Oddział w Radomiu Przetwórstwo zbóż Przykładowe technologie przerobu i stosowane urządzenia Andrzej Śliwa Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie. Projekt opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Projekt : Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości i form działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich związanej z przetwórstwem na poziomie gospodarstwa rolnego
Produkcja mąki pszennej Przygotowanie ziarna do przemiału (czyszczarnia) Przemiał (młyn właściwy) ODDZIAŁ W RADOMIU 2
Etapy przygotowania ziarna do przemiału czyszczenie czarne, kondycjonowanie ziarna, czyszczenie białe, sporządzanie mieszanek przemiałowych. Procesy te odbywają się w magazynie (sporządzanie mieszanek przemiałowych) lub w czyszczarni (pozostałe zabiegi). ODDZIAŁ W RADOMIU 3
Czyszczenie czarne Cel usunięcie zanieczyszczeń luźno występujących w masie ziarna. Wykorzystuje się różnice pomiędzy głównym składnikiem masy zbożowej i zanieczyszczeniami w zakresie: cech morfologicznych (charakter powierzchni, barwa), cech geometrycznych (wymiary, kształt), cech fizycznych (masa właściwa, współczynnik tarcia, żeglowność). ODDZIAŁ W RADOMIU 4
Przykład linii technologicznej do czyszczenia czarnego wialnia zbożowa, oddzielacze magnetyczne, suchy oddzielacz kamieni, bateria tryjerów, żmijki. ODDZIAŁ W RADOMIU 5
Wialnia zbożowa ODDZIAŁ W RADOMIU 6
Oddzielacze magnetyczne ODDZIAŁ W RADOMIU 7
Suchy oddzielacz kamieni ODDZIAŁ W RADOMIU 8
Bateria tryjerów ODDZIAŁ W RADOMIU 9
Żmijki ODDZIAŁ W RADOMIU 10
Kondycjonowanie ziarna polega na nawilżeniu i leżakowaniu ziarna. Optymalna wilgotność ziarna do przemiału wynosi 15,5-17,0%. Przed samym przemiałem (na około 30 min) przeprowadza się tzw. kondycjonowanie okryw. ODDZIAŁ W RADOMIU 11
Intensywny nawilżacz poziomy ODDZIAŁ W RADOMIU 12
Nawilżacz fluidyzacyjny ODDZIAŁ W RADOMIU 13
System do automatycznego nawilżania ziarna ODDZIAŁ W RADOMIU 14
Leżakowanie ziarna Po nawilżeniu ziarno pozostawia się w specjalnych komorach żelbetowych lub drewnianych. Czas leżakowania może wynosić 8-36 godzin. ODDZIAŁ W RADOMIU 15
Czyszczenie białe cel usunięcie zanieczyszczeń przylegających do powierzchni ziarna oraz niektórych części ziarna (np. części okrywy owocowo-nasiennej). Stosowane w młynarstwie urządzenia działają na zasadzie rzucania ziarna na szorstką powierzchnię. ODDZIAŁ W RADOMIU 16
Maszyna szorująca ODDZIAŁ W RADOMIU 17
Sporządzanie mieszanek przemiałowych cel uzyskanie surowca, a tym samym produktu, o wyrównanej, zawsze jednakowej jakości. Mąka otrzymana z mieszanki ziarna może mieć znacznie wyższą jakość technologiczną niż otrzymana z poszczególnych składników mieszanki z osobna. Mieszanie ziarna może odbywać się przed procesem czyszczenia lub dopiero po oczyszczeniu i kondycjonowaniu. ODDZIAŁ W RADOMIU 18
Sporządzanie mieszanek przemiałowych Przy sporządzaniu mieszanek przemiałowych należy brać pod uwagę: ilość i rodzaj posiadanych w magazynie partii zboża, właściwości przemiałowe posiadanego ziarna (np. jego szklistość, twardość, wilgotność, barwę okrywy owocowo-nasiennej), właściwości wypiekowe posiadanego ziarna (np. ilość i jakość glutenu, liczba opadania, cechy reologiczne ciasta). ODDZIAŁ W RADOMIU 19
Sporządzanie mieszanek przemiałowych Na tej podstawie można określić wartość mieszankową ziarna i zaliczyć je do odpowiedniej grupy jakościowej: I. ziarno wysokiej jakości (wywierające duży wpływ na jakość mieszanki), II. ziarno średniej jakości (nie wywiera znaczącego wpływu na jakość mieszanki tzw. wypełniacz), III.ziarno niskiej jakości (wymaga dodatku poprawiacza ). ODDZIAŁ W RADOMIU 20
