PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Stawiska Gmina Strzegom sierpień 2012 GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 1
Spis treści I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY... 6 I.1. Położenie gminy Strzegom... 6 I.2. Wewnętrzny podział administracyjny gminy... 7 1.3. Rys historyczny gminy... 8 I.4. Ludność gminy według wieku... 8 II. STAWISKA CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI.... 10 II.1. Położenie i historia wsi.... 10 II.2. Liczba ludności i powierzchnia... 11 II.3. Walory turystyczne i przyrodnicze... 14 II.4. Architektura... 15 II.5. Kultura... 16 II.6. Kierunki zagospodarowania w planie zagospodarowania przestrzennego... 16 III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW SŁUŻĄCA UJĘCIU STANU... 18 RZECZYWISTEGO... 18 III.1. Bezrobocie w gminie i we wsi Stawiska.... 18 III.2. Infrastruktura techniczna i społeczna... 18 Drogi i komunikacja... 18 Infrastruktura techniczna wodociągowa i kanalizacji sanitarnej... 20 Kanalizacja deszczowa... 20 Gospodarka odpadami... 20 Sieć energetyczna i oświetlenie... 21 Sieć gazowa... 21 Sieć telefoniczna... 22 Budynki mieszkalne... 22 III.3. Kultywowanie tradycji, kultura... 23 III.4. Bezpieczeństwo... 23 III.5. Sport i rekreacja... 23 III.6. Oświata i opieka zdrowotna... 25 III.7. Gospodarka... 25 Działalność rolnicza... 25 Działalność pozarolnicza... 26 IV. ANALIZA SWOT I WIZJA ROZWOJU SOŁECTWA... 26 Wizja rozwoju wsi Stawiska... 27 V. PRIORYTETY ROZWOJU SOŁECTWA planowane kierunki rozwoju w perspektywie 7 lat.... 28 GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 2
V.1. W zakresie gospodarki... 29 V.2. W zakresie infrastruktury i środowiska... 30 Drogi... 30 Kanalizacja burzowa... 30 Telefonizacja... 30 Sieć energetyczna i oświetlenie... 30 V.3. W zakresie kultury, oświaty, sportu, rekreacji i turystyki... 30 Kultura... 30 Sport, rekreacja i turystka... 31 Budynki mieszkalne... 32 V.4. Przedsięwzięcia aktywizujące społeczeństwo wsi... 32 V.5. Obiekty zabytkowe... 33 VI. OPIS I CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW, ZWIĄZANYCH Z KSZTAŁTOWANIEM OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW.... 33 VII. PRZEDSIĘWZIĘCIA PRZEWIDZIANE DO REALIZACJI W LATACH 2012-2019... 34 VIII. WDRAŻANIE PLANU ODNOWY MIEJSCOWOŚCI... 36 IX. MONITORING I OCENA PLANU ODNOWY MIEJSCOWOŚCI... 37 Źródła informacji:... 38 Spis tabel... 39 Spis rysunków... 39 Spis wykresów... 39 Wykres 2: liczba ludności Stawisk w podziale na płeć... 39 Spis fotografii... 39 GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 3
Wstęp Plan Odnowy Miejscowości jest dokumentem, którego posiadanie jest warunkiem koniecznym do spełnienia, aby gmina, instytucje kultury czy kościół lub związek wyznaniowy, mogły aplikować o środki finansowe z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013), Oś 3- Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie działalności na obszarach wiejskich, Działanie: Odnowa i Rozwój Wsi. Celem tego działania jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Plan Odnowy Miejscowości wsi Stawiska stanowić będzie załącznik do wniosków aplikacyjnych o środki finansowe pochodzące z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Niniejsze opracowanie zawiera wszystkie elementy wymagane Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Odnowa i rozwój wsi" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 38, poz. 220 z późn. zm.). Obowiązek przygotowania stosownych planów rozwoju w oparciu o zasadę programowania Unii Europejskiej (Rozporządzenie WE nr 1083/2006, art. 10) nakłada również krajowe ustawodawstwo, zgodnie z którym konieczne jest ujmowanie wszelkich projektów inwestycyjnych w ramach szerszych dokumentów ukazujących ich celowość z punktu widzenia perspektywicznej wizji rozwoju. Plan Odnowy Miejscowości zgodnie z art. 18, ust. 2, pkt. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), określa główne kierunki rozwoju wsi Stawiska na najbliższe lata oraz definiuje priorytetowe inwestycje. Dokument wymaga umocowania prawnego w formie uchwały Zebrania Wiejskiego mieszkańców wsi w sprawie przyjęcia Planu Odnowy Miejscowości wsi Stawiska na lata 2012 2019 oraz uchwały Rady Miejskiej w Strzegomiu w sprawie zatwierdzenia tego Planu. Plan Odnowy Miejscowości wsi Stawiska jest dokumentem określającym strategię rozwoju wsi w sferze społeczno-gospodarczej do roku 2019 mającą na celu zmniejszenie istniejących dysproporcji i różnic w poziomie rozwoju obszarów wiejskich w stosunku do terenów miejskich. Zawiera on krótką informację o gminie Strzegom oraz najważniejsze informacje dotyczące wsi Stawiska. W planie dokonana jest diagnoza istniejącego stanu w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej, jest tu analiza słabych i mocnych stron, na ich podstawie sformułowano wizję rozwoju wsi i określono priorytetowe działania, które są niezbędne, aby wieś osiągnęła poziom dorównujący terenom wiejskim innych wysoko rozwiniętych państw Unii Europejskiej. Priorytety te pokrywają się w większości z postulatami mieszkańców Stawisk, ale są także wynikiem informacji uzyskanych od instytucji i podmiotów, które mają wpływ na życie społeczności sołectwa, jego wygląd i dalszy rozwój. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 4
Plan Odnowy Miejscowości Stawisk to dokument strategiczny, utworzony przy udziale mieszkańców wsi, między innymi poprzez wykorzystanie Sołeckiej Strategii Rozwoju wsi Stawiska opracowanej z końcem 2011 r. przez Grupę Odnowy Wsi w ramach Warsztatów z cyklu Planowanie w procesie odnowy wsi przeprowadzonych przez moderatorów Regionalnego Programu Odnowa Dolnośląskiej Wsi. Jednym ze źródeł informacji o historycznych dziejach wsi jest opis Pani Krystyny Lis, zawarty w Leksykonie Gminy Strzegom z 2000 r. Przeprowadzono również konsultacje społeczne z mieszkańcami na zebraniach wiejskich w dniach 19.07.2012 oraz 02.08.2012 r. a także z instytucjami i wszystkimi podmiotami, które mają jakikolwiek wpływ lub oddziaływanie na wieś Stawiska. W Planie Odnowy Miejscowości określono najważniejsze działania, które mieszkańcy uznali za istotne dla swojej miejscowości i które pomogą im rozwiązać problemy, pokonać bariery i osiągnąć stawiane przez nich cele. Pomimo wielu prac wykonanych we wsi na rzecz jego mieszkańców i nakładów finansowych na prace inwestycyjne i remontowe, bardzo dużych nakładów wymaga przede wszystkim infrastruktura techniczna i