Dudek Marek NASK NIFC Hotline Polska Rola Dyurnet.pl oraz innych podmiotów w usuwaniu nielegalnych treci z Internetu Zjawisko pedofilii i pornografii dziecicej w Internecie jest stosunkowo nowym i coraz wyraniej dostrzeganym problemem społecznym. Niepokojcym faktem jest rozpowszechnianie nielegalnych i szkodliwych treci za pomoc Internetu oraz przy uyciu tzw. nowych mediów. Internet jest dla wielu osób codziennym narzdziem pracy i komunikacji. Zapewnia dostp do informacji z kadej dziedziny wiedzy. Umoliwia edukacj i rozrywk. Tempo rozwoju Internetu i usług udostpnionych przez operatorów telefonów komórkowych jest imponujce, ale równie niepokojce. Za rozwojem tym nie nadaj bowiem mechanizmy kontroli bezpieczestwa, a take edukacja uytkowników szczególnie dzieci w zakresie bezpiecznego poruszania si w Internecie. Badania opinii społecznej pokazuj, i najczciej za niebezpieczestwa zwizane z Internetem (zwane, jeli s niezgodne z prawem, cybercrimes), uznawane jest zagroenie bezpieczestwa dzieci zwizane z działalnoci w Internecie osób wykorzystujcych ich naiwno oraz z obecnoci materiałów pornograficznych i nielegalnych. Rozpowszechnianie si pedofilii i pornografii dziecicej oraz zjawisko coraz szerszego dostpu przez nieletnich do Internetu stały si bezporedni przyczyn podjcia odpowiednich kroków w celu wyeliminowania nielegalnych i szkodliwych treci w Internecie W tym celu utworzony został punktu kontaktowy typu hotline który oficjalnie nazywa si NIFC Hotline Polska (NIFC jest skrótem od National Initiative for Children), działajcy w Polsce pod nazw Dyurnet.pl. Punkt kontaktowy Dyurnet.pl przyjmuje zgłoszenia dotyczce dziecicej pornografii, prezentowania treci pornograficznych małoletnim, twardej pornografii art. 202 Kodeksu karnego. Kolejnym polem działania Dyurnet.pl s zagadnienia zwizane z przeladowaniem na tle rasowym oraz treci ksenofobiczne (art. 256 i 267 Kodeksu karnego). Dyurnet.pl współpracuje w tym zakresie z Zespołem ds. Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii, który został powołany w ramach Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji. Parlament Europejski i Komisja Europejska opracowały wspóln Decyzj nr 854/2005/WE z dnia 11 maja 2005 r. w sprawie ustanowienia wieloletniego programu
wspólnotowego na rzecz promowania bezpieczniejszego korzystania z Internetu i nowych technologii sieciowych. Decyzja ta ustanowiła Program wspólnotowy na lata 2005-2008 majcy na celu promowanie bezpieczniejszego korzystania z Internetu i nowych technologii, szczególnie przez dzieci oraz zwalczanie treci sprzecznych z prawem. Program ten otrzymał nazw Bezpieczniejszy Internet Plus (Safer Internet Plus) i jest on kontynuacj Programu Safer Internet Action Plan, który obowizywał do koca roku 2004. Celem Programu jest: - zwalczanie treci sprzecznych z prawem, - blokowanie treci niechcianych i szkodliwych, -promowanie bezpieczniejszego otoczenia, - podnoszenie poziomu wiadomoci Uytkowników, szczególnie dzieci. Jednym ze sposobów wywizania si z wyej wymienionych celów Programu jest funkcjonowanie punktów kontaktowych Hotline, do których Uytkownicy mog zgłasza fakt odnalezienia nielegalnych treci w Internecie. Realizujc wytyczne Unii Europejskiej Midzyresortowy Zespół do spraw Strategii Rozwoju Radiofonii i Telewizji ogłosił w dniu 26.08.2005 r. Strategi Pastwa polskiego w dziedzinie mediów elektronicznych na lata 2005-2020. Jednym z długofalowych załoe polityki w dziedzinie mediów jest zobowizanie