciągle dorobku doktryny. W opracowaniu przedstawiono komentarz autorski do omawianych przepisów, jednocześnie wykorzystując dotychczasowy dorobek doktryny i judykatury. Dlatego też komentarz przedstawia w równej mierze zagadnienia dostrzegane przez praktykę, jak i osiągnięcia badawcze doktryny prawa cywilnego. Ponadto, zamierzeniem zespołu autorskiego było przedstawienie wyważonego, wszechstronnego komentarza, bez mankamentów jednostronnego spojrzenia czy to sędziowskiego, czy też doktrynalnego. Na łamach komentarza zaprezentowany został więc dorobek literatury i orzecznictwa, z wyraźnym zaakcentowaniem stanowiska Autorów, komentujących poszczególne zagadnienia. Dodatkowo, pomocne dla Czytelnika mogą być odesłania do literatury podstawowej oraz do istotnych orzeczeń Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i sądów apelacyjnych. Wydawnictwo oraz Autorzy wyrażają przekonanie, że niniejszy komentarz do Kodeksu cywilnego będzie stanowił cenną pomoc zarówno dla praktyki stosowania prawa, jak i dla doktryny prawa cywilnego, a także studentów. Wrocław, październik 2010 r. prof. zw. dr hab. Edward Gniewek XIII

Wykaz skrótów 1. Źródła prawa BankHipU... ustawa z 29.8.1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919 ze zm.) CmentU... ustawa z 31.1.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 ze zm.) CenyU... ustawa z 5.7.2001 r. o cenach (Dz.U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.) DepSądR... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 24.9.1965 r. o zasadach i trybie postępowania w sprawach o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (Dz.U. Nr 42, poz. 261) DomSkłU... ustawa z 16.11.2000 r. o domach składowych (...) (Dz.U. Nr 114, poz. 1191 ze zm.) EgAdmU... ustawa z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.) FundEmU......... ustawa z 28.8.1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 34, poz. 189 ze zm.) FunkKRPU........ ustawa z 13.2.1984 r. o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 215, poz. 1823 ze zm.) GospGruntU... ustawa z 29.4.1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (t.j. Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.) GospNierRolnSPU.. ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700 ze zm.) GospNierU... ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651) GZU... ustawa z 29.7.1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27 ze zm.) KC... ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KH... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KK... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS... ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765) KKW... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) KM... ustawa z 18.9.2001 r. Kodeks morski (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 217, poz. 1689 ze zm.) KP... ustawa z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA KPC... ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)... ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) XV

Wykaz skrótów KredytKonsumU.... ustawa z 20.7.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 100, poz. 1081 ze zm.) KRO............ ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KRSU............ ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209 ze zm.) KSCU............ ustawa z 28.7.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594) KSCU z 1967 r.... ustawa z 13.6.1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm.) KSH... ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) KW............. ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. Nr 12, poz. 114 ze zm.) KWU............ ustawa z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) KZ... rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.10.1933 r. Kodeks zobowiązań (Dz.U. Nr 82, poz. 598) NBPU........... ustawa z 29.8.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) NielU... ustawa z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178) NieuzasadZwłokU... ustawa z 17.6.2004 r. o skardze za naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) ObligU... ustawa z 29.6.1995 r. o obligacjach (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 ze zm.) ObrInstrFinU....... ustawa z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. Nr 183, poz. 1538 ze zm.) OchrGrU.......... ustawa z 3.2.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1267 ze zm.) OchrKonkurU...... ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) OchrKonkurU z 2000 r. ustawa z 15.12.2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) OchrKonsumU..... ustawa z 2.3.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz.U. Nr 22, poz. 271 ze zm.) OchrLokU........ ustawa z 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.) OchrZwU... ustawa z 21.8.1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 ze zm.) OrdPod... ustawa z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PDOFizU......... ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) PodpElU.......... ustawa z 18.9.2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. Nr 130, poz. 1450 ze zm.) PodSDU.......... ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) POPC XVI... ustawa z 18.7.1950 r. Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz.U. Nr 34, poz. 311 ze zm.)