społeczna. Najważniejsze dla mieszkańców jest wyremontowanie budynku świetlicy, stworzenie warunków dla integracji społecznej a dla bezpieczeństwa wykonanie chodników, gdyż wpłynie to na poprawę warunków życia ale przede wszystkim na możliwość ożywienia życia społeczno- kulturalnego i pobudzenie aktywności mieszkańców wsi. W niniejszym opracowaniu zawarty jest opis infrastruktury i wskazane potrzeby jej modernizacji, również przez operatorów innych niż jednostki gminy. Plan Odnowy Miejscowości wsi Stawiska obejmuje lata 2010-2019. Priorytety wymienione w tym Planie może nie będą w całości zrealizowane w tym okresie, bowiem większość zadań musi być wykonywana przez gminę i ze środków finansowych gminy. Gmina Strzegom to oprócz miasta 22 sołectwa, których mieszkańcy borykają się z wieloma problemami. Wielkość dostępnych środków unijnych, szczególnie tych na inwestycje, jest ograniczona. W większości środki te zostały już wykorzystane w poprzednich latach, a w przyszłych będzie ich o wiele mniej. Gmina nawet przy współfinansowaniu z innych źródeł, we własnym budżecie musi mieć sporo pieniędzy na realizację zadań inwestycyjnych i remontowych, a mieszkańców wsi nie stać na współfinansowanie inwestycji w ich miejscowości. Dlatego też należało przyjąć do realizacji przedsięwzięcia, które są dla mieszkańców najważniejsze, realne do zrealizowania i z którymi wiążą nadzieje na rozwój ich sołectwa. Pozostałe zadania mogą być realizowane sukcesywnie w miarę posiadanych środków finansowych, po przeanalizowaniu kolejności ich realizacji i ujęciu w wieloletnim planie inwestycyjnym gminy. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 5
I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY I.1. Położenie gminy Strzegom Gmina Strzegom leży w południowo-zachodniej części Polski, na obszarze województwa dolnośląskiego, w powiecie świdnickim, na Podgórzu Sudeckim wśród Wzgórz Strzegomskich. Na terenie gminy Strzegom liczne wzniesienia tworzą malowniczy krajobraz. Pasmo Wzgórz Strzegomskich, rozciągających się w odległości około półtora kilometra na zachód od miasta, tworzą wyrastające z równiny jako pojedyncze lub zrastające się podstawami granitowe kopice, niekiedy zalesione. Najwyższy szczyt Wzgórz, Góra Krzyżowa, położona jest w kompleksie lasów mieszanych i ma wysokość 354 m. n. p. m.. Walory przyrodnicze Strzegomia zostały podkreślone przez utworzenie na terenie Góry Krzyżowej obszaru chronionego. W kotlinie natomiast rzeka Strzegomka, będącą dopływem Bystrzycy, z którą wpada do Odry, przepływająca wzdłuż zabudowy wsi, tworzy malowniczy krajobraz. Wszystkie elementy krajobrazu gminy stwarzają warunki dla rozwoju turystyki, tym bardziej, że istnieje możliwość zagospodarowania Góry Krzyżowej na cele rekreacyjnosportowe, zarówno dla wypoczynku letniego, jak i zimowego. Istnieje również możliwość wykorzystania rzeki, jako atrakcji turystycznej. Rysunek 1: Lokalizacja gminy na terenie województwa, Stawisk na terenie gminy. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 6
I.2. Wewnętrzny podział administracyjny gminy Gmina Strzegom to miasto i 22 obręby ewidencyjne, na które składają się wsie: Bartoszówek, Granica, Graniczna, Grochotów, Godziszówek, Goczałków, Goczałków Górny, Jaroszów, Kostrza, Międzyrzecze, Modlęcin, Morawa, Olszany, Rogoźnica, Rusko, Skarżyce, Stanowice, Stawiska, Tomkowice, Żelazów, Żółkiewka, Wieśnica. Dogodny układ dróg oraz dostosowane do potrzeb przewozy komunikacji PKS i prywatnej zapewniają połączenie wszystkich miejscowości w gminie z ośrodkiem administracyjnym, którym jest Strzegom. Natomiast dobre połączenie komunikacyjne Strzegomia z dużymi aglomeracjami takimi jak Wrocław, Jelenia Góra umożliwia przebiegająca przez teren miasta m. in. droga krajowa nr 5, a z Wałbrzychem, Legnicą czy Świdnicą droga wojewódzka nr 374. Obszar gminy 144,71 km², w tym miasto 20,50 km². Rysunek 2: Lokalizacji Stawisk na terenie województwa. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 7
1.3. Rys historyczny gminy Bogata w minerały ziemia Strzegomska-średniowieczna metropolia kasztelańska pojawia się po raz pierwszy jako gród w bulli papieskiej Hadriana IV w 1155 roku w Rzymie, w której jako posiadłość biskupów wrocławskich figuruje gradice Ztrigom. W 1241 r. został on spalony przez Tatarów. Jednak wdowa po księciu Henryku Pobożnym Anna, w 1242 r. nadała mu prawa miejskie. Miasto rozwijało się wszechstronnie dzięki sprowadzonym tu w 1170 r. joannitom. Rządy sprawowali tu kolejno: książęta Piastowie, wrocławscy, legniccy, świdniccy. W 1339 r. otwarto pierwszą szkołę. W mieście działały trzy klasztory: joannitów, karmelitów i benedyktynek. Wojna trzydziestoletnia 1618-1648 pozostawiła miasto i jego system obronny w gruzach. Powtórną klęskę przyniosły miastu wojny śląskie 1740-1763. W XIX wieku Strzegom ulega gwałtownym zmianom pod wpływem rozwoju techniki i gospodarki kapitalistycznej. W 1856 r. do miasta zawitała kolej parowa, łącząc Strzegom z Jaworzyną Śląską i Legnicą, której trasa przebiegała przez Rogoźnicę. Powstają nowe fabryki, rozwija się przemysł wydobywczy granitu. Lata 1870-1914 są złotym okresem rozwoju miasta i jego okolic. I Wojna Światowa znowu doprowadza do bankructwa miasto i jego mieszkańców. Krótki rozwój w latach trzydziestych kończy się w czasie II wojny światowej, kiedy to w pierwszych miesiącach 1945 r. Strzegom ulega totalnemu zniszczeniu. Na rozwój Strzegomia niewątpliwie miał wpływ nowy podział administracyjny. W 1975 r. Strzegom stał się siedzibą władz miasta i gminy, liczącej 22 wsie. Rozwój miasta, jako ośrodka administracji, w każdym ze stuleci wpływał pozytywnie na miejscowości położone w jego pobliżu, w tym również na Stawiska. Obszar gminy 144,71 km², w tym miasto 20,50 km². I.4. Ludność gminy według wieku Obszar gminy na koniec grudnia 2011 r. zamieszkiwało 27 013 mieszkańców, w tym miasto 16 823 a wsie 10 190 osób. Tabela 1: Liczba ludności w gminie Strzegom w latach 2005-2011. Lp Przedział wiekowy Liczba osób w latach rok 2005 rok 2009 rok 2011 1 Wiek poniżej 18 lat 5 962 5 327 5 087 2 Dorośli 22 205 22 133 21 970 3 Razem 28 167 27 360 27 057 GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 8
30 000 25 000 20 000 22 205 22 133 21 970 28 167 27 360 27 057 15 000 10 000 5 000 0 5 962 5 327 5 087 rok 2005 rok 2009 rok 2011 Wiek poniżej 18 lat Dorośli Razem Wykres 1: Liczba ludności w gminie Strzegom w latach 2005-2011 w podziale na wiek. W ostatnich latach zauważyć można w gminie spadek liczby mieszkańców i spadek liczby osób w wieku poniżej 18 lat w stosunku do wszystkich mieszkańców gminy. Strzegom stanowi centrum administracyjne dla całej gminy i jest siedzibą władz gminnych. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 9
