Zmiany poziomu zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009

Rozdział Zmiany poziomu zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009 mgr Michał Szponarowicz doktorant w Katedrze Ekonomii i Polityki Gospodarczej SGGW Streszczenie W niniejszym opracowaniu analizowano zmiany, jakie zachodziły na rynku kredytów hipoteczny gospodarstw domowych. Za okres badawczy przyjęto lata 2004 2009. Przedstawienie problemu zostało opracowane głównie na podstawie danych z NBP i GUS. W pracy wykorzystano metody analizy opisowej i porównawczej. Użyto prostych metod statystycznych. W latach 2004-2009 wzrosło zadłużenie z tytułu kredytów. Było to wynikiem działao zarówno strony popytowej gospodarstw domowych jak i podażowej banków. Katalizatorem działao była znaczna poprawa sytuacji gospodarczej w Polsce jak i na świecie. W sposób zdecydowany wzrosło zadłużenie z tytułu kredytów denominowanych. Mimo zawirowao na rynku finansowym, w obecnym okresie nie zauważa się wzrostu kredytów zagrożonych spłatą. Wstęp W ostatnich latach w znaczący sposób wzrosło zadłużenie gospodarstw domowych z tytułu kredytów hipotecznych. Wynikało to z wielu czynników, zarówno gospodarczych jak i społecznych. Silna konkurencja na rynku bankowym oraz urozmaicona oferta kredytodawców ułatwiła uzyskanie kredytu hipotecznego. Spowodowało to duży popyt na nieruchomości mieszkalne, a przy ograniczonej podaży gwałtowny wzrost ich cen. Poprawa sytuacji gospodarczej w Polsce i na świecie pozwoliła na zdecydowany wzrost akcji kredytowej prowadzonej przez banki. Jednak recesja i gwałtowane załamanie światowego rynku finansowego w drugiej połowie 2008 roku doprowadziły do zmian cen nieruchomości i instrumentów finansowych. Wysoki poziom

Rozdział Zmiany poziomu zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009 zadłużenia w walucie obcej przy osłabieniu się kursu złotówki spowodował zmianę polityki banków udzielających kredyty hipoteczne. Gwałtowne procesy gospodarcze, jakie nastąpiły w 2008 roku zmieniły w sposób zasadniczy nastawienie zarówno banków jako kredytodawców, jak też samych kredytobiorców. 1. Czynniki wpływające na wzrost zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2008 W Polsce od 2004 roku nastąpiło wiele zmian gospodarczy jak i społecznych. Otworzenie rynków pracy w starej unii pozwoliło na wzrost dochodów u osób wyjeżdżających oraz zmianę ich świadomości. Zmiany zachodziły w sferze mentalnej poprzez bezpośrednie przypatrywanie się zachowaniom społeczeostwa w krajach rozwiniętych (m.in. Wielka Brytania, Irlandia). W europie zachodniej rynek kredytów hipotecznych był i jest zdecydowanie bardziej rozwinięty. Zakup mieszkania dzięki kredytowi długoterminowemu jest normalnym zjawiskiem. Tendencje te i inne zostały przenoszone do kraju. W latach 2004-2008 zatrudnienie w gospodarce rosło, nawet podczas pojawienia się na rynku pracy osób urodzonych w największym powojennym wyżu demograficznym, jaki miał miejsce w latach 1979-1984. W analizowanym okresie nastąpił wzrost liczby absolwentów szkół policealnych, głównie szkół wyższych. W 2006 r. 15,3% aktywnych zawodowo posiadało wykształcenie wyższe, co stanowi wzrost o 5,1 pkt. proc. od roku 2002 (GUS 2007). Często studiowanie wiązało i nadal wiąże się ze zmianą miejsca zamieszkania. Głównie mamy proces przeniesienia się do ośrodków akademickich zlokalizowanych w dużych miastach takich jak np.: Warszawa, Kraków, Poznao, Wrocław, Gdaosk. Zdecydowana większośd absolwentów wiąże swoje życie zawodowe z miastem, w którym zakooczyło naukę. Ten proces powiększył popyt na mieszkania. W analizowanym okresie liczba gospodarstw domowych, które mają trudności z zaspakajaniem bieżących potrzeb malała (wyk. 1.). Należy również zaznaczyd, że kredytobiorcami, co raz częściej stawały się osoby młode, wykształcone z potencjalnie dużymi perspektywami na rynku pracy. Powodowało to duży optymizm wśród potencjalnych kredytobiorców, który zachęcał do zaciągnięcia kredytu na swoje mieszkanie. Własne mieszkanie jest dobrem pożądanym przez zdecydowaną większośd gospodarstw domowych, a ułatwienia kredytowe w znaczny sposób pozwoliły na zaspokojenie tych potrzeb.

