Rekomendacje Katarzyna Pawelczak Zakład Pedagogiki Specjalnej UAM w Poznaniu
Wyniki badań nad jakością życia powinny stanowić fundament dla tworzonych programów wsparcia oraz podejmowanych interwencji. Kluczową kwestią jest, by wszelkie działania o charakterze pomocowym udzielane były w oparciu o wyniki pomiaru jakości życia rozumianej jako wartość dychotomiczna (subiektywna i obiektywna).
Oznacza to, iż uwzględnić należy w pierwszej kolejności ocenę sytuacji życiowej dokonywaną z perspektywy jednostki, a także wybory, które mają dla niej i jej rodziny największe znaczenie. Element obiektywny powinno się traktować jako szeroki kontekst społeczno-kulturowy, niezbędną przestrzeń dla uzasadnionej zmiany.
1. Warunki bytowe
1. Przyjęcie na szczeblu województwa programu NORMALIZACJI ŻYCIA osób z niepełnosprawnością intelektualną mieszkających w Wielkopolsce (włączenie w/w zadania w strategie rozwoju miast, powiatów, gmin).
Upowszechnianie wiedzy na temat rzeczywistych potrzeb, możliwości i ograniczeń osób z niepełnosprawnością intelektualną Wyposażenie pracowników pomocy społecznej, w kompetencje służące diagnozowaniu rzeczywistych potrzeb osób z niepełnosprawnością intelektualną.
2. Przełamywanie barier związanych ze wspomaganym zamieszkaniem dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną: - instytucjonalnych poprzez systemowe rozwiązania wspierające normalizację życia osób z niepełnosprawnością w obszarze mieszkalnictwa; - wewnętrznych - osób z niepełnosprawnością i ich rodziców poprzez kampanie społeczne, edukację, informowanie.
Alternatywne (wobec DPS) formy mieszkalnictwa dla osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną (mieszkalnictwo chronione, mieszkalnictwo wspomagane); Uwzględnienie zadań tworzenia samodzielnych mieszkań dla dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w wieloletnich strategiach miast.
Upowszechnianie wiedzy 3. Organizacja kampanii medialnych/społecznych na temat mieszkalnictwa wspomaganego oraz alternatywnych form mieszkalnictwa. Informowanie o Udostępnienie osobom z niepełnosprawnością intelektualną rodzicom, opiekunom, społeczności, pracownikom sektora społecznego informacji na temat alternatywnych form mieszkalnictwa
4. Wypracowanie spójnej formuły systemowego wsparcia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w zakresie materialno-bytowym: współpraca międzysektorowa, ułatwienia formalne związane z uzyskiwaniem wsparcia finansowego, materialnego, usługowego dla rodzin opiekujących się osobami z niepełnosprawnością intelektualną. Uruchomienie przepływu informacji nt. sytuacji materialno-bytowej osób z niepełnosprawnością intelektualną pomiędzy poszczególnymi sektorami (wraz z analizą kanałów przekazywania wiadomości o dostępnym wsparciu).
CELE: Wspieranie niezależności mieszkaniowej młodych dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną. Zwiększanie poziomu zaufania rodziców, decydentów wobec osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Redukowanie lęku rodziców przed zmianą.
Obszary badawcze 2. Zdrowie
1. Leczenie: zwiększenie dostępności usług medycznych i rehabilitacyjnych poprzez projektowanie i realizację programów zdrowotnych adresowanych do osób z niepełnosprawnością intelektualną. badania diagnostyczne usługi lekarzy specjalistów Oferta kompleksowych, wielospecjalistycznych usług medycznych dla osób dorosłych i seniorów z niepełnosprawnością intelektualną;
Stworzenie bazy lekarzy specjalistów różnych specjalności przygotowanych do pracy z osobami z niepełnosprawnością intelektualną (Region Wielkopolski baza LEKARZY NA TAK ).
2. Edukacja: edukacja osób z n.i. (zmiana nawyków i włączenie zachowa prozdrowotnych); przygotowanie lekarzy, psychologów, również przedstawicieli szeroko rozumianych służb społecznych policja, duszpasterze do pracy z osobą z n.i.
