Zmienność wyników sportowych w pływaniu mężczyzn z niepełnosprawnością narządu ruchu na Igrzyskach Paraolimpijskich w latach

Adaptowana Aktywność Fizyczna DOI: 10.1515/rehab-2015-0019 Postępy Rehabilitacji (1), 45 53, 2015 Zmienność wyników sportowych w pływaniu mężczyzn z niepełnosprawnością narządu ruchu na Igrzyskach Paraolimpijskich w latach 2000 2012 Variability of sports results in men s with locomotor disabilities swimming during the Paralympic Games in the years 2000 2012 Grzegorz Bednarczuk 1, Izabela Rutkowska 2, Waldemar Skowroński 3 Katedra Teorii i Metodyki Nauczania Ruchu, Wydział Rehabilitacji, AWF Warszawa 1 Zakład Adaptowanej Aktywności Fizycznej, 2 Zakład Sportu Niepełnosprawnych, 3 Pracownia Teorii i Metodyki Wychowania Fizycznego Osób Niepełnosprawnych Streszczenie Wstęp: Pływanie jest jedną z najpopularniejszych dyscyplin sportu uprawianych przez osoby niepełnosprawne, o czym może świadczyć wzrastająca liczba uczestników podczas kolejnych Igrzysk Paraolimpijskich (IP). Jednym ze sposobów oceny poziomu sportowego w danej dyscyplinie jest analiza wyników z zawodów najwyższej rangi. Stąd celem pracy było porównanie wyników sportowych, uzyskanych przez mężczyzn z niepełnosprawnością narządu ruchu w pływaniu w danej klasie startowej (1-10) na IP w latach 2000-2012. Materiał i metody: Analizie poddano wyniki uzyskane przez mężczyzn z niepełnosprawnością narządu ruchu w pływaniu wszystkimi stylami, na wszystkich dystansach rozgrywanych podczas IP w latach 2000-2012. Do oceny istotności różnic pomiędzy wynikami uzyskanymi przez zawodników wykorzystano test U Manna Whitney a. Przyjęto poziom istotności p<0,05. Wyniki: Zaobserwowano istotne statystycznie różnice w poziomie (wzrost) uzyskiwanych wyników we wszystkich klasach startowych w każdym ze stylów na rozgrywanych dystansach podczas kolejnych IP. Na przestrzeni 8 i 12 lat niemal wszystkie różnice były istotne statystycznie. Taki kierunek zmian był najbardziej widoczny w przypadku zawodników z wyższych klas startowych (6-10). Wnioski: Na podstawie analizy rezultatów pracy zaobserwowano wzrost poziomu wyników uzyskiwanych przez mężczyzn z niepełnosprawnością narządu ruchu w pływaniu. Może to świadczyć o dużym zainteresowaniu tą formą ruchu wśród osób niepełnosprawnych, szczególnie z mniejszym deficytem funkcjonalnym. Powinno się zwrócić uwagę na zwiększenie udziału w rywalizacji zawodników niskich klas startowych (1-5). Słowa kluczowe: e-mail: pływanie, Igrzyska Paraolimpijskie, klasyfikacja, wynik sportowy, analiza gbedna@poczta.onet.pl

46 G. Bednarczuk, I. Rutkowska, W. Skowroński Abstract Introduction: Swimming is one of the most popular sports practiced by people with disabilities, and the number of participants during the subsequent Paralympic Games (PG) increases. One way to assess the level of sports in a given discipline is to analyze the sports results of the athletes competing at the highest level. Hence, the purpose of analysis was to compare the results obtained by the athletes with locomotor disability in swimming in the starting class (1-10) on the PG in the years 2000-2012. Material and methods: Were analyzed the results obtained by men with locomotor disability in swimming all styles, on all distances during the PG in 2000-2012. To assess the significance of differences between the results obtained by the swimmers in the analyzed period the Mann-Whitney U test were used. The level of significance was set at p <0.05. Results: We observed statistically significant differences in the level (increase) of obtained results in all classes and styles, on distances played during the next