Własność i inne prawa rzeczowe DR JAKOB MAZIARZ KATEDRA HISTORII PRAWA POLSKIEGO WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
Prawa rzeczowe 1. własność, 2. użytkowanie wieczyste, 3. ograniczone prawa rzeczowe: 4. użytkowanie, 5. służebność, 6. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, 7. hipoteka, 8. zastaw.
Co nie jest prawem rzeczowym? 1. posiadanie, 2. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, 3. prawo do grobu, 4. przewłaszczenie na zabezpieczenie, 5. prawo najmu i prawo dzierżawy.
Własność I. Co to jest rzecz? II. Na czym polega własność? art. 140 k.c.: w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społecznogospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. III.Czy właściciel może zrobić z rzeczą? Własność = ius possidendi, disponendi, utendi fruendi et abutendi.
Jak daleko sięga własność? 1. W jaki sposób można udowodnić swoją własność 2. (ruchomości i nieruchomości)? 3. Jakie elementy rzeczy obejmuje własność? 4. Górna i dolna granica prawa własności nieruchomości? 5. Co nie może być przedmiotem własności? woda w rzece, tlen w butli, powietrze, woda w butelce, nerka ludzka, zwłoki, niewyjęte z ziemi złoża mineralne, piętro budynku, zwierzę (pies? wieloryb?), silnik samochodu. 6. Części składowe i przynależności,
Kazus nabycie własności Joanna kupiła nowy rower, postanowiła zatem pozbyć się starego. Zostawiła go więc w piątek wieczorem pod śmietnikiem znajdującym się w okolicy jej domu. Przechodził akurat tamtędy Wacław i postanowił zabrać rower. Następnego dnia Joanna stwierdziła, że rower jednak by się jej przydał, dlatego spotkawszy Wacława zażądała jego natychmiastowego wydania.
Kazus nabycie własności Art. 180 k.c.: Właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci. Art. 181 k.c.: Własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne. Czy obecnie są jeszcze rzeczy niczyje?
Rzeczy zgubione 1) kto znalazł rzecz zgubioną, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym osobę uprawnioną do odbioru rzeczy, 2) jeżeli znalazca nie wie, kto jest uprawniony do odbioru rzeczy, albo jeżeli nie zna miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, powinien niezwłocznie zawiadomić o znalezieniu właściwy organ państwowy, 3) dotyczy to również zwierząt, które zabłąkały się lub uciekły, 4) pieniądze, papiery wartościowe, kosztowności oraz rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną znalazca powinien oddać niezwłocznie na przechowanie właściwemu organowi państwowemu, inne zaś rzeczy znalezione - tylko na żądanie tego organu,
Rzeczy zgubione 5) jeżeli znalazca spełni swój obowiązek może żądać 10% wartości rzeczy, o ile zgłosi to żądanie najpóźniej w chwili wydania rzeczy, 6) jeżeli po roku od wezwania albo po dwóch od chwili znalezienia właściciel się nie zgłosi rzeczy stają się własnością Skarbu Państwa (pieniądze, kosztowności, rzeczy mające wartość naukową lub artystyczną) albo znalazcy (wszystko inne), 7) wyjątek jeżeli znaleziono rzecz w cudzym pomieszczeniu wtedy należy rzecz oddać zarządcy.
Kazus Marianna i Janusz byli małżeństwem. Jeszcze przed rozwodem zawarli umowę na mocy której wprowadzili ustrój rozdzielności majątkowej i podzielili swój majątek. Określili, że w niej, że Janusz otrzyma mieszkanie położone w R. wraz z całym wyposażeniem oraz działkę budowlaną z posadowionym na niej domem. Po upływie 3 lat Marianna doszła do wniosku, że strony nie podzieliły się wyposażeniem domu (posadowionego na owej działce) oraz drzewostanem znajdującym się na tej samej działce. Czy jej koncepcja jest słuszna?
Kazus Zenon i Stefan kupili sąsiednie działki budowlane i obydwaj w tym samym czasie rozpoczęli budowę domów jednorodzinnych. W na początku października 2006 r. Zenon zakończył prace budowlane osiągając stan surowy otwarty. Tymczasem pod koniec miesiąca okazało się, że firma budowlana przez pomyłkę zbudowała całe piętro domu Zenona z pustaków, które należały do Stefana. Kto jest właścicielem pustaków?
Kazus art. 191 k.c.: Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową.
Nabycie własności 1) przeniesienie własności rzeczy, 2) zawłaszczenie niczyjej rzeczy ruchomej (art. 181-182 k.c.), 3) zasiedzenie (art. 172-176 k.c.) 4) wytworzenie nowej rzeczy (art. 191-194 k.c.), 5) dziedziczenie, 6) małżeństwo, 7) nabycie pożytków (art. 190 k.c.), 8) orzeczenie sądowe, 9) egzekucja sądowa.
Nabycie własności Czy można: 1)sprzedaż nieswoją rzecz? 2)nie móc sprzedać swojej rzeczy? 3)kupić nieruchomość pod warunkiem (np. zapłaty ceny)?
Utrata własności 1) przeniesienie własności rzeczy (art. 155-170 k.c.), 2) zniszczenie rzeczy, 3) zrzeczenie się własności nieruchomości, 4) porzucenie rzeczy ruchomej z zamiarem wyzbycia się jej własności (art. 180 k.c.), 5) zasiedzenie, 6) orzeczenie sądowe np. znoszące współwłasność rzeczy, 7) egzekucja sądowa lub administracyjna, 8) orzeczenie przepadku rzeczy w procesie karnym, 9) wywłaszczenie, 10)nacjonalizacja lub komunalizacja rzeczy.
Więcej na ten temat P. Książak, Rzeczy niczyje, Rejent 2005, nr 4 http://www.rejent.com.pl/app/appstowarzyszenies/publik acje/2005/4/rzeczy_niczyje.pdf
Użytkowanie wieczyste Podobieństwa z prawem własności: I.uprawnienie do korzystania z nieruchomości z wyłączeniem innych osób, II.uprawnienie do rozporządzania swoim prawem, III.granice treści prawa własności i użytkowania wieczystego wyznaczają ustawy i zasady współżycia społecznego. Różnice między użytkowaniem wieczystym a prawem własności: I.granice prawa użytkowania wieczystego określa również umowa o oddaniu terenu w użytkowanie wieczyste, II.konieczność uiszczania opłaty, III.czasowy charakter.
Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu a prawo do własności nieruchomości lokalowej. Podobieństwa: 1)prawo do użytkowania lokalu, 2)prawo do rozporządzania swoim prawem. Kto jest właścicielem mieszania w którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu? Różnice konieczność uzyskania zgody spółdzielni na pewne działania np. zmianę charakteru lokalu.
Użytkowanie Różnica między użytkowaniem a prawem własności? 1.niezbywalne, 2.ustanowione na rzecz osoby fizycznej wygasa najpóźniej wraz ze śmiercią, 3.użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez 10 lat.
Służebność 3 rodzaje służebności: osobista, gruntowa, przesyłu. Dzieli się je na czynne (np. służebność przejazdu) i bierne (np. zakaz wznoszenia budynku ponad pewną wysokość).