Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w ramach perspektywy finansowej 2014-2020 Zielona Góra 30 września 2016 r.
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy jest w przypadku funduszy unijnych jedna z naczelnych i podstawowych zasad horyzontalnych, obowiązujących w całej UE. Ma ona swoja podstawę prawna w art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej, który wskazuje e UE zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminacje oraz wspiera sprawiedliwość społeczna i ochronę socjalna, równość kobiet i mężczyzn, solidarność miedzy pokoleniami oraz ochronę praw dziecka. Kwestia równości szans kobiet i mężczyzn została równie uregulowana na gruncie prawa polskiego, przede wszystkim w Konstytucji Rzeczypospolitej
Dyskryminacja ze względu na płeć Oznacza wszelkie zróżnicowanie, wyłączenie lub ograniczenie, którego skutkiem lub celem jest uszczuplenie lub uniemożliwienie jednej z płci korzystania na równi z druga płcią z zasobów, praw człowieka oraz podstawowych wolności w dziedzinach życia politycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego, obywatelskiego i innych.
Komisja Europejska zdefiniowała 10 barier równości: Segregacja pozioma i pionowa rynku pracy, Różnice w płacach kobiet i mężczyzn, Mała dostępność elastycznych rozwiązań czasu pracy, Niski udział mężczyzn w wypełnianiu obowiązków domowych, Niski udział kobiet w podejmowaniu decyzji, Przemoc ze względu na płeć, Niewidoczność kwestii płci w ochronie zdrowia, Niewystarczający system opieki przedszkolnej, Stereotypy płci we wszystkich obszarach, Dyskryminacja wielokrotna.
Zasada równości kobiet i mężczyzn Segregacja pionowa i pozioma rynku pracy. Segregacja pozioma to podział sektorowy gospodarki i zawodów na męskie i kobiece, podział będący konsekwencja stereotypów płci, Segregacja pionowa to utrudniony dla kobiet dostęp do awansu, zajmowania stanowisk kierowniczych i decyzyjnych.
Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, a także równości szans kobiet i mężczyzn, ze względu na swój charakter, w głównej mierze będą realizowane w ramach programów operacyjnych współfinansowanych z EFS. W związku z horyzontalnym charakterem przedmiotowych zasad wszystkie programy operacyjne realizowane w ramach funduszy polityki spójności powinny zaplanować mechanizmy pozwalające na przeciwdziałanie wszelkim formom dyskryminacji, w tym dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność i płeć.
Wytyczne w zakresie zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020. dokument odnoszący się do systemu wdrażania programów czyli jak wdrażać w praktyce zasadę równości szans płci na każdym poziomie programu (planowanie, realizacja, monitorowanie, ewaluacja, kontrola), dokument zawiera także zalecenia w jaki sposób uwzględniać zasadę przy równych typach form wsparcia realizowanych w projektach (np. szkolenia, zakup sprzętów itd.).
Agenda działań na rzecz równości szans i niedyskryminacji w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020 dokument odnoszący się do działań na rzecz wzmocnienia potencjału równościowego wśród podmiotów zaangażowanych w realizacje funduszy unijnych.
Czym jest Agenda? Podjęcie systematycznych i kompleksowych działań przez wszystkie podmioty zaangażowane we wdrażanie funduszy unijnych na rzecz realizacji zasady równości szans płci. Zapisy dokumentów realizowane będą w oparciu o następujące cele: systemu instytucjonalny zgodny z zasada równości szans płci, podniesienie świadomości projektodawców na temat realizacji zasady w programach operacyjnych, dodatkowe działania na rzecz systemu programowania i wdrażania w ramach programów operacyjnych. Adresaci: Instytucja koordynująca UP, instytucje zarządzające PO, instytucje pośredniczące, instytucja audytowa, członkowie komitetów monitorujących, beneficjenci.
Przykładowe działania zaplanowane w Agendzie : szkolenia horyzontalne o charakterze świadomościowym i merytorycznym w zakresie obowiązującego prawa oraz polityk dot. równości szans płci (w tym realizacji tej polityki w miejscu pracy), szkolenia specjalistyczne, dotyczące równości szans płci związanych ze specyfika poszczególnych PO i uzależnionych od rodzaju przewidywanego wsparcia i kryteriów wyboru projektów (np. standardu minimum), kontynuacja grupy roboczej ds. równości szans płci równości dla funduszy unijnych 2014-2020 w rozszerzonej formie, szkolenia i spotkania informacyjne dla beneficjentów związanych ze specyfika poszczególnych konkursów w ramach PO i uzależnionych od zakresu i rodzaju przewidywanego wsparcia, opracowanie i upowszechnienie poradników, dotyczących realizacji zasady równości szans płci (wspólna wersja poradnika dla EFS i EFRR, FS).
