Wymagania i kryteria ocen z przedmiotu historia w klasie III gimnazjum Ocenę dopuszczającą który spełnia wymagania nieco poniżej wymagań podstawowych, tj.: 1. Uczeń zna i rozumie różnice między życiem dziś a życiem w przeszłości. Posiada elementarną wiedzę dotyczącą omówionych w ciągu roku wydarzeń z dziejów Polski i Świata. Potrafi określić kolejność tych wydarzeń (co było najpierw, a co potem). Zna podstawowe pojęcia z zakresu omówionych treści. Ponadto, uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy, lecz posiada w nim istotne luki w zapisach lekcji i pracach domowych. 2. Podstawowe pojęcia wymagane na ocenę dopuszczającą: oświecenie, trójpodział władzy, ateizm, absolutyzm oświecony, Habsburgowie, konstytucja, system prezydencki, bostońskie picie herbaty, stan trzeci, stary ład, wielki terror, republika, Dyrektoriat, Konsulat, sto dni Napoleona, bitwa narodów, prawa kardynalne, Komisja Edukacji Narodowej, insurekcja, kosynierzy, Legiony Polskie, Święte Przymierze, autonomia, Kongresówka, noc listopadowa, Wielka Emigracja, rabacja, odwilż, branka, rusyfikacja, germanizacja, krwawa niedziela, Wiosna Ludów, maszyna parowa, rewolucja przemysłowa, związek zawodowy, romantyzm, neogotyk, plebiscyt, Unia, Konfederacja, secesja, kolonializm, rasizm, rewolucja techniczna, kryzys gospodarczy, socjalizm, teoria ewolucji, Trójprzymierze (państwa centralne), Trójporozumienie (państwa ententa), wojna błyskawiczna, wojna pozycyjna, nieograniczona wojna podwodna, bolszewicy, Armia Czerwona, Liga Narodów, orientacja proaustriacka, orientacja prorosyjska, Legiony Polskie. 3. Wykaz podstawowych zagadnień wymaganych na ocenę dopuszczającą: kim byli: Jean Jacques Rousseau, Monteskiusz; kim byli: Piotr I Wielki, Katarzyna II; reformy Piotra I Wielkiego; panowanie Katarzyny II; kim byli: Fryderyk I, Fryderyk II Wielki, Maria Teresa, Józef II; reformy Fryderyka II Wielkiego; reformy Marii Teresy i jej syna Józefa II; polityka Anglii wobec kolonii; przebieg wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych; polscy ochotnicy walczący o niepodległość Stanów Zjednoczonych i państwa europejskie wspierające walkę Amerykanów o niepodległość; daty: 1789 r., 1791 r.; kim byli: Ludwik XVI, Maksymilian Robespierre; podział społeczeństwa francuskiego przed wybuchem rewolucji; przyczyny wybuchu rewolucji we Francji; kim był: Napoleon Bonaparte; daty: 1807 r., 1812 r., 1813 r., 1814 r., 1815 r.; daty: 1764 r.; kim był: Stanisław August Poniatowski; rządy Stanisława Augusta Poniatowskiego do 1768 roku; daty: 1788 1792; kim był: Hugo Kołłątaj; Tadeusz Rejtan; reformy sejmu rozbiorowego; daty: 1793 r., 1795 r. Konfederacja Targowicka; okoliczności wybuchu insurekcji kościuszkowskiej; III rozbiór Polski; daty: 1797 r., 1807 r.; kim byli: Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki; daty: 1815 r.; kim był: wielki książę Konstanty; nowy podział ziem polskich w 1815 roku; daty: 29.11.1830 r.; kim byli Piotr Wysocki, Józef Chłopicki; przyczyny wybuchu powstania listopadowego; kim był: Jakub Szela; przyczyny Wielkiej Emigracji; państwa do których emigrowali Polacy; sytuacja w zaborach po upadku powstania listopadowego; daty: 22/23.01.1863 r., 1864 r.; kim był: Aleksnadr Wielopolski, Romuald Traugutt; okoliczności wybuchu powstania styczniowego; kim byli: Bolesław Prus, 1