si Pastwa do: - cigania i karania nielegalnej zawartoci Internetu, - współpracy z hotlines, - wspierania samoregulacji i inicjowania współregulacji, - podejmowania działa w przypadku, kiedy samoregulacja dostawców okae si niewystarczajca. Zawarcie obowizku współpracy z hotline w tak wanym dla rozwoju mediów elektronicznych dokumencie potwierdza tylko słuszno powołania w ramach Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej punktu kontaktowego Dyurnet.pl. Naley ywi nadziej, e wymienione powyej zobowizania ze strony Pastwa zostan zrealizowane. Dokument ten jest obecnie przedmiotem konsultacji midzyresortowych i społecznych. Istotnym zadaniem wszystkich organizacji i firm jest włczenie Polski członka Unii Europejskiej, w globaln dyskusj i działania, zwizane z ograniczeniem zagroe płyncych z wykorzystywania Internetu. Dyurnet.pl uzyskał poparcie takich instytucji w Polsce jak: Rzecznik Praw Dziecka, Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji, Ministerstwo Sprawiedliwoci, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Komenda Główna Policji, Komenda Stołeczna Policji, Polski Komitet ds. UNESCO, Urzd Ochrony Konsumenta i Konkurencji oraz organizacji pozarzdowej - 2
Fundacji Dzieci Niczyje. Poparcie tych instytucji daje Zespołowi moliwo jak najlepszego realizowania swoich celów i misji. Dyurnet.pl funkcjonuje od 1. stycznia 2005 w NASK. Do dnia dzisiejszego Zespół ten opracował procedury postpowania ze zgłoszeniami o nielegalnych treciach od wszystkich uytkowników sieci Internet. Misj Dyurnet.pl jest denie do usuwania treci zabronionych, wytworzonych z udziałem dzieci lub skierowanych przeciwko bezpieczestwu dzieci, a take dot. ksenofobii i rasizmu, umieszczonych w dowolnym miejscu sieci Internet w obrbie kadej z wykorzystywanych usług, w oparciu o polskie realia prawne oraz kooperacj midzynarodow w ramach INHOPE (INHOPE jest organizacj, z siedzib w Dublinie, zrzeszajc wszystkie istniejce hotline y). Dyurnet.pl przyjmuje anonimowe zgłoszenia o przypadkach wystpowania nielegalnych i szkodliwych treci w Internecie, przypadki wskazujce na działalno pedofilów wykorzystujcych Internet w celu przekazywania treci pornograficznych z udziałem małoletnich czy te działajcych w celu nawizywania kontaktów z dziemi. Zespół nie poszukuje aktywnie nielegalnych treci, ani nie zachca nikogo do takich działa. Zajmuje si zgłoszeniami przesyłanymi przez Uytkowników Internetu, którzy natrafili w sieci na takie przypadki. Zgłoszone przypadki s analizowane przez pracowników Zespołu Dyurnet.pl, a w przypadku stwierdzenia wystpowania treci nielegalnych s zgłaszane do Policji lub do zespołów Hotline w innych krajach. Obowizek zgłaszania informacji o popełnianych przestpstwach, w tym np.: zauwaonych treciach nielegalnych spoczywa na wszystkich obywatelach kraju, w szczególnoci operatorach telekomunikacyjnych, dostawcach treci, sieci i usług internetowych oraz administratorach sieci. By ułatwi realizacj tego obowizku, uproci procedur zgłaszania zdarze, umoliwi zgłaszajcym skorzystanie z szybkiej i praktycznej formy komunikacji oraz zapewni anonimowo - tym, którzy tego oczekuj - powołany został NIFC Hotline Polska Dyurnet.pl, który na stronach http://www.dyzurnet.pl/ udostpnił róne formy zgłaszania zauwaonych nielegalnych treci. Nielegalne treci mona zgłasza: poczt elektroniczn pod adresem: dyzurnet@hotline.org.pl; za pomoc formularza internetowego, umieszczonego na stronie www.dyzurnet.pl; zwykłym listem na adres: Naukowa i Akademicka Sie Komputerowa, 02-796 Warszawa, ul. Wwozowa 18 - koniecznie z dopiskiem Dyurnet.pl ; 3
