Rys. Rozwinięcie Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego

1

Wydział Geodezji i Kartografii, Beata Błaż, Robert Pajkert Pogorzelica, wrzesieo 2009

Wojewódzki Program Scalania Gruntów Rolnych został stworzony w oparciu o założenia wynikające z dokumentów strategicznych z zakresu rozwoju regionalnego. Rys. Rozwinięcie Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego Prowadzona przez Samorząd Województwa regionalna polityka rozwoju, określona została w Strategii Rozwoju Województwa, której rozwinięciem jest Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich Województwa Dolnośląskiego. Powyższe dokumenty przewidują prowadzenie analiz oraz opracowao planistycznych dotyczących obszarów wiejskich Dolnego Śląska. 3

WYBRANE AKTY PRAWNE STANOWIĄCE PODSTAWĘ DZIAŁALNOŚCI DLA GEODETY WOJEWÓDZTWA I WYDZIAŁU GEODEZJI I KARTOGRAFII: Ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 roku, Nr 240, poz. 2027 ze zm.), Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995 roku, Nr 16, poz. 78 ze zm.), Ustawa o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. z 2004 roku, Nr 116, poz. 1206ze zm.), Ustawa o scaleniu i wymianie gruntów (tekst jednolity Dz. U. z 2003 r., nr 178, poz. 1749 ze zm.), Ustawa o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. z 2007 roku, Nr 64, poz. 427 ze zm.), oraz rozporządzenia wykonawcze do ww. ustaw

DO ZADAO MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA Z ZAKRESU GEODEZJI I KARTOGRAFII NALEŻĄ W SZCZEGÓLNOŚCI: analiza zmian w strukturze agrarnej oraz programowanie i koordynacja prac urządzeniowo-rolnych (m.in. zlecanie i koordynacja wykonania planów urządzeniowo rolnych), monitorowanie zmian w sposobie użytkowania gruntów oraz ich bonitacji, prace nad opracowaniem Wojewódzkiego Programu Scalania Gruntów Rolnych Dolnego Śląska, prace nad opracowaniem Programu Scalania Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego, Programy Scaleo Infrastrukturalnych - koordynacja opracowania Programu prac scaleniowo wymiennych w województwie związanegoz budową odpowiednio: odcinka autostrady, odcinka drogi ekspresowej, odcinki drogi krajowej, drogi wojewódzkiej, drogi powiatowej, umożliwiającego wszczynanie i prowadzenie przez właściwych miejscowo starostów postępowania scaleniowego i/lub wymiennego na podstawie przepisów z dnia 26 marca 1982 r. o scaleniu i wymianie gruntów

DO ZADAO MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA Z ZAKRESU GEODEZJI I KARTOGRAFII NALEŻĄ W SZCZEGÓLNOŚCI: prowadzenie prac przygotowawczych na obiektach aplikujących o środki unijne w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 schemat I - Scalanie gruntów, wdrażanie działania 2.2 scalanie gruntów w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006 zakooczenie Programu, Wydział prowadzi merytoryczny nadzór nad zakładem budżetowym Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych we Wrocławiu.

PLANY URZĄDZENIOWO-ROLNE GMIN Plany urządzeniowo-rolne gmin są rozwinięciem celów i zadao określonych w Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich i wspólnie z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego określają kierunki rozwoju gminy i wsi. Zawierają inwentaryzację stanu istniejącej przestrzeni wiejskiej, dzięki której możliwe jest podjęcie niezbędnych prac urządzeniowo-rolnych na opracowywanym obszarze. Plany pozwalają na wskazanie działao zmierzających do poprawy warunków życia na danym terenie, ochronę i kształtowanie środowiska przyrodniczego oraz określają koszty i źródła pozyskania pomocy finansowej na realizację założonych przedsięwzięd. Stają się prawem miejscowym z chwilą przyjęcia ich przez Radę Gminy w formie Uchwały Rady Gminy, a także niezbędnym dokumentem wyjściowym do opracowania załączników do wniosków o dofinansowanie działao prowadzonych w ramach programów unijnych.

Plany urządzeniowo-rolne gmin, opracowane na terenie Dolnego Śląska przez Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych na zlecenie Geodety Województwa - Wydziału Geodezji i Kartografii. 8

Z Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych finansowane jest 80% kosztów planu, a pozostałe 20% ze środków budżetu gminy. Dla gmin, dla których są opracowane plany urządzenioworolne, opracowywana i wyznaczana jest również granica rolno-leśna wskazująca tereny pod zalesienie.

liczba sporządzonych planów Plany urządzeniowo-rolne sporządzone w województwie dolnośląskim 18 16 14 12 10 8 6 10 18 16 8 10 11 12 14 liczba planów 4 2 2 1 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 rok Na 133 gmin wiejskich i miejsko -wiejskich, położonych na Dolnym Śląsku, aż 102 posiada plany urządzeniowo-rolne lub są one w trakcie realizacji.