Przemiał ziarna polega na rozdrabnianiu ziarna (uprzednio oczyszczonego i poddanego procesowi kondycjonowania), a następnie międzyproduktów przemiału, aż do uzyskania przez odsiewanie produktu końcowego, czyli mąki. ODDZIAŁ W RADOMIU 21
Przemiał prosty (jednorazowy, razowy) ziarno jednokrotnie przechodzi przez maszynę rozdrabniającą. Otręby mogą zostać odsiane lub nie wówczas otrzymamy mąkę razową. Celem przemiału prostego jest rozdrobnienie całości ziarna do cząstek o określonej wielkości. ODDZIAŁ W RADOMIU 22
Przemiał złożony (wielogatunkowy, wielorazowy) ziarno wielokrotnie przechodzi przez maszyny rozdrabniające i za każdym razem mlewo jest odsiewane w celu oddzielenia cząstek grubych od drobnych. Cząstki grube są ponownie kierowane do rozdrabniania. Celem tego procesu jest rozdrobnienie bielma oraz oddzielenie i odsianie od bielma cząstek okrywy owocowo-nasiennej. W procesie tym rozdrabnianie jest stopniowe. ODDZIAŁ W RADOMIU 23
Fazy występujące w złożonym przemiale pszenicy: śrutowanie, sortowanie kaszek i miałów, czyszczenie kaszek i miałów, rozczynianie kaszek, wymielanie kaszek i miałów. ODDZIAŁ W RADOMIU 24
Fazy występujące w złożonym przemiale pszenicy: ODDZIAŁ W RADOMIU 25
Systemy przemiału W zależności od intensywności przemiału i ilości urządzeń do tego celu użytych rozróżnia się systemy przemiału: płaski, półpłaski, półwysoki, wysoki. ODDZIAŁ W RADOMIU 26
Systemy przemiału W przemiale pszenicy stosuje się system półwysoki. W systemie tym walce są w dużym oddaleniu od siebie, dzięki czemu proces rozdrabniania zachodzi w sposób łagodny. Otrzymane produkty są sortowane na mąki, kaszki, miały i otręby. Kaszki i miały przed skierowaniem na dalsze rozdrabnianie są sortowane oraz czyszczone na wialniach kaszkowych w celu oddzielenia przylegających fragmentów okrywy owocowo-nasiennej. ODDZIAŁ W RADOMIU 27
Mlewnik walcowy ODDZIAŁ W RADOMIU 28
Mlewnik piętrowy ODDZIAŁ W RADOMIU 29
Hala mlewników ODDZIAŁ W RADOMIU 30
Sortowanie międzyproduktów przemiału Produkt wychodzący z mlewnika nie jest jednorodny wymaga sortowania. Sortowanie odbywa się w oparciu: o wielkość cząstek odsiewacze (sita) wg jakości wialnie kaszkowe ODDZIAŁ W RADOMIU 31
Odsiewacze płaskie ODDZIAŁ W RADOMIU 32
Segregacja mlewa według jakości masa właściwa bielma wynosi około 1,55 g/cm 3, masa właściwa okrywy 1,33g/cm 3 ODDZIAŁ W RADOMIU 33
Wialnie kaszkowe ODDZIAŁ W RADOMIU 34
Trójgatunkowy przemiał pszenicy Podstawowym przemiałem wielogatunkowym jest przemiał trójgatunkowy, w wyniku którego otrzymuje się: kaszkę mannę (1,5%), mąkę krupczatkę (2%) oraz mąkę tortową (0,5%), mąkę jasną typ 550 (do wyciągu 65%), mąkę chlebową typ 750 (do wyciągu 75-80%). ODDZIAŁ W RADOMIU 35
Schemat technologiczny mieszania mąki ODDZIAŁ W RADOMIU 36
Transport mąki ODDZIAŁ W RADOMIU 37
Komory mączne ODDZIAŁ W RADOMIU 38
Mieszarka do mąki ODDZIAŁ W RADOMIU 39
Typ mąki Typ mąki zależy od ilości substancji mineralnych (popiołu) w mące. Im niższy typ mąki tym mniejsza zawartość popiołu i tym mąka ma jaśniejszą barwę. ODDZIAŁ W RADOMIU 40
Linia do pakowania mąki ODDZIAŁ W RADOMIU 41
Kasza manna ODDZIAŁ W RADOMIU 42
Produkcja mąki całoziarnowej (razowej) Technologia produkcji mąki razowej jest prosta i często ogranicza się do rozdrobnienia ziarna na jednym lub kilku pasażach, do rozdrabniania wykorzystuje się zarówno mlewniki walcowe, jak i rozdrabniacze młotkowe, rzutowe, a nawet kamienne. ODDZIAŁ W RADOMIU 43
Młyn żarnowy ODDZIAŁ W RADOMIU 44
Młyn żarnowy ODDZIAŁ W RADOMIU 45