Ocenę dostateczną który spełnia wymagania podstawowe, oraz: Henryk Sienkiewicz, Jan Matejko, Stefan Żeromski; represje wobec Królestwa Polskiego po upadku powstania styczniowego rusyfikacja Polaków; przyczyny podjęcia pracy organicznej przez Polaków; kim byli: Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ludwik Waryński, Wincenty Witos; los robotników w zaborach; daty: 1830 r., 1848 r.; strzeżenie starego ładu; przyczyny rewolucji we Francji i w Belgii w 1830 r.; przyczyny Wiosny Ludów; kim byli: James Watt, Georg Stephenson; okoliczności wynalezienia maszyny parowej i tego konsekwencje; transport w XIX w.; kim byli: Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin; okres trwania i cechy charakterystyczne romantyzmu; warunki życia różnych klas społecznych w XIX w.; daty: 1860 r., 1870 r., I 1871 r.; kim byli: Camill Cavour, Giuseppe Garibaldi, Otton von Bismarck; przyczyny zjednoczenia Włoch; Niemcy Cesarstwem miejsce, czas i okoliczności powstania Rzeszy Niemieckiej; daty: 1860 r., 1 I 1863 r.; kim był: Abraham Lincoln; przyczyny wojny secesyjnej; skutki wojny secesyjnej; przyczyny i skutki kolonializmu; daty: 1848 r.; kim byli: Karol Marks, Fryderyk Engels; najważniejsze zmiany wywołane przez rewolucję przemysłową; główne założenia marksizmu; główne osiągnięcia rewolucji technicznej w latach 1870 1914 nowe wynalazki; źródła napięć między mocarstwami XIX i XX w.; wydarzenia w Sarajewie z dnia 28 czerwca 1914 r. i tego konsekwencje; strony konfliktu główne państwa biorące udział w I wojnie światowej; nowe rodzaje broni; sytuacja w Rosji w czasie I wojny światowej (przed wybuchem rewolucji); kim był: Włodzimierz Lenin; przebieg rewolucji lutowej i październikowej; konferencja pokojowa w Paryżu (kto w niej uczestniczy, jakie miała ona zadanie?); skutki I wojny światowej; kim byli: Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Józef Haller; zmiana polityki mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie I wojny światowej (Rada Regencyjna, orędzie Wilsona); aresztowanie Piłsudskiego przez Niemców w 1917 r. 1. Uczeń potrafi podzielić przeszłość na epoki. Umie je nazwać, zaznaczyć na osi czasu oraz podać cechy odróżniające jedną epokę od innych. Zaczyna rozumieć motywację ludzkich działań w przeszłości. Potrafi, na najbardziej podstawowym poziomie, wykorzystać różne rodzaje źródeł historycznych. Potrafi umiejscowić wydarzenia w przestrzeni (mapa). Zna wymagane przez program fakty historyczne i umie je powiązać w ciągu chronologicznym. Zdaje sobie sprawę z wpływu przeszłości na teraźniejszość. Ponadto, uczeń ma w zeszycie przedmiotowym zapisane treści z lekcji, wykonane ćwiczenia i prace domowe. 2. Ocenę dostateczną który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, przy jednoczesnym wykazaniu znajomości poniższych pojęć i treści: a) Pojęcia: racjonalizm, deizm, encyklopedyści, militaryzm, Dzień Dziękczynienia, burżuazja, Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, kajety skarg, monarchia konstytucyjna, czynne i bierne prawo wyborcze, żyrondyści, jakobini, sankiuloci, konkordat, kodeks cywilny, blokada kontynentalna, nacjonalizm, uwłaszczenie, Wielka Armia, Familia, Sejm rozbiorowy, Rada Nieustająca, targowica, Uniwersał Połaniecki, legitymizm, równowaga sił, restauracja, Wielkie Księstwo Poznańskie, Rzeczypospolita Krakowska, statut organiczny, mesjanizm, czerwoni, biali, rewolucja moralna, pozytywizm, praca organiczna, praca u podstaw, kulturkampf, rugi pruskie, Komisja 2