PG. Throughout the 8 and 12 years, almost all differences were statistically significant. This direction of change was most evident in case of athletes from higher start classes (6-10). Conclusions: The results indicate a steady increase in the sports results of men with locomotor disability in swimming. It could be caused by much interest in this form of activity among people with disabilities, especially those with less functional deficit. Attention should be paid to increasing the share of the athletes from low-start classes (1-5). Key words: swimming, Paralympic Games, classification, sports results, analysis Wstęp Igrzyska olimpijskie (IO) jak i paraolimpijskie (IP) są najważniejszą imprezą sportową w której biorą udział najlepsi zawodnicy z całego świata. Odbywają się co 4 lata i wszyscy zawodnicy szykują szczyt formy właśnie na te zawody. Wydaje się, że wyniki uzyskane podczas IO czy IP, mogą być odzwierciedleniem poziomu sportowego w danej dyscyplinie sportu, układu sił na świecie we współzawodnictwie oraz umożliwiają określenie kierunków ich rozwoju [1-3]. Wielu autorów analizowało wyniki uzyskane na najważniejszych imprezach sportowych (IO, Mistrzostwa Świata, Mistrzostwa Europy, Mistrzostwa Polski) osób pełno- oraz niepełnosprawnych w celu prognozowania, określenia poziomu sportowego czy jego zmian w danej dyscyplinie/ konkurencji [4-12]. Uzyskane w ten sposób wyniki badań mogą przyczynić się do bardziej racjonalnego planowania i realizacji przygotowania zawodników do głównej imprezy sportowej [1, 9]. Na podstawie takich analiz można również ocenić poziom zainteresowania (liczba uczestników zawodów) daną dyscypliną [11] oraz tendencje rozwojowe obserwowane wśród kobiet i mężczyzn uprawiających tę samą dyscyplinę/ konkurencję [4, 12]. Dynamicznie rozwijający się sport osób niepełnosprawnych (SN) oraz rosnący poziom współzawodnictwa wśród osób niepełnosprawnych (ON) wpłyną na zainteresowanie tym zagadnieniem, m.in. w kontekście analiz wyników uzyskiwanych przez zawodników na najważniejszych zawodach sportowych. Liczba zawodników (również tych z najcięższymi deficytami funkcjonalnymi) oraz krajów biorących udział w IP w poszczególnych dyscyplinach sportu jest coraz większa [13]. Sportowcy uzyskują coraz lepsze wyniki, co potwierdzają porównania pomiędzy kolejnymi IP w poszczególnych dyscyplinach. Poprawę wyników uzyskanych podczas IP w pływaniu w latach 1992-2008 stwierdzono w przypadku 82-97% rozegranych konkurencji wśród kobiet i mężczyzn [14]. Wykazano również istotny wzrost poziomu sportowego podczas IP odbywających się w roku 1992, 1996 i 2000 w konkurencjach rozegranych stylem dowolnym i grzbietowym [15]. Nie zaobserwowano natomiast wyraźnej poprawy wyników w lekkiej atletyce uzyskanych podczas IP w latach 1960-2004 w rzucie dyskiem oraz pchnięciu kulą [16]. Gruszczyński i wsp. [17] stwierdzili progresję rezultatów uzyskanych w tej samej dyscyplinie przez niewidomych (klasa B1) i niedowidzących (B2) zawodników na IP w latach 1988-2000, natomiast utrzymywanie się stałego ich poziomu w klasie B3 (niedowidzący). Autorzy odnotowali najwyższy poziom wyników w porównaniu do uzyskiwanych przez sportowców pełnosprawnych w konkurencjach rzutowych i sprinterskich jak również zwrócili uwagę na kryzys współzawodnictwa kobiet. Dokonany przegląd literatury wskazuje, iż omawiane zagadnienie nie traci na aktualności szczególnie w odniesieniu do dynamicznie rozwijającego się SN. W niniejszej pracy dokonano analizy wyników sportowych uzyskanych w pływaniu podczas IP w latach 2000-2012 przez mężczyzn z niepełnosprawnością narządu ruchu (NNR) w celu określenia kierunków ich zmian.