Ostatecznym etapem planowania urządzeniowo-rolnego są : - plany kompleksowej przebudowy wsi, które określają w szczególności: - poprawę warunków wodnych i gospodarkę wodną wsi, - gospodarkę gruntami i ukształtowanie struktury agrarnej, - poprawę przestrzennej organizacji gospodarstw, - kierunki produkcji rolnej, kształtowanie krajobrazu - projekty ogólne scalenia wsi, które zostaną opracowane na podstawie planów urządzeniowo-rolnych oraz Programu Scalenia Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego

Gmina Żukowice - Brzeg Głogowski - Czerna - Dobrzejowice - Kromolin Gmina Chocianów - Szklary Dolne Gmina Góra - Chróścina - Witoszyce Gmina Polkowice - Sucha Górna - Kaźmierzów Gmina Wołów - Krzydlina Mała - Krzydlina Wielka Gmina Bolesławiec - Nowa Wieś Bolesławiecka Gmina Miłkowice - Siedliska Gmina Zgorzelec - Trójca Gmina Złotoryja - Nowa Wieś Złotoryjska Gmina Krotoszyce - Krajów Plany Plany kompleksowej kompleksowej przebudowy przebudowy wsi wsi w w województwie województwie dolnośląskim dolnośląskim plany plany zrealizowane zrealizowane -- 99 plany plany w w realizacji realizacji -- 88 Gmina Międzylesie - Różanka

WDRAŻANIE Działania 2.2. Scalanie gruntów W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM STAN NA wrzesień 2009

PROJEKT ZREALIZOWANY W RAMACH SPO-ROL 2004-2006: Scalenie gruntów wsi Krajów Liczba punktów: Powierzchnia scalenia: 59 540,2150 ha Kwota pomocy: Wartośd projektu: 5 076 269,00 zł (100%) Współfinansowanie krajowe: EFOGR: 4 061 015,20 zł (80%) 1 015 253,80 zł (20%)

ZMIANY W KRAJOBRAZIE WSI KRAJÓW PRZED PO

ZMIANY W KRAJOBRAZIE WSI KRAJÓW PRZED PO

ZMIANY W KRAJOBRAZIE WSI KRAJÓW PRZED PO

OSIE PROW 2007-2013 oś 1 (gospodarcza): wsparcie konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; m.in. Działanie: Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa Schemat I Scalanie gruntów; Schemat II Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi; oś 2 (środowiskowa): poprawa stanu środowiska i tereny wiejskie; oś 3 (społeczna): podniesienie jakości życia na obszarach wiejskich i dywersyfikacja ekonomiczna obszarów wiejskich; Leader.

OŚ 1 Kod działania: 125 DZIAŁANIE: POPRAWIANIE I ROZWIJANIE INFRASTRUKTURY ZWIĄZANEJ Z ROZWOJEM I DOSTOSOWANIEM ROLNICTWA I LEŚNICTWA SCHEMAT I Scalanie gruntów Poziom wsparcia: 100 % Finansowanie: 25 % - budżet PL 75 % - budżet UE Koszt całkowity: 160 000 000 EUR

WOJEWÓDZTWO UDZIAŁ PROCENTOWY PRZYZNANE ŚRODKI (w euro) dolnośląskie 8,68 13 193 600,00 kujawsko-pomorskie 1,20 1 824 000,00 lubelskie 22,35 33 972 000,00 lubuskie 2,00 3 040 000,00 PODZIAŁ ŚRODKÓW PROGRAMU ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013 łódzkie 4,49 6 824 800,00 małopolskie 5,59 8 496 800,00 mazowieckie 5,52 8 390 400,00 opolskie 1,46 2 219 200,00 podkarpackie 10,68 16 233 600,00 podlaskie 7,00 10 640 000,00 pomorskie 1,00 1 520 000,00 śląskie 16,79 25 520 800,00 świętokrzyskie 9,32 14 166 400,00 warmińsko-mazurskie 1,35 2 052 000,00 wielkopolskie 1,30 1 976 000,00 zachodniopomorskie 1,27 1 930 400,00 Razem: 100,00 152 000 000,00

OBIEKTY PRZYGOTOWYWANE DO APLIKOWANIA O ŚRODKI UNIJNE NA SCALENIE GRUNTÓW W RAMACH PROW 2007-2013

OBIEKTY APLIKUJĄCE O DOFINANSOWANIE SCALENIA GRUNTÓW W RAMACH PROW 2007-2013 *LIMIT DLA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO na podstawie Rozporządzenia z dnia 18 marca 2009r. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Podział środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z 2009, nr 43, poz. 388 z późn. zm.)