II. STAWISKA CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI. II.1. Położenie i historia wsi. Zabudowania Stawisk, wsi oddalonej zaledwie o 3 km na południowy zachód od Strzegomia, rozłożone są w dorzeczu rzeki Strzegomki i Czarnuchy. Stawiska łączy ze Strzegomiem szosa asfaltowa będąca przedłużeniem ul. Wałbrzyskiej oraz krótki odcinek drogi krajowej nr 5, z którego zjeżdża się na asfaltową drogę powiatową przebiegającą przez wieś. Historia Stawisk nie jest zbyt odległa i jest związana z rzeką, która jest zlewiskiem spływających z gór podnóża Bolkowskiego i Obniżenia Podsudeckiego potoków oraz licznymi wiatrakami położonymi w okolicach strzegomskich wzgórz. Jeden z wiatraków wybudowano na wzgórzu w Stawiskach, na prawym brzegu rzeki przy drodze ze Strzegomia do Olszan, Dobromierza i Bolkowa i dalej ku granicy. Kiedy na skrzyżowaniu dróg do Olszan, Modlęcina i Granicy wybudowano nowoczesny młyn, wówczas wiatrak stracił swoje znaczenie i na początku XIX w właściciel urządził w nim karczmę dla zatrzymujących się tutaj na piwo, popas i odpoczynek przejezdnych podróżnych. W 1745 r. na polach przy rzece rozegrała się wielka bitwa wojny śląskiej. W mokradłach przy rzece ginęli ludzie i grzęzły konie. Dla potrzeb wojska wybudowano na Grabach drewniany most, po którym i na pamiątkę rozegranej tam bitwy pozostał kamienny świadek. Wzdłuż rzeki biegł Szlak Ułanów Legii Nadwiślańskiej Wówczas już istniała wieś Teiche (niemiecka nazwa wsi Stawiska do 1945 r., Reich- niem. staw). Jednak rwący nurt rzeki zniszczył wysoką skarpę szlaku, a piasek z niej wykorzystywany był jako materiał budowlany. Ślady takiej piaskowni w okolicach dawnego mostu obok nowego cmentarza komunalnego pozostały do dzisiaj. Niewielkie domostwa położone wzdłuż rzeki świadczą o tym, że ich właściciele posiadali niewielkie gospodarstwa. Być może pracowali w pobliskim młynie. Ożywienie gospodarcze Dolnego Śląska w XIX w., rozwój przemysłu i budowa w 1890 r. linii kolejowej Strzegom- Bolków przez Graby przyczyniły się do budowy dróg między miejscowościami. W związku z budową nowej trasy do Jeleniej Góry wybudowano most w Stawiskach i drogę do wsi Granica. Melioracje osuszyły mokradła i zamieniły je w żyzne pola uprawne. Powstały w Stawiskach nowe gospodarstwa. Produkowano rośliny przemysłowe. Życie spokojnej wsi zakłóciły obie wojny światowe. Niemiecka ludność opuściła swoje domostwa i na te tereny przybyło kilka rodzin zza Buga. Osiedliło się też w Stawiskach kilka rodzin z powiatu bocheńskiego. W miejscu starego wiatraka, później gospody, która wraz z przylegającą do niej, dobudowaną zapewne później salą, urządzono świetlicę wiejską. W czasie wojny służyła jako szpital wojskowy, po którym zostały po wojnie łóżka szpitalne i sprzęt oraz wyposażenie medyczne. Po wojnie mieszkańcy wsi zajmowali się przede wszystkim uprawą roślin przemysłowych, a dzięki kontraktacji w pobliskich zakładach roszarniczych, mięli zapewniony zbyt tych roślin. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 10
Ogromne połacie ziemi ze stogami wyglądającymi jak domki bez okien można było zauważyć w krajobrazie tego rejonu jeszcze na początku dziewięćdziesiątych lat ubiegłego stulecia, kiedy to Zakłady Roszarnicze KONPAR w Strzegomiu zaprzestały produkcji. Na skrzyżowaniu mieszkańcy wsi ustawili krzyż- miejsce wspólnej modlitwy, wybudowali przystanek autobusowy, a w 1986 r. świetlicę i sklep. Do niedawna świetlica była miejscem, w którym spotykali się mieszkańcy wsi, ale jej stan techniczny znacznie się pogorszył. Powódź tysiąclecia w 1997 r. nie ominęła Stawisk. Wyrządziła wiele szkód, zniszczyła studnie. Wybudowano więc wodociąg. Wyremontowano też mosty. Fotografia 1: Most na drodze gminnej. Fotografia 2: Most na drodze powiatowej nr 2888. II.2. Liczba ludności i powierzchnia Liczba ludności: 74 osoby, w tym: 36 kobiet, 38 mężczyzn. Tabela 2: Liczba ludności w Stawiskach w latach 2005-2011 w podziale na wiek. Lp Przedział wiekowy Liczba ludności w latach rok 2005 rok 2009 rok 2011 1. Wiek poniżej 18 lat 22 17 14 2. Dorośli 47 55 60 3. Razem 69 72 74 Kobiety 38 Męszczyźni 36 35 35,5 36 36,5 37 37,5 38 Wykres 2: liczba ludności Stawisk w podziale na płeć. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 11
Jak wynika z powyższych danych, liczba ludności w tej miejscowości wskazuje tendencje wzrostowe, jednak maleje liczba dzieci i młodzieży, natomiast wzrasta liczba osób dorosłych. Powierzchnia Stawisk: 127,43 ha Liczba posesji zabudowanych według numeracji porządkowej budynków 17 Rysunek 3: Lokalizacja budynków na terenie wsi. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 12
Rysunek 4: Zdjęcie satelitarne wsi Stawiska PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 13
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI II.3. Walory turystyczne i przyrodnicze Obszar wsi Stawiska położony jest na terenie Przedgórza Sudeckiego, w makroregionie Wzgórza Strzegomskie. Przez wieś wzdłuż zabudowy wsi przepływa rzeka Strzegomka (ciek III rzędu) oraz ciek Czarnucha, nad którymi wybudowane są dwa mosty. Od strony południowo- zachodniej w miejscu, gdzie kończy się zabudowa wsi jest niewielki, ale uroczy las, przez który przepływa rzeka Strzegomka. Fotografia 3: Most - droga gminna. Fotografia 4: Most- droga powiatowa 2888 Fotografia 5: Las za wsią. Fotografia 6:Rrzeka Strzegomka Gleby w okolicach Strzegomia (w tym w Stawiskach) zalicza się do urodzajnych, w większości klasy I III. Klimat Strzegomia i okolic jest odmienny od pozostałego terenu Dolnego Śląska, panuje tu szczególny mikroklimat, który kształtują południowo-zachodnie masy powietrza z kierunku Karkonoszy oraz charakterystyczny dla Sudetów wiatr (zwany fenem), jako suchy i bardzo ciepły prąd. Cechą dorzecza Odry jest znaczna przewaga deszczy letnich, na które przypada 67,2% ogólnej sumy opadów rocznych. Mikroklimat gminy Strzegom ma korzystny wpływ na produkcję rolniczą. Fotografia 7: Pola uprawne we wsi Stawiska. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 14