3. Profilaktyka opracowanie katalogu badań profilaktycznych i przesiewowych dla osób z niepełnosprawnością intelektualną stworzenie oferty atrakcyjnych form aktywności fizycznych dostępnych w aspekcie kondycyjnym, czasowym ekonomicznym, architektonicznourbanistycznym promocja zachowań prozdrowotnych bazujących na aktywności fizycznej i zdrowym odżywianiu przygotowanie oferty aktywizacji seniorów z niepełnosprawnością intelektualną (z uwzględnieniem specyfiki ich potrzeb). (animacja aktywności w społecznościach lokalnych)
4. Wspieranie rodzin osób z niepełnosprawnością intelektualną poprzez dostarczanie rzetelnych informacji na temat praw i obowiązków pacjentów z niepełnosprawnością intelektualną oraz procedur prawno-medycznych starań rodziców i opiekunów o dostosowanie/modyfikację przepisów prawnych dotyczących ubezwłasnowolnienia dorosłego dziecka/ podopiecznego z niepełnosprawnością intelektualną.
Obszary badawcze 3. Produktywność
1. Aktualizacja standardów planowania, kontroli i oceny efektów kształcenia przysposabiającego do pracy osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym. 2. Powołanie zespołu diagnostyczno-terapeutycznego do spraw poradnictwa zawodowego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną np. przy poradniach psychologiczno-pedagogicznych dla dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Urealnienie oferty klas przysposabiających do pracy do potrzeb rynku pracy i możliwości osób z niepełnosprawnością intelektualną Orientacja zawodowa i wsparcie dla absolwentów gimnazjów specjalnych.
3. Wypracowanie i wdrożenie standardów rekrutacji dla uczestników warsztatów terapii zajęciowej. 4. Aktualizacja standardów oceny efektów rehabilitacji zawodowej dla uczestników warsztatów terapii zajęciowej. Zwiększenie efektywności wsparcia realizowanego w warsztatach terapii zajęciowej poprzez filtrację adresatów wsparcia. Zwiększenie efektywności wsparcia realizowanego w warsztatach terapii zajęciowej poprzez weryfikację osiągnięcia celu.
5. Tworzenie alternatywnych form pomocy w zakresie rehabilitacji społecznej dla osób z utrudnieniami w osiąganiu kompetencji zawodowych. Dostosowanie rynku usług do potrzeb i możliwości osób z niepełnosprawnością intelektualną.
6. Przyjęcie i szerokie rozpropagowanie formuły zatrudnienia wspomaganego: - przygotowanie trenerów pracy; - informowanie pracodawców i osób z niepełnosprawnością intelektualną o możliwościach zatrudnienia wspomaganego; - pozyskiwanie wsparcia technologicznego i finansowego. Wzrost udziału osób z niepełnosprawnością intelektualną w rynku pracy.
7. Powołanie podmiotu zajmującego się pozyskiwaniem miejsc pracy dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w ramach jednostek administracyjnych: Kontraktowanie usług Wykorzystanie realnych umiejętności Formuła przepływu informacji Współpraca międzysektorowa Wsparcie merytoryczne pracodawców
Propagowanie wiedzy na temat aktywizacji osób z niepełnosprawnością intelektualną w szerszej społeczności. Zmiana społecznego wizerunku osób niepełnosprawnością intelektualną. NIE: bierny / marginalizowany TAK: aktywny potrzebny
8. Wypracowanie strategii informowania sektora biznesu o potrzebie, warunkach, przywilejach wynikających z zatrudniania osób z niepełnosprawnością intelektualną:
kampanie informacyjne, kampanie społeczne, włączenie wątku aktywizacji zawodowej w zakres problematyki poruszanej w serialach i paradokumentach;
przygotowanie serii reportaży, filmów dokumentalnych na temat dobrych praktyk zawodowych w województwie wielkopolskim i upowszechnianie ich w mediach lokalnych;
docieranie do pracodawców z ofertą informacyjną nt. specyfiki funkcjonowania, możliwości i ograniczeń związanych z funkcjonowaniem osób z niepełnosprawnością intelektualną; opracowanie wirtualnego informatora dla pracodawców Kim jest osoba z niepełnosprawnością intelektualną?
