Bezpieczeństwo pracy w przestrzeniach zagrożonych wybuchem Jak unikać błędów w doborze środków ochrony indywidualnej?

Plan prezentacji 1. Bezpieczeństwo w strefach zagrożenia wybuchem Jak unikać błędów w doborze środków ochrony indywidualnej? -, Robod 2. Dobre Praktyki Krzysztof Chyliński, Grupa Lotos 2

Teoria, a praktyka 3

Ustalenia dotyczące wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej powinny zostać opracowane w oparciu o ocenę ryzyka zawodowego oraz przepisy nadrzędne 4

Częste błędy w programach redukcji ryzyka zawodowego 5

Identyfikacja zagrożeń i program redukcji 6

Gdzie jest źródło błędów? 10.3 Zapobieganie zagrożeniu zapłonem, o którym mowa w 4 ust. 1 pkt 2, powinno także uwzględniać ładunki elektrostatyczne przenoszone lub wytwarzane przez osoby pracujące lub środowisko pracy. Tam, gdzie atmosfera wybuchowa może pojawić się w ilościach zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu, na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka, pracodawca zapewnia osobom pracującym odpowiednie ubiory, które nie będą przyczyniać się do powstania wyładowań elektrostatycznych mogących wywołać zapłon atmosfery wybuchowej. Rozporządzenie MG z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. 2010, nr 138, poz. 931)

Jakie czynniki zagrożeń mogą występować w przestrzeniach zagrożonych wybuchem? 8

Czy zjawisko elektryczności statycznej może być realnym czynnikiem zagrożenia? 9

Zjawisko elektryczności statycznej, a minimalna energia zapłonu Ciało człowieka może być naładowane do 10 000 V, wówczas przeskok iskry może wyzwolić energię 5 mj. Minimalna energia zapłonu wielu mieszanin par, cieczy i gazów z powietrzem wynosi od ok. 0,01 mj do 5 mj. Dla mieszanin pyłów i włókien z powietrzem wynosi od ok. 10 do 100 mj.

Przyjrzyjmy się medium, z jakim mamy do czynienia? 11

Przykładowe wartości minimalnej energii zapłonu mieszanin wybuchowych par i gazów Rodzaj pary/gazu Stężenie mieszaniny [% obj.] Minimalna energia zapłonu [mj] wodór 2,4 0,019 acetylen 7,7 0,19 metan 8,5 0,28 propan 5,2 0,26 etan 6,5 0,25

Przykładowe wartości minimalnej energii zapłonu mieszanin wybuchowych pyłów i włókien z powietrzem Rodzaj pyłów/włókien Minimalne stężenie wybuchowe [g/m kw.] Minimalna energia zapłonu [mj] Bawełna nieprzetworzona 190 100 Celuloza 55 80 Węgiel drzewny 140 20 Drewno/sosna (trociny) 40 35 Kakao 75 100 Mąka 50 60 Siarka 35 15

Jakie czynniki warto brać pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczących doboru środków ochrony indywidualnej? Technical report for the selection, use, care and maintenance of personal protective equipment against electrostatic shocks - CEN/TC 161 N 760 14

Przy dokonywaniu oceny ryzyka mającej na celu określenie, czy odzież ochronna antyelektrostatyczna i pozostałe wyposażenie są wymagane warto uwzględnić: a) Identyfikację przestrzeni zagrożonych wybuchem, b) Klasyfikację stref (strefy 0, 1, 2, 20, 21 i 22), c) Określenie grup wybuchowości substancji np. I, IIA, IIB, IIC, IIIA, IIIB i IIIC. d) Odpowiedź na pytanie, czy występuje atmosfera wzbogacona w tlen? /zawartość tlenu powyżej 21,5 %, nie jest powszechne, aby prace wykonywane były w tego rodzaju środowisku/ e) Analizę wielkość środków ochrony indywidualnej /patrz Tabela 3, IEC/TS 60079-32-1/ f) Analizę mechanizmów zwiększający prawdopodobieństwo wyładowań pochodzących z odzieży oraz innych ŚOI, g) Czynniki środowiskowe np. temperaturę i wilgotność. Ważne, aby mechanizm indukowania ładunków elektrostatycznych brany był pod uwagę z uwzględnieniem normalnej pracy, nawyków i praktyk stosowanych przez pracowników.

Zdolność materiałów do indukowania elektryczności statycznej zależy w dużej mierze od: - temperatury - wilgotności

Do oceny ryzyka warto wesprzeć się danymi prezentowanymi w tabeli w celu określenia, czy odzież antyelektrostatyczna i inne antyelektrostatyczne ŚOI będą wymagane Zalecenia dla stosowania odzieży ochronnej antyelektrostatycznej oraz innych ŚOI Strefa zagrożenia wybuchem Prawdopodobieństwo indukowania 0,02 mj MIE 0,2 mj MIE > 0,2 mj Strefa O Strefa 1 Wysokie Niskie Wysokie Niskie Wymagane Wymagane Rekomendowane Strefa 2 Wysokie Niskie Rekomendowane Nie wymagane Nie wymagane ŹRÓDŁO: Technical report for the selection, use, care and maintenance of personal protective equipment against electrostatic shocks - CEN/TC 161 N 760

Odzież ochronna Jaki rodzaj stosować? Jak definiować parametry w praktyce? 18

Pamiętaj: Pracodawca jest zobowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności.

Jak radzić sobie z podwykonawcami? Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł. Tej samej karze podlega, kto: (...) wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności.