liczba gospodarstwa (w %) 3 Michał Szponarowicz Wykres 1. Odsetek gospodarstw domowych twierdzących, że ich stałe dochody nie pozwalają na zaspokojenie bieżących potrzeb w latach 2003-2009 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 41 37 2003 2005 2007 2009 lata Źródło: Czapioski (2009) Zasoby mieszkaniowe przez wiele lat były niewystarczające. W 1988 roku na 1000 mieszkao przypadało 111,7 gospodarstw domowych. Wskaźnik ten w 2002 roku kształtował się na poziomie 114,6. Liczba mieszkao wzrosła z 10,8 mln do 12,3 mln w analogicznym okresie. Od 2002 roku zauważalny jest znaczna poprawa warunków mieszkaniowych (tab. 1.). W latach 1988 2008 spadła liczba osób przypadająca na 1 mieszkanie z 3,46 do 2,9 oraz liczba osób na 1 pomieszczenie analogicznie z 1,02 do 0,78. Należy zaznaczyd, że dane do obliczeo zawierają wyłącznie osoby zamieszkujące na stałe. Wiele osób podczas przeprowadzki do miast zachowuje swoje zameldowanie np. na wsi. Taki proces może w pewnej części zmniejszyd dynamikę poprawy sytuacji mieszkaniowej (GUS 2009). Tabela 1. Zasoby mieszkaniowe w Polsce w latach 1988-2008 Lata Wyszczególnienie 1988 2002 2005 2007 2008 Mieszkania, w mln 10,2 11,6 12,8 13,0 13,1 Powierzchnia użytkowa, w mln m2 633 797 885 907 923 Liczba osób na 1 mieszkanie 3,46 3,25 2,99 2,93 2,9 Liczba osób na 1 izbę 1,02 0,97 0,81 0,79 0,78 Źródło: GUS (2009) W latach 2001-2008 co raz więcej mieszkao zostało oddawanych do użytkowania. W latach 2001-2005 średniorocznie 117,7 tys. mieszkao. W 2007 roku było o 17% mieszkao oddanych do użytkowania (w stosunku do roku 2005), a w 2008 25% (w stosunku do roku 2007). Od okresu 2001-2005 do 2008 r. oddano do użytkowania ponad 45% więcej mieszkao. Należy zaznaczyd, 32 28

w pkt. Proc. Rozdział Zmiany poziomu zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009 że w całym okresie struktura mieszkao oddanych do użytkowania w podziale na miasto i wieś była na podobnym poziomie (66% miasto/34% wieś) (GUS 2009). Wykres 2. Poziom przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce na tle najważniejszych wskaźników makroekonomicznych w Polsce w latach 2004 2009 * (rok do roku) 3 500 zł 3 000 zł 8 7 6 Inflacja (CPI, oś prawa) 2 500 zł 2 000 zł 1 500 zł 1 000 zł 2004 2005 2006 2007 2008 06- Lata 2009 5 4 3 2 1 0 PKB (r/r, oś prawa) Przeciętne wynagrodzenie brutto w gospodarce (na koniec okresu, oś lewa) Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Henclewska G., Piątkowska A. (2007), GUS (2009), Kopycioska D. (2007) Poza osobami kupującymi mieszkanie na własnych użytek, należy zwrócid uwagę na gospodarstwa domowe, które kupowały nieruchomości jako inwestycję (lub lokalizację kapitału). Były to przeważnie osoby o stabilnej sytuacji finansowej posiadające inne nieruchomości poza kupowaną. W 2005 roku 29% wszystkich mieszkad oddanych do użytkowania była przeznaczona na sprzedaż lub wynajem. Trzy lata później wskaźnik ten wzrósł do poziomu 40%, co oznacza wzrost o 11 pkt. proc. (GUS 2009). W latach 2004 2008 na wzrost popytu na kredyty hipoteczne wpłynęły takie