Podaż pracy w długim okresie a stabilność systemu ubezpieczenia społecznego Paweł (Andrzej) Strzelecki Narodowy Bank Polski Instytut Statystyki i Demografii, SGH Seminarium Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: Rynek pracy a ubezpieczenie społeczne Warszawa 28.11.2012
Plan prezentacji 1. Rynek pracy w przyszłości - projekcje demograficzne i założenia Komisji Europejskiej (2011) 2. Założenia dotyczące przyszłości rynku pracy a stabilność ubezpieczenia społecznego 3. Czy można powstrzymać spadek podaży pracy w przyszłości wyniki symulacji potencjalnych efektów polityk: Prorodzinnej, Imigracyjnej, Aktywizacji zawodowej, Podnoszenia wieku emerytalnego
1.Rynek pracy w przyszłości Osoby w wieku produkcyjnym, aktywność zawodowa, rolnictwo a reszta gospodarki
1960 1970 1980 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 1.1 Polska w momencie przełomu rok 2012 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 Liczba osób w wieku produkcyjnym 15-64 lata - prognozy Liczba osób w wieku produkcyjnym (15-64) Liczba osób aktywnych zawodowo Źródło: Obliczenia własne na podstawie prognozy EUROSTAT 2011 oraz danych GUS ( z przeszłości)
2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 1.1 Założenia prognoz podaży pracy 84 82 80 78 76 Oczekiwane trwanie życia Mężczyźni 1.6 1.55 1.5 1.45 TFR - dzietność Współczynniki aktywności zaw. Mężczyźni 74 1.4 72 1.35 70 68 66 64 2008 - GUS 2010 -Europop 2008 Europop Dane rzeczywiste 1.3 1.25 1.2 2008 - GUS 2010 -Europop 2008 Europop Dane rzeczywiste 90 88 86 Kobiety 40000 30000 20000 Kobiety 84 82 10000 80 0 78 76 74 2008 - GUS 2010 -Europop 2008 Europop Dane rzeczywiste -10000-20000 -30000 2008 - GUS 2010 -Europop 2008 Europop Dane rzeczywiste Źródło: EUROSTAT, GUS -40000 Migracje Symulacje przyszłej podaży pracy w Polsce, Paweł A. Strzelecki (NBP, SGH).
2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Miliony 1.3 Liczba osób w wieku produkcyjnym i podaż pracy 27 Liczba osób w wieku produkcyjnym 15-59/64 lata - prognozy 25 23 21 19 2008 - GUS 2010 -Europop 17 2008 Europop Dane rzeczywiste 15 Źródło: Obliczenia własne na podstawie prognoz EUROSTAT i GUS
2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 1.4 Podaż pracy a gospodarka w przyszłości Długoterminowa projekcja tempa wzrostu PKB (r/r w %) dekompozycja na składniki wzrostu (w pp.) 5.0 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 Pozostałe czynniki wzrostu gospodarczego Kontrybucja liczby osób w wieku produkcyjnym Kontrybucja współczynnika aktywności zawodowej PKB r/r -1.0-2.0 Źródło: Obliczenia własne na podstawie prognozy Komisji Europejskiej - Raport Working Group on Ageing 2012
1.5 Pracujący w rolnictwie Odsetki pracujących w rolnictwie w populacji wg wieku i płci: Mężczyźni Odsetek osób pracujących w rolnictwie: Długoterminowa projekcja dla Polski a dane dla krajów UE w 2010 roku Kobiety Źródło: Strzelecki(2012) (Roczniki KAE SGH)
2.Znaczenie dla stabilności ubezpieczenia społecznego Wnioski z projekcji emerytur AWG 2012: ZUS+KRUS+ Mundurowe
2.1 Scenariusze AWG rynek pracy Scenariusze dotyczące rynku pracy: BASELINE prognoza demograficzna EUROSTAT + założenia KE HLPR Wzrost produktywności pracy i wynagrodzeń wyższy o 1pp. LLPR Wzrost produktywności pracy i wynagrodzeń niższy o 1 pp. HER - Wskaźnik zatrudnienia ogółem wyższy o 1 pp. HOER - Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 50+ wyższy o 5 pp. Symulacje przyszłej podaży pracy w Polsce, Paweł A. Strzelecki (NBP, SGH).