Inspiracją powstania Wojewódzkiego Programu Scalania Gruntów było zidentyfikowanie, przez Geodetę Województwa Wydział Geodezji i Kartografii, ogromu potrzeb w zakresie kształtowania przestrzeni wiejskiej, wynikającego z realizacji ustawowych zadao Marszałka Województwa Dolnośląskiego. Podczas prowadzenia analizy zmian w strukturze agrarnej oraz programowania i koordynacji prac urządzeniowo-rolnych (art. 7c ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. 2000 Nr 100 poz. 108)), wynikła potrzeba zebrania i wskazania obszarów wymagających uporządkowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, poprzez wykonanie zabiegów urządzenioworolnych scalenia gruntów oraz zagospodarowania poscaleniowego. 27

Rys. Finansowanie scalania gruntów Rys. Finansowanie prac poscaleniowych 28

Scalenie gruntów Scalenie gruntów jest jednym z podstawowych zabiegów urządzeniowo - rolnych, wpływającym na kompleksową poprawę organizacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Ma na celu: przekształcenie układu powierzchniowego gruntów rozdrobnionych i rozmieszczonych w szachownicy oraz nadmiernie wydłużonych, w możliwie duże i regularne działki. Prowadzenie prac scaleniowych reguluje : ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o scaleniu i wymianie gruntów (Dz. U. 2004 r. Nr 116, poz. 1206 z późn. zm.) oraz Instrukcja Nr 1 Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej o scalaniu gruntów z dnia 24 marca 1983 r. GZ-g-630-1/83. 29

Scalenie gruntów Zgodnie z art. 1 ustawy o scaleniu i wymianie gruntów, celem scalenia jest: 1. Tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych 2. Racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów 3. Dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeo wodnych, dróg oraz terenu 30

Scalenie gruntów Nowoczesne scalanie gruntów traktowane jest dziś jako działanie ściśle powiązane z wykonaniem zagospodarowania poscaleniowego, w skład którego wchodzi: poprawa istniejącej infrastruktury terenowej, poprzez możliwośd budowy i modernizacji dróg dojazdowych do gruntów rolnych oraz melioracji szczegółowych, zabiegi przeciwerozyjne (pasy buforowe, zadrzewienia przydrożne i śródpolne), zalesienia gruntów nieprzydatnych rolniczo, aktualizacja ewidencji oraz klasyfikacji gruntów. 31

Sformułowanie celów głównych w Wojewódzkim Programie Scalania Gruntów stanowi podstawę dla opracowania dokumentów szczegółowych. Ze względu na odmienne przyczyny oraz sposoby finansowania scaleo gruntów, realizowanych na terenie województwa dolnośląskiego, niezbędne jest opracowanie: 1.Programu Scalania Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego 2.Programów Scaleo Infrastrukturalnych planujących oraz określających zakres prac scaleniowych na Dolnym Śląsku. Programy powinny wskazywad obręby kwalifikujące się do przeprowadzenia scalenia ze względu na rozdrobnienie gruntów bądź lokalizacje korytarzy infrastrukturalnych, zakłócających dotychczasowy układ przestrzenny wsi. 32

Rys. Rozwinięcie Wojewódzkiego Programu Scalania Gruntów WOJEWÓDZKI PROGRAM SCALANIA GRUNTÓW opracowanie: Wydział Geodezji i Kartografii Program Scalania Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego opracowanie: Wydział Geodezji i Kartografii Programy Scaleo Infrastrukturalnych opracowanie: Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych Program prac scaleniowo-wymiennych w województwie związany z budową odpowiednio: odcinka autostrady odcinka drogi ekspresowej odcinka drogi krajowej drogi wojewódzkiej drogi powiatowej umożliwiającego wszczynanie i prowadzenie przez właściwych miejscowo starostów postępowania scaleniowego i/lub wymiennego na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scaleniu i wymianie gruntów 33

Program Scalania Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego Powstał z konieczności wskazania na terenie województwa dolnośląskiego obszarów wiejskich szczególnie wymagających uporządkowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej, poprzez wykonanie jednego z zabiegów urządzeniowo-rolnych - scalenia gruntów. 34

Cele Programu Program Scalania Gruntów Rolnych powinien w swych zapisach spełniad cele wynikające z ustawy o scalaniu gruntów, jak również byd narzędziem doradczym i planistycznym. Główne cele Programu to: 1. Wyznaczenie obszarów Dolnego Śląska o największym stopniu zapotrzebowania na prace scaleniowe i wskazanie źródeł ich finansowania, a następnie podjęcie niezbędnych prac na polu kontaktów interpersonalnych: ustalenie stopnia akceptacji mieszkaoców wsi wytypowanych do scaleo, nawiązanie współpracy między jednostkami samorządowymi zaangażowanymi w scalanie gruntów, przeprowadzenie cyklu szkoleo dla potencjalnych Beneficjentów podjęcie wspólnych działao w zakresie prac przygotowawczych zmierzających do przeprowadzenia scalenia 2. Stworzenie podstaw do wnioskowania o fundusze na scalanie gruntów, dostępne w ramach kolejnych okresów programowania, bądź ze środków budżetu paostwa 35