Rozporządzenie ogólne 2014-2020 zasadę równości szans płci i równości szans i niedyskryminacji traktuje rozłącznie. Art. 7 obliguje Państwa Członkowskie do: Uwzględniania i propagowania równości szans mężczyzn i kobiet oraz punktu widzenia płci w trakcie przygotowywania i wdrażania programów, w tym w odniesieniu do monitorowania, sprawozdawczości i ewaluacji. Podejmowania odpowiednich kroków w celu zapobiegania wszelkim formom dyskryminacji ze względu na m.in. niepełnosprawność, wiek, orientacje seksualna, rasę, pochodzenie etniczne, religie lub światopogląd podczas przygotowania i realizacji programów.
Oznacza to, i na każdym poziomie działań zostaną zaplanowane mechanizmy pozwalające na realizacje zasady równości szans kobiet i mężczyzn. Zasada ta zostanie zatem uwzględniona w następujących obszarach wdrażania programów operacyjnych: Wybór projektów, Kontrola, Monitoring i sprawozdawczość, Ewaluacja; Informacja i promocja.
Zgodnie z Wytycznymi w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020 w przypadku prowadzenia konsultacji społecznych (np. dokumentów składających się na system realizacji programu operacyjnego), organizowania konferencji lub innych spotkań należy każdorazowo umieszczać w formularzach zgłoszeniowych Zapytanie o specjalne potrzeby uczestników
W przypadku zgłoszenia specjalnej potrzeby w formularzu zgłoszeniowym należy spełnić w szczególności następujące warunki: dokumenty i inne materiały przygotowane w dostępnej formie, w szczególności niedopuszczalne są skany dokumentów papierowych należy udostępniać wersje edytowalne plików, np. wersje PDF, Word, które umożliwiają odczytanie dokumentów przez czytniki dla osób z dysfunkcja wzroku; platforma elektroniczna spełnia wymagania WCAG 2.0 co najmniej na poziomie określonym w załączniku nr 4 do rozporządzenia, o którym mowa w pkt 3 Wytycznych; transmisje audiowizualne na żywo są zaopatrzone przynajmniej w napisy; stosowanie systemów wspomagających słyszenie (pętlę indukcyjne, systemy FM);
usługa tłumacza języka migowego, materiały w alfabecie Braille a, usługa asystenta osobistego; dostępność sal konferencyjnych dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami (dostępne windy/podjazdy, wyraźne oznakowanie, pomieszczenia sanitarne dostępne dla osób z niepełnosprawnością, tradycyjne przyciski w windzie, itp.); należy być równie przygotowanym na konieczność zapewnienia materiałów informacyjnych w różnych formatach, np. wersje w druku powiększonym, wersje elektroniczne dokumentów, wersje w języku łatwym, nagranie tłumaczenia na język migowy na nośniku elektronicznym, audiodeskrypcje itp.
Ostateczny opis obowiązków beneficjenta w zakresie stosowania zasady równości szans, znajdzie się w zaakceptowanych przez MR Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn Standard minimum - narzędzie używane do oceny realizacji zasady równości szans kobiet i mężczyzn obejmujące zestaw 5 zagadnień, które służą ocenie czy wnioskodawca uwzględnił kwestie równościowe w ramach analizy problematyki projektu, zaplanowanych działań, wskaźników i opisu wpływu realizacji projektu na sytuację kobiet i mężczyzn, a także w ramach działań na rzecz zespołu projektowego.
Kryteria oceny: Zasada równości szans kobiet i mężczyzn 1. We wniosku o dofinansowanie projektu zawarte zostały informacje, które potwierdzają istnienie (albo brak istniejących) barier równościowych w obszarze tematycznym interwencji i/lub zasięgu oddziaływania projektu maksymalna liczba punktów możliwych do zdobycia za spełnienie tego kryterium 1. 2. Wniosek o dofinansowanie projektu zawiera działania odpowiadające na zidentyfikowane bariery równościowe w obszarze tematycznym interwencji i/lub zasięgu oddziaływania projektu - maksymalna liczba punktów możliwych do zdobycia za spełnienie tego kryterium 2. 3. W przypadku stwierdzenia braku barier równościowych, wniosek o dofinansowanie projektu zawiera działania, zapewniające przestrzeganie zasady równości szans kobiet i mężczyzn, tak aby na żadnym etapie realizacji projektu tego typu bariery nie wystąpiły - maksymalna liczba punktów możliwych do zdobycia za spełnienie tego kryterium 2.