Kolonizacyjna, trójlojalizm, Młoda Polska, konserwatyzm, świadomość narodowa, ruchy narodowe, rewolucja agrarna, płodozmian, klasa społeczna, liberalizm, antyseptyka, styl wiktoriański, biedermeier, wyprawa tysiąca, żelazny kanclerz, abolicjonizm, wojna secesyjna, Ku-Klux-Klan, rasizm, imperializm, imperium, nad którym nigdy nie zachodził słońce, socjalizm naukowy, proletariat, dyktatura proletariatu, walka klas, komunizm, marksizm, rewolucja socjalistyczna, emancypacja, sufrażystki, la belle époque, kocioł bałkański, łagier, czerwony terror, Duma, dwuwładza, dyktatura proletariatu, rady delegatów robotniczych i żołnierskich, demilitaryzacja, akt 5 listopada, Rada Regencyjna, Mała Konstytucja. b) Dodatkowe treści wymagane na ocenę dostateczną: kim byli: Denis Diderot, Wolter; główne dzieło oraz hasła Jean Jacques Rousseu, Monteskiusza, Woltera; sytuacja w Rosji w drugiej połowie XVII w.; daty: 1701 r., 1740 r.; etapy kształtowania się państwa pruskiego; osadnictwo na terenie Ameryki Północnej przed powstaniem Stanów Zjednoczonych; jaki udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych mieli: Jerzy Waszyngton, Thomas Jefferson, Beniamin Franklin, Kazimierz Pułaski, Tadeusz Kościuszko; daty: 1776 r., 1783 r.; Konstytucja Stanów Zjednoczonych ustrój Stanów Zjednoczonych; daty: 1792 r., 1793 1794; kim byli: Maria Antonina, Georges Danton; przebieg rewolucji od jej wybuchu do wprowadzenia we Francji ustroju republikańskiego i śmierci króla Ludwika XVI; przyczyny wybuchu i przebieg wojny Francji z Austrią i Prusami; konsekwencje rewolucji we Francji; daty: 1795 1799, 1799 1804, 1804 r.; rządy Napoleona Bonapartego; kim był: Aleksandr I; daty: 1805 r., 1806 r., 1808 r.; wojna Francji z Prusami; wojna Francji z Rosją w 1807 r; atak Francji na Rosję w 1812 1813; upadek Napoleona w 1814 r.; sto dni Napoleona; daty: 1772 r.; Rzeczypospolita w drugiej połowie XVIII wieku; okoliczności wyboru Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla; okoliczności I rozbioru Polski; daty: 1773 r; kim byli: Ignacy Potocki, Stanisław Staszic, Julian Ursyn Niemcewicz, Ignacy Krasicki; Sejm Wielki; zmiany ustrojowe wprowadzone na mocy Konstytucji 3 maja; daty: 1792 r., 24.03.1794 r., 1794 r.; kim byli: Szczęsny Potocki, Jan Kiliński; konsekwencje konfederacji targowickiej; przebieg insurekcji kościuszkowskiej; daty: 1808 r., 1809 r.; Legiony Polskie we Włoszech; dzieje Księstwa Warszawskiego (1807 1815); daty: 1816 r. kim był Ksawery Drucki-Lubecki; sytuacja w Królestwie Polskim po roku 1815; sytuacja w Wielkim Księstwie Poznańskim po roku 1815; sytuacja w Galicji i Rzeczypospolitej Krakowskiej po roku 1815; kim był: Mikołaj I; okoliczności wybuchu powstania listopadowego; przebieg powstania listopadowego; rosyjskie represje po stłumieniu powstania listopadowego; Daty: 1846 r., 1848 r.; kim byli: Adam Czartoryski, Wiktor Heltman; powstanie krakowskie i rabacja; Wiosna Ludów na ziemiach polskich; daty: 1862 r., 1863 1864; kim był: Aleksander II; polityka Aleksandra Wielopolskiego wobec Rosji; przebieg powstania styczniowego; kim byli: Aleksandr Świętochowski, Jacek Malczewski, Stanisław Wyspiański; germanizacja Polaków; autonomia Galicji jej geneza, zasady i cechy; daty: 1882 r., 1893 r., 1895 r., 1905 1907; gospodarka zaborów na przełomie XIX i XX wieku; rewolucja w Rosji w 1905 roku jej przyczyny, przebieg i konsekwencje; daty: 1848 1849, 1852 r., kim byli: Karol X, Ludwik Filip I, Napoleona III; rozwój świadomości narodowej w XIX wieku; przebieg 3