Postępy Rehabilitacji (1), 45 53, 2015 47 Materiał i metody Do analiz wykorzystano oficjalne wyniki uzyskane w pływaniu wszystkimi stylami na każdym dystansie podczas IP w latach 2000-2012 przez mężczyzn z NNR, zamieszczone na internetowej stronie Międzynarodowego Komitetu Paraolimpijskiego [18]. Łącznie ocenie poddano 4597 rezultatów osiągniętych przez zawodników w poszczególnych stylach: dowolnym 2183, zmiennym 559, motylkowym 536, klasycznym 574, grzbietowym 745. Porównywane grupy wyników (całej konkurencji rozegranej w danej klasie) nie były mniejsze niż 18 i nie większe niż 30. Normalność rozkładu sprawdzono testem Kołmogorowa Smirnowa. Do oceny istotności różnic pomiędzy wynikami uzyskanymi na poszczególnych IP wykorzystano test U Manna Whitneya. Przyjęto poziom istotności p<0,05. W opisie statystycznym analizowanych wyników posłużono się średnią ( ) i odchyleniem standardowym (SD). Wyniki sportowe (czas) przedstawiono w systemie dziesiętnym (1s=1/100min). Do obliczeń statystycznych wykorzystano program SPSS ver. 20 oraz arkusz Excel z pakietu MS Office. Porównano wyniki uzyskane w poszczególnych stylach na wszystkich dystansach (dowolnym: 50, 100, 200, 400m, klasycznym: 50, 100m, motylkowym: 50, 100, grzbietowym: 50, 100m, zmiennym: 150, 200m) w obrębie klas startowych pomiędzy IP. Zawodnicy z NNR klasyfikowani są ze względu na możliwości funkcjonalne (nie rodzaj schorzenia) w klasach od 1 do 10. Im niższa klasa tym większy deficyt funkcjonalny [19]. Wyniki badań Podczas IP w latach 2000-2012 najwięcej konkurencji rozegrano w stylu dowolnym (105) a najmniej w motylkowym (26). W najmniejszej liczbie konkurencji wzięli udział zawodnicy klas 1-3. W klasach 6-10 odbyło się po 28 konkurencji w analizowanym okresie. Pływacy z klasy 1 rywalizowali w stylu dowolnym i grzbietowym, a z klasy 2 ponadto w stylu zmiennym i motylkowym. Zawodnicy klasy 3 nie startowali tylko w stylu motylkowym (tab. 1). Średni poziom wyników uzyskanych w stylu dowolnym na poszczególnych dystansach przez pływaków z NNR w latach 2000-2012 różnicował ich pod względem klas startowych (ryc. 1). Ryc. 1. Wyniki sportowe ( ±SD) uzyskane przez zawodników z NNR w stylu dowolnym na IP w latach 2000 2012. Fig. 1. Sports results ( ±SD) obtained by swimmers with motor disabilities in free style during Paralympic Games in years 2000 2012. Poziom wyników w stylu dowolnym wzrastał w analizowanym okresie na wszystkich dystansach, wśród zawodników klas 8-10. W większości przypadków (38/54) były to różnice istotne. Obniżanie się poziomu wyników na IP w 2012 w porównaniu do IP w 2008 na wszystkich dystansach zaobserwowano w klasie 5. Istotny spadek odnotowano porównując wyniki z IP w 2008 i 2004 roku na dystansie 200m zawodników klasy 4 (tab. 2). Nie zaobserwowano wzrostu poziomu wyników uzyskanych stylem klasycznym w klasie 8 na dystansie 100m na IP w 2008 w porównaniu do IP w 2004 oraz w klasie 5 i 9 na IP w 2012 w porównaniu do 2008 (ryc. 2). Tab. 1. Liczba konkurencji rozegranych podczas IP w latach 2000 2012 w pływaniu mężczyzn z NNR Tab. 1. Number of competition played during Paralympic Games in men s swimming (motor disability) in years 2000 2012 Styl S1 S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 Dowolny 1 11 9 12 12 12 12 12 12 12 105 Grzbietowy 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 39 Klasyczny - 3 4 4 4 4 4 4 4 4 35 Zmienny - - 3 4 3 4 4 4 4 4 30 Motylkowy - - - 2 4 4 4 4 4 4 26 4 18 20 26 27 28 28 28 28 28 235