czynniki jak: wzrost PKB, wzrost poziomu płac, zmniejszenie się bezrobocia, stabilna i spadająca inflacja, obniżenie stóp procentowych Polsce i w Szwajcarii, aprecjacja złotówki do walut (głównie do CHF). Wzrost wartości kredytów hipotecznych (wyk.3.) w analizowanym okresie był również determinowany od strony podażowej. Banki zwiększyły dostęp do kredytów dla gospodarstw domowych. W 2004 roku ułatwienia te dotyczyły: niższej marży kredytowej, wymaganego zabezpieczenie, maksymalnej kwoty kredytu, pozostałych kosztów kredytu poza marżą odsetkową, oraz wydłużeniu okresu kredytowania. Wzrost akcji kredytowej wynikał zarówno z zwiększonego zapotrzebowania zgłaszanego przez gospodarstwa domowe, ale głównie dzięki

3-2004 6-2004 9-2004 12-2004 3-2005 6-2005 9-2005 12-2005 3-2006 6-2006 9-2006 12-2006 3-2007 6-2007 9-2007 12-2007 3-2008 6-2008 9-2008 12-2008 3-2009 w mld zł 5 Michał Szponarowicz bardzo dobrym prognozom wzrostu cen na rynku nieruchomości. Wzrost wartości zabezpieczenie kredytu zmniejsza ryzyko dla banku. Kredytodawcy wykorzystując dobrą koniunkturę na rynku nieruchomości zwiększyły akcje kredytową. Silna konkurencja na rynku międzybankowym również determinowała zwiększenie wolumenu udzielonych kredytów m.in. poprzez łagodzenie procedury kredytowej (Sytuacja 2004). Wykres 3. Przyrostu wartości kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009 (q/q) 60 50 40 30 20 10 0 lata Źródło: Osioski J., Tymoczko D., Wyczaoski P. (2006), Szpunar P. (2009). 2. Zmiany na rynku kredytów hipotecznych W 2005 roku banki nadal łagodziły procedury udzielania kredytów. Zmiany głównie dotyczyły warunków poza marżowych jak np. wymagany wkład własny kredytobiorcy. Jednak w 2006 r. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) zauważając dynamiczny przyrost wartości kredytów hipotecznych (wyk. 3./tab. 2.), głównie kredytów walutowych (w 95% w CHF, wyk. 4.) wprowadziła Rekomendacje S 1. Działanie KNF miało spowodowad wyhamowanie dynamiki wzrostu zadłużenia kredytobiorców w walucie obcej. Zdaniem Komisji ostrzejsza ocena zdolności kredytowej w przypadku kredytu w walucie obcej pozwoli w dużej części ochronid kredytobiorców przed wzrostem wysokości raty kredytowej w przypadku spadku wartości złotówki w stosunku do walut obcych. Rekomendacja S miała za zadania również ochronę kredytodawców. Banki środki na pokrycie kredytów walutowych posiadają głównie ze źródeł zewnętrznych (zagranicznych). Powoje to duże uzależnienie 1 Rekomendacja S miała na celu zaostrzenie polityki przyznawanie kredytów walutowych m.in. poprzez ostrzejszą ocenę zdolności kredytowej kredytobiorcy starającego się o kredyt denominowany do waluty obcej. Podyktowane było to wzrostem zadłużenia kredytowego. Jeden z najważniejszych zapisów to: Rekomenduje się, aby bank w przypadku udzielania kredytów w walutach obcych analizował zdolnośd kredytową klienta przy założeniu, że stopa procentowa dla kredytu walutowego jest równa, co najmniej stopie procentowej dla kredytu złotowego, a kapitał kredytu jest większy o 20% Źródło: Rekomendacja S (2006).