9. Zwiększenie poziomu wiedzy rodziców na temat korzyści i mitów związanych z zatrudnieniem osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Wypracowanie otwartego, pozytywnego stosunku rodziców/opiekunów do podjęcia pracy przez osobę z niepełnosprawnością intelektualną.
10. Wspieranie i promowanie rozwoju spółdzielni socjalnych, zakładów pracy chronionej, innych podmiotów tworzących miejsca pracy dla osób z niepełnosprawnością intelektualną. Poszerzenie oferty zatrudnienia wspomaganego.
4. Sytuacja emocjonalna
1. Uzupełnienie systemu wsparcia skierowanego do osób z niepełnosprawnością intelektualną o pracę z rodzinami (rodzice, rodzeństwo).
2. Edukacja ukierunkowana na zmianę nawyków i włączenie efektywnych rozwiązań w życie codzienne. Zwiększanie zakresu doświadczeń związanych z życiem codziennym, także w sferze planowania i podejmowania decyzji. Przygotowanie rodziców Autonomizacja osoby
3. Diagnoza stanu oferty wsparcia psychologicznego dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w województwie wielkopolskim.
4. Kampanie społeczne: niwelujące stereotypy na temat osób z niepełnosprawnością intelektualną; propagujące wiedzę o specyfice rozwoju, funkcjonowaniu i potrzebach tych osób, promujące zachowania prospołeczne wobec osób z niepełnosprawnością. Inkluzja społeczna w ramach społeczności lokalnych (włączenie w/w zadania w strategie rozwoju miast, powiatów, gmin)
Obszary badawcze 5. Sytuacja społeczna
1. Przyjęcie na szczeblu województwa programu NORMALIZACJI ŻYCIA osób z niepełnosprawnością intelektualną
2. Podejmowanie działań promujących odpowiedni sposób przekazywania diagnozy o zaburzeniach rozwoju, o niepełnosprawności przez specjalistów (zapobieganie lękowi rodziców, ich bezradności). Tworzenie grup wsparcia: dla rodziców (wsparcie systemowe już od momentu uzyskania diagnozy o niepełnosprawności dziecka; edukacja rodziców nt. wychowania usamodzielniającego) dla rodzeństwa (jako grupy potencjalnych opiekunów dorosłej siostry/brata z niepełnosprawnością intelektualną)
Dostęp do konsultacji specjalistycznych dotyczących rozwoju i funkcjonowania dorosłej osoby z niepełnosprawnością intelektualną (psycholog, pedagog specjalny, lekarz psychiatra, seksuolog, geriatra, genetyk i in.).
3. Poszerzenie form rehabilitacji społecznej osób z niepełnosprawnością intelektualną poprzez: trening usamodzielniający w miejscu zamieszkania (dla osób nie objętych wsparciem instytucjonalnym), promowanie wolontariatu (nawiązywanie relacji, wspólna aktywność prozdrowotna, udział w imprezach).
4. Aktualizacja (cykliczna) bazy danych na temat instytucji wspierających osoby z niepełnosprawnością intelektualną.
5. Zwiększenie wiedzy orzeczników na temat zagrożeń wynikających z błędów popełnianych podczas wpisywania przyczyny niepełnosprawności w orzeczeniach (np. ujmowanie niepełnosprawności intelektualnej w katalogu chorób psychicznych, pomijanie informacji o innych sprzężonych zaburzeniach powodujących niepełnosprawność).
Rekomendacja Cel 1. Oszacowanie liczebności grupy dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w poszczególnych powiatach Wielkopolski - z podziałem na stopnie niepełnosprawności, wiek, płeć, miejsce zamieszkania, - z uwzględnieniem miejsca zamieszkania (dom rodzinny, mieszkanie własne, wspomagane, chronione, pobyt w instytucji). Zwiększenie szans na zbudowanie ogólnodostępnej oferty kompleksowych, wielospecjalistycznych i rozmieszczonych przestrzennie usług adekwatnie do rzeczywistych potrzeb opisywanej grupy społecznej.
Dziękuję za uwagę kaspa@amu.edu.pl