We wsi Stawiska nie ma obiektów wpisanych do rejestru zabytków, bowiem historia Stawisk nie jest zbyt odległa. Fotografia 8: Świetlica wiejska Fotografia 9: Dom mieszkalny. W centrum wsi znajduje się niewielka kapliczka przydrożna, która pełni we wsi ważną funkcję spotkań starszych osób, jest miejscem zadumy i refleksji. Fotografia 10: Kapliczka w centrum wsi. II.4. Architektura W Stawiskach można zauważyć w ukształtowaniu przestrzennym wiele elementów urbanistycznych charakterystycznych dla wielu wsi polskich o podobnej zabudowie i układzie urbanistycznym oraz walorach architektoniczno-krajobrazowych, do których należą cieki wodne, działki, drogi. Struktura funkcjonalno-przestrzenna na obszarze Stawisk zdeterminowana jest między innymi trasą przepływu rzeki Strzegomki. Układ zabudowy jest nieregularny, zarówno o kształtach podłużnych jak i poprzecznych. Na położenie budynków w terenie i układ przestrzenny działek największy wpływ wywarły następujące elementy: - trasy rzek i cieków wodnych; - ukształtowanie terenu; - lokalne połączenia drogowe; - przydatność gruntu pod zabudowę. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 15
Można doszukać się w Stawiskach dwóch rodzajów układów przestrzennych wsi: - widlica typ wsi o zwartej zabudowie, skoncentrowanej wzdłuż 2-3 dróg rozwidlających się w kształcie litery V. Układ ten widać przy wjeździe do wsi od strony Strzegomia. Tworzy je rozwidlenie dróg w kierunku Olszan i zjazdu do drogi krajowej nr 5 w stronę wsi Granica; -dalej wzdłuż drogi w kierunku Olszan układ przestrzenny ma charakter rzędówki - to jest typu wsi charakteryzującej się luźną zabudową wzdłuż drogi, po jednej stronie drogi. W Stawiskach wewnątrz wsi, ograniczonej dwiema drogami, nie ma centrum-placu charakterystycznego dla wielu wsi gminy. Niewielki teren, który jest możliwy do wykorzystania dla celów publicznych, położony jest przy świetlicy wiejskiej. Mała kapliczka z urządzonym niewielkim placem wokół niej znajduje się bezpośrednio przy drodze do Olszan. Ze względu na sposób ustawienia domów względem ulicy zauważyć można, że w Stawiskach` przeważa zabudowa szczytowa ale jest też zabudowa kalenicowa. II.5. Kultura W chwili obecnej we wsi nie działa świetlica wiejska. Ze względu na bardzo zły stan techniczny i konieczność przeprowadzenia remontu, obiekt został wyłączony z eksploatacji. Jest to jedyny obiekt, w którym prowadzona była działalność wpływająca na aktywność społeczności tej wsi. Nie ma tam i nigdy nie było szkoły, kościoła, urządzonego miejsca dla rekreacji, placu zabaw czy jakiegokolwiek obiektu sportowego. II.6. Kierunki zagospodarowania w planie zagospodarowania przestrzennego Kierunki zagospodarowania określone są w planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym uchwałą nr 81/04 Rady Miejskiej w Strzegomiu z dnia 18 października 2004 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszarów wiejskich dla części południowo- zachodniej gminy Strzegom, obejmującej wsie: Stanowice, Grochotów, Olszany, Modlęcin, Granica, Stawiska, Tomkowice,Godzieszówek. Zgodnie z tym planem w Stawiskach w terenie zabudowanym i przeznaczonym pod zabudowę przewiduje się utrzymanie i uzupełnienie funkcji przede wszystkim zagrodowej, jak również mieszkaniowej i usługowej. W uchwalonym Uchwałą Rady Miejskiej nr 74/10 w dniu 27 października 2010 r. miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w obrębie wsi Stawiska przewidziano zagospodarowanie terenów po dotychczas niezabudowanej stronie drogi powiatowej, przede wszystkim pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne z pozostawieniem funkcji ogrodnictwa. W tym planie przewidziano funkcję mieszkaniową również dla zachodniej części wsi dla terenu przy lesie. Uchwałą Nr 20/2011 z dnia 31 stycznia 2011 r. Rada Miejska zadecydowała o przeznaczeniu terenu wsi położonego przy skrzyżowaniu drogi gminnej i drogi krajowej nr 5 pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną i usługową. Wiodącą funkcją terenu wsi i okolicy jest zatem budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne, usługowe i zagrodowe oraz ogrodnictwo. Plany zagospodarowania przestrzennego dla wsi Stawiska przewidują znaczący rozwój wsi, przede wszystkim rozbudowy mieszkalnictwa, co wiąże się prawdopodobnie z ogólną tendencją mieszkania na wsi. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 16
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI Rysunek 5: Wyciąg z planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Strzegom GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 17
PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI III. INWENTARYZACJA ZASOBÓW SŁUŻĄCA UJĘCIU STANU RZECZYWISTEGO III.1. Bezrobocie w gminie i we wsi Stawiska. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w gminie Strzegom wg. stanu na koniec czerwca 2012 r. to 1764 osoby, w tym 999 osób to kobiety. Jak z powyższego wynika, problemem w gminie jest brak miejsc pracy przede wszystkim dla kobiet. Stopa bezrobocia w powiecie świdnickim wynosi 13,4. %. Powiatowy Urząd Pracy nie dysponuje danymi dotyczącymi stopy bezrobocia dla poszczególnych miejscowości. Można jednak zaobserwować, że we wsi Stawiska występuje problem bezrobocia. Część mieszkańców utrzymuje się z dochodów z własnych gospodarstw rolnych, część dojeżdża do pracy do Strzegomia i okolic, sporo osób jest zatrudnionych w pobliskich zakładach związanych z wydobyciem i obróbką granitu. III.2. Infrastruktura techniczna i społeczna Drogi i komunikacja Głównymi drogami przebiegającymi przez wieś to drogi: Drogi w Zarządzie Służby Drogowej Powiatu Świdnickiego droga powiatowa nr 2888D od Strzegomia w kierunku Olszan o nawierzchni bitumicznej. Stan techniczny zadawalający; Drogi w zarządzie Burmistrza Strzegomia: droga gminna na dz. nr 87/4 i 87/3 od rzeki Strzegomki do drogi krajowej nr 5 o nawierzchni bitumicznej w stanie zadawalającym, wymagającej drobnych napraw. Rowy przydrożne odwadniające pas drogowy wymagają konserwacji. Drogi o nieutwardzonej nawierzchni : droga gminna dz. nr 85 dojazd do posesji o nawierzchni gruntowej, wymaga naprawy, nie posiada rowów odwadniających; droga gminna dz. Nr 92 dojazd do posesji o nawierzchni z kruszywa granitowego, wymaga naprawy, brak rowów odwadniających; droga gminna na dz. nr 102, dojazd do pól o nawierzchni z kruszywa, wymaga naprawy, brak rowów odwadniających; Na terenie wsi są dwa mosty: - most gminny w ciągu drogi nr 110746D na rzece Strzegomce o klasie obciążenia 15-20 ton w stanie zadawalającym; -most powiatowy w ciągu drogi nr 2888 na potoku Czarnucha w stanie zadawalającym. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 18