Ocenę dobrą który spełnia wymagania i kryteria przyjęte na ocenę dostateczną oraz: rewolucji we Francji i w Belgii w 1830 roku; przebieg i następstwa Wiosny Ludów w Europie; przemiany w rolnictwie w XIX w.; rewolucja przemysłowa w Anglii; obszary objęte rewolucją przemysłową; kim byli: Ignaz Semmelweis, Johann Wolfgang Goethe, Ludwig van Beethoven; główne osiągnięcia twórców romantyzmu; higiena w XIX w.; daty: VI 1859 r., 1861 r., 1866 r.; kim byli: Wiktor Emanuel II, Wilhelm I, Franciszek Józef I; etapy jednoczenia Włoch; etapy jednoczenia Niemiec wojna z Danią, Austrią i Francją; daty: 1861 1865; różnice występujące w połowie XIX wieku pomiędzy Północą a Południem Stanów Zjednoczonych; okoliczności wybuchu wojny secesyjnej; przebieg wojny secesyjnej; korzyści związane z posiadaniem kolonii; daty: 1864 r., 1889 r.; kim był: Leon XIII; geneza i rozwój socjalizmu; kim byli: Thomas Edison, Wilhelm Roentgen, Graham Bell, Karol Darwin, Ludwik Pasteur, Maria Skłodowska-Curie, bracia Wright, bracia Lumière; przemiany społeczno polityczne przełomu XIX/XX wieku; sytuacja panująca na Półwyspie Bałkańskim na przełomie XIX i XX w.; daty przystąpienia do wojny poszczególnych państw; niemiecki plan prowadzenia wojny (kto był jego twórcą?); przyczyny zakończenia wojny; 11 XI 1918 r. w Compiegne; sytuacja w Rosji w po rewolucji lutowej okres dwuwładzy w Rosji; cele bolszewików i sposoby przejmowania przez nich władzy; konsekwencje rewolucji październikowej; kim byli: Thomas Woodrow Wilson, David Lloyd George, Georges Clemenceau; postanowienia traktatu wersalskiego; okoliczności utworzenia Ligi Narodów; kim byli: Ignacy Paderewski, Jędrzej Moraczewski, Ignacy Daszyński; Komitet Narodowy Polski; etapy odradzania się państwa polskiego (lokalne ośrodki władzy polskiej); reformy rządu Jędrzeja Moraczewskiego. 1. Uczeń umie krótko scharakteryzować każdą z poznanych epok. Potrafi ułożyć poznane wydarzenia w ciągu przyczynowo-skutowy. Rozumie oraz wstępnie interpretuje proste teksty źródłowe. Zna daty roczne przełomowych wydarzeń. Potrafi przedstawić wpływ poznanych wydarzeń na teraźniejszość. 2. Ocenę dobrą który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, przy jednoczesnym wykazaniu znajomości poniższych treści: Wielka Encyklopedia Francuska; różnice i podobieństwa pomiędzy renesansowym i oświeceniowym poglądem na świat i człowieka; daty: 1689 r., 1703 r., 1721 r., 1762 r.; proces przemian cywilizacyjnych, które zaszły w Rosji za panowania Piotra I Wielkiego; wojna siedmioletnia (1756 1763); wpływ idei oświeceniowych na przemiany ustrojowe w XVIII wiecznych Prusach; wpływ reform władców Prus i Austrii na życie ludzi epoki oświecenia; podstawowe zasady zawarte w Deklaracji Niepodległości (dlaczego dzień 4 lipca jest w Stanach Zjednoczonych świętem państwowym?); wpływ idei oświeceniowych na kształtowanie się systemu ustrojowego Stanów Zjednoczonych; zasady zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela; zmiany ustrojowe zachodzące podczas rewolucji najważniejsze etapy rewolucji; kalendarz rewolucyjny; kim była Józefina; rządy dyrektoriatu i okres konsulatu; wojny Napoleona z koalicją antyfrancuską do 1805 roku; daty: 1768 r.; Konfederacja barska; podział ziem zagarniętych w wyniku I rozbioru Polski; czasy stanisławowskie: okoliczności uchwalenia Konstytucji 3 maja; kim był: Aleksander Suworow; Przebieg wojny w obronie Konstytucji 3-maja; kim byli: Fryderyk August, Aleksandr I, Franciszek I, Fryderyk Wilhelm III; Zasady ustrojowe Księstwa Warszawskiego wprowadzone na mocy konstytucji z 4