Cele Programu 3. Przygotowanie województwa do przystąpienia do programów unijnych, które w swych działaniach przewidują możliwośd dofinansowania scalenia gruntów ze środków funduszy europejskich, w tym określenie wysokości zapotrzebowania na środki finansowe już na kilka lat przed wprowadzeniem nowego okresu programowania 4. Pobudzenie aktywności społecznej rolników oraz uświadomienie mieszkaocom wsi, iż odpowiednie zabiegi urządzeniowo-rolne mogą znacząco wpłynąd na poprawę warunków życia na wsi oraz gospodarowania w rolnictwie 5. Stworzenie dokumentu pomocniczego przy aktualizacji wojewódzkich dokumentów strategicznych oraz tworzeniu dokumentów stanowiących akty prawa miejscowego, a także podejmowaniu decyzji planistycznych 36

Rys. Finansowanie scaleo gruntów realizowanych w ramach Programu Scalania Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego 37

Baza Obiektów Scaleniowych Dane, wykorzystywane podczas tworzenia Wojewódzkiego Programu Scalania Gruntów, pozyskano z Planów urządzeniowo-rolnych gmin sporządzanych przez Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, na zlecenie Wydziału Geodezji i Kartografii. Z analizy zapisów Planów, wybrano informację, które posłużyły do opracowania Bazy Obiektów Scaleniowych, pozwalającej na uszeregowanie obrębów Dolnego Śląska według zapotrzebowania na prace scaleniowe. 38

Baza Obiektów Scaleniowych Do analizy poprzedzającej stworzenie Bazy Obiektów Scaleniowych, wybrano 76 Planów urządzeniowo-rolnych gmin, sporządzonych według następujących kryteriów: Plany wykonane przez Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych według jednolitych wytycznych, wszystkie plany danego rocznika zostały zakooczone. Na podstawie informacji zawartych w Planach urządzeniowo-rolnych gmin, a przede wszystkim w oparciu o zestawienia tabelaryczne przedstawiające zapotrzebowanie na zabiegi urządzeniowo-rolne, do Bazy wybrano 418 obrębów, które w Planach zostały wskazane jako obszary wymagające przeprowadzenia prac scaleniowych. Wybrane obiekty znajdują się na terenie 76 gmin w 24 powiatach. 39

Stopieo zapotrzebowania na prace scaleniowe w województwie dolnośląskim, na podstawie Bazy Obiektów Scaleniowych 40

Baza Obiektów Scaleniowych Przy wyborze z Bazy obiektów o wysokim zapotrzebowaniu na prace scaleniowe, niezbędne było pozyskanie kompleksowych danych o poszczególnych obrębach wytypowanych do prac scaleniowych. Podstawowym wskaźnikiem pozwalającym na ocenę stopnia rozdrobnienia gruntów, a tym samym wskazującym na koniecznośd przeprowadzenia prac scaleniowych, była liczba działek przypadająca na gospodarstwo. W połączeniu z danymi dotyczącymi średniej powierzchni działki w gospodarstwie oszacowano stopieo rozdrobnienia w danym obrębie. 41

Baza Obiektów Scaleniowych W związku z powyższym, z Planów urządzeniowo-rolnych gmin, w pierwszej kolejności pozyskano informacje dotyczące: liczby gospodarstw i średniej powierzchni gospodarstwa w grupach obszarowych gospodarstw rolnych średniej liczby działek w gospodarstwie oraz średniej powierzchni działki w gospodarstwie w grupach obszarowych gospodarstw rolnych powierzchni obrębu, powierzchni scalenia, a także liczby gospodarstw w wytypowanym obrębie 42

Analiza Bazy Obiektów Scaleniowych Analizie poddano 418 obiektów Bazy wytypowanych w Planach urządzeniowo-rolnych gmin do przeprowadzenia scaleo gruntów, poprzez obliczenie: minimalnej, średniej i maksymalnej wartości średniej liczby działek w gospodarstwie średniej powierzchni działki w gospodarstwie w poszczególnych grupach obszarowych do 15 ha. GRUPA OBSZAROWA GOSPODARSTWA ROLNEGO NAZWA śr. liczba działek 1.00-4.99 ha 5.00-9.99 ha 10.00-14.99 średnia śr. pow. działki śr. liczba działek śr. pow. działki śr. liczba działek śr. pow. działki śr. liczba działek śr. pow. działki MAX 6,10 2,03 11,80 4,07 19,30 13,59 12,4 6,56 MIN 1,00 0,33 1,87 0,62 1,00 0,63 1,29 0,53 ŚREDNIA 2,83 0,90 5,67 1,40 8,26 1,66 5,58 1,32 43