Rozdział Zmiany poziomu zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009 się od zagranicznych instytucji finansowych. Największe zagrożenie dla banków stanowiły kredytu walutowe udzielane na 100% lub więcej wartości nieruchomości. Do momentu wzrostu wartości nieruchomości i silnej złotówki ryzyko było znikome dla kredytobiorców i kredytodawców. Tabela 2. Stan zadłużenia gospodarstw domowych z tytułu kredytów hipotecznych w podziale na walutę w latach 2005 2008 (mld zł) Kredyty Dynamika Rok 2005 = 100 złotowe walutowe ogółem r/r 2005 15,57 20,23 35,8-100 2006 28,12 49,6 77,7 117% 117 2007 52,39 64,45 116,84 50% 226 2008 59,1 134,97 194,06 66% 442 Źródło: Raport (2009) Oddziaływanie Rekomendacji S widoczne jest w 2007 roku,w którym udział kredytów walutowych zmniejszył się (wyk. 4.). Jednak dynamika przyrostu wartości kredytów hipotecznych wzrastała dzięki kredytom w złotówkach. Decyzja Rady Polityki Pieniężnej dotycząca podwyżki stóp procentowych (wzrost z 4% do 5%) (Rozwój 2006) miała nie tylko spowodowad obniżenie wzrostu inflacji, jaki nastąpił w 2007 roku, ale również wyhamowanie popytu na kredyt hipoteczny. Konsekwencje działao RPP są zauważalne po kilku miesiącach i taką sytuację mieliśmy również w tym przypadku. W pierwszym kwartale 2008 roku dynamika przyrostu wartości kredytów została zahamowana. Wiązało to się również z poczynaniami banków komercyjnych. Banki zauważając negatywne prognozy sytuacji gospodarczej na świecie, a w szczególności na rynku nieruchomości w USA, zaostrzyły politykę udzielania kredytów. Jednak działania banków nie były zdecydowane, ponieważ konkurencja na rynku bankowym była duża. Banki jako spółki akcyjne notowane, na GPW w Warszawie chcąc wykazad się lepszymi wynikami finansowymi niż konkurencja przy zmniejszającej się dynamice wzrostu wartości kredytów, podniosły marże odsetkowe. Wzrost wartości kredytów zmniejszał się, jednak nadal pozostawał na najwyższym poziomie w historii. W 2008 roku wartośd zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych sięgnął poziomu ponad 194 mld zł, co oznacza wzrost o 66% w stosunku do roku 2007 (Rozwój 2009). W 2004 roku zauważalna jest zdecydowana przewaga kredytów złotówkowych w strukturze kredytów hipotecznych. Chod różnica 2 pomiędzy oprocentowaniem kredytów denominowanych do franka szwajcarskiego 3 2 Dysparytet stóp procentowych w Polsce i w Szwajcarii jest na korzyśd kredytu walutowego. 3 udział kredytów denominowanych do franka szwajcarskiego stanowi 95% całości kredytów walutowych.