Fotografia 11:Droga nr 2888. Fotografia 12:Droga nr 2888. Fotografia 13: Droga gminna dz. Nr 87/4 i 87/3. Fotografia 14:Droga gminna. Fotografia 15: Droga gminna. Fotografia 16: Droga gminna. Rysunek 6: Drogi przebiegające przez wieś. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 19
Obok wsi w odległości kilkuset metrów w kierunku wschód-zachód przebiega droga krajowa nr 5 ( w kierunku Wrocław-Jelenia Góra) o nawierzchni bitumicznej. Komunikację publiczną zapewnia komunikacja PKS oraz prywatna komunikacja samochodowa. Infrastruktura techniczna wodociągowa i kanalizacji sanitarnej Wieś Stawiska jest zwodociągowania jednak nie jest skanalizowana. Sieć wodociągowa rozdzielcza Ø 110 i Ø 90 o łącznej długości 1,7 km, wybudowana w latach 1999-2000 jest w dobrym stanie technicznym. Sieć wodociągowa włączona jest do magistrali Ø 400 zasilającej sieć miejską Strzegomia, zaopatrywanej w wodę z ujęcia w Olszanach. Stan ujęcia ocenia się na dobry. Stawiska to jedna z niewielu wsi w gminie Strzegom, która nie jest jeszcze skanalizowana. Przewiduje się w najbliższych latach wybudowanie sieci kanalizacyjnej wszystkich wsi, w tym Stawisk i włączenie jej do miejskiej oczyszczalni ścieków przy ul. Rybnej w Strzegomiu o przepustowości 6000 m³ na dobę i skuteczności oczyszczania ponad 90 %. Kanalizacja deszczowa Wieś Stawiska nie ma kanalizacji burzowej. Woda deszczowa z części dróg odprowadzana jest do rowów przydrożnych i do rzeki. Drogi o nawierzchni utwardzonej nie mają rowów odwadniających. Gospodarka odpadami Na terenie miasta i gminy, w tym również wsi Stawiska odbiorem odpadów komunalnych zajmuje się Zakład Usług Komunalnych, który jest zakładem budżetowym gminy. Od 2003 r. wprowadzony został system segregacji odpadów i system selektywnej zbiórki odpadów poprzez ustawienie odpowiednio oznakowanych pojemników. Odpady komunalne i inne wywożone na składowisko odpadów komunalnych w Jaroszowie, zlokalizowane na terenie byłego wyrobiska glin ogniotrwałych. Fotografia 17: Pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów. Fotografia 18: Pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 20
Sieć energetyczna i oświetlenie Według informacji operatora sieci energetycznej, zaopatrzenie w energię elektryczną odbiorców zlokalizowanych na terenie wsi Stawiska odbywa się za pośrednictwem 3 obwodów nn ze słupowej stacji transformatorowej R533-12. Z tej stacji zasilane jest również oświetlenie uliczne wsi. Na chwilę obecną w systemie zarejestrowanych jest 25 punktów poboru energii elektrycznej. Stan techniczny sieci elektroenergetycznej ocieniany jest jako zadowalający, właściciel nie przewiduje w najbliższym czasie prac modernizacyjnych. Rozbudowa sieci uzależniona jest od rozwoju wsi oraz wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną istniejących odbiorców..oświetlenie uliczne to 18 punktów świetlnych zlokalizowanych przy drodze powiatowej nr 2888.- w dobrym stanie technicznym Fotografia 19:Sieć energetyczna Fotografia 20: Śieć energetyczna Fotografia 21: Sieć energetyczna Sieć gazowa Wieś nie posiada przewodowej sieci gazowej. Jest znacznie oddalona od źródła zasilania, którym mógłby być gazociąg niskiego ciśnienia De 125 zlokalizowany w Strzegomiu, w ul. Wałbrzyskiej (ok. 1800 m). W celu doprowadzenia gazu należałoby wybudować gazociąg niskiego ciśnienia wraz z przyłączami. Według opinii Dolnośląskiego Operatora Systemu Dystrybucyjnego Sp. z o.o. istnieją co prawda możliwości techniczne dostawy paliwa gazowego dla celów komunalno bytowych i grzewczych. Niestety, ze względu na znaczną odległość Stawisk od źródła zasilania i związane z tym duże koszty realizacji tej inwestycji w stosunku do przewidywanej sprzedaży gazu, wynikającej z małej ilości potencjalnych odbiorców, gazyfikacja tego obszaru nie spełnia kryteriów określonych w ustawie Prawo energetyczne z dn. 10.04.1997 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625) to znaczy dla powyższego przedsięwzięcia nie istnieją warunki ekonomiczne przyłączenia, a więc nie może być podjęta realizacja nieefektywnej inwestycji.. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 21
Sieć telefoniczna Niemal na terenie całej wsi przebiega sieć telefoniczna napowietrzna. Słupy telefoniczne są w złym stanie technicznym i rozwieszone między nimi kable tworzą pajęczynę sieci napowietrznych, co wymaga modernizacji ze strony operatora to jest Telekomunikacji Polskiej S.A. Wskazane byłoby ułożenie sieci kablowej podziemnej na terenie całej wsi. Z informacji uzyskanych od operatora obecnie świadczone są usługi abonenckie w formie połączeń telefonicznych oraz usługi szerokopasmowego Internetu (usługi szerokopasmowego Internetu w ograniczonym zakresie). W najbliższym czasie operator nie planuje żadnych działań inwestycyjnych na terenie Stawisk. Szczegółowe informacje o istniejącej infrastrukturze telekomunikacyjnej stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa Telekomunikacja Polska S.A. i nie mogą być ujawnione do wiadomości publicznej. Fotografia 22 Słupy telekomunikacyjne oraz słup energetyczny w centrum wsi. Fotografia 23 Słupy telekomunikacyjne oraz słup energetyczny w centrum wsi. Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne indywidualne na ogół są w dobrym stanie technicznym, część jest wyremontowana, powstają też nowe obiekty. Fotografia 24: Budynek mieszkalny od zjazdu z drogi nr 5. Fotografia 25: Budynek od strony Olszan. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 22