Analiza Bazy Obiektów Scaleniowych W celu uszeregowania wsi, według stopnia zapotrzebowania na prace scaleniowe, poszczególnym informacjom nadano skalę punktową w oparciu o kryteria typowania gruntów do prac scaleniowych w Polsce (dr hab. F. Woch, 2001). Tab. Kryteria typowania gruntów do prac scaleniowych w Polsce, dr hab. F. Woch Kryteria typowania Liczba działek w gospodarstwie Średnia powierzchnia działki /ha/ Stopieo pilności scaleo Scalenia konieczne Scalenia wskazane Scalenia niekonieczne powyżej 8 8,0-6,0 mniej niż 6 do 0,30 0,30-0,60 powyżej 0,60 Oddalenie gruntów od zagrody odległośd rzeczywista (km) powyżej 3,0 3,0-1,0 mniej niż 1,0 Źródło: Pamiętnik Puławski zeszyt 127 z 2001 r. Optymalne parametry rozłogu gruntów gospodarstw rodzinnych dla wyżynnych terenów Polski rozprawa habilitacyjna 44

Na potrzeby analizy wykorzystano dwa pierwsze kryteria: 1. Średnia liczba działek w gospodarstwie Średnia maksymalna liczba działek z Bazy wyniosła 12,4, a minimalna 1,29. Wartośd taka sugeruje, iż do analizy zostały wybrane obiekty z gospodarstwami o znacznym rozdrobnieniu. W związku z powyższym ustalono skalę punktową dla średniej liczby działek zgodną z poniższą tabelą. L.p. Średnia liczba działek Liczba punktów 1 12 9 2 11 8 3 10 7 4 9 6 5 8 5 6 7 4 Tab. Skala punktowa zastosowana w Bazie Obiektów Scaleniowych dla średniej liczby działek w gospodarstwie 7 6 3 8 5 2 9 4 1 10 <4 0 45

Na potrzeby analizy wykorzystano dwa pierwsze kryteria: 2. Średnia powierzchnia działki w gospodarstwie w hektarach Średnia maksymalna powierzchnia działki w Bazie osiągnęła 6,56 ha, natomiast minimalna 0,53 ha. Wielkośd parametru wskazująca na koniecznośd wykonania scalenia została więc podwyższona względem założeo Pana doc. dr hab. Franciszka Wocha. W związku z powyższym ustalono skalę punktową dla średniej powierzchni działki w gospodarstwie zgodną z poniższą tabelą. L.p. Średnia powierzchnia działki w ha Liczba punktów 1 0,3 9 2 0,6 8 3 0,65 7 4 0,7 6 5 0,75 5 Tab. Skala punktowa zastosowana w Bazie Obiektów Scaleniowych dla średniej powierzchni działki w gospodarstwie 6 0,8 4 7 0,85 3 8 0,9 2 9 0,95 1 10 >0,95 0 46

Szczegółowa analiza wybranych wsi W dalszej analizie zsumowano liczbę punktów z poszczególnych grup obszarowych dla gospodarstw o powierzchni do 15 ha, a następnie dokonano wstępnej eliminacji obiektów. W pierwszej kolejności wybrano obiekty, dla których liczba punktów w jednej z kategorii (według średniej liczby działek lub według średniej powierzchni działki) była równa lub większa 9. Powyższe założenia spełniło: 119 obiektów w przypadku średniej liczby działek w gospodarstwie, 50 obiektów w przypadku średniej powierzchni działki w gospodarstwie. W związku z dużą liczbą obiektów spełniających powyższe wymagania, dokonano zaostrzenia kryteriów wyboru obrębów i do analizy zostały wybrane wsie o liczbie punktów równej, większej 9 w obu kategoriach. Powyższe wymagania spełniło 28 obiektów i stanowią one czołówkę Bazy Obiektów Scaleniowych o szczególnym zapotrzebowaniu na przeprowadzenie prac scaleniowych w województwie dolnośląskim. 47

Piskorzyna Bielawy Małe Kraśnik Dolny Siciny Naratów Czeladź Wielka Warta Bolesławiecka Gródek Brzeg Głogowski Gromadka Witoszyce Jakubowo Lubioskie Witoszów Dolny Trojca Chełmek Wołowski Bożeo Wysoki Kościół Zbylutów Głębowice Chmielno Wroniniec Zebrzydowa Pasiecznik Ścinawka Średnia Jaczów Klecin Wierzchowice Stary Jaworów LICZBA PUNKTÓW ZAPOTRZEBOWANIE NA PRACE SCALENIOWE W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM (wsie 9 punktów w obydwu kategoriach) 35 30 25 punkty nadane według ŚR. LICZBY DZIAŁEK punkty nadane według ŚR. POWIERZCHNI DZIAŁEK suma 20 15 10 5 0 OBRĘB 48