faksem pod numerem: +48 22 523-10-55; telefonicznie pod numerem: 0-801-615-005 (koszt połczenia lokalnego); telefonicznie pod numerem: +48 22 523-10-50; Poniej przedstawiono wykres prezentujcy liczb zgłosze otrzymanych w okresie I VIII 2005 przez rónego rodzaje kanały komunikacji. 700 600 605 500 400 300 200 100 110 0 www e-mail 5 infolinia 0-801 Wykres 1. Wykres przedstawiajcy liczb zgłosze otrzymanych za pomoc formularza umieszczonego na stronie www.dyzurnet.pl, e-mail i infolinii. Dziki utrzymaniu cisłych kontaktów z 20 innymi Zespołami typu Hotline działajcymi w innych krajach Unii Europejskiej i na wiecie zrzeszonymi w organizacji INHOPE (the Internet Hotline Providers in Europe Association), zespół ten ma moliwo szybkiego reagowania i skutecznego działania w sytuacji transgranicznoci zjawisk i zdarze obserwowanych w Internecie. Do dnia 31.08.2005 Dyurnet otrzymał 720 zgłosze. Wikszo z nich zawierało treci zakwalifikowane przez Dyurnet.pl jako pornografi dziecic. Drug grup były zgłoszenia z treciami propagujcymi rasizm i ksenofobi. (wykres 2). 4
Klasyfikacja zgłosze według Dyurnet.pl 400 350 300 250 200 150 100 50 Pornografia dziecica Rasizm i ksenofobia Inne * Pornografia dostpna dla dzieci Twarda pornografia Pornografia dorosłych * Child Erotica Child Nudism Child Sex Tourism Zniewaanie * - nie zabronione polskim prawem 0 Po wstpnej analizie cz spraw została przekazana do Komendy Stołecznej Policji oraz do innych Hotline ów (wykres 3). Ilo zgłosze przekazanych do KSP i do innych zespołów Hotline 300 250 Zgłoszenia 200 150 100 50 277 168 0 KSP inne Hotline'y Wykres 2. Liczba zgłosze przekazanych do KSP i innych Zespołów Hotline działajcych w krajach UE Zespół Dyurnet.pl współpracuje z operatorami najwikszych polskich portali internetowych i dostawcami Internetu Współpraca ta zainaugurowana została seri spotka z nastpujcymi firmami: Wirtualna Polska, Onet, Hoga.pl, Aster City i PRO FUTURO S.A. Zespół Dyurnet.pl przedstawił 5
uczestnikom rozmów zakres swoich obowizków, sposoby postpowania ze zgłoszeniami otrzymywanymi od Uytkowników Internetu oraz zasady współpracy z Policj. Uczestnicy spotka zadeklarowali swoje poparcie dla projektu utworzenia i działania Dyurnet.pl. Pierwszym efektem nawizanej współpracy ma by wymiana dowiadcze, kontaktów i procedur pomidzy Dyurnet.pl a firmami, które zadeklarowały ch wsparcia jego działalnoci. Dziki temu informacja o istnieniu polskiego Hotline u dotrze do wikszej liczby uytkowników Internetu i pozwoli na szybsze zlokalizowanie strony, na której znajduje si niezbdna informacja i formularz słucy do zgłaszania nielegalnych treci. Przedstawiciele firm, z którymi prowadzone były rozmowy, wyrazili równie gotowo do utworzenia komitetu doradczego ds. walki z nielegalnymi treciami, który bdzie działał przy zespole Dyurnet.pl. Jego rol ma by doradzanie zespołowi w przypadkach trudnych zgłosze, wymiana dowiadcze w zakresie usuwania nielegalnych treci w Internecie oraz opiniowanie efektów pracy Dyurnet.pl. Dziki wykazanemu zainteresowaniu i zaangaowaniu ze strony polskich portali i dostawców Internetu moliwa bdzie szybsza, efektywna reakcja w przypadku zgłoszenia nielegalnych treci znajdujcych si w oferowanych przez nich serwisach.. Jednym z pierwszych, istotnych przedsiwzi Dyurnet.pl było przygotowanie i uczestnictwo w obchodach Dnia Bezpiecznego