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn Kryteria oceny : 4. Wskaźniki realizacji projektu zostały podane w podziale na płeć i/lub został umieszczony opis tego, w jaki sposób rezultaty przyczynią się do zmniejszenia barier równościowych, istniejących w obszarze tematycznym interwencji i/lub zasięgu oddziaływania projektu - maksymalna liczba punktów możliwych do zdobycia za spełnienie tego kryterium 2. 5. We wniosku o dofinansowanie projektu wskazano jakie działania zostaną podjęte w celu zapewnienia równościowego zarządzania projektem - maksymalna liczba punktów możliwych do zdobycia za spełnienie tego kryterium 1. Standard minimum jest spełniony w przypadku uzyskania co najmniej 3 punktów (maksymalna liczba punktów do uzyskania wynosi 6, ponieważ kryterium nr 2 i 3 są alternatywne).
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn Wyjątki, co do których nie stosuje się standardu minimum: 1. Profil działalności beneficjenta (ograniczenia statutowe), np. Stowarzyszenie Samotnych Ojców, 2. Zamknięta rekrutacja projekt obejmuje (ze względu na swój zakres oddziaływania) wsparciem wszystkich pracowników/personel konkretnego podmiotu, wyodrębnionej organizacyjnie części danego podmiotu lub konkretnej grupy podmiotów wskazanych we wniosku o dofinansowanie projektu. W treści wniosku o dofinansowanie musi zostać podana informacja, że ten projekt należy do wyjątku od standardu minimum ze względu na zamkniętą rekrutację wraz z uzasadnieniem. W przypadku projektów, które należą do wyjątków, zaleca się również planowanie działań zmierzających do przestrzegania zasady równości szans kobiet i mężczyzn.
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn WYTYCZNE DOTYCZĄCE ZASADY RÓWNOŚCI PŁCI W RAMACH EFS W LATACH 2014-2020 Postulowane kierunki działań z EFS Cel tematyczny 8: promowanie zatrudnienia i mobilności pracowników specjalne działania na rzecz powrotu lub rozpoczęcia aktywności kobiet na rynku pracy po urodzeniu dziecka. włączanie osób zajmujących się opieką nad osobami zależnymi gdyż potrzeba opieki nad np. chorymi powoduje bardzo często ograniczenie aktywności zawodowej danej osoby i wcześniejsze przejście na emeryturę, w tym zwłaszcza kobiet wprowadzanie rozwiązań z zakresu godzenia życia zawodowego z prywatnym wobec pracodawców. Cel tematyczny 9: promocja włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa programy wsparcia dla osób i rodzin z dysfunkcjami, oferujące zintegrowane pakiety usług takich jak m.in. usługi opieki nad dzieckiem i osobami zależnymi, usługi z zakresu programów pomocy ofiarom przemocy w rodzinie; kompleksowe programy edukacyjno-promocyjne na temat praw jakie przysługują grupom narażonym na dyskryminację ze względu na wiek, płeć, rasę, pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek orientację seksualną.
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn Postulowane kierunki działań z EFS Cel tematyczny 10: inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenia się przez całe życie Dalsze dofinansowanie tworzenia się przedszkoli i żłobków, zwłaszcza na termach wiejskich, Wielopoziomowa edukacja równościowa od najmłodszych lat pogram nauczania na wszystkich etapach edukacji powinien być pozbawiony stereotypowego przekazu a także zachęcający do rozwoju we wszystkich kierunkach naukowych. W tym kontekście ważne są trzy kierunki działań: wprowadzenie w ramach dodatkowych zajęć współfinansowanych z EFS obowiązkowej tematyki równości szans płci w kontekście edukacji i przełamywanie stereotypowego podejścia do nauki (dziewczynki to urodzone humanistki, chłopcy to umysły ścisłe), szkolenie nauczycieli i dyrekcji szkół z zasad równości szans płci, wprowadzenie systemowej modernizacji treści (tym podręczników) i metod kształcenia z uwzględnieniem zasady równości szans płci.
Zasada równości szans kobiet i mężczyzn Cel tematyczny 11: Administracja Proponowane wsparcie obejmuje: Postulowane kierunki działań z EFS Rozwiązania systemowo wdrażane w całej administracji np. stworzenie narzędzia służącego monitorowaniu płac, awansów, szkoleń i polityki zatrudnienia, a także opracowanie standardów dotyczących postępowania w przypadku występowania mobbingu i molestowania seksualnego w miejscu pracy. Wymagane jest także prowadzenie szkoleń z zakresu praktycznego zastosowania narzędzi monitorowania polityki równościowej. Rozwiązania systemowe, które przyczynią się do obowiązkowego uwzględniania kategorii płci przy formułowaniu polityk i planów działań na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym Rozwiązania indywidualne wdrażane w poszczególnych jednostkach (grupach jednostek) administracji np. wprowadzanie narzędzia jakim jest budżet partycypacyjny i budżet równościowy.
Informacje o RPO-Lubuskie 2020 dostępne są na stronie internetowej: www.rpo.lubuskie.pl
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Małgorzata Jażdżewska Zastępca Dyrektora Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego, UMWL w Zielonej Górze