w % kurs pln/chf i dysparytet stóp % 7 Michał Szponarowicz a kredytami złotówkowymi jest zdecydowana. Sytuacja ta powinna determinowad udzielanie kredytów walutowych. Taka sytuacja następuje od 2005 roku, w którym następuje zdecydowana zmiana struktury kredytowej i wzrost udziału kredytów w walucie obcej. Zmiany w strukturze kredytów hipotecznych były możliwe dzięki znacznej aprecjacji złotówki. W pierwszym kwartale 2004 r. średnioważony kurs PLN/CHF kształtował się na poziomie 3,0338 zł, a już pod koniec 2005 r. - 2,5314 zł. Wzmocnienie złotówki następowało w następnych latach do kooca III kwartału 2008 r. Wykres 4. Struktura kredytów hipotecznych dla polskich gospodarstw domowych na tle dysparytetu stóp procentowych w Polsce i w Szwajcarii oraz średnioważonego kursu PLN/CHF w ujęciu kwartalnym w latach 2004 2009* 80 6,0 70 60 50 40 30 20 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II 2004 2005 lata (podział 2006 na kwartały) 2007 2008 2009 * w 2009 roku dane tylko z II kwartału Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Rozwój (2009) Analizując dysparytet stóp procentowych w Polsce i w Szwajcarii w latach 2004-2009 i porównując go ze strukturą kredytów hipotecznych można dostrzec pewną zależnośd. Czym dysparytet jest większy (na korzyśd stóp w Szwajcarii) tym udział kredytów w złotówkach jest większy. Najmniejszy udział kredytów złotówkowych występował w okresie, gdy różnice w stopach procentowych są najmniejsze. Można stwierdzid, że inne czynniki niż dysparytet stóp procentowych wpływa na strukturę walutową kredytów hipotecznych. Czynniki determinujące wybór kredytu walutowego to głównie: kurs PLN/CHF, regulacje prawne (Rekomendacja S) oraz polityka banków i prognozowane ryzyko kursowe. 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 Udział krdytów złotówkowych (oś lewa) Udział kredytów walutowych (głównie w CHF, oś lewa) Średnioważone kursy PLN/CHF w złotych liczone za poszczególne kwartały (oś prawa) dysparytet stóp procentowych w Polsce i Szwajcarii (oś prawa)

Rozdział Zmiany poziomu zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009 Wykres 5. Zmiany w polityce udzielania kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych - wyniki ankiet przeprowadzonych wśród przewodniczących komitetów kredytowych w latach 2004 2009 * 0,800 0,600 0,400 0,200 0,000-0,200-0,400-0,600-0,800 2004 2005 2006 2007 2008 2009 lata *Różnica miedzy sumą odpowiedzi "zostanie znacznie złagodzona" i "zostanie nieznacznie złagodzona" a sumą odpowiedzi "zostanie znacznie zaostrzona" i "zostanie nieznacznie zaostrzona". Dodatni wskaźnik oznacza oczekiwane złagodzenie polityki kredytowej, ujemny zaostrzenie. Dane do III kwartału 2009. Źródło: Sytuacja (2009). W analizowanym okresie zauważa się zmienne nastawienie banków do udzielania kredytów (wyk. 5.). Na zmianę nastroju banku nie wpływały czynniki wewnętrzne jak np. kapitał własny, zdolnośd do pozyskiwania depozytów, środków ze źródeł zagranicznych, czy też zmiana wskaźnika kredytów zagrożonych. Główny wpływ miały czynniki zewnętrzne. Najważniejsze z nich to: zmiana presji konkrecyjnej, prognoza sytuacji na rynku mieszkaniowym, zmiana popytu na kredyty mieszkaniowe. Powyższe determinanty wpływały pozytywnie na akcję kredytową w okresie 2004 2007. Przesłanki, które wpłynęły negatywnie na akcję kredytową w latach 2007 2009 to głównie (Sytuacja 2009): wprowadzanie Rekomendacji S (2006 r.), ryzyko związane z przewidywaną sytuacją gospodarczą, słabsze prognozy sytuacji na rynku mieszkaniowym (spadek cen nieruchomości), sytuacja na światowych rynkach finansowych, brak możliwości pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania (głównie dotyczy kredytów denominowanych).