Szczegółowa analiza wybranych wsi Wśród obiektów, które nie spełniały obu kryteriów, znalazły się takie, które posiadały wysoką punktację tylko w jednej z kategorii. Ponieważ wysoka liczba punktów świadczyła o szczególnie niekorzystnej sytuacji strukturalnej gospodarstw w danych obrębach, pojawiła się koniecznośd włączenia ich do Bazy Obiektów Scaleniowych. W związku z powyższym, stworzono listę obiektów rezerwowych, które otrzymały odpowiednio: w przypadku średniej powierzchni działki - 10 lub więcej punktów, w przypadku średniej liczbie działek - 12 lub więcej punktów. 49

Strumyk Gliniany Wronów Krotoszyce Ligota Dzierzkowa Międzyrzecze Czerwona Woda Niwnik Biegoszów Krzewina Płóczki Dolne Radosław Rajczyn Zaborów Zbaków Dolny Pęcz Kościelnik LICZBA PUNKTÓW ZAPOTRZEBOWANIE NA PRACE SCALENIOWE W WOJ. DOLNOŚLĄSKIM (wsie 10 punktów w kategorii ŚR. POWIERZCHNIA DZIAŁKI wsie 12 punktów w kategorii ŚR. LICZBA DZIAŁEK uporządkowany, sumaryczny - analiza OBIEKTÓW REZERWOWYCH) 25 punkty nadane wg ŚR. POWIERZCHNI DZIAŁKI punkty nadane wg ŚR. LICZBY DZIAŁEK 20 15 10 5 0 OBRĘB 50

Na podstawie analizy obiektów rezerwowych wybrano: 5 obrębów, których suma uzyskanych punktów była największa, wskazano przyczynę rozbieżności punktacji i włączono te obiekty do ścisłej czołówki obręby, które uzyskały powyżej 15 punktów w którejś z kategorii, pomimo iż nie zajęły czołowego miejsca pod względem sumy punktów obręby o szczególnym zapotrzebowaniu na prace scaleniowe, wybrane z Planów urządzeniowo-rolnych gmin na podstawie zapisów dotyczących zestawieo rodzaju i zakresu niezbędnych zabiegów urządzeniowo-rolnych (przebudowa dróg transportu rolnego, odbudowa i konserwacja cieków melioracji szczegółowych, planowane zalesianie gruntów) 51

Obiekty rezerwowe Bazy Obiektów Scaleniowych obręb gmina punkty nadane według ŚR. LICZBY DZIAŁEK punkty nadane według ŚR. POW IERZCHNI DZIAŁKI Grunty ANR powierzchnia gruntów ANR (ha) powierzchnia gruntów wydzierżawianych przez rolników od ANR (ha) długość dróg do przebudowy (km) Prace urządzeniowo-rolne zapotrzebowanie na zalesienie gruntów (ha) zapotrzebowanie na prace związane z melioracjami szczegółowymi Strumyk Góra 17 6 27,20 22,26 4,98 21,61 2,06 Gliniany Wołów 7 15 182,81 118,80 7,70 68,71 5,22 W ronów Niechlów 14 7 85,00 85,00 7,50 167,87 9,16 Krotoszyce Krotoszyce 13 8 35,50 146,00 18,10 0,00 10,4 Ligota Góra 13 8 287,18 30,18 11,51 105,22 15,08 Dzierzkowa Przeworno 15 5 77,59 9,64 5,50 10,72 0,96 Międzyrzecze Strzegom 13 7 0,00 0,00 6,95 0,00 1,43 Czerwona W oda Węgliniec 12 8 407,40 brak danych 8,25 66,13 12,62 Niwnik Oława 12 8 1,66 0,72 12,80 0,00 8,41 Biegoszów Świerzawa 12 8 23,26 10,00 5,65 31,13 0,9 Krzewina Bogatynia 8 12 173,26 brak danych 2,60 0,00 3,95 Płóczki Dolne Lwówek Śląski 8 12 263,29 0,00 7,11 8,78 4,37 Radosław Góra 13 6 324,43 64,33 17,81 0,00 12,28 Rajczyn Wińsko 12 7 78,88 brak danych 2,25 48,85 9,35 Zaborów Ścinawa 12 7 666,84 562,75 8,31 20,80 13,46 Zbaków Dolny Wąsosz 13 5 41,67 4,56 2,89 0 5,78 Pęcz Strzelin 8 10 0,00 32,12 1,00 0,00 2,1 Kościelnik Lubań 6 10 90,17 9,07 6,75 4,50 9,29 wsie zakwalifikowane do czołówki bazy 52