Wykaz skrótów PostAdmU... ustawa z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) PPU............. ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 ze zm.) PrASC........... ustawa z 29.9.1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688) PrAut............ ustawa z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.) PrBank........... ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) PrBud............ ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.) PrCzek........... ustawa z 28.4.1936 r. Prawo czekowe (Dz.U. Nr 37, poz. 283 ze zm.) PrEnerg........... ustawa z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 ze zm.) PrGeod.......... ustawa z 17.5.1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027) PrGeol... ustawa z 4.2.1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 ze zm.) PrGosp... ustawa z 19.11.1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) PrLot............ ustawa z 3.7.2002 r. Prawo lotnicze (t.j. Dz.U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696 ze zm.) PrŁow........... ustawa z 13.10.1995 r. Prawo łowieckie (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066) PrNot............ ustawa z 14.2.1991 r. Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.) ProkGenSPU....... ustawa z 8.7.2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.) PrPapW... ustawa z 21.8.1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 111, poz. 937 ze zm.) PrPras............ ustawa z 26.1.1984 r. Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.) PrPrywM......... ustawa z 12.11.1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm.) PrPrzew.......... ustawa z 15.11.1984 r. Prawo przewozowe (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 ze zm.) PrRuchDrog... ustawa z 20.6.1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.) PrRzecz... dekret z 11.10.1946 r. Prawo rzeczowe (Dz.U. Nr 57, poz. 319 ze zm.) PrSpółdz......... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) PrStow........... ustawa z 7.4.1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.) PrUpN........... ustawa z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.) PrWeksl.......... ustawa z 28.4.1936 r. Prawo wekslowe (Dz.U. Nr 37, poz. 282 ze zm.) PrWłPrzem........ ustawa z 30.6.2000 r. Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.) PrWod............ ustawa z 18.7.2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019) PrywU... ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j. Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 ze zm.) XVII

Wykaz skrótów PrZamPubl... ustawa z 29.1.2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759) PrzeksztUżytWieczU.. ustawa z 4.9.1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1299 ze zm.) PWKC... ustawa z 23.4.1964 r. Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.) RzeczZnalR........ rozporządzenie Rady Ministrów z 14.6.1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych (Dz.U. Nr 22, poz. 141 ze zm.) SamGminU... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) SamPowU... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) SamPracU... ustawa z 21.11.2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 223, poz. 1458) SamWojU... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) SNU... ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) SpółdzMieszkU.... ustawa z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.) SprzedażKonsumU... ustawa z 27.7.2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176 ze zm.) SwobDziałGospU... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 ze zm.) TKU... ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) UbezpObowU...... ustawa z 22.5.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) UbezpU... ustawa z 22.5.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 ze zm.) UbezpU z 1990 r.... ustawa z 28.7.1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. z 1996 r. Dz.U. Nr 11, poz. 62 ze zm.) UstRolU... ustawa z 11.4.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. Nr 64, poz. 592) UżytWieczU... ustawa z 26.7.2001 r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości (Dz.U. Nr 113, poz. 1209 ze zm.) VATU... ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) WłLokU... ustawa z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.) WykUprSPU... ustawa z 8.8.1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz.U. Nr 106, poz. 493 ze zm.) ZagospPrzestrzU.... ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) ZakOpZdU... ustawa z 30.8.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 ze zm.) ZastRejU... ustawa z 6.12.1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 67, poz. 569 ze zm.) ZmKCU... ustawa z 28.7.1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321 ze zm.) XVIII

Wykaz skrótów ZNKU... ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) 2. Organy orzekające ETS... Europejski Trybunał Sprawiedliwości GKA... Główna Komisja Arbitrażowa NSA... Naczelny Sąd Administracyjny NSA(7).......... Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów SA... SądApelacyjny SN... Sąd Najwyższy SN(PSIC)... Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Cywilnej (w latach 1982 1989: Izby Cywilnej i Administracyjnej) SN (PSIAPiUS).... Sąd Najwyższy w pełnym składzie Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (do roku 1990: Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) (od 1.1.2003 r.: Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych) SN(7)... Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów SO... Sąd Okręgowy SW... Sąd Wojewódzki; obecnie Sąd Okręgowy TK.............. Trybunał Konstytucyjny WSA... Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Czasopisma AUWr... ActaUniversitatisWratislaviensis BISN... Biuletyn Informacyjny Sądu Najwyższego Biul.SN... Biuletyn Sądu Najwyższego BMS... Biuletyn Ministra Sprawiedliwości DPP... Demokratyczny Przegląd Prawniczy Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... DziennikUrzędowy Gl.... Glosa GP... Gazeta Prawna GS... Gazeta Sądowa GSiP... Gazeta Sądowa i Penitencjarna KPP... Kwartalnik Prawa Prywatnego KSP... Krakowskie Studia Prawnicze MoP... MonitorPrawniczy M.P.... MonitorPolski MPod... Monitor Podatkowy NP... Nowe Prawo OG... Orzecznictwo Gospodarcze ONSA... Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego OSA, OSAiSN..... Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych (w latach 1993 1994: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego i Sądu Najwyższego) OSG OSN... Orzecznictwo Sądów Gospodarczych... Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego. Orzeczenia Izby Cywilnej (w latach 1933 1952), Orzecznictwo Sądu Najwyższego (w latach 1953 1961: Izby Cywilnej i Izby Karnej, w roku 1962: Izby Cywilnej, w latach 1963 1981: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w latach 1982 1989: Izby Cywilnej i Administracyjnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w latach 1990 1994: Izby Cywilnej oraz Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Spo- XIX