9 Michał Szponarowicz Tabela 3. Wskaźniki kredytów zagrożonych dla mieszkaniowych dla gospodarstw domowych w latach 2006 2009* Wyszczególnienie Lata 2006 2007 2008 2009 * Kredyty mieszkaniowe, z tego: 1,8 1,2 1,0 1,1 - kredyty złotowe 3,0 1,7 2,0 2,2 - kredyty walutowe 1,0 0,7 0,5 0,6 * do kooca II kwartału 2009 r. Źródło: Raport o stabilności (2009) Mimo dużych zmian na rynku kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych nie zauważa się obecnie problemu ze spłata rat kredytowych. W lalach 2006 2009 wskaźnik kredytów zagrożonych 4 zmniejszył się. Jednak jest to wynik gwałtownego wzrostu zadłużenia w ostatnich dwóch, trzech latach sięgającego 50% rok do roku. Na podstawie doświadczeo krajów rozwiniętych, zauważa się problem ze spłatę kredytów po 36 miesiącach od zaciągnięcia zobowiązania. Obecnie krajowy rynek kredytów hipotecznych dopiero rozwija się i ewentualne problemy ze spłata długu mogą pojawid się w 2010-2011.Czynnikami, które mogą spotęgowad problem spłat to recesja gospodarcza i zwiększające się bezrobocie. Zakooczenie 1. W analizowanym okresie nastąpił znaczny wzrost zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych dla gospodarstw domowych. W 2008 r. łączne zadłużenie osiągnęło poziom 198 mld zł, co stanowiło wzrost o 450% od roku 2004. Udział kredytów denominowanych (głównie do CHF) wzrósł bardziej niż kredytów złotówkowych, 2. Wzrost zadłużenia był wynikiem połączenia czynników gospodarczych, demograficznych i społecznych, 3. Duże znaczenie na dynamikę przyrostu zadłużenia gospodarstw domowych miało nastawienie polityki banków. Decyzję kredytodawców zależały od prognoz makroekonomicznych oraz sytuacji na rynku nieruchomości, 4. Dynamiczne zmiany na rynku finansowym w II poł. 2008 r. zmieniły nastawienia banków do udzielania kredytów, (zmniejszyły akcję kredytową lub zdecydowanie zaostrzyło politykę kredytową), 5. Mimo deprecjacji złotówki głównie do franka szwajcarskiego, kredyty denominowany do CHF (zaciągnięte we wrześniu 2008 r.) są nadal bardziej korzystne, niż kredyty złotówkowe (aneks), 4 Kredyt zagrożony to taki, gdzie opóźnienia w spłacie raty kredytowej sięgaj powyżej 60 dni.

Rozdział Zmiany poziomu zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009 6. Do momentu wzrostu wartości nieruchomości jako zabezpieczenia, ryzyko dla banków było niskie. Sytuacja zmieniła się od kooca 2008 r., 7. Obecnie nie zauważa się wzrostu kredytów zagrożonych w portfelu banków, jednak sytuacja może się zmienid. Bibliografia 1. Czapioski J.*red.] Diagnoza Społeczna 2009 Warunki I Jakośd Życia Polaków - Informacja dla mediów. Konferencja prasowa 15.07.2009 r. Restauracja Villa Foksal w Domu Dziennikarza 2. Henclewska G., Piątkowska A. *red.+, Raport o stanie gospodarki Polska 2007, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2007 3. Kopycioska D. *red.+ Zachowania rynkowe w teorii i praktyce, Wyd. Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu Szczecioskiego, Szczecin 2007, 4. Mały Rocznik Statystyczny Polski 2009, GUS 2009, Warszawa 5. Osioski J., Tymoczko D., Wyczaoski P. *red.