Dostępne rozwiązania

Który rodzaj odzieży jest lepszy? 22

Odzież ochronna trudnopalna o właściwościach antyelektrostatycznych EN ISO 11612:2015

Szkolenie Jak bezpiecznie użytkować odzież ochronną antyelektrostatyczną? 24

Czy jest to wystarczająca ochrona? 25

Właściwe uziemienie jest niezbędne dla uzyskania odpowiedniej ochrony! 27

Pamiętaj Nie jest prawdą, że jeżeli odzież izolowana od ziemi nie elektryzuje się, to również nie ulegnie naelektryzowaniu odizolowany od ziemi noszący ją człowiek.

Uziemienie personelu może być realizowane np. poprzez: ` wykorzystanie obuwia przewodzącego lub antyelektrostatycznego, wykorzystanie opasek uziemiających połączonych bezpośrednio z ciałem użytkownika.

Jakie rodzaje obuwia stosować? 30

Jak bezpiecznie użytkować odzież ochronną antyelektrostatyczną? MIE mniejsza niż 0,02 mj MIE większa lub równa od 0,02 mj

Jak dokonać doboru środków ochrony indywidualnej, aby realnie, a nie tylko pozornie, zapewnić bezpieczeństwo? 32

Pracodawca powinien podjąć we wskazanej kolejności działania i środki zmierzające do: 1) Zapobiegania tworzeniu się atmosfery wybuchowej. 2) Usunięcia źródeł zapłonu. 3) Ograniczenia szkodliwego efektu wybuchu, w celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa osób pracujących. Rozporządzenie MG z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. 2010, nr 138, poz. 931) 33

Czy ochrona przed elektrycznością statyczną i uziemienie użytkownika są wystarczające? 34

Co się stanie jeżeli w sytuacji zagrożenia zastosujemy odzież wielofunkcyjną?

Wymagania dla rękawic ochronnych do stosowania w atmosferze zagrożonej wybuchem 36

Rękawice chroniące przed elektrycznością statyczną EN 16350 Projekt normy określa dodatkowe wymagania dla Rękawic ochronnych, które znajdują zastosowanie w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. W normie zostały określone metody badań i wymagania dotyczące skuteczności ochrony, oznakowania i informacji dla rękawic ochronnych rozpraszających ładunki elektrostatyczne w celu zminimalizowania ryzyka wybuchu. Rezystancja skrośna Rv < 1,0 x 10 8 Ohm PN-EN 1149-2 Odzież ochronna. Właściwości elektrostatyczne Część 2-Metoda badania rezystancji skrośnej. PN-EN 61340-2-3 Elektryczność statyczna. Część 2-3: Metody badań stosowane do wyznaczania rezystancji i rezystywności płaskich materiałów stałych, używanych do zapobiegania gromadzeniu się ładunku elektrostatycznego (IEC 61340-2-3) dla małych próbek (10cm x10cm).

Jak skutecznie zapewnić ochronę pracownikowi?

Przykłady nieprawidłowości Komunikacja 39

Błędny dobór ochrona personelu, a ochrona produktu 40

Ochrona produktu EN 61340-5-1 Elektryczność statyczna. Ochrona przyrządów elektronicznych przed elektrycznością statyczną.

Tabela przydziału

Tabela przydziałów Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne ( ) oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego. /Kodeks Pracy/ Tabela przydziału jest doskonałym narzędziem do optymalizacji kosztów w długim okresie 43

Czy jest to właściwie przygotowana tabela przydziału? 1.Odzież ochronna antyelektrostatyczna trudnopalna [O] Przewidywany okres użytkowania 12 m-cy 2. Koszula robocza flanelowa [R] 9 m-cy 3. Koszulka z krótkim rękawem [R] 6 m-cy 4. Obuwie bezpieczne antyelektrostatyczne [O] Do zużycia* 5. Rękawice ochronne [O] * Do zużycia oznacza do utraty cech ochronnych lub użytkowych Do zużycia* Ć

Tabela przydziałów Czy możemy wypłacić ekwiwalent zamiast wydania pracownikowi odzieży ochronnej? Jak można nadzorować w praktyce zużycie śoi? /zdefiniowanie zużycia śoi, protokół zużycia etc./ Ć 45

Konserwacja

Proces konserwacji, a skuteczność ochrony - wypłata ekwiwalentu Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie. /Kodeks Pracy/ 47

Proces konserwacji, a skuteczność ochrony - wypłata ekwiwalentu Czy możemy wypłacić pracownikowi ekwiwalent za pranie odzieży ochronnej? 48

Jak opracować właściwy program redukcji ryzyka? 49

Jaka będzie przyszłość? 51

Jak w praktyce wdrożyć skuteczny system? 52

Narzędzie do zarządzania

Zapraszam do lektury

Przykład żyjącego systemu 55

Dziękuję za uwagę GSM: 604 593 529 szefler@robod.pl 56 56

Jak bezpiecznie użytkować odzież ochronną antyelektrostatyczną? Zapoznaj się z informacją przekazywaną przez producenta. Odzież powinna zakrywać tułów, ramiona i nogi. Odzież należy użytkować dokładnie zapiętą.

Jak bezpiecznie użytkować odzież ochronną antyelektrostatyczną? Nie wolno rozpinać odzieży w przestrzeniach zagrożonych wybuchem. Każdorazowo przed użyciem należy dokonać oględzin odzieży, czy nie została uszkodzona. Odzież uszkodzona np. rozdarta, rozpruta, przepalona itp. powinna zostać niezwłocznie wycofana z użytkowania lub naprawiona.