Budynki mieszkalne w Stawiskach są własnością osób fizycznych. Nie ma w tej wsi zasobów komunalnych. Fotografia 26: Budynek mieszkalny Fotografia 27: Budynek mieszkalny III.3. Kultywowanie tradycji, kultura Świetlica wiejska w Stawiskach prowadziła do niedawna szeroko rozumianą działalność kulturalną dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W ciągu roku organizowała szereg imprez dla każdego z tych przedziałów wiekowych. Ponadto była jedynym miejscem we wsi Stawiska (nie ma szkoły ani innej placówki oświatowej), gdzie mieszkańcy mogli się spotykać. III.4. Bezpieczeństwo Komisariat Policji w Strzegomiu i Straż Miejska obejmują swoim działaniem cały teren gminy, w tym również wieś Stawiska. Nie odnotowano w Stawiskach w ostatnich latach czynów przestępczych czy poważniejszych wykroczeń. Układ komunikacyjny we wsi dla zwiększenia bezpieczeństwa pieszych wymaga modernizacji w zakresie budowy chodników. Pomimo dużego natężenia ruchu na drogach, nie ma w terenie zabudowanym przy drogach chodników. Podczas wykonywanych przed laty remontów nawierzchni dróg nie zaprojektowano i nie wybudowano choćby wąskich ciągów dla pieszych, nawet w miejscach szczególnie niebezpiecznych, jakimi są skrzyżowania dróg. III.5. Sport i rekreacja W Stawiskach zamieszkują dzieci i młodzież zainteresowana sportem. Brak jest terenu przystosowanego choćby do gry w piłkę czy placu zabaw. Istniejący przy świetlicy niezagospodarowany teren, stanowiący własność komunalną gminy, który mógłby być urządzony dla celów rekreacyjnych i do gry w piłkę siatkową czy koszykówkę. Brak jest na terenie Stawisk tras i ścieżek rowerowych. Koncepcja ścieżek rowerowych gminy Strzegom nie przewiduje co prawda przebiegu trasy rowerowej przez wieś Stawiska, ale trasa rowerowa oznaczona w koncepcji nr 1 przebiega przez osiedle Graby w Strzegomiu do drogi krajowej nr 5 i do drogi powiatowej 2888, prowadzącej do wsi Stawiska, dalej w kierunku Tomkowic Granicy i Olszan. Przejazd rowerem przez gminę do Stawisk i dalej przez wieś, po utworzeniu tras rowerowych zgodnie z koncepcją, będzie bezpieczny. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 23
Fotografia 28: Plac przed świetlicą wiejską. Rysunek 7: Wyciąg z koncepcji ścierzek rowerowych Miasta i Gminy Strzegom. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 24
III.6. Oświata i opieka zdrowotna We wsi Stawiska brak jest punktów opieki medycznej. Wieś położona w bliskim sąsiedztwie Strzegomia, dlatego jej mieszkańcy korzystają z sieci opieki zdrowotnej i pogotowia ratunkowego w Strzegomiu. Dzieci i młodzież uczęszczają do szkoły podstawowej i Gimnazjum w Strzegomiu i dowożone są zorganizowanym przez gminę transportem (autobusem szkolnym) oraz własnym transportem rodziców. III.7. Gospodarka Działalność rolnicza Stawiska i jej okolice to obszar o charakterze rolniczym. W ewidencji działalności gospodarczej zarejestrowanych jest kilka podmiotów prowadzące działalność pozarolniczą m.in. związaną z przerobem kamienia, transportem, budownictwem. Fotografia 29: Pole uprawne Fotografia 30: Gospodarstwo rolne W obrębie wsi funkcjonują gospodarstwa rolne do 100 hektarów: -1 gospodarstwo o powierzchni powyżej 80 ha, -1 gospodarstwo o powierzchni powyżej 70 ha, -2 gospodarstwa o pow. powyżej 40 ha, -1 gospodarstwo powyżej 30 ha, -1 gospodarstwo powyżej 10 ha, -1 gospodarstwo powyżej 9 ha, -1 gospodarstwo powyżej 5 ha, -1 gospodarstwo powyżej 4 ha, -3 gospodarstwa powyżej 3 ha, -1 gospodarstwo powyżej 2 ha, -1 gospodarstwo powyżej 1 ha, -pozostałe 3 to działki o powierzchni poniżej 1 ha. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 25
Działalność pozarolnicza Liczba podmiotów na terenie wsi Stawiska, zarejestrowanych w Urzędzie Miejskim w Strzegomiu w roku 2012 - to 8 przedsiębiorców w branżach: Kamieniarstwo Transport Usługi budowlane Dominują w Stawiskach usługi branży związanej z przerobem kamienia. Wiąże się to z dużym wydobyciem tego minerału na terenie gminy Strzegom, również w pobliżu Stawisk. Dane: Referat Inicjatyw Gospodarczych UM lipiec 2012. IV. ANALIZA SWOT I WIZJA ROZWOJU SOŁECTWA Tabela 3: Analiza SWAT opracowanie własne. Mocne strony atuty rozwoju sołectwa uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego całej gminy; budynek świetlicy wiejskiej we wsi wraz z przyległym terenem; rozwinięta współpraca władz gminy z sołectwem; aktywność sołtysa i rady sołeckiej; położenie geograficzne; dogodny dostęp do komunikacji; dobry stan bezpieczeństwa publicznego; występowanie surowców mineralnych w okolicy, ich wydobycie i przerób, co wpływa na ilość firm i miejsca pracy; dużo terenów zielonych w okolicy wsi (las, dorzecze dwóch rzek ); niewielka ujemna migracja w sołectwie; segregacja odpadów na etapie ich zbiórki; lokalizacja blisko miasta Strzegomia; cicha i spokojna okolica; dbałość mieszkańców o wygląd wsi (czystość, zadbane domostwa); rodziny wielopokoleniowe; możliwość rozbudowy wsi (nowo powstałe działki budowlane) Słabe strony czynniki ograniczające rozwój sołectwa bezrobocie, szczególnie brak miejsc pracy dla kobiet; widoczne starzenie się społeczeństwa wsi; duże potrzeby gminy na realizację nowej i zmodernizowanie istniejącej infrastruktury technicznej, w tym kanalizacji burzowej i chodników; niewystarczające nakłady finansowe na inwestycje i remonty infrastruktury społecznej, w tym świetlicy; brak ścieżek rowerowych, szczególnie do miejsc atrakcyjnych dla turystów; zbyt mała aktywność społeczeństwa mająca na celu podniesienie jakości życia i jej estetyzacji; brak organizacji społecznych aktywizujących życie we wsi; brak urządzonego terenu rekreacyjnego służącego integracji społecznej; ograniczony dostęp do wspólnego miejsca spotkań; wyłączony z użytkowania budynek świetlicy mała liczba mieszkańców ; brak infrastruktury turystycznej; słabe zaangażowanie mieszkańców w życie społeczne ; brak sklepu zbyt mało miejsc pracy dla mieszkańców Stawisk; GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 26
Szanse możliwości rozwoju (zewnętrzne impulsy rozwoju) przebieg drogi krajowej nr 5 Wrocław- Jelenia Góra; walory krajobrazowe Przedgórza Sudeckiego; teren dorzecza z możliwością zagospodarowania na cele rekreacyjne; sprzyjająca polityka regionalna adresowana do obszarów wiejskich przez władze samorządu województwa; możliwość pozyskania środków zewnętrznych unijnych na realizację zadań inwestycyjnych na wsi oraz na rzecz rolników indywidualnych, jak również na różnicowanie działalności na terenach wiejskich ; rozwój gospodarczy gminy; miejsca pracy w nowo powstałej strefie ekonomicznej; możliwość kształcenia się młodzieży; Zagrożenia - czynniki niesprzyjające (zewnętrzne bariery) brak miejsc pracy szczególnie dla kobiet w gminie i miejscowościach ościennych; brak stabilności w polityce gospodarki rolnej; zła sytuacja rolnictwa, rozdrobnienie gospodarstw rolnych; brak ożywienia gospodarczego skutkuje brakiem nowych miejsc pracy i rozwoju; migracja szczególnie młodzieży związana z edukacją i poszukiwaniem pracy; zbyt mała dywersyfikacja działalności pozarolniczej; zubożenie społeczeństwa; konkurencja innych miejscowości; zagrożenie powodziowe; wchłonięcie przez miasto Strzegom; starzejące się społeczeństwo; Wizja rozwoju wsi Stawiska Zrównoważony rozwój sołectwa Stawiska dzięki wykorzystaniu jego położenia i potencjału, jako podstawa aktywnego życia społeczności lokalnej i rozwoju wsi. Celem realizacji zadań wskazanych jako priorytetowe dla wsi jest przede wszystkim pobudzenie aktywności środowiska lokalnego oraz współpraca na rzecz rozwoju wartości związanych z miejscową specyfiką społeczną i kulturową. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 27