Internetu, 8 lutego 2005 r. To swego rodzaju wito organizowane jest w całej Europie i słuy propagowaniu inicjatyw majcych na celu podwyszanie bezpieczestwa dzieci i młodziey korzystajcych z zasobów sieci. W ramach obchodów Dnia Bezpiecznego Internetu zorganizowana została konferencja prasowa, na któr przybyło liczne grono dziennikarzy prasowych, radiowych i dwie stacje telewizyjne. Zespół Dyurnet.pl zaprezentował swoje cele w wystpieniu na konferencji oraz udzielił wielu wywiadów, a take wził udział w kilku audycjach radiowych i telewizyjnych. Kolejnym wydarzeniem była obecno Dyurnet.pl na pierwszej z 16 konferencji wojewódzkich, która odbyła si w dniach 2 3 czerwca 2005 r. w Warszawie. W spotkaniu tym wziło udział ponad 350 osób z województwa mazowieckiego: nauczycieli, wychowawców i psychologów pracujcych z dziemi, przedstawicieli władz samorzdowych, i organizacji pozarzdowych zwizanych z edukacj i wychowaniem, policji i wielu innych instytucji przeciwdziałajcych przestpczoci w Internecie, dostawców usług internetowych i włacicieli kawiarenek internetowych, przedstawicieli mediów. Warszawska konferencja, organizowana pod patronatem Prezydenta m.st. Warszawy, była pierwsz z cyklu 16 konferencji, które NASK i Fundacja Dzieci Niczyje zorganizuj w 2005 i 2006 roku przy udziale lokalnych partnerów we wszystkich miastach wojewódzkich Polski. 6
W ramach organizacji INHOPE przedstawiciele Dyurnet.pl uczestnicz w spotkaniach roboczych wymieniajc dowiadczenia z innymi zespołami Hotline pastw Unii Europejskiej oraz prowadz szkolenia specjalistyczne. We wrzeniu 2005 w Dyurnet.pl odbył praktyk pracownik Hotline w Irlandii (najdłuej działajcego Zespołu tego typu w Europie). Podsumowanie Rozległy charakter sieci Internet oraz rónorodno zdarze zgłosze powoduje, e nawet najwiksze zaangaowanie rodowiska osób, które zajmuj si zwalczaniem nielegalnych treci, nie spowoduje by treci te nie były dostpne w sieci. Kolejnym problemem, jaki napotyka zespół Dyurnet.pl w swojej pracy jest nienadanie obowizujcego polskiego prawa za szybkim rozwojem mediów elektronicznych, w szczególnoci Internetu, co dodatkowo wzmacnia efekt rónorodnoci prawa w poszczególnych pastwach a nawet landach czy stanach. Dlatego te istotnym jest budowanie Koalicji na Rzecz Internetu bez Zagroe. W skład takiej koalicji powinny wej podmioty: rzdowe, dostawcy Internetu oraz rónego rodzaju fundacje. Osoby zaangaowane w prace Koalicji bd starały si dy do modyfikacji obowizujcego prawa i jego przystosowanie do szybko rozwijajcego si rodowiska Internetu. Wanym elementem prac Koalicji bdzie włczenie si w promocj idei bezpiecznego Internetu i bezpiecznych zachowa w Internecie. Konieczne byłoby równie ustanowienie i wdraanie etycznych zasad w zakresie umieszczanych w Internecie informacji (zadanie to jest wane zarówno dla Uytkowników zasobów sieci, ale take dla operatorów portali internetowych). Punktem do rozwaenia jest równie zachta do dofinansowania szkolenia Policji i Prokuratury w zakresie reagowania na nielegalne treci w Internecie. Natomiast podstawowym obowizkiem Koalicjantów byłoby denie do usuwania treci zabronionych i szkodliwych dla odbiorców. Plan powołania Koalicji jest nowym wyzwaniem dla Dyurnet.pl. Dotychczasowi partnerzy Zespołu wyrazili wol udziału w tego typu ciele doradczym, natomiast szczegóły funkcjonowania i oficjalne jej powołanie bdzie moliwe w ramach nowego programu Safer Internet Plus, do którego Dyurnet.pl zgłosi swój akces. 7