W efekcie powyższych rozważao do obiektów o szczególnym zapotrzebowaniu na prace scaleniowe, zostało włączonych 7 obrębów: Strumyk, Gliniany, Wronów, Krotoszyce, Ligota, Dzierzkowa, Radosław Powyższe miejscowości, wraz z 28 obrębami wybranymi we wstępnej selekcji, stanowią 35 obiektową listę obrębów o szczególnym zapotrzebowaniu na prace scaleniowe na terenie których scalenie powinno rozpocząd się w pierwszej kolejności. 53

Gminy o największym zapotrzebowaniu na prace scaleniowe, na podstawie Programu Scalania Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego 54

l.p. nazwa obrębu nazwa gminy pow. obrębu pow. scalenia liczba gospodarstw Wsie Bazy Obiektów Scaleniowych wybrane do przeprowadzenia scalenia gruntów w pierwszej kolejności 1 Piskorzyna Wińsko 900,28 644,38 47 2 Bielawy Małe Wińsko 415,55 360,85 27 3 Kraśnik Dolny Bolesławiec 1048,43 749,00 84 4 Siciny Niechlów 2289,24 1302,17 51 5 Naratów Niechlów 692,25 593,63 40 6 Czeladź Wielka Wąsosz 1001,59 723,90 40 7 Warta Bolesławiecka Warta Bolesławiecka 1122,40 1040,00 111 8 Gródek Wołów 270,24 233,31 32 9 Brzeg Głogowski Żukowice 840,07 429,00 55 10 Gromadka Gromadka 1427,07 664,00 121 11 Witoszyce Góra 1377,03 1056,11 57 12 Jakubowo Lubińskie Przemków 875,95 523,05 70 13 Witoszów Dolny Świdnica 1695,26 1316,00 95 14 Trójca Zgorzelec 1038,71 854,00 121 15 Chełmek Wołowski Ścinawa 336,35 284,00 27 16 Bożeń Wołów 582,14 519,32 33 17 Wysoki Kościół Wisznia Mała 125,65 120,00 26 18 Zbylutów Lwówek Śląski 1276,91 900,22 88 19 Głębowice Wińsko 1066,28 474,67 70 20 Chmielno Lwówek Śląski 864,29 670,69 67 21 Wroniniec Niechlów 655,15 549,51 39 22 Zebrzydowa Nowogrodziec 979,93 498,00 101 23 Pasiecznik Lubomierz 1528,29 1196,00 59 24 Ścinawka Średnia Radków 1496,56 795,36 120 25 Jaczów Jerzmanowa 911,05 592,32 79 26 Klecin Marcinowice 221,85 199,21 27 27 Wierzchowice Gaworzy ce 441,90 383,67 28 28 Stary Jaworów Jaworzy na Śląska 388,42 342,75 35 29 Strumyk Góra 228,69 203,04 14 30 Gliniany Wołów 678,92 516,36 33 31 Wronów Niechlów 1154,67 564,31 57 32 Krotoszyce Krotoszy ce 818,72 787 69 33 Ligota Góra 788,45 593,40 33 wsie aplikujące o dofinansowanie scalenia 34 Dzierzkowa Przeworno 384,90 331,66 17 gruntów w ramach PROW 2007-2013 35 Radosław Góra 1127,55 754,21 52 55

Stworzenie listy obrębów kwalifikujących się w pierwszej kolejności do realizacji scalenia gruntów, nie wyklucza możliwości przeprowadzenia prac scaleniowych na pozostałych obrębach. Wszystkie zainteresowane scaleniem wsie, powinny uzyskad akces mieszkaoców (poparcie ponad 50%), a następnie zgłosid swoją gotowośd pozyskania środków unijnych na dofinansowanie scalenia. 56

Realizacja Programu Scalania Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego Przed pracownikami samorządowymi szczebla województwa, powiatu i gminy, stoi nowe wyzwanie, jakim jest wdrażanie Programu. Jest ono związane z ogromem pracy zarówno ze strony Urzędu Marszałkowskiego, jak i pracowników powiatów i gmin, na terenie których zostały wytypowane obiekty. Zapisy Programu Scalenia Gruntów Rolnych Wsi Województwa Dolnośląskiego wraz z Bazą Obiektów Scaleniowych, powinny byd uwzględniane przy: planowaniu przestrzennym zagospodarowania wsi, pracach związanych z kompleksową przebudową wsi. 57