V. PRIORYTETY ROZWOJU SOŁECTWA planowane kierunki rozwoju w perspektywie 7 lat. Stawiska to niewielka, ale cicha i spokojna wieś, posiadająca walory krajobrazowe i wysoki poziom stanu środowiska. Położona nad rzeką Strzegomką, w pobliżu lasu posiada warunki do wypoczynku, rekreacji i pozwala na rozwój gospodarstw agroturystycznych, w których można odpocząć w wiejskim zaciszu. Lokalizacja blisko miasta sprawia, że Stawiska są dobrym miejscem do zamieszkania, jak również na weekendowe wypady. W wyniku analizy stanu istniejącego oraz postulatów mieszkańców sformułowano wizję wsi oraz te zamierzenia i te zadania, które pozwolą na rozwój wsi, w tym również poprawę estetyki, bezpieczeństwa i stworzenie tam lepszych warunków życia dla mieszkańców. Są to przedsięwzięcia, których realizacji powinny podjąć się władze gminy, ale również mieszkańcy wsi i działające na jej terenie instytucje takie jak Strzegomskie Centrum Kultury. Stawiska są wsią, której mieszkańcy zbyt mało aktywnie uczestniczą w jej życiu społecznym i gospodarczym, co jest zapewne spowodowane postępującą indywidualizacją życia społecznego w całym kraju, ale również brakiem odpowiedniej infrastruktury społecznej. Realizacja niniejszego planu ma służyć integracji i wzrostowi zaangażowania społeczności lokalnej w sprawy wsi, zagospodarowaniu czasu wolnego mieszkańców w różnym przedziale wiekowym oraz ewentualnemu utworzeniu organizacji np. Stowarzyszenia Mieszkańców Wsi. Ku temu trzeba stworzyć odpowiednie warunki. Dlatego też ważnym było zatwierdzenie przez Komisję Europejską Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, w ramach którego gmina i inne podmioty a także osoby fizyczne mogły aplikować o środki na inwestycje i remonty. Z pomocy unijnej korzysta jeszcze szeroki krąg ludzi na rozwój gospodarstw rolnych oraz tworzenie i rozwój działalności pozarolniczej. Dostępne środki na tak zwane projekty miękkie, mają wpływ na budowanie kapitału społecznego poprzez aktywizację mieszkańców, między innymi w ramach osi 4 LIDER. Wymaga to jednak włączenia się lokalnej społeczności w działania przy tworzeniu i realizacji projektów, których celem jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich. W okresie programowania 2007-2013 środki te są już co prawda niemal wykorzystane, jednak na nowy okres programowania zapewne będą również dostępne, szczególnie na inicjatywy mniejszych społeczności. W Stawiskach istnieją warunki dla utworzenia miejsca dla integracji społecznej, jest to przede wszystkim wyłączony z eksploatacji w chwili obecnej budynek świetlicy wiejskiej oraz teren zielony przy świetlicy, stanowiący własność komunalną. Obiekty te wymagają doinwestowania i odpowiedniego zagospodarowania. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 28
Fotografia 31: Teren zielony prze świetlicą Fotografia 32: Świetlica wiejska Główne priorytety i działania aktywizujące wynikające z analizy stanu istniejącego oraz postulowane przez mieszkańców to: V.1. W zakresie gospodarki Mieszkańcy wsi powinni dążyć, do dalszego rozwoju istniejących się na terenie sołectwa i powstawania nowych podmiotów gospodarczych, szczególnie małych firm. Na terenie wsi istnieją działki, które mogą być wykorzystane na taką działalność. Istnieje możliwość powiększenia lub utworzenia nowych gospodarstw ogrodniczych i szkółkarskich. Mieszkańcom wsi potrzebna jest wiedza na temat zakładania własnych firm jak również programów pomocowych Unii Europejskiej w przyszłym okresie programowania w takim zakresie, jaki dotyczy przede wszystkim indywidualnych podmiotów i osób fizycznych oraz rolników. W tym celu zachodzi potrzeba organizacji różnego rodzaju akcji informujących, szkoleń, spotkań z mieszkańcami wsi. Ponieważ mieszkańcom wsi trudniej dotrzeć do takich informacji, odpowiednie instytucje działające na rzecz rolnictwa i przedsiębiorczości (między innymi Ośrodki Doradztwa Rolniczego) przekazują społeczeństwu informacje o możliwościach współfinansowania przedsięwzięć związanych z rolnictwem czy przedsiębiorczością drogą internetową. Przepływ informacji na tereny wiejskie jest niezwykle ważny, dlatego też stworzenie ogólnodostępnych punktów internetowych na terenach wiejskich jest nadal sprawą ważną. Wieś Stawiska nie ma ogólnie dostępnego Internetu, który powinien być w świetlicy wiejskiej, przy możliwości wyodrębnienia pomieszczenia na ten cel. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 29
V.2. W zakresie infrastruktury i środowiska Drogi Jak widać z inwentaryzacji zasobów z zakresu infrastruktury drogowej, do wykonania w przyszłych latach jest nawierzchnia lub wykonanie remontu istniejących nawierzchni dróg gminnych przynajmniej w terenie zabudowanym wraz z infrastrukturą towarzyszącą (kanalizacja burzowa, chodniki) po ułożeniu przez poszczególnych operatorów swoich sieci podziemnych. Remont nawierzchni dróg o nawierzchni bitumicznej wkrótce również będzie konieczny. Widać to szczególnie na zapadających się asfaltowych poboczach, a nieunikniony będzie po wybudowaniu sieci kanalizacji sanitarnej. Dla bezpieczeństwa należałoby wybudować chodnik w terenie zabudowanym oraz przy wiacie przystankowej dla autobusów i przy dojściu do świetlicy. Kanalizacja burzowa Niezbędna jest konserwacja rowów odwadniających, natomiast przed remontem lub modernizacją dróg gminnych o nawierzchni nieutwardzonej należałoby przewidzieć odprowadzenie wód deszczowych przynajmniej w terenie zabudowanym. Telefonizacja Należałoby porozumieć się z operatorem napowietrznej sieci telefonicznej Telekomunikacją Polską S.A w celu ujęcia w planach inwestycyjnych tego operatora ułożenia telefonicznej sieci podziemnej. Jak wynika z inwentaryzacji istniejącej infrastruktury technicznej, sieć ta powinna być zmodernizowana. Sieć energetyczna i oświetlenie Stan techniczny sieci elektroenergetycznej ocieniany jest jako zadowalający, właściciel nie przewiduje w najbliższym czasie prac modernizacyjnych. Rozbudowa sieci uzależniona jest od rozwoju wsi oraz wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną istniejących odbiorców. V.3. W zakresie kultury, oświaty, sportu, rekreacji i turystyki Kultura Świetlica Wiejska w Stawiskach do ubiegłego roku prowadziła działalność kulturalną dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W ciągu roku organizowane były imprezy dla każdego z tych przedziałów wiekowych. Ponadto była jedynym miejscem we wsi Stawiska, w którym mieszkańcy mogli się spotykać. Od 2011 roku świetlica jest zamknięta ze względu na zły stan techniczny (brak ogrzewania, WC, wody, itp.). GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 30