48 G. Bednarczuk, I. Rutkowska, W. Skowroński Tab. 2. Porównanie wyników uzyskanych podczas IP w pływaniu przez mężczyzn z NNR poszczególnych klas w latach 2000 2012 w stylu dowolnym Tab. 2. Comparison of sports result obtained by swimmers with motor disabilities in starting class, obtained during Paralympic Games in years 2000 2012 in free style IP 3vs4 2vs4 2vs3 1vs4 1vs3 Dystans [m] S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 50-1,047-2,167* -2,814* -2,599* -2,117* -0,860-0,798 0,010-1,708 100-0,235-1,975* -2,581* -1,883-2,932* -1,857-0,478-3,733-2,632* 200 - -0,586-0,993-0,726 - - - - - 400 - - - - -0,114-1,474-0,633-2,692* -1,802 50-2,287* -2,340* -2,808* -4,545* -3,131* -1,234-4,159* -2,309* -4,981* 100-2,848* -1,461-3,807* -3,797* -3,526* -0,364-4,305* -6,219* -4,939* 200 - -2,068* -2,001* -3,167* - - - - - 400 - - - - -2,439* -0,787-2,598* -4,743* -3,342* 50-4,160* - -3,094* -3,409* -3,168* -2,883* -5,403* -4,345* -5,039* 100-3,783* - -4,442* -3,099* -3,239* -2,577* -4,516* -5,789* -5,554* 200 - - -2,181* -3,101* - - - - - 400 - - - - -2,887* -1,560-4,299* -5,088* -3,342* 50-1,026-0,538-0,085-2,645* -1,436-0,538-2,194* -1,917-4,269 100-2,505* -0,127-1,068-2,304* -0,896-1,421-3,572* -5,405* -3,967* 200 - -2,362* -2,102* -1,340-2,506* - - - - 400 - - - - -2,225* -1,110-2,083* -3,953* -2,818* 50-4,086* - -0,371-1,175-1,624-2,693* -3,584* -3,914* -4,364* 100-3,832* - -1,924-1,225-0,311-1,360-3,945* -4,434* -4,484* 200 - -2,779* -1,720-2,064* - - - - - 400 - - - - -2,812* -3,548* -4,184* -4,865* -4,520* 50-3,280* - -0,432-1,128-0,376-1,431-2,499* -1,913-0,696 100-2,240* - -1,540-0,993-0,665-1,711-0,520-0,656-1,108 200-1,603 - -0,548-0,807 - - - - - 400 - - - - -0,289-2,772* -1,814-1,847-2,619* Ryc. 2. Wyniki sportowe ( ±SD) uzyskane przez zawodników z NNR w stylu klasycznym na 50 (S2, S3) i 100m (S4 S9) podczas IP w latach 2000 2012. Fig. 2. Sports results ( ±SD) obtained by swimmers with motor disabilities in breaststroke during Paralympic Games in years 2000 2012 (class S2, S3 50m, class S4 S9 100m).

Postępy Rehabilitacji (1), 45 53, 2015 49 Różnice te nie były jednak istotne statystycznie (tab. 3). W pozostałych klasach (2-4, 6, 7) odnotowano wzrost poziomu wyników na dystansach 50 i 100m w stylu kla- sycznym. Większość różnic była istotna statystycznie (tab. 3). Tab. 3. Porównanie wyników uzyskanych podczas IP w pływaniu przez mężczyzn z NNR poszczególnych klas w latach 2000 2012 w stylu klasycznym Tab. 3. Comparison of sports result obtained by swimmers with motor disabilities in starting class, obtained during Paralympic Games in years 2000 2012 in breaststroke IP 1vs3 1vs4 2vs3 2vs4 3vs4 Dystans [m] S2 S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 50-0,198-1,013 - - - - - - 100 - - -0,994-0,128-0,699-2,947* -3,441* -3,707* 50 - -1,983* - - - - - - 100 - - -0,783-0,061-1,949-3,599* -4,084* -4,331* 50-3,213* -3,633* - - - - - - 100 - - -1,930-0,467-4,600* -4,300* -4,721* -4,530* 50 - -1,003 - - - - - - 100 - - -1,537-0,465-0,641-1,055-1,288-1,996* 50-2,755* -2,997* - - - - - - 100 - - -2,550* -0,137-3,036* -2,601* -2,112* -2,448* 50 - -1,300 - - - - - - 100 - - -1,058-0,557-3,542* -1,440-0,609-0,794 W stylu grzbietowym, w