2.2 Efekty dla liczby osób składkujących Liczba osób ( w tys.) płacących składki ZUS i KRUS scenariusz BASELINE Różnice (w tys.) pomiędzy scenariuszami a scenariuszem BASELINE Źródło: Obliczenia ZUS, obliczenia własne na potrzeby AWG
2.3 Efekty dla sumy składek Różnice (w % PKB z 2010 roku) pomiędzy scenariuszami a scenariuszem BASELINE Źródło: Obliczenia ZUS, obliczenia własne na potrzeby AWG
2.4 Efekt dla salda (składki wydatki) Wpływ na całkowite saldo wpływów/wydatków (ZUS+KRUS+ Mundurowe ) emerytalnych (w % bieżącego PKB) w porównaniu ze scenariuszem BASELINE Źródło: Obliczenia ZUS, obliczenia własne na potrzeby AWG Symulacje przyszłej podaży pracy w Polsce, Paweł A. Strzelecki (NBP, SGH).
3.Powstrzymywanie spadku podaży pracy? Wyniki symulacji zmian podaży pracy w zależności od różnych scenariuszy
Miliony 3.1. Symulacje różne scenariusze dzietności Liczba osób aktywnych zawodowo (według BAEL) symulacje 19 18 17 16 Gdyby dziś zapewnić zastępowalność pokoleń 15 14 13 12 Scenariusz bazowy Podniesienie TFR o 0.1 Podniesienie TFR do poziomu 1.8 do 2030 roku Natychmiastowe podniesienie TFR do poziomu 1.8 11 Natychmiastowe podniesienie TFR do poziomu zastepowalności 10 pokoleń 2010 2020 2030 2040 2050 2060 Spadek według Prognoz KE Źródło: Strzelecki(2012) ISiD WP nr 24 Symulacje przyszłej podaży pracy w Polsce, Paweł A. Strzelecki (NBP, SGH).
Tysiące 3.2. Symulacja migracja zastępcza konieczna do stabilizacji aktywnych zawodowo 180 Konieczne saldo migracji w tysiącach osób 160 140 120 100 80 Razem 5,3 mln 60 40 20 0 2010 2020 2030 2040 2050 2060 Źródło: Strzelecki(2012) ISiD WP nr 24
Miliony 3.3. Symulacje wzrost aktywności zawodowej Liczba osób aktywnych zawodowo symulacje przy założeniu konwergencji profili aktywności według wieku do obecnie występujących w wybranych krajach 19 18 17 16 15 14 13 12 11 AWG konwergencja do średniej UE 27 konwergencja do Holandii konwergencja do Niemiec konwergencja do Szwecji 10 2010 2020 2030 2040 2050 2060 Źródło: Strzelecki(2012) ISiD WP nr 24
Miliony 3.4. Symulacje wiek emerytalny 19 Liczba osób aktywnych zawodowo (według BAEL) symulacje 18 17 16 15 14 13 12 11 Scenariusz bazowy podniesienie wieku do 67 lat Zrównanie wieku do 65 lat Podniesienie wieku do 70 lat 10 2010 2020 2030 2040 2050 2060 Źródło: Strzelecki(2012) ISiD WP nr 24
3.5. Symulacje wiek emerytalny konieczny do stabilizacji liczby osób w wieku produkcyjnym 80 75 70 65 60 Wiek emerytalny kobiet 55 Wiek emerytalny mężczyzn 50 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 2055 2060 Źródło: Strzelecki(2012) ISiD WP nr 24
3.6. Podsumowanie scenariuszy Źródło: Strzelecki(2012) ISiD WP nr 24 2010 2020 2030 2040 2050 2060 Podaż pracy w mln według scenariusza bazowego (projekcja Komisji Europejskiej) BASE podaż pracy 18.1 17.8 16.7 15.3 13.7 12.2 BASE zmiany do 2010 roku 0.0-0.3-1.4-2.8-4.4-5.9 Skala imigracji potrzebna do utrzymania podazy pracy na stałym poziomie MIG_ZASTE (w tys. rocznie) 5 58 87 130 158 130 Różnice pomiędzy wynikami scenariuszy a symulacją projekcji bazowej w mln. TFR_+0.1 0.0 0.0 0.0 0.2 0.4 0.5 TFR_1.8_2030 0.0 0.0 0.0 0.1 0.5 1.0 TFR_1.8_2012 0.0 0.0 0.0 0.6 1.3 1.9 TFR_2.1_2012 0.0 0.0 0.0 1.1 2.4 3.6 WIEK_65 0.0 0.1 0.3 0.6 0.6 0.4 WIEK_67 0.0 0.3 0.6 1.0 1.2 0.9 WIEK_70 0.0 0.3 0.6 1.2 1.6 1.3 WAZ_Holandia 0.0 0.4 1.1 1.5 1.7 2.4 WAZ_Niemcy 0.0 0.1 0.4 0.7 0.7 1.2 WAZ_Szwecja 0.0 0.3 0.8 1.2 1.4 1.9
Dziękuję za uwagę! Email: strzeleckip@gmail.com