W świetlicy organizowano zajęcia plastyczne, rekreacyjno-sportowe, teatralne, różnego rodzaju spotkania, prelekcje, spotkania z ciekawymi ludźmi. Strzegomskie Centrum Kultury po dokonanym remoncie świetlicy planuje zatrudnienie pracownika świetlicy, którego pracę wspierać merytorycznie będą instruktorzy SCK, tak jak to miało miejsce w czasie, kiedy świetlica funkcjonowała. Planowane imprezy cykliczne: styczeń: Dzień Babci i Dziadka, zabawy karnawałowe; luty: Walentynki, ferie we wsi; marzec: Dzień Kobiet, Strzegomskie Spotkania z teatrem, Święto Wiosny; kwiecień: Festyn Rodzinny; maj: Dzień Matki; czerwiec: Festyn z okazji Dnia Dziecka; lipiec, sierpień: Bezpieczne wakacje we wsi ; wrzesień: Dożynki wiejskie, Święto pieczonego Ziemniaka; październik: Święto Niepodległości, zabawa andrzejkowa; grudzień: Mikołajki dla najmłodszych, koncert świąteczny połączony z symboliczną Wigilią dla mieszkańców. Odremontowana świetlica będzie centrum kulturalnym wsi Stawiska. Do tej pory ze względu na złe warunki nie były tam organizowane jakiekolwiek imprezy o zasięgu gminnym i ponadgminnym. W perspektywie planowane są Dożynki Gminne i Turniej Wsi. Ważnym przedsięwzięciem jest remont istniejącej świetlicy wiejskiej a nieodzownym elementem będzie zintensyfikowanie w świetlicy działalności kulturalnej i integrującej mieszkańców wsi, tak aby obiekt był w pełni wykorzystany. W świetlicy powinien być zapewniony dostęp do Internetu. Dlatego też niezbędne jest urządzenie w świetlicy wiejskiej kawiarenki internetowej. Świetlica powinna być miejscem wpływającym na aktywność i zaangażowanie mieszkańców w życie wsi. Sport, rekreacja i turystka Postulaty mieszkańców wsi dotyczyły również urządzenia placu rekreacyjnego na terenie przy świetlicy, na działce stanowiącej własność komunalną. Ponieważ liczba dzieci i młodzieży w Stawiskach znacząco się nie zwiększy, optymalnym i realnym do realizacji rozwiązaniem jest urządzenie przy świetlicy wiejskiej obiektu stanowiącego miejsce rekreacji z możliwością wykorzystania na cele sportowe np. poprzez zamontowanie urządzenia do koszykówki czy siatkówki, do wspólnego grillowania i do zabawy dla dzieci. Postulaty mieszkańców dotyczyły również zagospodarowania na cele rekreacyjne okolic rzeki i lasu, które mogłyby służyć rozwojowi agroturystyki poprzez umożliwienie dostępu do rzeki. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 31
Jednym z zamierzeń gminy na przyszłe lata jest realizacja ścieżek rowerowych na jeje terenie. Koncepcja tras rowerowych przewiduje połączenie niemal wszystkich wsi gminy z siecią ścieżek w gminie i układem regionalnym oraz międzynarodowym. Trasa rowerowa oznaczona w koncepcji ścieżek rowerowych nr 1 przebiegająca przez skrzyżowanie drogi krajowej nr 5 z drogą powiatową nr 2888 prowadzącą do wsi Stawiska., Fotografia 33: Plac przed świetlicą Fotografia 34: Rzeka Strzegomka w centrum wsi Budynki mieszkalne Budynki mieszkalne indywidualne stanowią własność osób fizycznych i na ogół są w niezłym stanie technicznym, część jest wyremontowana, powstają też nowe obiekty. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje nowe, duże tereny przeznaczone pod budownictwo jednorodzinne. V.4. Przedsięwzięcia aktywizujące społeczeństwo wsi Przedsięwzięcia mające na celu pobudzenie aktywności społecznej i kulturalnej w lokalnej społeczności wsi Stawiska. Spora liczba osób, szczególnie starszych, które nie mają zbyt wielu możliwości spędzania czasu wolnego poza domem może zintensyfikować działania dla wsi i dla wspólnego spędzania czasu. Celem takiej działalności jest ochrona dziedzictwa kulturowego oraz pomoc dla organizatorów wydarzeń kulturalnych i ekologicznych na wsi. Jak wynika z strategii sporządzonej przez mieszkańców wsi przedsięwzięciami najskuteczniej aktywizującymi mieszkańców Stawisk będą : kursy: kulinarny, językowy, komputerowy, haftowanie, itp.; organizacja wiejskich wycieczek krajoznawczych; wyjazdy studyjne w celu zdobywania nowych doświadczeń i nawiązywania partnerskiej współpracy; organizacja corocznie dożynek wiejskich; organizacja na bazie świetlicy i miejsca publicznego kółek tematycznych, teatrzyku wiejskiego, pogadanek międzypokoleniowych, itp.; nawiązanie współpracy z sąsiednimi wsiami. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 32
V.5. Obiekty zabytkowe Na terenie wsi nie występują obiekty zabytkowe i nie ma też obiektów wpisanych do ewidencji zabytków. Teren nie leży w strefie ochrony konserwatorskiej. VI. OPIS I CHARAKTERYSTYKA OBSZARÓW, ZWIĄZANYCH Z KSZTAŁTOWANIEM OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA POTRZEB MIESZKAŃCÓW. Ze względu na położenie oraz cechy funkcjonalno- przestrzenne we wsi Stawiska wyróżnić można obszary o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych. Są to przede wszystkim: -Teren zabudowany świetlicą wiejską wraz z otoczeniem świetlicy, stanowiącym jej zaplecze. Jest to teren zagospodarowany, przystosowany do wykorzystania dla celów działalności prowadzonej w świetlicy. Teren jest częściowo ogrodzony, zagospodarowany jako teren zielony, na którym są drzewa ozdobne i trawa. Wymaga doinwestowania przede wszystkim poprzez wykonanie parkingu, chodnika utwardzonego i wykonanie małej architektury. Świetlica była jedynym miejscem we wsi Stawiska ( nie ma szkoły ani innej placówki oświatowej), gdzie mieszkańcy mogli się spotykać. -Teren położony przy rzece, zalesiony (niewielki las)- obecnie w stanie dzikim, zarośnięty bez dogodnego dostępu do rzeki. - Plac przy drodze powiatowej (przy skrzyżowaniu), w obrębie którego jest kapliczka z urządzonym niewielkim placem wokół z przeznaczeniem na cele religijne. Brak chodnika przy drodze to brak bezpiecznego dojścia do kapliczki. Doinwestowanie tych terenów poprzez ich remont i doposażenie pozwoli na stworzenie warunków dla rozwoju rekreacji, aktywnego spędzania wolnego czasu, wzrostu atrakcyjności turystycznej wsi, co wpłynie na integrację społeczności lokalnej oraz kultywowanie tradycji i zwyczajów regionalnych. GMINA STRZEGOM SIERPIEŃ 2012 STR. 33