analizowanym okresie wystartowali zawodnicy wszystkich klas startowych; klasy 1-5 na dystansie 50m, 6-10 na 100m. Obniżenie się poziomu wyników odnotowano podczas IP w 2008 roku w porównaniu do igrzysk rozegranych w Atenach (2004) na dystansie 50m w klasie 5 i na 100m w klasie 10 (IP Ateny 2004 vs IP Sydney 2000). Porównanie pozostałych wyników uzyskanych w stylu grzbietowym w latach 2000-2012 wskazuje na ich wzrost (ryc. 3). Ryc. 3. Wyniki sportowe ( ±SD) uzyskane przez zawodników z NNR w stylu grzbietowym na 50 i 100, podczas IP w latach 2000 2012 Fig. 3. Sports results ( ±SD) obtained by swimmers with motor disabilities in backstroke during Paralympic Games in years 2000 2012 (50, 100m)

50 G. Bednarczuk, I. Rutkowska, W. Skowroński Różnice w poziomie wyników na obu dystansach we wszystkich klasach na IP w 2000 i 2004 roku nie były istotne. W przypadku klasy 1, taką sytuację zaobserwowano we wszystkich porównaniach (tab. 4). W stylu motylkowym zawodnicy z NNR startowali na dystansach 50 (klasy 4-7) i 100m (klasy 8-10). Na 100m wzrost poziomu wyników odnotowano we wszystkich klasach startowych w analizowanym okresie (ryc. 4). Tab. 4. Porównanie wyników uzyskanych podczas IP w pływaniu przez mężczyzn z NNR poszczególnych klas w latach 2000 2012 w stylu grzbietowym Tab. 4. Comparison of sports result obtained by swimmers with motor disabilities in starting class, obtained during Paralympic Games in years 2000 2012 in backstroke IP Dystans 1 2 3 4 5 - -0,957-0,106-1,200-1,912 1vs3 - -3,230* -1,445-2,251* -0,982 1vs4 - -4,217* -2,344* -3,575* -1,935 50m 2vs3-0,274-2,427* -2,254* -1,513-0,739 2vs4-0,569-3,808* -3,061* -2,687* -0,287 3vs4-0,572-1,921-0,718-1,576-0,845 6 7 8 9 10-1,477-0,985-0,014-1,687-0,906 1vs3-1,702-4,258* -1,970* -4,054* -4,283* 1vs4-2,137* -4,712* -3,606* -4,670* -4,260* 100m 2vs3-0,099-3,454* -2,522* -3,007* -4,916* 2vs4-0,418-3,880* -4,292* -4,489* -4,856 3vs4-0,484-2,032* -2,391* -1,668-1,227 Ryc. 4. Wyniki sportowe ( ±SD) uzyskane przez zawodników z NNR w stylu motylkowym na 50 i 100m, podczas IP w latach 2000-2012 Fig. 4. Sports results ( ±SD) obtained by swimmers with motor disabilities in butterfly style during Paralympic Games in years 2000-2012 (50, 100m)

Postępy Rehabilitacji (1), 45 53, 2015 51 W przypadku porównań wszystkich wyników z 2012 i 2008 roku oraz z 2004 i 2000 w klasie 8 i 10 na dystansie 100m różnice nie były istotne. Na dystansie 50m istotny wzrost poziomu odnotowano w klasach 5 (IP 2000 vs 2004) i 7. Spadek poziomu wyników na tym dystansie zaobserwowano w tych samych klasach podczas IP w Londynie (w porównaniu z wynikami z Pekinu) i Pekinie (w porównaniu z wynikami z Aten) (tab. 5). W pływaniu stylem zmiennym (klasy 3, 4) zaobserwowano wzrost poziomu wyników uzyskanych przez pływaków z NNR w latach 2000-2012 na dystansie 150m. Spadek poziomu na dystansie 200m wykazano w klasach 5 i 7 (ryc. 5) a dotyczył on wyników z 2008 i 2004 roku (tab. 6). Istotny wzrost poziomu wyników odnotowano na przestrzeni analizowanego okresu (2000 vs 2012) we wszystkich klasach na obu dystansach (tab. 6). Tab. 5. Porównanie wyników uzyskanych podczas IP w pływaniu przez mężczyzn z NNR poszczególnych klas w latach 2000-2012 w stylu motylkowym Tab. 5. Comparison of sports result obtained by swimmers with motor disabilities in starting class, obtained during Paralympic