Realizacja Wojewódzkiego Programu Scalenia Gruntów Etapy realizacji: 1. Zapoznanie samorządów terytorialnych województwa dolnośląskiego z tematyką scalenia gruntów i wynikami niniejszego opracowania. W tym celu Geodeta Województwa - Wydział Geodezji Kartografii planuje przeprowadzenie szeregu spotkao z przedstawicielami samorządów wszystkich szczebli oraz zorganizowanie konferencji poświęconej omówieniu wyników analizy Bazy Obiektów Scaleniowych. 2. Organizowanie, w porozumieniu i z udziałem przedstawicieli gminy i powiatu, spotkao z mieszkaocami wytypowanych wsi, podczas których rolnicy zostaną zapoznani z wynikami Programu, będzie to również okazja do określenia stopnia poparcia dla przeprowadzenia komasacji gruntów danej wsi. Na tej podstawie można będzie wskazad dokładną liczbę wsi gotowych do podjęcia starao o pozyskanie funduszy na scalenie gruntów. 3. Określenie dokładnej liczby wsi oraz ich powierzchni, określenie zapotrzebowania na środki dofinansowujące scalenie gruntów na terenie Dolnego Śląska. 4. Rozpoczęcie na wytypowanych obiektach prac przygotowawczych do realizacji scalenia gruntów. 58

Jako kontynuację Programu Scalania Gruntów Rolnych Wsi Dolnego Śląska Geodeta Województwa - Wydział Geodezji Kartografii, planuje opracowanie kolejnej części, poświęconej wdrażaniu Programu na terenie Dolnego Śląska. Baza Obiektów Scaleniowych będzie sukcesywnie aktualizowana o nowe obręby, w miarę opracowywania przez Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów kolejnych Planów urządzeniowo-rolnych gmin. 59

Realizacja nowych inwestycji komunikacyjnych, w tym autostrad, dróg szybkiego ruchu oraz innych inwestycji liniowych, wymusza pozyskanie pod ich budowę m.in. gruntów położonych na obszarach wiejskich, przeznaczonych dotychczas do produkcji rolniczej. Programy Scaleo Infrastrukturalnych zakładają prowadzenie, wyprzedzająco lub równolegle z inwestycją, działao polegających na przekształceniach funkcjonalnych i własnościowych, umożliwiających pozyskanie przynajmniej części gruntów pod inwestycję, poprzez scalenia gruntów. Ponadto scalenia infrastrukturalne, prowadzone po zakooczeniu realizacji inwestycji, pozwalają zmniejszyd dezorganizację przestrzeni wiejskiej, poprzez jej dopasowanie do nowych warunków produkcji rolniczej. 60

Programy Scaleo Infrastrukturalnych Powinny zostad sporządzone w oparciu o analizy przebiegu inwestycji drogowych określonych w wojewódzkich dokumentach strategicznych, wskazujących w swych zapisach kierunki rozwoju gospodarczego i infrastrukturalnego regionu. Ponadto Programy powinny byd zgodne z ustawowymi przepisami prawnymi z zakresu geodezji i scalania gruntów, budowy i eksploatacji autostrad oraz dróg publicznych, gospodarki nieruchomościami, planowania przestrzennego oraz ochrony środowiska. 61

Główne cele Programów Scaleo Infrastrukturalnych: 1. Wskazanie wsi na terenie których zlokalizowane zostaną liniowe inwestycje komunikacyjne, a tym samym określenie obszaru dla którego celowe jest przeprowadzenie scalenia infrastrukturalnego. Działanie to umożliwi pozyskanie na cele budowy znacznej części nieruchomości, w ramach wydzielania ekwiwalentów, uwzględniających deklaracje uczestników scalenia. 2. Rozdzielenie negatywnych skutków inwestycji, w tym zmniejszenia powierzchni gospodarstwa, poprzez ich rozłożenie w sposób równomierny na wszystkich uczestników scalenia, za ich zgodą, tak aby stały się one mniej uciążliwe dla właścicieli gruntów rolnych na których bezpośrednio zlokalizowana będzie inwestycja drogowa. 62

3. Zlikwidowanie lub zminimalizowanie niekorzystnego oddziaływania inwestycji na rolniczą przestrzeo produkcyjną, poprzez wykonanie właściwego zagospodarowania poscaleniowego, w tym wytyczenie funkcjonalnego układu dróg transportu rolnego. 4. Osiągnięcie celów klasycznego scalenia gruntów, to znaczy poprawa warunków gospodarowania funkcjonujących gospodarstw rolnych oraz przestrzenne uporządkowanie gruntów rolnych. 63

Programy Scaleo Infrastrukturalnych sporządzone zostaną przez samorządowy zakład budżetowy - Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych, jako zadanie statutowe. 64

Dziękujemy za uwagę Beata Błaż - Kierownik Działu Robert Pajkert - Geodeta Województwa Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Wydział Geodezji i Kartografii ul. Dobrzyoska 21/23 50-403 Wrocław tel. (0-71) 782 92 50, (0-71) 782 92 60 fax (0-71) 782 92 51

66