+ Raport o stabilności systemu finansowego, NBP, Warszawa 2006 6. Rekomendacja S dotycząca dobrych praktyk w zakresie ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, KNF, Warszawa 2006 7. Rocznik Demograficzny 2007, GUS 2007, Warszawa 8. Rozwój systemu finansowego w Polsce, NBP, Warszawa 2009 9. Sytuacja na rynku kredytowym - wyniki ankiety do przewodniczących komitetów kredytowych IV kwartał 2004, NBP, Warszawa 2004 10. Sytuacja na rynku kredytowym wyniki ankiety do przewodniczących komitetów kredytowych, NBP Warszawa - wyniki ankiet przeprowadzonych od 2004 do 2009, NBP, Warszawa 2009 http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemfinansowy/kredytowy2009.htmlz dnia 10.09.2009r 11. Szpunar P. [red.] Raport o stabilności systemu finansowego czerwiec 2009, NBP, Warszawa 2009 Aneks Przykład wpływu zmian kursu walutowego oraz stóp procentowych na wysokośd raty kredytowej w okresie 10.09.2008-10.09.2009 ZAŁOŻENIA: Kwota kredytu: 300 000 zł Okres kredytowania: 30 lat (360 miesięcy) Waluta: CHF i PLN Sposób spłaty raty: równe (stałe)

11 Michał Szponarowicz LTV 5 : 100 % Oprocentowanie: zmienne (stała marża bankowa, zmienna stopa procentowa) Oprocentowanie: Kredyt denominowany do CHF: LIBOR 3M dla CHF z dnia 10.09.2008 r. = 2,95% LIBOR 3M dla CHF z dnia 10.09 2009 r.= 0,31% średnia marża kredytowa* na dzieo 10.09.2008 r = 1,27% średnia marża kredytowa* na dzieo 10.09.2009 r= 5,47% Przeliczany wg kursów (PLN/CHF): Na dzieo 10.09.2008 r. kurs kupna = 2,1500 kurs sprzedaży = 2,2900 Na dzieo 10.09.2009 r. kurs kupna = 2,7100 kurs sprzedaży = 2,9200 Kredyt złotówkowy: WIBOR 3M dla PLN z dnia 10.09.2008 r. = 6,52% WIBOR 3M dla PLN z dnia 10.09 2009 r. = 4,18% średnia marża kredytowa* na dzieo 10.09.2008 r = 1,13 % średnia marża kredytowa* na dzieo 10.09.2009 r= 3,52% (3,18%)** Tabela 4. Kredyt hipotecznych denominowany do CHF zaciągnięty we wrześniu 2008 r. (przeliczany po kursie z 10.09.2008 r.) Waluta kredytu CHF Kwota kredytu w CHF 139 534,88 Oprocentowanie 4,22% Okres kredytowania (miesiące) 360 Rata stała w CHF 683,71 Rata stała w PLN 1 567,99 Łącznie odsetki w CHF 106 600,82 Łącznie do spłaty w CHF 246 135,71 Łącznie odsetki w PLN 244 115,88 Łącznie do spłaty w PLN 563 650,77 Źródło: Opracowanie własne. 5 Loan to Value Stosunek wartości kredytu do wartości nieruchomości * Średnia arytmetyczna z ofert 21 banków ** wyeliminowanie oferty skrajnej (najwyższa marża wynosiła 8%)

Rozdział Zmiany poziomu zadłużenia z tytułu kredytów hipotecznych gospodarstw domowych w latach 2004 2009 Tabela 5. Kredyt hipotecznych w złotówkach zaciągnięty we wrześniu 2008 r. Waluta kredytu PLN Kwota kredytu w PLN 300 000,00 Oprocentowanie 7,65% Okres kredytowania (miesiące) 360 Rata stała w PLN 2 128,54 Łącznie odsetki w PLN 466 275,47 Łącznie do spłaty w PLN 766 275,47 Źródło: Opracowanie własne. Tabela 6. Kredyt hipotecznych denominowanych do CHF, zaciągnięty we wrześniu 2008 r. (stan na dzieo 10 września 2009 r.) Waluta kredytu CHF Kwota kredytu w CHF 110 701,11 Oprocentowanie 1,58% Okres kredytowania (miesiące) 360 Rata stała w CHF 386,14 Rata stała w PLN 1 127,53 Łącznie odsetki w CHF 28 309,09 Łącznie do spłaty w CHF 139 010,19 Łącznie odsetki w PLN 82 662,54 Łącznie do spłaty w PLN 405 909,77 Źródło: Opracowanie własne. Tabela 7. Kredyt hipotecznych w złotówkach zaciągnięty we wrześniu 2008 r. (stan na dzieo 10 września 2009 r.) Waluta kredytu PLN Kwota kredytu w PLN 300 000,00 Oprocentowanie 5,31% Okres kredytowania (miesiące) 360 Rata stała w PLN 1 667,78 Łącznie odsetki w PLN 300 399,88 Łącznie do spłaty w PLN 600 399,88 Źródło: Opracowanie własne.