Games in years 2000-2012 in butterfly style IP 1vs3 1vs4 2vs3 2vs4 3vs4 Dystans [m] S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 50-0,633-2,557* -1,855-3,742* - - - 100 - - - - -1,323-2,963* -1,887 50 - -2,698* -3,012* -3,295* - - - 100 - - - - -5,051* -5,351* -4,775* 50 - -2,523* -4,164* -3,742* - - - 100 - - - - -5,677* -5,175* -4,161* 50 - -0,897-1,708-1,758 - - - 100 - - - - -4,448* -4,453* -3,401* 50 - -0,169-3,061* 0,000 - - - 100 - - - - -5,355* -5,863* -5,984* 50 - -0,472-1,465-1,758 - - - 100 - - - - -0,614-0,368-1,188 Ryc. 5. Wyniki sportowe ( ±SD) uzyskane przez zawodników z NNR w stylu zmiennym na 150 (S3, S4) i 200m (S5 S10), podczas IP w latach 2000-2012 Fig. 5. Sports results ( ±SD) obtained by swimmers with motor disabilities in medley during Paralympic Games in years 2000-2012 (class S3, S4 150m, class S5 S10 200m)

52 G. Bednarczuk, I. Rutkowska, W. Skowroński Tab. 6. Porównanie wyników uzyskanych podczas IP w pływaniu przez mężczyzn z NNR poszczególnych klas w latach 2000-2012 w stylu zmiennym Tab. 6. Comparison of sports result obtained by swimmers with motor disabilities in starting class, obtained during Paralympic Games in years 2000-2012 in medley IP 1vs3 1vs4 2vs3 2vs4 3vs4 Dystans [m] S3 S4 S5 S6 S7 S8 S9 S10 150-1,211-0,880 - - - - - - 200 - - -1,353-1,402-2,348* -2,645* -1,664-0,117 150 - -1,307 - - - - - - 200 - - -1,477-3,070* -2,381* -4,526* -4,529* -2,670* 150-2,574* -2,949* - - - - - - 200 - - - -3,785* -5,087* -5,454* -4,529* -2,670* 150 - -0,522 - - - - - - 200 - - -0,224-2,180* -0,091-1,575-3,741* 3,841* 150-2,326* -2,370* - - - - - - 200 - - - -3,068* -4,137* -2,240* -4,180* -4,593 150 - -1,647 - - - - - - 200 - - - -0,649-3,785* -2,004* -0,147-2,333* Dyskusja Cel pracy skupiono na określeniu kierunku rozwoju poziomu sportowego w pływaniu mężczyzn z NNR. Najpopularniejszy wśród zawodników z NNR okazał się styl dowolny. W latach 2000-2012 na IP rozegrano 105 konkurencji we wszystkich klasach startowych. Analizy wykazały iż w przypadku oceny różnic poziomu sportowego na kolejnych IP (okres 4 lat), wzrastał on w przypadku 89,6% rozegranych konkurencji w 2004 roku (w porównaniu do 2000); 91,9% w 2008 (w porównaniu do 2004) i 85,6% w 2012 roku (w porównaniu do 2008). Porównania wyników z IP odbywających się w ośmio- (2000 vs 2008 i 2004 2012) oraz dwunastoletnich (2000-2012) odstępach wykazały 100% wzrostu ich poziomu na wszystkich dystansach. W pozostałych stylach tylko w nielicznych przypadkach (styl grzbietowy i klasyczny 3, zmienny, motylkowy 2) nie odnotowano wzrostu poziomu wyników. Podobną tendencję wykazała ocena wyników niepełnosprawnych pływaków z IP w latach 1992-2008. Wzrost poziomu wyników w 82% wszystkich rozegranych konkurencjach odnotowano na IP w 1996 w porównaniu do 1992 i w 98% konkurencji w roku 2000 w odniesieniu do roku 1996 [14]. Podobną sytuację zaobserwowali Kosmol i Pyrżak [15] na podstawie analizy wyników niepełnosprawnych pływaków z IP rozegranych w latach 1992 2000. IP są najważniejszą imprezą sportową, w której biorą udział sportowcy, dlatego każdy szykuje szczyt formy sportowej właśnie na te zawody. Kudelski [10] zaobserwował iż pełnosprawne zawodniczki startujące na 800m najlepsze wyniki uzyskiwały zawsze w latach olimpijskich. W SN wpływ na poprawę wyników ma również wzrost poziomu rywalizacji pomiędzy zawodnikami. Związane jest to niewątpliwie ze wzrostem zainteresowania podejmowaniem aktywności fizycznej przez ON oraz doskonaleniem systemu klasyfikacji obowiązującym w SN [20]. Podobne obserwacje dotyczyły rozwoju konkurencji alpejskich na IP w latach 1992-1998 [13]. W kontekście powyższych stwierdzeń może zastanawiać brak wyraźnego wzrostu poziomu wyników uzyskiwanych przez niepełnosprawnych lekkoatletów w pchnięciu kulą i rzucie oszczepem na IP w latach 1960-2004 [16]. Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują, iż w przypadku zawodników wyższych klas startowych (5-10 mniejszy deficyt funkcjonalny) tendencje związane z podnoszeniem się poziomu wyników są wyraźniejsze. W stylu dowolnym tylko w przypadku 5 porównań na 80 nie zaobserwowano wzrostu poziomu wyników w tych klasach. W klasach 2-5 na 59 porównań spadek poziomu wyników stwierdzono w 8 przypadkach. Kosmol i Pyrżak [15] stwierdzili, że pływacy wyższych klas sportowych mają szansę trenować z pełnosprawnymi zawodnikami wykorzystując metody i formy treningu im dedykowane. Może mieć to wpływ na poprawę wyników uzyskiwanych przez nich. Zgoła odmienne wnioski sformułowali Gruszczyński i wsp. [17] na podstawie analizy wyników lekkoatletów z niepełnosprawnością narządu wzroku. Stwierdzili oni wzrost poziomu wyników sportowców z większym stopniem niepełnosprawności przy jego stagnacji u zawodników sklasyfikowanych w wyższych klasach startowych. Wyniki badań własnych nie pozwalają na określenie jednoznacznych tendencji w stylu grzbietowym, klasycznym, motylkowym i zmiennym. W przypadku zawodników klas

Postępy Rehabilitacji (1), 45 53, 2015 53 wyższych, większość różnic w poziomie wyników uzyskanych w w/w stylach była istotna statystycznie, czego nie odnotowano u zawodników z większym deficytem funkcjonalnym. Jednoznaczne tendencje wzrostu poziomu wyników z lat 1981-1996 (osoby pełnosprawne), zaobserwowano w stylu grzbietowym, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, czego nie stwierdzono w stylu dowolnym [8]. Wnioski Przeprowadzona analiza pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków: najpopularniejszymi stylami wśród zawodników z największym deficytem funkcjonalnym są dowolny i grzbietowy, co jest związane z ich możliwościami oraz stosunkowo prostą techniką. Może to być przesłanką do adekwatnego wyboru rekreacyjnych oraz terapeutycznych form pływania dla ON, stały wzrost poziomu wyników w większości konkurencji rozgrywanych wśród zawodników wyższych klas startowych (6-10) może świadczyć o wysokim poziomie rywalizacji oraz rezerwach w możliwości wykorzystywania metod, form i środków treningu osób pełnosprawnych, obserwowany w kilku przypadkach brak wzrostu poziomu wyników uzyskiwanych przez zawodników niższych klas startowych (1-2), może świadczyć o niewielkiej konkurencji w tych klasach oraz braku upowszechniania tej formy aktywności wśród ON z największym deficytem funkcjonalnym. Piśmiennictwo 1. Błach W, Sterkowicz S. Tendencje rozwojowe judo kobiet w świetle rezultatów walk na igrzyskach olimpijskich w Barcelonie i Atlancie. Zeszyty Naukowe AWF Kraków 2001;(83):73-78. 2. Bora P. Analiza wyników w skokach lekkoatletycznych na Mistrzostwach Świata (lata 1983-1993). Trening 1995;(3):171-180. 3. Sikora D. Kobiety na igrzyskach olimpijskich 1992-2004. In: Kuder A, Perkowski K, Śledziewski D, editors. Proces doskonalenia treningu i walki sportowej. 