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania i kryteria przyjęte na ocenę dobrą oraz: Ocenę celującą 21 lipca 1807 roku; Tańczący kongres kongres wiedeński (1814 1815); zasady ustrojowe Królestwa Polskiego po roku 1815; daty: 1831 r.; kim byli: Walerian Łukasiński, Jan Skrzyneck; stosunek polityków i generałów do wybuchu powstania listopadowego; główne ugrupowania polityczne Wielkiej Emigracji i ich program; geneza i znaczenie polskiego mesjanizmu; zmiany polityczne w imperium rosyjskim w latach 50-tych XIX wieku; przejawy aktywności społecznej w przeddzień wybuchu powstania styczniowego; cele czerwonych i białych ; program Trójlojalizmu; Młoda Polska okres trwania epoki, cechy epoki i główni twórcy epoki; główne ośrodki życia literacko-artystycznego Młodej Polski; pierwsze polskie partie: Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariatu, Polska Partia Socjalistyczna (PPS), Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), Narodowa Demokracja (endecja); program głoszony przez te partie i pierwsze lata ich działalności; obszary objęte Wiosną Ludów; cele odbywających się w jej trakcie wystąpień; związek między rewolucją przemysłową, przemianami społecznymi a wykształceniem się nowej ideologii liberalizmu; kim byli: Eugène Delacroix, królowa Wiktoria; konflikty społeczne w XIX w.; długość i cechy rozbicia politycznego i gospodarczego Włoch; znaczenie Piemontu/Sardynii w procesie jednoczenia Włoch; rola i znaczenie Związku Niemieckiego i Związku Celnego oraz Prus w procesie jednoczenia Niemiec; rola i znaczenie Otto von Bismarcka w procesie jednoczenia Niemiec; kim był: Robert Lee; rola i znaczenie abolicjonizmu; podział kolonialny świata największe potęgi kolonialne świata w II poł. XIX w.; europejskie poczucie misji cywilizacyjnej wobec mieszkańców innych kontynentów; nauka społeczna Kościoła Katolickiego; reformy socjalne wywalczone działalnością związków zawodowych i partii politycznych; okoliczności powstania I i II Międzynarodówki oraz główne cele każdej z nich; zdobycze nauki drugiej połowy XIX i początków XX wieku; emancypacja kobiet; cel i formy działania angielskich sufrażystek; powody rywalizacji na Bałkanach Rosji i Austro-Węgier; przebieg działań wojennych na froncie zachodnim; przebieg działań wojennych na froncie wschodnim; cele obozu zwycięzców cele polityczne, jakie przyświecały państwom Ententy; państwa powstałe po 1918 r.; znaczenie aktu 5 listopada dla sprawy polskiej w czasie I wojny światowej; wpływ jednostki na losy narodu na przykładzie działalności Józefa Piłsudskiego (pozycja i znaczenie Piłsudskiego w etapach odradzania się państwa polskiego); postanowienia Małej konstytucji (kto i kiedy ją uchwalił?). Uczeń potrafi scharakteryzować każdą z poznanych epok, wykazując znaczną wiedzę oraz zrozumienie warunków życia w przeszłości. Umie, na podstawowym poziomie, przedstawić wybrane zagadnienia jako proces historyczny w obrębie jednej epoki (np. niewolnictwo w starożytności). Interpretuje proste teksty źródłowe, umie je wykorzystać w trakcie wypowiedzi. Uczeń umie wykorzystać swą wiedzę faktograficzną, by w przemyślany sposób przedstawić wybrane zagadnienia jako proces historyczny zarówno w obrębie jednej epoki, jak i na przestrzeni kilku epok. Zaczyna rozumieć, że możliwe są 5
który spełnia wymagania i kryteria przyjęte na ocenę bardzo dobrą oraz: przeciwstawne interpretacje wydarzeń. Umie wybrać odpowiedni tekst źródłowy dla uzasadnienia swojej wypowiedzi. Potrafi wyciągnąć właściwe wnioski z materiałów źródłowych i lektur (podręcznika). W swych wypowiedziach wykorzystuje znajomości dat i pojęć. Ocenę niedostateczną który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. 6