2005(2).p.25-30. 4. Bora P, Ozimek M, Staszkiewicz R, Mleczko A. Analiza wyników sportowych w skokach lekkoatletycznych na ogólnopolskich olimpiadach młodzieży w latach 1995-2005. In: Kuder A, Perkowski K, Śledziewski D, editors. Proces doskonalenia treningu i walki sportowej. 2005(2).p.142-145. 5. Fulton S K, Pyne D, Hopkins W, Burkett B. Variability and progression in competitive performance of Paralympic swimmers. J Sports Sci 2009;27(5):535 539. 6. Gwiździńska M. Dynamika rozwoju wyników w rzutach lekkoatletycznych w Polsce i na świecie w latach 1979-1994. Sport Wyczynowy 1997;(9-10):19-24. 7. Heazlewood T. Prediction versus reality: the use of mathematical models to predict elite performance in swimming and athletics at the Olympic games, J Sports Sci Med 2006;5(4):541 547. 8. Karpiński R. Pływanie w Polsce w latach 1981-1996 ocena poziomu i prognoza wyników na rok 2000 (styl dowolny, grzbietowy). Rocznik Naukowy AWF Katowice 1998;(26):107-124. 9. Kosmol A. Pływanie na Igrzyskach w Atlancie i Barcelonie. Sport Wyczynowy 1997;(7-8):9-24. 10. Kudelski W. Rozwój wyników w biegu na 800m kobiet w Polsce w latach 1978-1998. Rocznik Naukowy ZWWF Biała Podlaska 2003;(10):249-259. 11. Kuraś Z. Analiza trendów rozwojowych w biegach narciarskich na Mistrzostwach Świata i Igrzyskach Olimpijskich w latach 1956-1995. Wych Fiz Sport 1998;42(2):93-116. 12. Ozimek M, Bora P, Staszkiewicz R, Jurczak A. Analiza wyników sportowych w rzutach lekkoatletycznych na ogólnopolskich olimpiadach młodzieży w latach 1995-2005. In: Kuder A, Perkowski K, Śledziewski D, editors. Proces doskonalenia treningu i walki sportowej; 2005(2).p.139-142. 13. Kosmol A, Stanek E. Rozwój konkurencji alpejskich na igrzyskach paraolimpijskich w latach 1992-1998. Zeszyty Naukowe AWF Kraków 2001;(84):299-307. 14. Seidel W, Bolach B, Kachnikiewicz J, Walowska J. Analiza wyników sportowych uzyskiwanych przez niepełnosprawnych pływaków na Igrzyskach Paraolimpijskich w latach 1992-2008 In: Bolach E, Migasiewicz J, Popowczak M, Rokita A, editors. Rozprawy Naukowe AWF we Wrocławiu; 2012.(39).p.84-89. 15. Kosmol A, Pyrżak K. Wpływ klasyfikacji na rozwój wyników w pływaniu mężczyzn na Igrzyskach Paraolimpijskich 1992, 1996, 2000. In: Sozański H, Perkowski K, Śledziewski D, editors. Trening sportowy na przełomie wieków. Współczesny sport olimpijski i sport dla wszystkich. Warszawa: AWF; 2002.p.266-271. 16. Molik B, Rutkowska I, Gruszczyński K. Wyniki w rzucie dyskiem oraz pchnięciu kulą mężczyzn podczas igrzysk paraolimpijskich jako kryteria oceny systemu klasyfikacji zawodników. In: Kuder A, Perkowski K, Śledziewski D. editors. Proces doskonalenia treningu i walki sportowej. Warszawa: AWF; 2006(3).p.223-228. 17. Gruszczyński K, Bicka A, Rutkowska I, Analiza rozwoju wyników sportowych niewidomych kobiet i mężczyzn w lekkoatletyce, na Igrzyskach Paraolimpijskich w latach 1988-2000. In: Sozański H, editor. Trening sportowy na przełomie wieków. Warszawa: AWF; 2000.p.191-196. 18. http://www.paralympic.org/results/historical (16.06.2014) 19. http://www.paralympic.org/swimming/rules-and-regulations/classification (10.09.2014) 20. Kosmol A, Rowińska E. Wpływ zmian w klasyfikacji w lekkiej atletyce osób niepełnosprawnych w latach 1988 1996 na wyniki sportowe. Wych Fiz Sport 2000;44(3):21-36.